Pantenon Bóstw Wyspiarskich

ANDRASTE

- wojownicza bogini zwycięstwa Icenów, przyzywana przez

Boudiccę w walkach z Rzymianami. Czczono ją w świętym gaju. Ponadto
posiada cechy celtyckiej bogini-matki, opiekunki, mścicielki ludu i
zajmowanego przezeń terytorium.

BANBA

- była jedną z trzech bogiń Zwierzchności. Według wczesnego,

zaginionego rękopisu była pierwszą mieszkanką Irlandii, określanej jako
"wyspa kobiet Banba" - co być może ma związek z Tir na mBan.

BADB

- zwana Krukiem Pól Bitewnych (Badb Catha), co wynikało z jej

zdolności przemiany w czarnego kruka krążącego nad polem walki i
czekającego aby pożywić się ciałami poległych. Często bywa kojarzona z
bogiem wojny Neitem, ale jej interwencje wśród walczących mają charakter
wyłącznie magiczny mający tylko wywołać strach i osłabić ducha bojowego
wojowników.

BRIGID

- w swym troistym aspekcie była opiekunką poetów, uzdrowicieli i

kowali. Postać Brigid została wchłonięta przez kult i osobę św. Brygidy z
Kildare, założycielki pierwszego po wprowadzeniu chrześcijanstwa w Irlandii
ż

eńskiego zakonu.

DAGDA

- często bywa określany jako Ojciec Bogów czyli Dis Pater. Jego

ojcowskim atrybutem jest żelazna maczuga, której jeden koniec zabija, a drugi
przywraca życie. Dagda jest więc panem życia i śmierci, prototypem władcy
tamtego świata, wymyślonego przez wyspiarskich Celtów. Jako bóg-stwórca
daje impulsom życia fizyczną postać, ale ma też nieograniczone możliwości
odbierania życia każdej istocie. Dba w ten sposób o ciągłe odnawianie się i
trwanie kosmosu. Stanowi o zachowaniu pewnej równowagi, związanej z
koniecznością narodzin u jednych i śmiercią u drugich.

DANU

- jest matką rodu irlandzkich bogów. Jest boginią odpowiedzialną za

pomyślność Munsteru, czyli za urodzajność ziemii, która żywi rośliny,
zwierzęta i ludzi. Celtowie na kontynencie także czcili Danu jako boginię-
matkę, o czym świadczy m.in. wywodzący się ze średniowiecznej Bretanii kult
ś

w. Anny, matki Marii Panny i babki Chrystusa.

DONN

- władca umarłych. Jego siedziba, Tech Duinn, znajdowała się na jednej

z wysepek na południowy zachód od Munsteru. Tam zbierali się zmarli przed
podróżą w Zaświaty, na Wyspy Błogosławione.

ETAIN

- jest bez wątpienia wielką królewską boginią, porównywalną z galijską

Rigani. Etain jest jedną z kilku bogiń słońca reprezentującą jego życiodajne
funkcje. Podobno była najpiękniejszą i najdelikatniejszą kobietą jaką
kiedykolwiek widziało męskie oko.

FLIDAIS

- była kolejną boginią pełniącą funkcje bogini-matki. Flidais była

bóstwem leśnym, które miało się opiekować zwierzętami leśnymi, zwanymi
"stadami Flidais". Wyobrażano ją sobie podróżującą w wozie ciągnionym przez
jelenia, albo samą boginię z rogami jelenia na głowie.

FODLA

- była jedną z trzech postaci uosabiających boginię-matkę irlandzkiej

wyspy, która wraz z Banbą i Eriu przywitała przybywających Milezów. W
triadzie bogiń Fodla była najbardziej wojownicza.

KONWENTYNA

- bogini wód, której kult koncentrował się w sanktuarium w

Carrawburgh (Northumberland). Płaskorzeźba Konwentyny przedstawia troistą
boginię, każdy zaś jej aspekt w jednej ręce trzyma czarę z wodą, a drugą wodę
wylewa. Źródła wokół Carrawburgh otoczone były wielką czcią jako naturalne
skupienia boskiej energii.

LUGH

- często bywa porównywany z Dagdą. Podobnie jak on był artystą,

magikiem, harfistą, wojownikiem, opiekunem poetów, znawcą rolnictwa i
uzdrowicielem. Wydawałoby się, że jest po prostu nowym, doskonałym
wcieleniem starego boga, ale istnieje między nimi pewna różnica wykluczająca
tę tezę - Lugh nie był ollatairem czyli praojcem wszechrzeczy. Wpisywał się w
odwieczny cykl życia, ale nie był jego sprawcą.

MACHA

- tę irlandzką boginię można znaleźć w aż dwóch triadach - w jednej

występuje jako córka trzech różnych ojców, w drugiej jest jedną z trzech
Morrigna. Macha jest tam wojującą boginią-matką, której trzy postacie
uosabiają trzy funkcje tego typu bóstwa: królewsko-sakralną, wojowniczą i
ż

ywicielską, pokrywające się z podziałem celtyckiej społeczności na trzy

warstwy.

NUADU

- władca plemienia Tuatha de Danaan. W walkach z Firbolgami stracił

rękę, przez co dalej nie mógł być królem. Diancecht i Credne wykonali dla
niego rękę ze srebra i od tej pory nosił przydomek Airgetlam czyli
"srebrnoręki".

OGMA

- wchodzi w skład triady głównych bogów, którą tworzą Dagda, Lugh i

właśnie Ogma. Wśród nich Ogma jest trenferem czyli mistrzem, mocarzem i
najdzielniejszym wojownikiem. Nie jest jedynie członkiem delegacji
najwyższych bogów, ale sam włada słowem - układa wiersze i opowiadania. W
cytowanej w Księdze z Ballymote opowieści o ogamie, wynalazcą tego pisma
służącego do porozumiewania się między sobą uczonych miał być właśnie
Ogma.

TAILTIU

- należy do najważniejszych i najstarszych bogiń ziemi i bogiń-

matek, obok Carman i Tlachtgi, które przejęły funkcje neolitycznej Wielkiej
Matki, czczonej przez pierwszych hodowców bydła i rolników np. w Sillbury
Hill (Wiltshire).

TEA

- legendarna założycielka Tary. Była jedną z bogiń-matek, patronką

wielkiego święta Tary, urządzanego na jej cześć co trzy lata.