Wykład 3.
Wykład 3.
Zasoby i kapitał
Zasoby i kapitał
w organizacji
w organizacji
1
1
1. Istota i rodzaje zasobów oraz kapitału
1. Istota i rodzaje zasobów oraz kapitału
organizacji:
organizacji:
Pojęcia zasób, kapitał i potencjał często łączone są
Pojęcia zasób, kapitał i potencjał często łączone są
ze sobą, gdyż są pojęciami wielowymiarowymi.
ze sobą, gdyż są pojęciami wielowymiarowymi.
Zasób organizacji stanowi każdy znajdujący się w niej
Zasób organizacji stanowi każdy znajdujący się w niej
czynnik wytwórczy, który może być wykorzystany w
czynnik wytwórczy, który może być wykorzystany w
procesie jej działalności.
procesie jej działalności.
Zasób stanowią następujące czynniki wytwórcze:
Zasób stanowią następujące czynniki wytwórcze:
praca,
praca,
zasoby naturalne,
zasoby naturalne,
kapitał rzeczowy i finansowy,
kapitał rzeczowy i finansowy,
zasoby niematerialne (np. marka).
zasoby niematerialne (np. marka).
2
2
Kapitał najczęściej określa się jako nagromadzone
Kapitał najczęściej określa się jako nagromadzone
dobra (majątek) i środki pieniężne, które są podstawą
dobra (majątek) i środki pieniężne, które są podstawą
działalności organizacji i jej rozwoju.
działalności organizacji i jej rozwoju.
Potencjał organizacji stanowią jej możliwości dzia-
Potencjał organizacji stanowią jej możliwości dzia-
łania, wynikające z kompetencji, zdolności i spraw-
łania, wynikające z kompetencji, zdolności i spraw-
ności wykorzystania posiadanych zasobów oraz na
ności wykorzystania posiadanych zasobów oraz na
umiejętności korzystania z zasobów otoczenia.
umiejętności korzystania z zasobów otoczenia.
Organizacja jest zbiorem zasobów wytwórczych,
Organizacja jest zbiorem zasobów wytwórczych,
których wykorzystanie kształtuje jej efektywność,
których wykorzystanie kształtuje jej efektywność,
możliwości działania i rozwoju oraz konkurencyjność.
możliwości działania i rozwoju oraz konkurencyjność.
Zasób wg P. Drucker a nie istnieje, dopóki
Zasób wg P. Drucker a nie istnieje, dopóki
organizacja nie znajdzie dla niego zastosowania.
organizacja nie znajdzie dla niego zastosowania.
3
3
Rodzaje zasobów organizacji:
Rodzaje zasobów organizacji:
1. Zasoby materialne;
1. Zasoby materialne;
2. Zasoby niematerialne;
2. Zasoby niematerialne;
3. Zasoby ludzkie.
3. Zasoby ludzkie.
Rodzaje kapitału organizacji:
Rodzaje kapitału organizacji:
(w zależności od kryteriów):
(w zależności od kryteriów):
% rzeczowy i finansowy  w zależności od formy
% rzeczowy i finansowy  w zależności od formy
występowania,
występowania,
% trwały i obrotowy  w zależności od zużywania w
% trwały i obrotowy  w zależności od zużywania w
cyklu produkcyjnym,
cyklu produkcyjnym,
% własny i obcy  w zależności od pochodzenia,
% własny i obcy  w zależności od pochodzenia,
% ludzki i intelektualny  w zależności od czynnika
% ludzki i intelektualny  w zależności od czynnika
niematerialnego.
niematerialnego.
4
4
2. Zasoby materialne organizacji:
2. Zasoby materialne organizacji:
Na zasoby materialne składają się:
Na zasoby materialne składają się:
% zasoby naturalne  ziemia, bogactwa naturalne,
% zasoby naturalne  ziemia, bogactwa naturalne,
energia, klimat, przestrzeń geograficzna itp.
energia, klimat, przestrzeń geograficzna itp.
% zasoby rzeczowe  budowle, maszyny, technologie,
% zasoby rzeczowe  budowle, maszyny, technologie,
% zasoby finansowe  kapitał finansowy, zyski.
% zasoby finansowe  kapitał finansowy, zyski.
Zasoby naturalne dzielą się na:
Zasoby naturalne dzielą się na:
% odnawialne  przyroda żywa (rośliny, zwierzęta,
% odnawialne  przyroda żywa (rośliny, zwierzęta,
woda),
woda),
% nieodnawialne  (surowce mineralne, gleby).
% nieodnawialne  (surowce mineralne, gleby).
Ochrona zasobów naturalnych polega na rozsądnym
Ochrona zasobów naturalnych polega na rozsądnym
i oszczędnym ich użytkowaniu, co jest związane z
i oszczędnym ich użytkowaniu, co jest związane z
rozwojem zrównoważonym.
rozwojem zrównoważonym.
5
5
Zasoby rzeczowe i zasoby finansowe tworzą zasoby
Zasoby rzeczowe i zasoby finansowe tworzą zasoby
kapitałowe, składające się ze:
kapitałowe, składające się ze:
% środków trwałych  użytkowanych przez wiele lat i
% środków trwałych  użytkowanych przez wiele lat i
stopniowo zużywających się (np. maszyny i
stopniowo zużywających się (np. maszyny i
budowle),
budowle),
% środków obrotowych  zużywanych w bieżącej
% środków obrotowych zużywanych w bieżącej
działalności (np. materiały, paliwo),
działalności (np. materiały, paliwo),
Zmienność i ewolucja zasobów rzeczowych, a wraz z
Zmienność i ewolucja zasobów rzeczowych, a wraz z
tym nowe środki, o nowych parametrach technologi-
tym nowe środki, o nowych parametrach technologi-
cznych.
cznych.
Nowoczesne technologie, ale jednocześnie wzrasta-
Nowoczesne technologie, ale jednocześnie wzrasta-
jące znaczenie zasobów niematerialnych i oszczęd-
jące znaczenie zasobów niematerialnych i oszczęd-
nego gospodarowania przyrodą.
nego gospodarowania przyrodą.
6
6
3. Kapitał finansowy organizacji:
3. Kapitał finansowy organizacji:
Kapitał finansowy obejmuje środki pieniężne wystę-
Kapitał finansowy obejmuje środki pieniężne wystę-
pujące w różnych postaciach:
pujące w różnych postaciach:
gotówki,
gotówki,
kredytu,
kredytu,
należności i roszczeń,
należności i roszczeń,
papierów wartościowych.
papierów wartościowych.
Analiza przepływów pieniężnych organizacji obejmuje:
Analiza przepływów pieniężnych organizacji obejmuje:
% działalność operacyjną,
% działalność operacyjną,
% działalność inwestycyjną,
% działalność inwestycyjną,
% działalność finansową.
% działalność finansową.
7
7
4. Zasoby niematerialne organizacji:
4. Zasoby niematerialne organizacji:
Zasoby niematerialne tworzą:
Zasoby niematerialne tworzą:
ludzie w postaci posiadanych przez nich
ludzie w postaci posiadanych przez nich
kompetencji,
kompetencji,
organizacja, która posiada lub tworzy takie zasoby,
organizacja, która posiada lub tworzy takie zasoby,
jak licencje, marka, kapitał kliencki itp.
jak licencje, marka, kapitał kliencki itp.
Na zasoby niematerialne składają się:
Na zasoby niematerialne składają się:
zasoby ludzkie  pracownicy i ich kompetencje,
zasoby ludzkie  pracownicy i ich kompetencje,
zasoby organizacyjne  system zarządzania, kultura
zasoby organizacyjne system zarządzania, kultura
organizacyjna, system komunikowania itp.,
organizacyjna, system komunikowania itp.,
zasoby rynkowe  kanały dystrybucji,
zasoby rynkowe  kanały dystrybucji,
zasoby relacyjne  więzi z otoczeniem,
zasoby relacyjne  więzi z otoczeniem,
własność intelektualna  prawny mechanizm
własność intelektualna  prawny mechanizm
ochrony zasobów organizacji.
ochrony zasobów organizacji.
8
8
5. Zasoby ludzkie w organizacji:
5. Zasoby ludzkie w organizacji:
Zasoby ludzkie  to pracownicy danej organizacji.
Zasoby ludzkie  to pracownicy danej organizacji.
Zasoby ludzkie organizacji dzisiaj są nazywane
Zasoby ludzkie organizacji dzisiaj są nazywane
kapitałem ludzkim, obejmującym:
kapitałem ludzkim, obejmującym:
f& wiedzę i kompetencje pracowników, a w tym ich
f&
f&
f&
f& wiedzę i kompetencje pracowników, a w tym ich
f&
f&
f&
umiejętności, doświadczenie, kwalifikacje itp.,
umiejętności, doświadczenie, kwalifikacje itp.,
f& zdolność pracownika do uczenia: kreatywność,
f&
f&
f&
f& zdolność pracownika do uczenia: kreatywność,
f&
f&
f&
wyobraz
nia, zdolność analitycznego myślenia itp.,
wyobraz
nia, zdolność analitycznego myślenia itp.,
f& cechy wnoszone przez pracownika: inteligencja,
f&
f&
f&
f& cechy wnoszone przez pracownika: inteligencja,
f&
f&
f&
uczciwość, odpowiedzialność, zaangażowanie itp.,
uczciwość, odpowiedzialność, zaangażowanie itp.,
f& motywacja pracownika, chęci działania, zdolność
f&
f&
f&
f& motywacja pracownika, chęci działania, zdolność
f&
f&
f&
do zmian, przedsiębiorczość itp.,
do zmian, przedsiębiorczość itp.,
f& umiejętność pracy w zespole oraz dzielenia się
f&
f&
f&
f& umiejętność pracy w zespole oraz dzielenia się
f&
f&
f&
informacją i wiedzą itp.,
informacją i wiedzą itp.,
f& umiejętności kierownicze i style przywództwa.
f&
f&
f&
f& umiejętności kierownicze i style przywództwa.
f&
f&
f&
Kapitał ludzki jest własnością pracowników, nie może
Kapitał ludzki jest własnością pracowników, nie może
być zawłaszczony, a jedynie  dzierżawiony .
być zawłaszczony, a jedynie  dzierżawiony .
9
9
Kapitał ludzki obejmuje aspekty:
Kapitał ludzki obejmuje aspekty:
f& ilościowe  liczba zatrudnionych, rodzaj pracy,
f&
f&
f&
f& ilościowe  liczba zatrudnionych, rodzaj pracy,
f&
f&
f&
godziny pracy itp.,
godziny pracy itp.,
f& jakościowe  wiedza, umiejętności, motywacje,
f&
f&
f&
f& jakościowe  wiedza, umiejętności, motywacje,
f&
f&
f&
cechy osobowe, procesy decyzyjne itp.
cechy osobowe, procesy decyzyjne itp.
Podstawą kapitału ludzkiego są cechy jakościowe,
Podstawą kapitału ludzkiego są cechy jakościowe,
stanowiące wartość ucieleśnioną w człowieku.
stanowiące wartość ucieleśnioną w człowieku.
Kapitał ludzki ma związek z akumulowaną wartością
Kapitał ludzki ma związek z akumulowaną wartością
inwestycji w szkolenie zatrudnionych oraz podwyż-
inwestycji w szkolenie zatrudnionych oraz podwyż-
szania ich umiejętności i kompetencji.
szania ich umiejętności i kompetencji.
Pracownik wiedzy  osoba która nie tylko pracuje,
Pracownik wiedzy  osoba która nie tylko pracuje,
ale myśli co robi i co może zmienić.
ale myśli co robi i co może zmienić.
10
10
6. Kapitał intelektualny organizacji:
6. Kapitał intelektualny organizacji:
Wiedza organizacji, zespołów i pracowników składa
Wiedza organizacji, zespołów i pracowników składa
się na zasoby niematerialne, które są podstawą
się na zasoby niematerialne, które są podstawą
wyodrębnienia kapitału intelektualnego.
wyodrębnienia kapitału intelektualnego.
Kapitał intelektualny jest oparty na wiedzy, ale pod-
Kapitał intelektualny jest oparty na wiedzy, ale pod-
stawą jego uruchomienia jest:
stawą jego uruchomienia jest:
% aktywność zatrudnionych w zakresie wykorzystania
% aktywność zatrudnionych w zakresie wykorzystania
wiedzy i podejmowania nowych działań,
wiedzy i podejmowania nowych działań,
% współpraca w ramach organizacji, w tym wymiana
% współpraca w ramach organizacji, w tym wymiana
i dzielenie się wiedzą,
i dzielenie się wiedzą,
% elastyczność działania, w dostosowaniu do
% elastyczność działania, w dostosowaniu do
istniejących warunków,
istniejących warunków,
% współpraca z kontrahentami organizacji.
% współpraca z kontrahentami organizacji.
11
11
Na kapitał intelektualny składają się:
Na kapitał intelektualny składają się:
1. Kapitał ludzki  zasób wiedzy i kompetencji
1. Kapitał ludzki  zasób wiedzy i kompetencji
pracowników;
pracowników;
2. Kapitał strukturalny  ujmujący rutynowe procesy
2. Kapitał strukturalny  ujmujący rutynowe procesy
zachodzące w firmie i struktury wspierające jej
zachodzące w firmie i struktury wspierające jej
działanie i wydajność;
działanie i wydajność;
3. Kapitał innowacyjny  ujmujący poprawę procesów,
3. Kapitał innowacyjny  ujmujący poprawę procesów,
produktów, usług, technologii, organizacji itp.;
produktów, usług, technologii, organizacji itp.;
4. Kapitał relacyjny  relacje z otoczeniem, w tym z
4. Kapitał relacyjny  relacje z otoczeniem, w tym z
klientami, dostawcami itp.;
klientami, dostawcami itp.;
5. Kapitał społeczny  ujmujący aktywność ludzi, więzi
5. Kapitał społeczny  ujmujący aktywność ludzi, więzi
zaufania i lojalności, które ułatwiają samoorgani-
zaufania i lojalności, które ułatwiają samoorgani-
zowanie i współdziałanie.
zowanie i współdziałanie.
Do skutecznego i racjonalnego działania potrzebne
Do skutecznego i racjonalnego działania potrzebne
są wszystkie pięć rodzajów kapitału intelektualnego,
są wszystkie pięć rodzajów kapitału intelektualnego,
ale wyjściowym jest kapitał ludzki.
ale wyjściowym jest kapitał ludzki.
12
12
Ochrona posiadanego kapitału intelektualnego jest:
Ochrona posiadanego kapitału intelektualnego jest:
% jawnie chroniona na drodze prawnej,
% jawnie chroniona na drodze prawnej,
% albo utajniona na drodze organizacyjnej.
% albo utajniona na drodze organizacyjnej.
Ochrona ta ma na celu zapewnienie konkurencyjności
Ochrona ta ma na celu zapewnienie konkurencyjności
i unikalności organizacji i obejmuje wszystkie skład-
i unikalności organizacji i obejmuje wszystkie skład-
niki kapitału intelektualnego, tj.:
niki kapitału intelektualnego, tj.:
f& aktywa dotyczące ludzi, np. zabezpieczenie przed
f&
f&
f&
f& aktywa dotyczące ludzi, np. zabezpieczenie przed
f&
f&
f&
stresem, chorobą itp.,
stresem, chorobą itp.,
f& aktywa rynkowe  marka, licencje, koncesje,
f&
f&
f&
f& aktywa rynkowe  marka, licencje, koncesje,
f&
f&
f&
kanały dystrybucji,
kanały dystrybucji,
f& aktywa infrastruktury, np. bazy danych o klientach,
f&
f&
f&
f& aktywa infrastruktury, np. bazy danych o klientach,
f&
f&
f&
systemy komunikacyjne, oprogramowanie kompu-
systemy komunikacyjne, oprogramowanie kompu-
terowe itp.,
terowe itp.,
f& aktywa własności intelektualnej, np. patenty, prawa
f&
f&
f&
f& aktywa własności intelektualnej, np. patenty, prawa
f&
f&
f&
autorskie.
autorskie.
13
13
Dziękuję za uwagę...
Dziękuję za uwagę...
14
14