Makroekonomia
Wykład 1
11.02.2008 dr Katarzyna Szarzec 1
Kwestie organizacyjne (1)
" EGZAMIN pisemny z Makroekonomii
" Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest
pozytywna ocena z ćwiczeń z
Makroekonomii
Makroekonomii
" Materiał na egzamin:
 Wykład
 Ćwiczenia
 Podręczniki do makroekonomii
2
Kwestie organizacyjne (2)
" Dyżury:
 poniedziałek 16:00-16:45,
 wtorek 10:30-11:15,
 sala 1022 lub 1023 Altum
 sala 1022 lub 1023 Altum
" Katedra Makroekonomii i Badań nad Gospodarką
Narodową
" www.katmakro.ae.poznan.pl
" e-mail: [e-mail]
3
Literatura
" Podstawy ekonomii / red. nauk. R. Milewski, E. Kwiatkowski, WN PWN,
Warszawa 2005.
" Makroekonomia. Zagadnienia wybrane / red. nauk. W. Jarmołowicz,
Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań 2006.
" M. Nasiłowski, System rynkowy, Podstawy mikro- i makroekonomii,
Wydawnictwo Key Text, Warszawa 2004.
" R.J. Barro, Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997.
" D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch, Ekonomia. Makroekonomia, PWE,
Warszawa 2003.
" P.Samuleson, Nordhaus, Ekonomia, PWN, Warszawa.
SKRYPTY DO ĆWICZEC
:
" A. Baszyński, D. Piątek, K. Szarzec, Makroekonomia. Rynek w gospodarce
(ćwiczenia i przykłady), Wydanie II uzupełnione, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2007.
" A. Baszyński, B. Kalinowska, M. Knapińska, Makroekonomia. Państwo w
gospodarce (ćwiczenia i przykłady), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
w Poznaniu, Poznań 2006.
!!!!Literaturę uzupełniającą stanowić mogą dostępne na rynku
podręczniki do przedmiotu MAKROEKONOMIA.
4
Makroekonomia 
obszar badań
Wykład 1
Wykład 1
LITERATURA zalecana:
" Makroekonomia. Zagadnienia wybrane / red. nauk. W. Jarmołowicz, Wydawnictwo
AE w Poznaniu, Poznań 2006, Rozdział 1
" J. Barro, Makroekonomia, PWE, Warszawa 1997, rozdział 1, s. 27  53.
" A. Baszyński, D. Piątek, K. Szarzec, Makroekonomia. Rynek w gospodarce
5
(ćwiczenia i przykłady), 2007, rozdział 1.
Ekonomia
" Nauka społeczna, zajmująca się procesami
gospodarowania podejmowanymi przez człowieka,
tj.: produkcji, podziału (dystrybucji), wymiany i
konsumpcji dóbr, przy ograniczoności zasobów, w
celu zaspokojenia ludzkich potrzeb (biologiczne,
kulturalne).
" Twórcy ekonomii XVIII/XIX w.: Adam Smith,
David Ricardo, John Stewart Mill.
6
Adam Smith (1723-1790)
  ojciec
ekonomii
Badania nad naturą
i przyczynami
i przyczynami
bogactwa narodów
(Bogactwo
narodów), 1776
7
Adam Smith,  Bogactwo narodów , 1776
"  zręby systemu ekonomicznego stworzonego przez
Smitha stanowiły obserwacje współczesnego mu
życia gospodarczego (Anglii i Szkocji) i poglądy
filozoficzne.
" powstanie ekonomii, ponieważ przekroczony został
" powstanie ekonomii, ponieważ przekroczony został
etap  zbieractwa informacji , czyli tylko opisu
działań gospodarczych.
" Smith dokonał opisu rzeczywistości gospodarczej,
selekcji faktów i ich oceny oraz  co najważniejsze 
sformułował pewne prawidłowości.
8
Wiek XVIII w gospodarce
" Wiek XVIII w Anglii to
wielkie zmiany
PKB per capita (tys. USD) krajów-
liderów w porównaniu do polityczne, społeczne i
okresu przed XVIII w.
gospodarcze:
 Rozwój demokracji
 Rozwój demokracji
(wolność gospodarcza)
 Rewolucja
przemysłowa (maszyna
parowa, specjalizacja
pracy)
 Przejście ludności z
rolnictwa do przemysłu
(rozwój miast)
9
Człowiek w ekonomii  model homo oeconomicus
" model homo oeconomicus (Smith, Mill)  założenie o
racjonalności działania podmiotu: podmiot posiada cel
gospodarczy i w oparciu o swoją pełną i prawdziwą wiedzę
dobiera środki do jego realizacji i podejmuje odpowiednie
działanie.
" celem ekonomii jest badanie takiego działania człowieka,
" celem ekonomii jest badanie takiego działania człowieka,
którego motyw ekonomiczny  bogactwo  byłby absolutnym
którego motyw ekonomiczny  bogactwo  byłby absolutnym
władcą wszelkich innych działań, pomijając dwa stale
działające motywy przeciwne, tj. wstręt do pracy i dążenie do
folgowania sobie w kosztownych uciechach (Mill).
" Nie od przychylności rzez
nika, piwowara czy piekarza
oczekujemy naszego obiadu, lecz od ich dbałości o własny
interes. Zwracamy się nie do ich humanitarności, lecz do
egoizmu i nie mówimy im o naszych własnych potrzebach, lecz
ich korzyściach (Smith).
10
A. Smitha koncepcja  niewidzialnej ręki
(ang. invisible hand)
" człowiek  (...) gdy kieruje wytwórczością tak, aby jej
produkt posiadał możliwie najwyższą wartość, myśli tylko
o swym własnym zarobku, a jednak w tym, jak i w wielu
innych przypadkach, jakaś niewidzialna ręka kieruje nim
tak, by zdążał do celu, którego wcale nie zamierzał
osiągnąć. Społeczeństwo zaś, które wcale w tym nie bierze
osiągnąć. Społeczeństwo zaś, które wcale w tym nie bierze
udziału, nie zawsze na tym z
le wychodzi. Mając na celu
swój własny interes człowiek często popiera interesy
społeczeństwa skuteczniej niż wtedy, gdy zamierza służyć
im rzeczywiście .
" Smith uważał, że działaniem człowieka kieruje  jakaś
niewidzialna ręka , czego efektem jest przede wszystkim
zmienianie tego, co niekorzystne dla społeczeństwa w to,
co służy jego dobrobytowi.
11
Ekonomia  metoda analizy
" do lat 30. XX w.  w szkołach stosujących model homo oeconomicus
na gospodarkę patrzono przez pryzmat działania pojedynczego
racjonalnego podmiotu gospodarczego, którego działania przyczyniają
się do równowagi w skali całej gospodarki.
" Mikroekonomiczna analiza działań podmiotów gospodarczych:
 identyfikacja ich celów gospodarczych,
 identyfikacja ich celów gospodarczych,
 rekonstrukcja ich wiedzy,
 ustalenie warunku optymalności podejmowanych działań.
" Zastosowanie narzędzi matematycznych do analizy (rachunek
marginalny)
" Analiza makroekonomiczna prowadzona była jako prosta agregacja
działań pojedynczych racjonalnych podmiotów.
" do lat 30. XX w.  nie istniał podział na mikroekonomię i
12
makroekonomię.
Wielki Kryzys   wielki podział ekonomii
"  Wielki Kryzys (lata 20/30 XX wieku)
" John Maynard Keynes, Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i
pieniądza (1936):
 podważenie tezy, iż efektywność działania pojedynczego podmiotu
przekłada się na efektywność w skali całej gospodarki - nie ma żadnego
działania  niewidzialnej ręki , które by przekształcało interes osobisty w
społeczne optimum;
społeczne optimum;
 brak jest pełnej efektywności działania sił rynkowych w zapewnieniu
wzrostu gospodarczego i pełnego zatrudnienia  konieczna jest
interwencja państwa;
 krytyka szkoły klasycznej z koncepcją  niewidzialnej ręki Smitha i
postulatu liberalizmu ekonomicznego ( minimum państwa w
gospodarce )
" Keynes jest uważany za  twórcę makroekonomii.
13
Mikroekonomia bada przede wszystkim poszczególne
elementy tworzące gospodarkę, takie jak: gospodarstwa
domowe, przedsiębiorstwa, sektory i gałęzie gospodarki,
rynki określonych dóbr i usług oraz ich procesy
gospodarowania. Zajmuje się ona wyborami ekonomicznymi
dokonywanymi przez podmioty gospodarcze przy
ograniczoności zasobów i możliwości produkcyjnych
gospodarki.
KC
koszt
całkowity
PC
(KC),
przychód
całkowity
(PC)
C
B
B
A
P
D
S
koszty stałe (KS)
0 q1 q2 q3 q4
ilość
KM
koszt
Pe
przeciętny
(KP), koszt
marginalny
(KM),
KCP
przychód
przeciętny KZP
krzywa sprzedaży
(PP),
p = PP = PM
przychód
marginalny
(PM)
D
Q
Qe
14
0 q3
ilość
Makroekonomia bada gospodarkę jako całość, koncentrując
się na analizach wzrostu gospodarczego oraz wahań
gospodarczych. Do podstawowych wielkości
makroekonomicznych należą: globalna produkcja, globalny
popyt na dobra, inflacja, bezrobocie, konsumpcja,
inwestycje, bilans płatniczy, kurs walutowy, podaż
pieniądza, stopy procentowe. Ważnym obszarem badań
makroekonomii jest również polityka gospodarcza.
Stopa zmian PKB w USA (rok poprzedni=100)
0,25
0,15
0,05
-0,05
-0,15
-0,25
15
1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
PKB w USA
10 000 000
Recesja
1990-91
8 000 000
Recesja
1981-82
6 000 000
Recesja
II Wojna
4 000 000
1973-75
Światowa
Wielki
Kryzys
2 000 000
0
1890 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000
y
ródło: Maddison
16
Szkoły w ekonomii
" szkoła w myśli ekonomicznej  to wspólnota uczonych,
akceptujących pewne generalne tezy oraz metody
badawcze.
" W teorii ekonomii wyróżnia się dwa nurty:
 ekonomię głównego nurtu (ang. mainstream economy)
 ekonomię heterodoksyjną.
Każdy z tych nurtów tworzony jest przez szkoły
ekonomii.
17
Ekonomia głównego nurtu
" Wyróżnikiem szkół należących do głównego nurtu są:
 przyjęcie modelu homo oeconomicus (założenie o
racjonalności działania podmiotu gospodarczego),
 budowanie teorii makroekonomicznych na podstawach
mikroekonomicznych,
mikroekonomicznych,
 stosowanie analizy ilościowej.
" W ramach ekonomii głównego nurtu występuje podział na:
 nurt neoklasyczny (kontynuacja myśli klasycznej
Smitha),
 keynesowski.
18
Szkoły w ekonomii
Szkoła Główni ekonomiści
szkoła klasyczna (l. 70. XVIII Adam Smith, David Ricardo, John Stuart Mill
w. - l.40 XIX w.)
szkoła neoklasyczna (l. 70-90. William Stanley Jevons, Alfred Marshall,
XIX w.) Leon Walras
szkoła austriacka (l. 30 XX w. Joseph Schumpeter, Ludwik von Mises,
-) Friedrich von Hayek
-) Friedrich von Hayek
keynesizm (l. 30-50. XX w.) John Maynard Keynes, John Richard Hicks
monetaryzm (l. 60/70. XX w.) Milton Friedman
nowa ekonomia klasyczna Robert E. Lucas Jr., Leonard Rapping, Thomas
(l. 70. XX w.) Sargent
nowy keynesizm (l. 80. XX w.) Gregory Mankiw, Edward Phelps, David Romer,
Joseph Stiglitz
szkoła realnego cyklu Finn E. Kydland, Edward C. Prescott,
19
koniunkturalnego (l.80.XX w.)
Robert Barro
Obszary niezgodności w makroekonomii
" Podmiot gospodarczy
" Mechanizm rynkowy
" Pojecie równowagi makroekonomicznej i charakteru
bezrobocia
" y
ródło niestabilności gospodarki
" Interwencja państwa w gospodarkę
20
Konsensus w makroekonomii?
" ciągły spór o obraz świata gospodarczego miedzy
współczesnymi szkołami i nurtami w ekonomii:
 różne założenia mikroekonomiczne (o podmiocie gospodarującym,
efektywności rynku) do makroekonomicznych modeli,
 różne postrzeganie kwestii bezrobocia.
" Stosowanie metod ilościowych, narzędzi
ekonometrycznych do testowania hipotez i rozwiązywania
ekonometrycznych do testowania hipotez i rozwiązywania
problemów makroekonomicznych  ale brak ciągle
jednoznacznych, rozstrzygających stwierdzeń.
" czy możliwy jest konsensus w makroekonomii? czy brak
 jednomyślności ekonomistów nie jest oznaką słabości
makroekonomii jako nauki?
" konsens w odniesieniu do pola badań jako całości jest
jednoznaczny ze stagnacją, utratą znaczenia i śmiercią
(R.E. Lucas).
21
Sytuacja makroekonomiczna
w Polsce
w Polsce
22
Realny Produkt Krajowy Brutto (PKB) - miara całkowitej produkcji
gospodarki krajowej w danym okresie (np. roku, kwartale, miesiącu).
Przyrost realnego PKB określany to wzrost gospodarczy.
Zmiany poziomu aktywności gospodarczej (w tym stóp wzrostu
gospodarczego) to wahania koniunkturalne, które zależą od różnych
czynników ekonomicznych, instytucjonalnych, politycznych oraz
społecznych.
Tempo zmian realnego PKB w Polsce(%)
10
7,0
7,0
6,8
6,0
5,9
5,5
5,2
5,1
4,8
5 4,1
4,0
3,8 3,8
2,6
1,4
1,0
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
-5
-7
-10
-11,6
23
-15
(%)
Stopa bezrobocia - procentowy udział liczby osób bezrobotnych w zasobie siły
roboczej (osoby aktywne zawodowo).
Bezrobotni - osoby, które nie pracują, aktywnie poszukują pracy i są gotowe ją
podjąć.
Zasób siły roboczej - liczba osób w wieku produkcyjnym (w Polsce jest to wiek
16 60 lat dla kobiet i 16 65 lata dla mężczyzn), zdolnych i gotowych do pracy
na warunkach typowych dla danej gospodarki.
Stopa bezrobocia w Polsce %
25
20,0 20,0
19,0
20
18,0
17,5
16,4
16
15,1
14,9 14,9
15
13,6
13,2
13,1
11,8
10,4
10,3
10
6,3
5
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
24
Inflacja - proces wzrostu przeciętnego poziomu cen; mierzona stopą
inflacji, która wyraża procentowy przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr
i usług w danym okresie (np. roku, miesiącu).
Deflacja - proces spadku przeciętnego poziomu cen.
Utrzymanie stabilności pieniądza krajowego - zadanie banku centralnego.
Stopa inflacji w Polsce (%)
600
560,9
500
400
300
200
100
59,4
36,2
33,9
32,2 27,8
19,9 2,5 1,2
14,9 3,5
7,3 1,9
11,8 10,1 5,5
0,8
0
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
25
Polityka makroekonomiczna jest prowadzona przez organy państwa (rząd i bank
centralny) i ma na celu utrzymanie gospodarki na ścieżce stabilnego wzrostu
gospodarczego.
Polityka fiskalna - wydatki budżetowe, podatki)
Polityka monetarna - podstawowe stopy procentowe banku centralnego.
Saldo budżetu państwa w Polsce (% PKB)
1,0%
0,4%
0,0%
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
-1,0%
-1,2%
-2,0%
-2,0%
-2,2%
-2,4% -2,4%
-2,4%
-3,0%
-2,8% -2,8%
-4,0%
-3,8%
-4,3%
-4,5%
-5,0%
-4,7%
-5,0%
-6,0%
-6,0%
-7,0%
26
Eksport jest to wartość dóbr i usług wyprodukowanych w kraju i
zakupionych przez zagranicę.
Import to wartość dóbr i usług zakupionych przez kraj z zagranicy.
Różnica wpływów z eksportu i wydatków na import to saldo handlu
zagranicznego (eksport netto).
Saldo handlu zagranicznego w Polsce (% PKB)
2,0%
1,1%
0,7%
0,0%
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004
-2,0%
-1,9%
-2,3%
-2,6%
-2,9%
-3,3%
-4,0%
-4,0%
-4,4%
-4,4%
-6,0%
-6,1%
-8,0%
-8,0%
27
-10,0%
Grey Tuesday, 27.02.2007; Black Monday, 21.01.2008
28
Alan Greenspan (były Prezes FED):
Ameryce grozi recesja& (luty 2007)
Styczeń, 2006
29
The Economist 3.03.2007
The Economist 26.01.2008
30
CDN&
11.02.2008 dr Katarzyna Szarzec 31