Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001
P
e³nokomplementarny stopieñ
wyjciowy zrealizowany jako od-
wrócony uk³ad Darlingtona ze
100% sprzê¿eniem zwrotnym
zawiera po trzy po³¹czone równolegle tran-
zystory mocy. W uk³adzie zastosowano ele-
menty mocy wysokiej jakoci. Pary kom-
plementarne 2SA1943/2SC5200 maj¹ na-
stêpuj¹ce wartoci parametrów:
P
C
= 150 W, U
EC0
= 230 V, I
C
= 15 A,
I
Cmax
= 30 A, f
T
= 30 MHz.
Ca³oæ wzmacniacza objêta jest ogóln¹ pê-
tl¹ ujemnego sprzê¿enia zwrotnego ustala-
j¹cego wzmocnienie napiêciowe na oko³o
30 V/V. W g³ównej pêtli sprzê¿enia zwrotne-
go zastosowano elementy o tolerancji 1%
(rezystory R25, R33 i R34).
Zastosowanie dwóch pêtli sprzê¿enia zwrot-
nego, jednej dla samego wzmacniacza na-
piêciowego, a drugiej dla ca³oci wzmacnia-
cza powoduje mniejsz¹ podatnoæ na znie-
kszta³cenia typu TIM.
WZMACNIACZ MOCY
NAD C-370
(2)
Na wyjciu wzmacniacza znajduje siê kla-
syczny uk³ad RLC zabezpieczaj¹cy przed
obci¹¿eniami o charakterze reaktancyjnym
(elementy R67, R119, C21 i L3).
Do³¹czanie wzmacniacza do zestawów g³o-
nikowych A i B zrealizowano za pomoc¹
wysokiej jakoci przekaników PK1
÷
PK4.
Przekaniki w³¹czane s¹ parami za pomo-
c¹ kluczy zbudowanych na tranzystorach
T32 i T33, których bazy do³¹czone s¹ do
masy za pomoc¹ zestyków S2 i S3. W³¹-
czenie obu zestyków powoduje do³¹czenie
do wyjæ wzmacniaczy obu zestawów A i B.
Zwarte kolektory tranzystorów T32 i T33
do³¹czone s¹ do masy za pomoc¹ zestyku
umieszczonego w gniedzie s³uchawko-
wym typu jack. Przy korzystaniu ze s³ucha-
wek zestyk zostaje rozwarty, co powoduje
roz³¹czenie zestyków przekaników
PK1
÷
PK4 a tym samym od³¹czenie zesta-
wów g³onikowych od wyjæ wzmacniaczy.
Uk³ad zabezpieczaj¹cy
Wzmacniacz wyposa¿ono w wiele uk³adów
maj¹cych za zadanie ochronê stopni wyj-
ciowych przed skutkami przeci¹¿enia. Do
tego celu wykorzystano specjalizowany
uk³ad scalony US1. Sygna³ o przeci¹¿eniu
pr¹dowym z obu kana³ów doprowadzony
jest do wyprowadzenia 1 uk³adu US1. Ja-
ko czujnik przeci¹¿enia pr¹dowego pracu-
je tranzystor T27, którego z³¹cze baza-emi-
ter do³¹czone jest do rezystora R63. Umie-
Rys. 3. Schemat zasilacza stopni mocy
25
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 12/2001
niacza (wyprowadzenie 5) przez identycz-
ny filtr dolnoprzepustowy doprowadzona
jest suma sygna³ów wyjciowych z obu ka-
na³ów. Do wejcia odwracaj¹cego (wypro-
wadzenie 2) drugiego wzmacniacza opera-
cyjnego doprowadzona jest jedynie suma
sygna³ów wyjciowych z obu kana³ów.
Wejcie nieodwracaj¹ce spolaryzowane jest
natomiast napiêciem sta³ym z dzielnika
utworzonego przez rezystory R97 i R93. Sy-
gna³y wyjciowe obu wzmacniaczy opera-
cyjnych przez diody D22 i D23 doprowadzo-
ne s¹ do rezystora R101, który znajduje
siê w obwodzie bazy tranzystora T44. Na-
piêcie dodatnie na wyjciu przynajmniej
jednego ze wzmacniaczy operacyjnych
przez klucze tranzystorowe (tranzystory T41
÷
T44) spowoduje w³¹czenie tyrystorów
i ustalenie napiêcia zasilaj¹cego na pozio-
mie
±
64 V. Taka sytuacja wystêpuje np.
przy braku sygna³u na wyjciach wzmacnia-
czy w obu kana³ach. Wówczas na wyprowa-
dzeniu 1 bêdzie napiêcie dodatnie wskutek
polaryzacji wejcia nieodwracaj¹cego dodat-
nim napiêciem z dzielnika R93/R97.
Pojawienie siê sygna³u z wyjæ wzmacnia-
czy mocy o amplitudzie powoduj¹cej prze-
kroczenie poziomu napiêcia polaryzuj¹cego
wejcie nieodwracaj¹ce spowoduje zmianê
stanu wyjcia wzmacniacza operacyjnego
na przeciwny i od³¹czenie sygna³u od punk-
tu sumacyjnego przez diodê D22. O tym, czy
wzmacniacze mocy bêd¹ zasilane z wy-
¿szego czy ni¿szego napiêcia, decyduje te-
raz sytuacja na wyjciu drugiego wzmacnia-
cza (wyprowadzenie 7). Warunki pracy s¹
tak dobrane, ¿e musi istnieæ proporcjonal-
noæ miêdzy wartoci¹ amplitudy napiêcia
wyjciowego, którego obecnoæ dzia³a w kie-
runku zwiêkszenia napiêcia zasilaj¹cego
przez w³¹czenie tyrystorów, a sygna³em
pr¹dowym pobieranym z rezystora R112,
którego wzrost dzia³a w kierunku przeciw-
nym, czyli w kierunku wy³¹czenia tyrystorów.
To t³umaczy, dlaczego wartoæ znamionowej
mocy wyjciowej jest prawie sta³a bez
wzglêdu na wartoæ rezystancji obci¹¿e-
nia. Natomiast krótkie impulsy z uwagi na ist-
niej¹ce sta³e czasu filtrów RC nie powodu-
j¹ obni¿enia napiêcia zasilaj¹cego i przeno-
szone s¹ bez zniekszta³ceñ. Wzrost tempe-
ratury radiatorów powy¿ej 80
o
C spowodu-
je nasycenie tranzystora T37, wy³¹czenie ty-
rystorów i obni¿enie napiêcia zasilaj¹cego
do poziomu
±
45V.
n
Maciej Feszczuk
szczony w obwodzie bazy rezystor R69
z diod¹ D13 tworz¹, wraz z rezystorem
R66, uk³ad mostkowy umo¿liwiaj¹cy wzrost
pr¹du wyjciowego, je¿eli równoczenie na-
rasta sygna³ napiêciowy. Takie rozwi¹za-
nie umo¿liwia wykrycie zwarcia obci¹¿enia
nie powoduj¹c jednoczenie zadzia³ania
ogranicznika w obecnoci silnych sygna-
³ów w normalnych warunkach.
Do wyprowadzenia 2 uk³adu US1 doprowa-
dzono przez rezystory R75 i R76 sygna³y
z wyjæ wzmacniaczy mocy z obu kana-
³ów. Uk³ad kontroluje obecnoæ sta³ego na-
piêcia na wyjciu wzmacniacza, niebez-
piecznego dla zestawów g³onikowych. Do
tego uk³adu, równie¿ do wyprowadzenia 8,
doprowadzono sygna³ z czujnika tempera-
tury radiatorów. Czujnik w postaci pozysto-
ra pracuje w uk³adzie z tranzystorem T29.
Elementy dobrane s¹ tak, ¿e zadzia³anie na-
stêpuje dla temperatury powy¿ej 90
o
C.
Wzmacniacz ma równie¿ drugi czujnik,
którego dzia³anie nastêpuje dla tempera-
tury powy¿ej 80
o
C.
Reakcj¹ na wszystkie sygna³y przeci¹¿enia
jest zablokowanie tranzystora T30 znajdu-
j¹cego siê w obwodzie zasilania uzwojeñ
przekaników, w wyniku czego nastêpuje
roz³¹czenie zestyków wszystkich przeka-
ników i tym samym od³¹czenie obci¹¿enia.
Uk³ad US1 realizuje równie¿ funkcjê
opónionego do³¹czania zestawów g³oni-
kowych i wczeniejszego od³¹czania w przy-
padku od³¹czenia zasilania sieciowego, co
ma na celu wyeliminowanie stuku w g³oni-
kach. Sygna³ z transformatora, wiadcz¹cy
o obecnoci napiêcia zasilaj¹cego, po wy-
prostowaniu doprowadzony jest do wypro-
wadzenia 4 uk³adu US1.
Zasilacz
W sk³ad zasilacza stopni mocy (rys. 3) wcho-
dz¹ dwa mostki prostownicze Graetza M1
i M2, filtr pojemnociowy 2 x 20 000
µ
F (C39
i C40) oraz dwa tyrystory Ty1 i Ty2. Mostek
M1 umo¿liwia uzyskanie po wyprostowa-
niu napiêcia
±
64 V, natomiast mostek M2
pod³¹czony jest do odczepów uzwojeñ
transformatora i dostarcza po wyprosto-
waniu napiêcie o wartoci
±
45 V. O tym,
który z mostków bêdzie zasila³ stopnie mo-
cy decyduje uk³ad steruj¹cy zbudowany
z wykorzystaniem uk³adu scalonego TL082.
W jednej obudowie umieszczone s¹ dwa
wzmacniacze operacyjne z wejciami zre-
alizowanymi na tranzystorach polowych
typu FET. Zadaniem uk³adu jest w³¹cza-
nie b¹d wy³¹czanie tyrystorów Ty1 i Ty2
w wyniku czego stopnie mocy zasilane
s¹ b¹d z napiêcia
±
64 V b¹d
±
45 V.
Szeregowo z tyrystorem Ty1 w³¹czony jest
rezystor R112 o niewielkiej wartoci, zrów-
noleglony dodatkowo diod¹ D28.
Sygna³ napiêciowy proporcjonalny do prze-
p³ywaj¹cego pr¹du wysterowuje tranzystor
T40. Sygna³ z kolektora tego tranzystora, su-
mowany dodatkowo z ujemnym napiêciem
doprowadzonym przez rezystory R108
i RV3, doprowadzony jest do wejcia odwra-
caj¹cego (wyprowadzenie 6) wzmacniacza
przez filtr RC z³o¿ony z rezystora R105
i kondensatora C36.
Do wyjcia nieodwracaj¹cego tego wzmac-
DANE TECHNICZNE WZMACNIACZA
Wzmacniacz mocy
Znamionowa moc wyjciowa
w pamie 20 Hz
÷
20 kHz,
R
L
= 8
Ω
, 4
Ω
2 x 120 W
Wspó³czynnik zniekszta³ceñ nieliniowych
dla mocy znamionowej
≤
0,03%
Moc dynamiczna dla R
L
8
Ω
2 x 210 W
4
Ω
2 x 340 W
2
Ω
2 x 450 W
Wspó³czynnik t³umienia
(R
L
= 8
Ω
, f = 50 Hz)
>150
Znamionowe napiêcie wejciowe
( dla R
L
= 8
Ω
)
1,1 V
Wzmocnienie napiêciowe
29 dB (30 V/V)
Pasmo przenoszenia
20 Hz
÷
20 kHz
±
0,3 dB
3 Hz
÷
70 kHz _ 3 dB
Stosunek S/N (A)
>100 dB przy P
wy
=1 W
>120 dB przy mocy znamionowej
Praca w uk³adzie mostkowym
Znamionowa moc wyjciowa
R
L
= 8
Ω
,
300 W
Moc dynamiczna dla R
L
8
Ω
600 W
4
Ω
800 W
Wzmacniacz napiêciowy
Impedancja wejciowa dla wejæ:
MD, CD, video, Aux, tuner
Magnetofon 1, Magnetofon 2 300 k
Ω
II 320 pF
Znamionowe napiêcie
wejciowe (U
wy
= 1 V)
290 mV
Stosunek S/N (dla U
wy
= 0,5 V)
>100 dB
Pasmo przenoszenia
20 Hz
÷
20 kHz
±
0,2 dB
Wspó³czynnik zniekszta³ceñ
nieliniowych h (U
wy
= 5 V)
<0,01%
Impedancja wyjciowa
wzmacniacza napiêciowego
75
Ω
Impedancja wyjciowa
dla wyjcia s³uchawkowego
220
Ω
Regulacja barwy dwiêku:
basy
+ 6,0 dB 100 Hz
_ 5,0 dB 100 Hz
soprany
+ 5,8 dB 10 kHz
_ 5,0 dB 10 kHz
Wymiary (szer. x wys. x d³.) 435 x 132 x 350 mm
Masa
12,3 kg