Ocena funkcji nerek-wybrane zagadnienia
Badanie organoleptyczne moczu
Barwa moczu Przyczyna
Żółta Vit B2
Żółtozielona Bilirubina/biliwerdyna, vit B2, tymol
Żółtopomarańczowa Bilirubina, urobilina, rabarbar,leki (np.salozopiryny,
fenacytyny)
Żółtobrązowa Bilirubina/biliwerdyna, leki (np. nitrofurantoiny)
Niebieskozielona biliwerdyna,Pseudomonas,leki (np. arbutyn, błękit
metylenowy, triamteren, kreozat, guajakol)
Czerwona; brązowa Hb,RBC,mioglobina,urobilina,porfiryna,rabarbar,karoten,bur
ki,poch.aniliny,leki(np.aminofenazon, aminopiryna,
antypiryna,chinina,chlorochinon, hydrochinon,L-dopa,
naftol,fenytoina,metronidazol, nitraty ,nitrofurantoina,
fenacetyna,fenoloftaleina,fenotiazyna,salazopiryna,tymol)
Czerwono różowa moczany
Brązowoczarna methemoglobina, kwas homogentyzynowy, melanina
Białko w moczu
" Hipokrates (460-377 p.n.e.) pęcherzyki na powierzchni
moczu wskazują na przewlekłą chorobę nerek
" Fizjologiczne wydalanie białka ok. 100-150 mg/24h
" Fizjologiczna albuminuria < 30 mg/24h (20�g/min)
" Mikroalbuminuria > 30 - < 300 mg/24h
" Mikroalbumina/kreatynina - kobiety < 24.8 mg/g
mężczyz
ni < 16.8 mg/g
" Makroproteinuria > 300 mg/24h
" Na pasku wykrywana jest gł. albumina
" Czułość testu 200 mg/l
" Mocz alkaliczny  wyniki fałszywie dodatnie
" W przypadku dodatniego wyniku należy dokonać
ilościowego pomiaru dobowej utraty białka
" Wynik ujemny nie wyklucza obecności globulin, b B-J
Białka w moczu fizjologicznym
Drobnocząsteczkowe- ą1-
1500 mg/24h
mikroglobina, �2-mikroglobina,
rybonukleaza
Aktywna
resorpcja
Białko Tamma-Horsfalla
Białko wydzielane 99.9%
Śladowe ilości albuminy
NAG, IgA, T-H
Białko < 150 mg/24h
Białkomocz
Przednerkowy
Nerkowy Pozanerkowy
Białka Kłębuszkowy
Stany zapalne i
drobnocząsteczkowe-
nowotwory dróg
Cewkowy-resorbcyjny,
hemoglobina,
moczowych
wydzielniczy-białko
mioglobina,
Tamma-Horsfalla
Krwawienia
paraproteiny (b B-J)
Ch.żył  zakrzepica
(ą 2makroglobulina)
Ch.pozanerkowe-
gorączka, Czynnościowy-
niewydolność ortostatyczny
krążenia,
Powysiłkowy
Termiczny
Glukoza w moczu
Poziom cukru w moczu odzwierciedla
poziom cukru w organizmie w okresie,
w którym wytwarzany był mocz
Mikroorganizmy wykorzystają zawartą
w moczu glukozą
Vit C  wyniki fałszywie ujemne
Zaniżenie wyników  ciała ketonowe,
Wysoki c.wł., zimny mocz, za póz
no
odczytany wynik
Glukozuria przy prawidłowej glikemii-
upośledzona resorpcja zwrotna glukozy
Test swoisty dla glikozy
Ciała ketonowe w moczu
" aceton, acetooctan, �-hydroksymaślan
" Metabolity przemian tłuszczów
" Wzrost przy upośledzeniu wykorzystania
węglowodanów
" Kwasica ketonowa- cukrzyca, gorączka, wymioty,
głodzenie, biegunka ciąża, stany hiperkataboliczne
" Testy paskowe wykazują obecność jedynie acetooctanu
" Ketony są lotne
" Levodopa zawyża wyniki
Barwniki żółciowe
" Bilirubina, urobilinogen
" Do moczu dostaje się
blirubina związana-
ż.zastoinowe,miąższowe, nie
hemolityczne
" BIL jest rozkładana przez
światło
" Vit C zaniża wyniki
Zdrowy Ch.hemolit. Ch. wątroby Niedrożność dr
żółciowych
Uroblilinogen N Ń! Ń! Ó! Lub brak
Bilirubina - - + lub - +
pH moczu (5.0  6.0)
" Poranny mocz- zwykle kwaśny
" Mocz dzieci  często zasadowy
" Bakterie w moczu  alkaliczny, zapach amoniakalny
" Mocz alkaliczny  zasadowice metaboliczne,kwasice
kanalikowe dystalne,hiperkaliemia, jarosze,
nadczynność przytarczyc
" Mocz kwaśny- kwasice (poza cewkowymi),
hipokaliemia, odwodnienie, gorączka, dieta
wysokobiałkowa, leki vit , konserwant- kwas borowy
Blood
W badaniu skriningowym
nie można odróżnić:
- hematurii
- hemoglobinurii
- mioglobinurii
Świeże erytrocyty
?
Krwiomocz -hematuria
" Norma -0�3 RBC wpw x 400;
" Krwinkomocz (mikrohematuria)- brak zmiany barwy
" Krwiomocz  makrohematuria
" Wyniki fałszywie dodatnie- bakterie,środki czystości,
HCl
" Wyniki fałszywie ujemne  dużą gęstość
" Krwinki szybko ulegają rozkładowi
" Jogging powoduje hematurię
" W moczu świeżym i hipertonicznym, krwinki
nienaruszone nie dają odczynu na pasku
Różnicowanie hemoglobinurii
i mioglobinurii
Parametr Hemoglobinuria Mioglobinuria
Mocz
- barwa czerwona, brązowa Brązowa
- krew + +
Surowica
- hemoliza Obecna Brak
-LDH
Ń! LD-1, LD-2 Ń! LD-5
- CK
Ń! Ń!Ń!Ń!
-haptoglobina N
Ó!
Azotyny
" Dodatni wynik testu wskazuje na zakażenie układu moczowego,
natomiast ujemny wynik go nie wyklucza
" Fałszywie ujemny wynik- niedostateczna podaż azotanów, zbyt
krótki czas inkubacji moczu dla rozwoju odpowiedniej ilości
bakterii, zakażenie bakteriami, które nie posiadają zdolności
redukcyjnych azotanów do azotynów (bakterie Gram
dodatnie,Enterococcus spp. i Staphylococcus spp.)
" Fałszywie dodatni wynik- namnożenie bakterii in vitro
Leukocyty <10 WBC wpw
" Testem paskowym wykrywamy
esterazę granulocytów i monocytów
" Nie wykrywamy limfocyturii
" Test paskowy z uwagi na lizę
Wałeczki
leukocytów jest bardziej czuły niż
białokrwinkowe
badanie mikroskopowe
" Fałszywie ujemne 
vitC,glukoza>20/l, białko>5g/l
Odmiedniczkowe
zapalenie nerek
" Przednerkowe przyczyny-
niewydolność krążenia,wysiłek,
gorączka
Mikroskopowe badanie osadu moczu
erytrocyty
leukocyt
inne elementy morfotyczne  komórki
nowotworowe, pasożyty,bakterie
nabłonki  płaskie
wałeczki
osad mineralny
Krystaluria
" Diagnostycznie ważna-
kryształy cystyny- cystynuria
kryształy tyrozyny- ostry zanik miąższu wątroby
kryształy leucyny- ostry zanik miąższu wątroby
kryształy ksantyny- wrodzony defekt przemian k.mocz.
kryształy leków- zatrucia
Kryształy kw.moczowego, moczanów,szczawianu wapnia, węglanu
wapnia- mogą występować u ludzi zdrowych
Wielokrotne stwierdzenie jednego rodzaju krystalurii może
nasuwać podejrzenie występowania wady metabolicznej-
moczany (przemiana puryn), fosforany i węglany Ca-
przemiana Ca-Pi
Mocz dobowy
" Ocena wielkości klirensu kreatyniny E" GFR [ ml/min ]
Klirens kreatyniny = (140 - wiek) (kg) / (72 x kreatynina w surowicy)
kobiety X 0.85
Kreatynina w surowicy mg - 100ml
Wydalanie/min Umg - X
Kreatynina w moczu/min x 100
X =
Kreatynina w surowicy
Wydalanie kreatyniny [mg] = stężenie K w moczu [mg/dl] x obj. moczu
Wydalanie kreatyniny/min [ mg/min] = Wydalanie kreatyniny / 1440
DEFINICJA WIELKOŚCI FILTRACJI
KA

BUSZKOWEJ (GFR)
" Objętość wody osocza filtrowana przez błonę
kłębuszków w jednostce czasu, w przeliczeniu na
znormalizowaną powierzchnię ciała=1.73 m2
" Mierzona jako klirens nerkowy z osocza do
moczu substancji
Podlegającej swobodnej filtracji kłębuszkowej
Nie wiążącej się z białkami
Nie resorbowanej w kanalikach
Nie podlegającej sekrecji kanalikowej
Nie usuwanej z krwi drogą pozanerkową
WSKAy
NIKI FILTRACJI
KA

BUSZKOWEJ
" Egzogenne
Inulina   złoty standard ;
Czasochłonna, niska specyficzność oznaczeń
51
Cr-EDTA, 131J-jodooctan, - izotopowa
Czasochłonna, prosty pomiar
 Jodoheksol  nieizotopowa
Czasochłonna
" Endogenne
Kreatynina  Ulega sekrecji
Tania, niska czułość i specyficzność oznaczeń
Cystatyna C  Nie ulega sekrecji i reabsorpcji, stała szybkość produkcji
Wysoka czułość i specyficzność oznaczeń
KLIRENS KREATYNINY vs. GFR
Endogenny metabolit, produkowany ze stałą szybkością, którego stężenie w
osoczu pozostaje w wąskich granicach, dieta modyfikuje około 10% puli
osoczowej
obecna we wszystkich płynach ustrojowych, podlega filtracji kłebuszkowej i jej
klirens może być mierzony jako wskaz
nik filtracji kłębuszkowej
nie podlega resorpcji zwrotnej, 7-10% kreatyniny ulega sekrecji (wartość klirensu
wyższa 1,1-1,2 razy od klirensu inuliny)
udział sekrecji rośnie ze wzrostem stężenia kreatyniny w osoczu, (wartość klirensu
może być > 2x wyższa od klirensu inuliny), podanie cymetydyny hamuje sekrecję
i koryguje różnicę pomiędzy klirensem kreatyniny i inuliny
szybkość produkcji kreatyniny spada ze wzrostem stężenia w osoczu (konwersja
do kreatyny i innych metabolitów, zahamowanie przemiany z kreatyny)
wiek
GFR [ ml/min] = 167  (1,16 x wiek pacjenta)
Przykładowe obliczenie
Dane  diureza dobowa  1440 ml;
kreatynina w moczu  100 mg/dl
kreatynina w surowicy 1 mg/dl
Wydalanie kreatyniny [mg] = stężenie K w moczu [mg/dl] x obj. moczu [dl]
Wydalanie kreatyniny [mg] = 100 mg/ 100 ml x 1440 ml = 1440 mg
Wydalanie kreatyniny/min [ mg/min] = Wydalanie kreatyniny / 1440
Wydalanie kreatyniny/min [ mg/min] = 1440 mg / 1440 min = 1mg/min
1mg kreatyniny - 100 ml surowicy
1 mg kreatyniny w moczu - X ml surowicy GFR
GFR = 100 ml/min
A może cystatyna C ?
" 120 aminokwasowy inhibitor proteaz
" Produkowana przez wszystkie jądrzaste komórki
organizmu
" Swobodnie filtrowana i wydalana z moczem
" Stężenie cystatyny C zależy od wielkości GFR
" Wzrost stężenia koreluje ze spadkiem GFR i
klirensu kreatyniny endogennej
" Do oceny GFR wymagane jest jedynie oznaczenie
cystatyny w surowicy
" Wada  wysoka cena oznaczenia