Dr hab. Ewa Freyberg
Profesor w Katedrze Ekonomii II
Kolegium Gospodarki Światowej
MAKROEKONOMIA I
Wykład 3
1
POLITYKA PIENI
ŻNA
I FISKALNA
Czyli w jaki sposób rząd
kontroluje poziom
i strukturę popytu globalnego
2
Ponownie funkcja konsumpcji
" Czynniki określające poziom autonomicznych
wydatków konsumpcyjnych:
zasoby majątkowe gospodarstw domowych
zmiany w rozmiarach kredytu na cele
konsumpcyjne
" Mechanizm transmisyjny: za pośrednictwem
efektu majątkowego lub zmian w podaży kredytu
konsumpcyjnego, zmiany podaży pieniądza i stopy
procentowej wywołują zmiany w poziomie
konsumpcji, wpływając tym samym na wielkość
dochodu i produkcji
3
Popyt inwestycyjny
Czynniki określające popyt inwestycyjny:
poziom stopy procentowej
koszt nowych maszyn i urządzeń
wielkość zysków
okres eksploatacji maszyn i urządzeń
krzywa popytu inwestycyjnego
mechanizm transmisyjny: zmiany podaży
i popytu na pieniądz przez zmiany kosztu
alternatywnego inwestowania i ceny kredytów,
wywołują zmiany w poziomie inwestycji,
wpływając tym samym na wielkość dochodu
i produkcji.
4
Stopa procentowa i popyt globalny
" Efekt tłumienia (damping effects): wzrost
podaży pieniądza obniża stopę procentową
i zwiększa produkcję. Wzrost produkcji
i towarzyszący mu wzrost popytu na pieniądz
powodują podwyższenie stopy procentowej
i spadek produkcji
" Efekt wypierania (crowding out): wzrost
wydatków państwa zwiększa produkcję
i poziom stopy procentowej w wyniku
wzrostu popytu na pieniądz. Spada popyt
inwestycyjny i konsumpcyjny; wydatki
prywatne są wypierane przez wydatki
rządowe
5
Model IS - LM
" Wyjaśnia, w jaki sposób ustalony zostaje stan
równowagi na rynku dóbr i rynku pieniądza
" Krzywa IS to zbór różnych kombinacji
dochodu i stopy procentowej, przy którym
rynek dóbr w równowadze (I = S)
" Krzywa LM to zbiór różnych kombinacji stopy
procentowej i dochodu, przy którym rynek
pieniężny jest w równowadze, L (popyt na
pieniądz) = M (podaż pieniądza).
Keynesowska krzywa preferencji płynności
(liquidity).
6
Wykres krzywej IS (1)
Kąt nachylenia krzywej IS
Nachylenie linii IS zależy od reakcji popytu i produkcji Y
na zmiany stopy procentowej R, czyli od siły działania
mechanizmu transmisyjnego oraz efektu tłumienia
i wypierania
7
Wykres krzywej IS (2)
Przesunięcie krzywej IS
Przesunięcie IS wywołane zmianami globalnego popytu
AD i produkcji Y, odpowiadającymi danemu poziomowi
stopy procentowej R
8
Wykres krzywej LM (1)
Kąt nachylenia krzywej LM
Nachylenie krzywej LM zależy od reakcji stopy
procentowej na zmiany dochodu, a więc od siły motywu
przezorności i transakcyjnego
9
Wykres krzywej LM (2)
Przesunięcie krzywej LM
Przesunięcie krzywej LM powodowane zmianami podaży
pieniądza lub popytu na pieniądz
10
Równowaga na rynku dóbr i pieniądza
" Punkty A i C - nierównowaga na rynku pieniądza,
punkty B i D brak równowagi na rynku dóbr
" Rynek, przez zmiany stopy procentowej, przywraca
stan równowagi. Niewykorzystane zasoby
w gospodarce umożliwiają szybkie dostosowanie
produkcji do wielkości popytu.
11
Zarządzanie popytem  polityka fiskalna i
monetarna (1)
" Polityka fiskalna: przesunięcie krzywej IS
" Wzrost wydatków państwa finansowany przez sprzedaż
obligacji, podaż pieniądza stała, nowy punkt równowagi
przy wyższym poziomie stopy procentowej i dochodu
(efekt wypychania)
12
Zarządzanie popytem  polityka fiskalna i
monetarna (2)
" Wzrost wydatków państwa finansowany przez
dodatkową emisję pieniądza o wielkość niezbędną
dla utrzymania stopy procentowej na niezmienionym
poziomie
" Wzrost Y z Ya do Yc większy niż wzrost Y z Ya do Yb
(brak efektu wypierania) .
13
Zarządzanie popytem  polityka fiskalna i
monetarna (3)
" Polityka monetarna  przesunięcie krzywej LM
" Równowaga w punkcie D
14
Charakter polityki gospodarczej
" Cel: stabilizacja dochodu na poziomie zapewniającym
wysokie przeciętne tempo wzrostu gospodarczego
"  policy mix - umiejętność stosowania właściwej
mieszanki polityki fiskalnej i monetarnej
" Możliwe kombinacje: łagodna polityka fiskalna
i restrykcyjna polityka monetarna (wysoki udział
wydatków państwa w dochodzie i niski wydatków
sektora prywatnego), lub restrykcyjna polityka fiskalna
i względnie łagodna polityka monetarna (niższy udział
wydatków państwa, wyższy udział wydatków sektora
prywatnego).
" Możliwe też kombinacje, w których oba rodzaje polityk
mają jednakowy charakter, łagodny lub restrykcyjny,
odpowiednio wywołując ekspansję popytu lub jego
ograniczenie
15
Czynniki wpływające na wybór narzędzi
polityki gospodarczej
" Ograniczone możliwości przewidywania
skutków danej polityki
" Niebezpieczeństwo wzrostu inflacji
" Mikroekonomiczne skutki polityki fiskalnej
" Wpływ ekonomii keynesowskiej na politykę
gospodarczą
16