Polityka konkurencji UE a konsument

KOMISJA EUROPEJSKA

Przedmowa

Z przyjemnością przedstawiam niniejszy
przewodnik konsumencki po europejskiej polityce
konkurencji. Otwarta konkurencja w Europie
jest rzeczą ważną. Pomaga bowiem obniżyć ceny
i zwiększa wybór towarów i usług dla
konsumentów europejskich.

Przewodnik ten opisuje, w jaki sposób Komisja
Europejska wraz z krajowymi organami ds.
konkurencji zapewnia istnienie wolnej i uczciwej
konkurencji w Unii Europejskiej. Wyjaśnia, w jaki
sposób instytucje te:

• podejmują działania skierowane przeciwko

ograniczającym konkurencję praktykom
gospodarczym;

• badają przypadki połączeń w celu stwierdzenia,

czy zmniejszają one konkurencję;

• otwierają konkurencję w obszarach do tej pory

kontrolowanych przez monopole państwowe;

• weryfi kują wsparcie fi nansowe udzielane

fi rmom przez rządy krajowe państw UE;

• współpracują z innymi organami ds.

konkurencji na całym świecie.

Mam nadzieję, że to wprowadzenie do
najważniejszych koncepcji europejskiej polityki
konkurencji pomoże osobom będącym
konsumentami, a w szerszej perspektywie
obywatelami Europy, jak najlepiej skorzystać
z naszej działalności. Każda z części przewodnika
kończy się ramką, w której podaje się w skrócie
odpowiednie akty prawne. Na odwrocie tylnej
okładki znajduje się słownik najważniejszych
terminów wykorzystanych w broszurze.

Bardziej szczegółowe informacje uzyskać można
na stronie internetowej podanej poniżej lub
w każdym z innych źródeł wymienionych w części
„Gdzie uzyskać więcej informacji?”.

http://europa.eu.int/comm/competition/index_
en.html

Broszura jest dostępna także w wersji
elektronicznej pod adresem podanym powyżej.

Philip LOWE

Dyrektor generalny ds. konkurencji

©

W

spólnot

y E

u

ropejsk

ie

, 2004

Zapewnienie ucz

ciwej gry rynk

owej

strony 2–7

Badanie połącz

eń

strony 8–11

Otwieranie r

ynków na k

onkurencję

strony 12-14

Monitorow

anie pomoc

y państwa

strony 15-19

Współpraca międz

ynarodowa

strony 20-21

12345

Polityka konkurencji UE a konsument

W ujęciu praktycznym…

Gdzie uzyskać więcej informacji?

Użyteczne adresy i słownik

strony 22–27

Niniejsza broszura została przygotowana przez Dyrekcję Generalną ds. Konkurencji
Komisji Europejskiej i ma służyć jako przewodnik dla osób niebędących
specjalistami. Nie posiada ona wartości prawnej i nie jest w żaden sposób wiążąca
dla Komisji Europejskiej.

© Phot

oDisc

ANT

YTRUST

Strona 2

Zapewnienie uczciwej gry rynkowej

Działalność gospodarcza
na wolnym rynku to gra
oparta na konkurencji.
Czasami może się zdarzyć,
że przedsiębiorstwa
zmierzają do uniknięcia
konkurowania między
sobą i próbują wyznaczyć
własne reguły gry. Czasami
znaczący gracz może
próbować wyprzeć swoich
konkurentów z rynku.
Komisja Europejska działa
w charakterze sędziego,
który ma zapewnić, by
wszystkie przedsiębiorstwa
grały według tych samych
zasad.

Dlaczego kartele są złe
i jak je rozpoznać?

Kartel to grupa podobnych,
niezależnych od siebie przedsiębiorstw,
które łączą się w celu kontrolowania
cen lub podzielenia rynku, a tym
samym ograniczenia konkurencji.
Członkowie kartelu mogą opierać się na
uzgodnionych udziałach w rynku, co nie
wymaga od nich wprowadzania nowych
produktów lub wysokiej jakości usług
po konkurencyjnych cenach. Dlatego
konsumenci płacą w efekcie więcej za
gorszą jakość.

To dlatego prawo o konkurencji UE
uznaje kartele za nielegalne, a Komisja
Europejska nakłada wysokie kary na
przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu.
Ponieważ kartele są nielegalne, są one na
ogół starannie ukrywane i nie jest łatwo
zdobyć dowody na ich istnienie.

Dlatego „Polityka łagodzenia
kar” zachęca przedsiębiorstwa do
przekazywania Komisji Europejskiej
wewnętrznych dowodów istnienia
karteli. Pierwsze przedsiębiorstwo
kartelu, które tak uczyni, nie musi
płacić grzywny. To powoduje, że kartel
ulega destabilizacji. Warto dodać, że ta

polityka przynosi znaczące sukcesy od
czasu jej wprowadzenia w UE.

W minionych latach większość
karteli została wykryta przez Komisję
Europejską po tym, jak jeden
z członków kartelu przyznał się i poprosił
o łagodne potraktowanie, choć Komisja
Europejska również z powodzeniem
prowadzi własne dochodzenia celem
wykrywania karteli. W sprawach
karteli nakładano kary fi nansowe
wynoszące od 0,5 mld euro do 1 mld
euro. Kary te napływają do budżetu
wspólnotowego, pomagają fi nansować
UE i w ostateczności przyczyniają się
do oszczędności pieniędzy podatników.
Jednak ważniejsze jest to, że ryzyko
wysokich kar fi nansowych odstrasza
przedsiębiorstwa od zakładania
i pozostawania w kartelach.

KARTELE WITAMINOWE

W 2001 r. Komisja Europejska nałożyła
grzywnę na osiem przedsiębiorstw
(wśród nich Hoff man-La Roche) za
udział w kartelach mających na
celu wyeliminowanie konkurencji
w sektorze witaminowym.
Witaminy są wykorzystywane
w wielu produktach, takich jak płatki
zbożowe, herbatniki, napoje, pasze
dla zwierząt, środki farmaceutyczne
czy kosmetyki. Grzywna wynosiła
ponad 800 milionów euro. Przez
blisko 10 lat przedsiębiorstwa te
żądały wyższych cen, niż miałoby
to miejsce, gdyby między nimi
istniała rzeczywista konkurencja, a to
szkodziło konsumentom i pozwalało
tym przedsiębiorstwom na osiąganie
nielegalnych zysków.

ANT

YTRUST

Strona 3

Przedsiębiorstwa zawierają
umowy codziennie –
czy wszystkie są nielegalne?

Istnieją pewne typy umów, które
szczególnie szkodzą konkurencji
i dlatego są prawie zawsze zabronione.
Chodzi o ukryte kartele i inne
porozumienia, w ramach których
konkurenci umawiają się co do stałego
poziomu cen, ograniczenia produkcji
lub podziału rynków czy klientów.
Zabronione mogą być również umowy
między producentem a dystrybutorami,
szczególnie jeżeli strony takich umów
ustalają ceny odsprzedaży.

Nie wszystkie umowy ograniczające
konkurencje muszą być nielegalne.
Dopuszcza się umowy, które mają
więcej pozytywnych niż negatywnych
skutków. Ogólnie ujmując, większe
szanse na uzyskanie przyzwolenia mają
umowy, które nie zostały zawarte między
konkurentami lub gdy strony umowy
posiadają jedynie niewielką część rynku.

Umowy pomiędzy rywalizującymi
przedsiębiorstwami mogą ograniczać
konkurencję, ale mogą również
być konieczne do poprawy jakości
produktów lub usług, do rozwoju

nowych produktów lub znalezienia
nowych, lepszych sposobów
udostępniania produktów klientom.
Dla przykładu: jedynym sposobem
udostępnienia klientom nowych
produktów wymagających kosztownych
badań jest zmobilizowanie wysiłków
kilku przedsiębiorstw, które mogą
takie produkty stworzyć. Dlatego
umowy o badaniach i rozwoju oraz
umowy o transferze technologii są
często zgodne z prawem o konkurencji.
To samo może się odnosić do umów
o współpracy (dotyczących wspólnej
produkcji, zakupów, komercjalizacji
lub normalizacji), ale to zależeć będzie
zazwyczaj od szczegółowej analizy
okoliczności i ekonomicznych korzyści
wynikających z takich umów.

Inne typy umów, które mogą
ograniczać konkurencję, to umowy
między dostawcami i sprzedawcami.
Na przykład umowy o dystrybucji
luksusowych perfum nakładają na
sprzedawców pewne ograniczenia
dotyczące wystroju sklepów lub
szkolenia pracowników. Z drugiej
strony, umowy takie gwarantują,
że klienci mogą dokonać zakupu
w otoczeniu właściwym danemu

produktowi oraz skorzystać z udzielonej
przez pracownika porady. Pozwalają one
również wyeliminować sytuacje, w której
jeden dystrybutor korzysta za darmo
z wysiłków promocyjnych podjętych
przez innych. To, czy zgodne z prawem
są inne ustalenia dotyczące dystrybucji,
takie jak dystrybucja wyłączna lub
selektywna, zależy od pozycji rynkowej
zaangażowanych przedsiębiorstw
i wymaga indywidualnej oceny na
podstawie określonych progów udziału
w rynku.

GRY VIDEO

Pomiędzy 1991 i 1998 r. japoński
producent gier video Nintendo
oraz siedmiu spośród jego
ofi cjalnych dystrybutorów w Europie
współpracowało w celu utrzymania
sztucznie zawyżonego zróżnicowania
cenowego w różnych krajach UE.
Każdy z dystrybutorów zobowiązany
był do przeciwdziałania wywozowi
produktów ze swojego terytorium
na inne poprzez nieofi cjalne kanały
dystrybucji (tak zwany handel
równoległy).
Pod przewodnictwem Nintendo
przedsiębiorstwa intensywnie
współpracowały w wyszukiwaniu
źródeł takiego wywozu. Handlowcy,
którzy przyzwalali na taki wywóz,
byli karani przez zmniejszanie
przydzielanych im partii towaru lub
poprzez całkowity bojkot.
W rezultacie ceny konsoli i gier
znacznie różniły się w poszczególnych
krajach Unii Europejskiej, przy
czym w Zjednoczonym Królestwie
były one aż o 65% niższe niż
w Niemczech i Niderlandach. Komisja
Europejska nałożyła na Nintendo
i ich dystrybutorów karę łączną
w wysokości 168 milionów euro.

Strona 4

• wymuszaniem na kontrahentach

nieuzasadnionych warunków
handlowych, na przykład w przypadku,
gdy dominujące przedsiębiorstwo
uzależnia sprzedaż jednego produktu
od sprzedaży innego.

ANT

YTRUST

SPRZEDAŻ SAMOCHODÓW
W RÓŻNYCH PAŃSTWACH
CZŁONKOWSKICH UE

W 1998 r. Komisja Europejska,
w wyniku wielu zażaleń zgłoszonych
przez klientów, wymierzyła fi rmie
Volkswagen AG karę w wysokości
90 milionów euro za nałożenie
na swoich włoskich dealerów
zakazu przyjmowania zamówień
od niemieckich i austriackich
klientów, zachęconych niższymi
cenami we Włoszech. Zniechęcanie
swoich dealerów do sprzedawania
samochodów klientom mieszkającym
w innych państwach członkowskich
UE jest praktyką nielegalną. Co sześć
miesięcy Komisja Europejska publikuje
przegląd cen samochodów (bez
podatku) oferowanych we wszystkich
państwach członkowskich UE, co ma
pomóc klientom w ustaleniu, w którym
kraju mogą oni nabyć wybrane przez
siebie samochody po najniższych
cenach.

Przypadki takiego nadużywania mogą
być związane z:

• żądaniem wygórowanych cen, a tym

samym wykorzystywaniem klientów;

• stosowaniem nierealistycznie

niskich cen, co może służyć
wyparciu konkurentów z rynku lub
utrudnieniu im wejścia na taki rynek;

• dyskryminowaniem partnerów

handlowych, na przykład poprzez
odmowę obsługi pewnych klientów
lub poprzez oferowanie rabatów tylko
tym klientom, którzy otrzymują
całość lub większość dostaw od
dominującego przedsiębiorstwa;

Co się dzieje, gdy duże
przedsiębiorstwo próbuje
wyprzeć konkurentów z rynku?

Jeżeli przedsiębiorstwo (lub grupa
przedsiębiorstw) ma duży odsetek
całkowitych obrotów na danym
rynku, prawdopodobnie zajmuje ono
pozycję dominującą na tym rynku.
Przedsiębiorstwa dominujące posiadają
potencjał gospodarczy, który pozwala
im na działanie bez uwzględnienia
konkurentów czy klientów. Dlatego też
nielegalnym jest w przypadku takich
przedsiębiorstw nadużywanie pozycji
dominującej.

ANT

YTRUST

Strona 5

MICROSOFT

W 2004 r. Komisja Europejska nałożyła
na Microsoft grzywnę w wysokości 497
milionów euro za nadużywanie pozycji
dominującej na rynku systemów
operacyjnych do komputerów
osobistych (PC). Praktyka ta miała
miejsce między 1998 a 2004 r. System
operacyjny Windows, oferowany przez
Microsoft, posiada 95-procentowy
udział w rynku. Ustalono, że Microsoft:
(i) odmawiał informacji potrzebnych,
aby oprogramowanie serwerowe
konkurentów mogło właściwie
współpracować z komputerami
wykorzystującymi Windows
– oznaczało to, że rywale rynkowi
nie mogli konkurować na uczciwych
zasadach – oraz
(ii) warunkował zakup systemu
Windows jednoczesnym nabyciem
innego swojego produktu służącego
do odtwarzania plików medialnych
(Windows media player). To
skutkowało rozprzestrzenianiem się
odtwarzacza Windows na niemal
wszystkie komputery osobiste
i tym samym zakłócenie konkurencji
poprzez zmuszanie dostawców
przekazywanych treści i wykonawców
aplikacji do korzystania z platformy
multimedialnej Windows.
Microsoft odwołał się od tej decyzji do
Europejskiego Sądu Pierwszej Instancji.

kary na przedsiębiorstwa, które złamały
unijne prawo o konkurencji.

Częścią ścisłej współpracy w ramach
Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN
– European Competition Network)
jest wymiana informacji pomiędzy
Komisją Europejską i krajowymi
organami ds. konkurencji na temat
nowych pojawiających się spraw,
co ma służyć unikaniu powtarzania
dochodzeń. Organy te informują się
również nawzajem przed podjęciem
decyzji w prowadzonych przez siebie
sprawach w celu upewnienia się co do
konsekwentnego stosowania prawa,
niezależnie od tego, kto je wykonuje.
Więcej informacji o ECN można znaleźć
poniżej.

Czy można składać wnioski do
sądów krajowych o stosowanie
unijnych reguł konkurencji?

Tak. Podobnie jak organy ds.
konkurencji, sądy krajowe są
uprawnione do orzekania, czy dana
umowa jest zgodna z wymogami
unijnego prawa o konkurencji, czy nie.
Przedsiębiorstwa i konsumenci mogą
wnosić roszczenia o odszkodowania,
jeżeli padły ofi arą nielegalnych praktyk
ograniczających konkurencję.

OPONY

W 2001 r. Komisja Europejska nałożyła
na francuskiego producenta opon
Michelin grzywnę w wysokości 20
milionów euro za nadużywanie
pozycji dominującej przez większą
część lat dziewięćdziesiątych na
francuskim rynku opon zamiennych
do ciężarówek. Michelin produkował
ponad 50% nowych opon zamiennych
do ciężarówek i jeszcze więcej opon
bieżnikowanych. Żaden z konkurentów
przedsiębiorstwa nie mógł się z nim
równać pod względem wielkości,
więc trudno było dealerom uniknąć
współpracy z Michelinem. Michelin
stosował system rabatów i premii, aby
uzależnić dealerów od swoich opon
i uniemożliwiał im swobodny wybór
dostawców.

Kto egzekwuje unijne prawo
o konkurencji w odniesieniu do
praktyk gospodarczych, które
ograniczają konkurencję?

Komisja Europejska stosuje
i egzekwuje prawo UE. Może zażądać
od przedsiębiorstw przedstawienia
informacji, a w razie potrzeby może
przeprowadzać niezapowiedziane
kontrole w biurach przedsiębiorstw
oraz, po uzyskaniu nakazu sądowego,
w domach pracowników przedsiębiorstw.

Jeżeli Komisja Europejska zdobędzie
dowody na nielegalne praktyki
gospodarcze, które ograniczają
konkurencję, może podjąć działania
w celu ich zakazania. Może również
nakładać na przedsiębiorstwa grzywny
wynoszące do 10% ich rocznych
obrotów, jeżeli na przykład dane
przedsiębiorstwa uczestniczyły w kartelu,
który ustalił ceny lub uzgodnił podział
rynku.

Czy tylko Komisja egzekwuje
unijne prawo o konkurencji?

Nie. We wszystkich państwach
członkowskich UE istnieją krajowe
organy ds. konkurencji, które są
uprawnione do egzekwowania unijnego
prawa o konkurencji. Mogą one nakazać
wstrzymanie umów i praktyk, które
ograniczają konkurencję, oraz nakładać

Strona 6

Prawodawstwo: art. 81 Traktatu
WE (umowy ograniczające)

Umowy pomiędzy spółkami lub
przedsiębiorstwami, które prowadzą
do odczuwalnego ograniczenia
konkurencji, są zakazane.
W rzeczywistości automatycznie
tracą one ważność, tak więc nie
obowiązuje zwykła zasada, że
„umowy należy respektować”.
Komisja Europejska bądź krajowy
organ ds. konkurencji może nakazać
przedsiębiorstwom zakończenie
takich nielegalnych umów oraz
nałożyć kary na przedsiębiorstwa
za ich zawarcie. Dotyczy to również
niepisanych umów, jak również
praktyk uzgodnionych.

Przykłady obejmują umowy, które:

■

ustalają ceny zakupu lub sprzedaży

bądź też inne warunki handlowe;

■

ograniczają produkcję, rynki,

rozwój techniczny lub inwestycje;

■

dzielą rynki lub źródła dostaw

pomiędzy konkurentami; lub

■

stosują warunki dyskryminacyjne

względem przedsiębiorstw, które
nie są stronami umowy, stawiając
je w pozycji konkurencyjnie
nieuprzywilejowanej.

Jednak dopuszcza się niektóre
umowy ograniczające konkurencję
pomiędzy przedsiębiorstwami, gdyż

Europejska Sieć
Konkurencji

Komisja Europejska oraz krajowe
urzędy ds. konkurencji we wszystkich
państwach członkowskich UE
współpracują ze sobą w ramach
Europejskiej Sieci Konkurencji (ECN)
poprzez

• wymianę informacji o nowych

sprawach i decyzjach;

• koordynację dochodzeń (w razie

potrzeby);

• wspomaganie się w prowadzeniu

dochodzeń; oraz

• wymianę dowodów.

To stwarza skuteczny mechanizm
walki z przedsiębiorstwami, które
angażują się w transgraniczne praktyki
ograniczające konkurencję.

Głównym celem ECN jest zadbanie,
aby unijne prawo o konkurencji
było stosowane konsekwentnie
w całej UE. W ramach ECN organy ds.
konkurencji informują się nawzajem
o proponowanych decyzjach
oraz poddają pod dyskusję uwagi
innych urzędów ds. konkurencji.
Wobec konieczności zapewnienia
konsekwentnego i skutecznego
stosowania prawa Komisja Europejska
może podjąć decyzję o zajęciu się daną
sprawą.

W ramach ECN grupy ekspertów
specjalizujących się w pewnych
sektorach (na przykład ubezpieczenia
i koleje) dyskutują o problemach
związanych z konkurencją

ANT

YTRUST

i opracowują wspólne podejście. W ten
sposób ECN umożliwia organom ds.
konkurencji wspólne gromadzenie
doświadczenia i ustalanie dobrych
praktyk.

© Dig

ital

V

ision Lt

d

ANT

YTRUST

Strona 7

mogą one wspierać konkurencję,
na przykład poprzez promowanie
postępu technicznego lub ulepszanie
dystrybucji. Dopuszcza się umowę
spełniającą wszystkie z następujących
warunków:

■

ulepsza ona produkcję lub

dystrybucję towarów bądź
promuje postęp techniczny lub
gospodarczy;

■

daje konsumentom sprawiedliwy

udział w powstałych korzyściach;

■

ograniczenie konkurencji musi

być niezbędne celem osiągnięcia
powyższych dwóch punktów;

■

nie może eliminować konkurencji

odnoszącej się do znaczącej części
produktów lub usług.

Na tej podstawie Komisja Europejska
przyjęła tak zwane rozporządzenia
o wyłączeniach grupowych, które
wyszczególniają warunki, które
mają spełniać pewne kategorie
umów. Dopuszcza się umowy
ograniczające konkurencję, które
spełniają warunki rozporządzeń
o wyłączeniach grupowych na mocy
art. 81. Obecne rozporządzenia
o wyłączeniach grupowych obejmują
szczególnie umowy o badaniach
i rozwoju, umowy o specjalizacji oraz
umowy o transferze technologii,
jak również umowy o dystrybucji
– zarówno w sektorach ogólnych, jak

Komisja Europejska lub krajowy
organ ds. konkurencji może zakazać
nadużyć oraz nałożyć karę na
przedsiębiorstwo naruszające prawo.

i, bardziej szczegółowo, w sektorze
samochodowym. Co więcej, gotowe
do wdrożenia są rozporządzenia
o wyłączeniach grupowych odnoszące
się do szczególnych sektorów
(ubezpieczenia, transport).

Komisja Europejska wydała
również wytyczne co do tego, jak
będzie stosować wspomniane
powyżej warunki, aby pomóc
przedsiębiorstwom rozróżnić
umowy, które są zgodne z prawem
o konkurencji, od tych, które nie
są, na przykład: wytyczne Komisji
odnośnie do oceny porozumień
horyzontalnych (głównie pomiędzy
konkurentami) oraz porozumień
wertykalnych (takich jak umowy
o dystrybucji). W wytycznych tych
omawia się, w jaki sposób najbardziej
powszechne rodzaje umów
wpływają na konkurencję, i podaje
się przykłady dla zilustrowania, jak
Komisja oceniałaby takie umowy.

Przepisy i wytyczne publikowane
są w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej. Szczegóły oraz
dodatkowe informacje – jak broszura
wstępna poświęcona w szczególności
porozumieniom wertykalnym
– dostępne są w Internecie (patrz:
http://europa.eu.int/comm/
competition/antitrust/legislation/
entente3_en.html#iii_1).

Prawodawstwo: art. 82 Traktatu
WE (Nadużywanie pozycji
dominującej)

Niniejszy artykuł zakazuje
nadużywania pozycji dominującej
i ma zastosowanie pod następującymi
warunkami:

■

przedsiębiorstwo posiada

pozycję dominującą przy
uwzględnieniu jego udziału
w rynku i innych czynników, takich
jak to, czy istnieją wiarygodni
konkurenci, czy przedsiębiorstwo
posiada własną sieć dystrybucji
oraz czy przedsiębiorstwo
ma uprzywilejowany dostęp
do surowców; są to wszystko
czynniki, które umożliwiają
przedsiębiorstwu unikanie
zwyczajnej konkurencji;

■

przedsiębiorstwo dominuje na

rynku europejskim lub na jego
„znaczącej części”;

■

przedsiębiorstwo nadużywa swej

pozycji poprzez, na przykład,
zawyżanie cen dla klientów,
pobieranie nadmiernie niskich
cen w celu wyparcia konkurentów
lub zablokowania wejścia na
rynek nowych podmiotów lub też
udzielanie niektórym klientom
dyskryminacyjnych przywilejów.

Strona 8

POŁ

Ą

CZENIA

Dlaczego połączenia bada się
na poziomie europejskim?

Łączenie działalności różnych
przedsiębiorstw umożliwia tymże
przedsiębiorstwom na przykład bardziej
efektywne opracowywanie nowych
produktów czy też redukcję kosztów
produkcji lub dystrybucji. Dzięki ich
zwiększonej efektywności rynek staje się
bardziej konkurencyjny, a konsumenci
korzystają z produktów o wyższej
jakości po bardziej sprawiedliwych
cenach.

Jednak niektóre połączenia mogą
zmniejszać konkurencję na rynku,
zwykle poprzez wykreowanie lub
wzmocnienie gracza dominującego.
Sytuacja taka może szkodzić
konsumentom z tytułu zwiększonych
cen, mniejszego wyboru czy też
mniejszej innowacyjności.

Zwiększona konkurencja w ramach
pojedynczego rynku europejskiego
oraz globalizacja należą do czynników,
które powodują, że łączenie sił przez
przedsiębiorstwa jest dla nich zabiegiem
atrakcyjnym. Tego rodzaju reorganizacje
są przyjmowane z zadowoleniem, pod
warunkiem, że nie hamują rozwoju

Zasady te dotyczą wszystkich połączeń
niezależnie od tego, gdzie na świecie
łączące się przedsiębiorstwa mają swoje
siedziby, centrale, ośrodki działalności
czy też zakłady produkcyjne. Dzieje
się tak dlatego, iż nawet połączenia
pomiędzy przedsiębiorstwami z siedzibą
główną mieszczącą się poza terenem
Unii Europejskiej mogą mieć wpływ na
rynki w UE, jeżeli przedsiębiorstwa te
prowadzą interesy w UE.

Komisja Europejska może również badać
przypadki połączeń skierowane do niej
przez krajowe organy ds. konkurencji
państw członkowskich UE. Może
tak się stać na podstawie wniosku
łączących się przedsiębiorstw lub na
podstawie wniosku krajowego organu
ds. konkurencji państwa członkowskiego
UE. W pewnych okolicznościach
Komisja Europejska może również
skierować sprawę do krajowego organu
ds. konkurencji państwa członkows-
kiego UE.

Kiedy zakazuje się połączenia,
a kiedy wyraża na nie zgodę?

Wszystkie proponowane połączenia
zgłaszane Komisji są badane, aby
stwierdzić, czy mogą one w znaczący

Chociaż łączenie sił przez
przedsiębiorstwa (zwane
dalej połączeniami) może
prowadzić do poszerzania
rynków i przynosić korzyści
konsumentowi, niektóre
połączenia mogą zmniejszać
konkurencję i szkodzić
konsumentom.

konkurencji, a tym samym są w stanie
zwiększać konkurencyjność przemysłu
europejskiego, poprawiając warunki
wzrostu oraz podnosząc standard życia
w UE.

Celem zbadania proponowanych
połączeń jest zapobieżenie
szkodliwym skutkom dla konkurencji.
Połączenia wykraczające poza granice
jakiegokolwiek państwa członkowskiego
bada się na poziomie europejskim.
Umożliwia to przedsiębiorstwom
handlującym w różnych państwach
członkowskich UE uzyskanie
pozwolenia na połączenie za jednym
razem.

Które połączenia są badane
przez Komisję Europejską?

Jeżeli roczne obroty połączonych fi rm
przekraczają określone progi pod
względem wartości sprzedaży całkowitej
oraz na terenie Europy, proponowane
połączenie należy zgłosić Komisji
Europejskiej, której zadaniem jest
jego zbadanie. W przypadku obrotów
mieszczących się poniżej tych progów
przeglądu połączenia mogą dokonać
krajowe organy ds. konkurencji
w państwach członkowskich UE.

Badanie połączeń

Strona 9

POŁ

Ą

CZENIA

Kiedy Komisja Europejska wyraża
warunkową zgodę na połączenie?

Jednak nie wszystkie połączenia,
które w znaczący sposób hamują
rozwój konkurencji, są zakazane.
Nawet jeżeli Komisja Europejska
uzna, iż proponowane połączenie
mogłoby zakłócić konkurencję, strony
mogą zobowiązać się do podjęcia
działań celem skorygowania tego
prawdopodobnego skutku. Mogą się
na przykład zobowiązać do sprzedaży
części połączonej fi rmy lub wydania
licencji na technologię innym graczom
na rynku. Jeżeli Komisja Europejska
uzna, iż w rezultacie tych zobowiązań
zostanie zachowana lub przywrócona
konkurencja na rynku, a tym samym
chronione będą interesy konsumenta,
udziela warunkowego pozwolenia na
przeprowadzenie połączenia. W takim
przypadku łączące się przedsiębiorstwa
podlegają monitorowaniu przez
Komisję pod kątem ich wywiązywania
się z podjętych zobowiązań. Jeżeli
przedsiębiorstwa te nie podejmują
działań zgodnie z tym, do czego się
zobowiązały, Komisja może dokonać
interwencji.

POŁĄCZENIA W SEKTORZE
TOWARÓW KONSUMENCKICH/
ŻYWNOŚCI

Według wstępnej analizy Komisji
Europejskiej stwierdzono,
że połączenie pomiędzy
przedsiębiorstwami żywnościowymi
Unilever i Bestfoods zredukuje
konkurencję na rynkach zup w proszku,
sosów do makaronów, dżemów
i innych produktów żywnościowych
prawie we wszystkich państwach
członkowskich. Proponowane
połączenie dotknęłoby w znaczący
sposób konsumentów, co mogłoby
skutkować zmniejszonym wyborem
produktów po wyższych cenach.
W konsekwencji strony zaproponowały
sprzedaż części swej fi rmy
o szacunkowej wartości 1 miliarda euro
konkurentom, co pozwoliło Komisji
Europejskiej udzielić warunkowego
pozwolenia na połączenie.
Badając przejęcie fi rmy Wella przez
Procter & Gamble, Komisja Europejska
stwierdziła, że mogłoby dojść do
zmniejszenia konkurencji na rynkach
produktów do pielęgnacji włosów
(takich jak szampony, odżywki,
preparaty i farby) w Irlandii, Szwecji
i Norwegii. Aby to skorygować, strony
zaproponowały wydanie licencji na
kilka marek produktów do pielęgnacji

sposób przyczynić się do zahamowania
rozwoju skutecznej konkurencji na
terenie UE. Jeżeli nie, wyraża się na
nie zgodę bezwarunkowo. Jeżeli tak,
a łączące się przedsiębiorstwa nie
proponują żadnych zobowiązań, których
celem jest usunięcie przeszkody
w rozwoju konkurencji, należy zakazać
połączenia celem ochrony fi rm oraz
konsumentów przed wyższymi cenami
i bardziej ograniczonym wyborem
produktów lub usług. Proponowanych
połączeń można zakazać, na przykład,
jeżeli łączące się strony są głównymi
konkurentami lub jeżeli połączenie
osłabiłoby w znaczący sposób skuteczną
konkurencję na rynku, w szczególności
poprzez wykreowanie lub wzmocnienie
gracza dominującego.

POŁĄCZENIA W SEKTORZE
FARMACEUTYCZNYM

Komisji Europejskiej zgłoszono
dwa duże połączenia w sektorze
farmaceutycznym: Sanofi /Synthélabo
oraz Pfi zer/Pharmacia. Komisja
Europejska stwierdziła, że oba
połączenia mogą mieć szkodliwy
wpływ na konkurencję, ograniczając
wybór niektórych leków dostępnych
dla pacjentów.
W obu przypadkach strony
zaproponowały przekazanie praw
do niektórych swych produktów
konkurentom, co – jak uznała
Komisja Europejska – przywróciłoby
konkurencję na rynkach i tym samym
chroniłoby interesy pacjentów.
W przypadku połączenia Sanofi /
Synthélabo wśród produktów, do
których prawa przekazano lub
sprzedano, znalazła się na przykład
witamina B12 sprzedawana pod nazwą
„Delagrange”, niektóre antybiotyki,
leki nasenne i środki uspokajające.
W przypadku przedsiębiorstw Pfi zer/
Pharmacia strony zaproponowały
między innymi przekazanie
konkurencji praw do niektórych
produktów dopiero opracowywanych,
które konkurowałyby z Viagrą fi rmy
Pfi zer, umożliwiając tym samym
przyjęcie umowy.

Strona 10

POŁ

Ą

CZENIA

konkurencji 70 stacji paliwowych
położonych przy autostradach
we Francji. Pozwoliło to Komisji
Europejskiej udzielić warunkowego
pozwolenia na połączenie przy
jednoczesnym zadbaniu, aby
francuskie rynki paliwowe pozostały
konkurencyjne i aby konsumenci nadal
płacili sprawiedliwe ceny.

włosów, takich jak Herbal Essences,
Silvikrin i Czaty, konkurentom
w tychże krajach. Pozwoliło to Komisji
Europejskiej udzielić warunkowego
pozwolenia na przejęcie.

POŁĄCZENIE FRANCUSKICH
PRZEDSIĘBIORSTW
PALIWOWYCH

Przedsiębiorstwa TotalFina i Elf
Aquitaine były głównymi graczami
we francuskim sektorze produktów
paliwowych, a ich połączenie
pozwoliłoby im podnieść ceny dla
indywidualnych dystrybutorów paliw.
W szczególności połączenie takie
miałoby wpływ na supermarkety, które
przyczyniły się do obniżenia cen paliw
we Francji.
Połączone przedsiębiorstwo
obsługiwałoby około 60% stacji
paliwowych na francuskich
autostradach. Stałoby się również
wiodącym dostawcą płynnego
gazu paliwowego (LPG). Komisja
Europejska uznała, że taki poziom
wpływów na rynku spowodowałby
wzrost cen.
Aby zaradzić tym problemom
związanym z konkurencją,
przedsiębiorstwo TotalFina/Elf
zaproponowało sprzedaż dużej części
tej działalności konkurentom. Na
przykład zaproponowano sprzedaż

© Dig

ital

V

ision Lt

d

Strona 11

POŁ

Ą

CZENIA

Prawo wspólnotowe w sprawie kontroli połączeń

(takich jak na przykład
obwieszczenie dotyczące pojęcia
koncentracji). Obwieszczenia
takie można znaleźć na stronie
internetowej „Europa konkurencja”.

„Warunki” załączone do wydanej
zgody pociągają za sobą sprzedaż
konkurentom aktywów, udziałów,
patentów itp.

■

Powyżej 90% zgłaszanych

przypadków jest zatwierdzanych
po wstępnym okresie szczegółowej
kontroli wynoszącym 25 dni
roboczych. Większość przypadków
przechodzących drobiazgową
procedurę dochodzeniową
wynoszącą kolejne 90 dni
roboczych kończy się udzieleniem
zgody warunkowej. Od roku
1990 było tylko 19 przypadków
całkowitego zakazu. Szczegółowe
dane statystyczne są dostępne
na stronie internetowej „Europa
konkurencja”.

■

Komisja przyjęła kilka obwieszczeń

wyjaśniających na temat różnych
aspektów kontroli połączeń, które
stanowią szczegółowe wyjaśnienie
analitycznych ram stosowanych
przez Komisję przy dokonywaniu
oceny prawdopodobnego wpływu
połączonych przedsiębiorstw
na konkurencję oraz pewnych
podstawowych terminów
używanych w prawie dotyczącym
kontroli łączenia przedsiębiorstw

Rozporządzenie (WE)
nr 139/2004 — rozporządzenie
w sprawie połączeń:

■

Komisja Europejska ma wyłączne

prawo kontroli połączeń
o wymiarze wspólnotowym. Tak więc
łączenia przedsiębiorstw podlegają
kontroli w systemie „pojedynczej
instytucji” (one-stop shop), co
upraszcza i zmniejsza procedury
administracyjne. Głównymi
wskaźnikami do określenia, które
połączenia posiadają wymiar
wspólnotowy, są światowe obroty
łączących się przedsiębiorstw
wynoszące powyżej 5000 mln
euro oraz obroty przypadające na
Wspólnotę wynoszące powyżej
250 mln euro.

■

Połączenia o wymiarze

wspólnotowym należy zgłaszać
Komisji celem uzyskania zgody
przed ich realizacją. Komisja
otrzymuje obecnie od 200 do 300
zgłoszeń rocznie. Szczegółowe
dane statystyczne dostępne są
na stronie internetowej „Europa
konkurencja” [Europa competition].
Szczegóły dotyczące wymagań

odnośnie do zgłoszeń, jak również
formularza zgłoszeniowego
(formularz CO) reguluje
rozporządzenie Komisji (WE)
nr 802/2004.

■

Po wstępnym okresie szczegółowej

kontroli wynoszącym 25 dni
roboczych, Komisja decyduje
albo o wydaniu zgody na
przeprowadzenie transakcji,
albo też, jeżeli uważa, że
koncentracja może w znaczący
sposób zahamować rozwój
skutecznej konkurencji, może
wszcząć drobiazgową procedurę
dochodzeniową, która zwykle
trwa kolejne 90 dni roboczych
(w pewnych okolicznościach okres
ten można przedłużyć do 105 lub
125 dni roboczych).

■

Pod koniec powyższej procedury

Komisja może udzielić zgody
na połączenie warunkowo
lub bezwarunkowo, lub też
może go zakazać, szczególnie
w przypadkach, kiedy
przedsiębiorstwa nie były
w stanie zaproponować stosownych
rozwiązań wobec problemów
podniesionych przez Komisję.

Strona 12

POŁ

Ą

CZENIA

LIBER

ALIZ

A

C

JA

Usługi takie jak transport,
energia, poczta oraz
telekomunikacja nie
zawsze były otwarte na
konkurencję, tak jak ma to
miejsce obecnie. Komisja
Europejska odgrywa
zasadniczą rolę w otwieraniu
tych rynków na konkurencję
(proces znany również jako
liberalizacja).

Otwieranie rynków na konkurencję

a).

a kon

Jakie są zalety liberalizacji?

W państwach członkowskich UE usługi
tego typu były wcześniej świadczone
przez organizacje krajowe, które
posiadały wyłączne prawo świadczenia
danej usługi. Dzięki otwarciu rynków
na międzynarodową konkurencję
konsumenci mogą obecnie wybierać
spośród wielu różnych usługodawców
i produktów.

Otwarcie tych rynków na konkurencję
umożliwiło również konsumentom
korzystanie z niższych cen i nowych
usług, które są zazwyczaj bardziej
efektywne oraz przyjazne konsumentom,
niż miało to miejsce dotąd. Przyczynia
się to do zwiększenia konkurencyjności
naszej gospodarki.

Jak wprowadzono
wolność wyboru?

Stanowisko Komisji Europejskiej
ewoluowało przez lata. W roku 1993,
domagając się od Danii zniesienia
wyłącznych praw państwowego
przedsiębiorstwa kolejowego DSB
do infrastruktury portowej w mieście
Rodby, Komisja Europejska pozostawiła
rządowi duńskiemu wybór umożliwienia
konkurencji korzystania z tej samej
infrastruktury lub też wybudowania
nowej infrastruktury w pobliżu
istniejącego portu. Jednak szybko stało
się jasne, że stworzenie konkurencyjnej
infrastruktury, szczególnie w przypadku
sieci ogólnokrajowych, wymaga
dużych nakładów inwestycyjnych
i jest zazwyczaj nieefektywne. W tej
sytuacji Komisja Europejska opracowała
koncepcję prawnego oddzielenia kwestii
zapewnienia infrastruktury sieciowej od
usług komercyjnych świadczonych za jej
pośrednictwem.

W przemyśle kolejowym, energetycznym
i gazowym wymaga się, aby operatorzy
udzielali konkurencji sprawiedliwego
dostępu do infrastruktury sieciowej.
W tych gałęziach przemysłu

TANIE LINIE LOTNICZE

Tanie linie lotnicze mogły rozpocząć
działalność i rozwijać się w Europie
dzięki otwarciu przez Komisję
Europejską branży lotniczej na
konkurencję. Wielu konsumentów
europejskich cieszy się szerszym
i bardziej przystępnym cenowo
wachlarzem dostępnych obecnie
usług.

GAZ

W 2004 roku Komisja Europejska
interweniowała, kiedy francuskie
i niemieckie przedsiębiorstwa
gazownicze Gaz de France oraz
Ruhrgas rzekomo odmówiły
norweskiemu producentowi
gazu, fi rmie Marathon, dostępu
do swych sieci gazowniczych.
Zarówno francuskie, jak i niemieckie
przedsiębiorstwo zaproponowało
następnie poprawienie warunków
dostępu do swych sieci, tym samym
umożliwiając konsumentom we Francji
i Niemczech skorzystanie w przyszłości
w sposób bardziej efektywny
z otwarcia rynków gazowniczych na
konkurencję.

Strona 13

POŁ

Ą

CZENIA

LIBER

ALIZ

A

C

JA

KOSZT ROZMÓW Z TELEFONÓW
STACJONARNYCH

Komisja Europejska całkowicie
otworzyła sektor usług
telekomunikacyjnych na konkurencję
z dniem 1 stycznia 1998 roku. Pozwoliło
to użytkownikom prywatnym i fi rmom
w Europie zaoszczędzić odpowiednio
13% oraz 23% na rachunkach
telefonicznych za rozmowy krajowe
z telefonów stacjonarnych w okresie
pomiędzy sierpniem 1998 roku
a sierpniem 2003 roku.
Oszczędności te były jeszcze większe
dla rozmów międzynarodowych, gdzie
średni koszt połączeń do wszystkich
krajów OECD spadł o 41% dla
użytkowników prywatnych oraz o 45%
dla fi rm.

monitorowanie przez wszystkich
dostawców sprawiedliwego dostępu
do sieci jest istotne dla umożliwienia
konsumentowi dokonania wyboru
dostawcy proponującego najlepsze
warunki.

Czy ma to bezpośredni wpływ
na konsumentów?

Na dwóch rynkach, które jako pierwsze
otwarto na konkurencję (transport
lotniczy i usługi telekomunikacyjne),
średnie ceny znacząco spadły. Sytuacja
taka nie ma miejsca w przypadku
rynków, które otwarto na konkurencję
później lub nie otwarto ich wcale
(takich jak rynki energii elektrycznej,
gazu, transportu kolejowego i usług
pocztowych), gdzie ceny pozostały na
niezmienionym poziomie lub nawet
wzrosły. Chociaż może to mieć związek
z czynnikami charakterystycznymi tylko
dla danego sektora – na przykład ceny
gazu są ściśle związane z cenami ropy
– wydaje się, że konsumenci mogli
łatwiej skorzystać z niższych cen
w sektorach, które są bardziej otwarte na
konkurencję.

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Przeciętny koszt dziesięciominutowych rozmów miedzynarodowych (EUR)

1,68

1,22

1,43

1,03

1,31

0,93

1,08

0,73

1,03

0,70

0,98

0,67

Źródło: Dziewiąty raport dotyczący wprowadzenia pakietu regulacyjnego usług telekomunikacyjnych, COM(2003) 715 wersja
ostateczna.

Gospodarstwa domowe, w tym VAT

Przedsiębiorcy, bez VAT

2,0
1,8
1,6
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Przeciętny miesięczny rachunek telefoniczny za rozmowy krajowe (EUR)

78,5

34,0

70,3

31,5

64,0

29,8

62,7

30,0

61,0

29,5

60,7

29,4

Źródło: Dziewiąty raport dotyczący wprowadzenia pakietu regulacyjnego usług telekomunikacyjnych, COM(2003) 715
wersja ostateczna.

Gospodarstwa domowe, w tym VAT

Przedsiębiorcy, bez VAT

90
80
70
60
50
40
30
20
10

0

Strona 14

POŁ

Ą

CZENIA

LIBER

ALIZ

A

C

JA

USŁUGI POCZTOWE

Finansowane przez państwo
niemiecka poczta, Deutsche Post,
jest zobowiązana utrzymywać drogą
krajową sieć urzędów pocztowych
i z tego względu ma wyższe koszty niż
jej konkurenci. W marcu 2001 roku,
kiedy Komisja Europejska zwróciła
się z prośbą do Deutsche Post
o świadczenie swych usług przesyłania
paczek po godziwej cenie, uznała, że
część kosztów Deutsche Post wynika
z tego obowiązku. W konsekwencji
Komisja zwróciła się do Deutsche
Post o ustanowienie swych cen tak,
aby pokrywały one dodatkowy koszt
przesyłu paczek poniesiony ponad
kosztami utrzymania sieci (tzn. koszt
krańcowy).

Jeżeli państwa członkowskie UE nie
zastosują się do dyrektyw, Komisja
Europejska wszczyna postępowanie
w sprawie naruszenia przepisów na
mocy art. 226 Traktatu WE.

Decyzje podjęte przez Komisję
Europejską na mocy art. 86 również
znacząco przyczyniły się do otwarcia
rynków na konkurencję. Do 2004
roku przyjęto decyzje w większości
obszarów, w których państwa
członkowskie udzieliły szczególnych
i wyłącznych praw (więcej szczegółów
można znaleźć pod adresem http://
europa.eu.int/comm/competition/
liberalization/decisions/):

■

usługi pocztowe (5),

■

usługi telekomunikacyjne telefonii

komórkowej (2),

■

porty lotnicze (3),

■

porty i transport morski (4),

■

ubezpieczenia (1) oraz

■

transmisja drogą radiową (1).

Komisja Europejska badała również
skargi dotyczące innych sektorów,
takich jak sektor energetyczny, ale
znaleziono rozwiązania korzystne

dla konsumentów bez potrzeby

podejmowania ofi cjalnych decyzji.

Dodatkowo Komisja Europejska

zaproponowała Parlamentowi

Europejskiemu oraz Radzie

Europejskiej środki mające na

celu otwarcie niektórych z tych

rynków na konkurencję.

Czy usługi publiczne mogą
być świadczone właściwie
na konkurencyjnym rynku?

Otwarcie nowych rynków wymaga
dodatkowych regulacji tak, aby
zapewnić ciągłość świadczenia usług
publicznych oraz uniknąć sytuacji,
w której ucierpiałby konsument. Stosując
prawo konkurencji, Komisja Europejska
zawsze bierze pod uwagę szczególne
obowiązki nałożone na organizację
korzystającą z pozycji monopolistycznej
usankcjonowanej przez prawo krajowe.
Takie podejście zapewnia uczciwą
konkurencję bez stawiania w gorszej
sytuacji dostawcy fi nansowanego przez
państwo, który ma obowiązek świadczyć
usługi w interesie publicznym, nawet
gdy działalność taka nie jest zyskowna.

Prawodawstwo:
art. 86 Traktatu WE

Traktat WE stanowi, że „w skład
działalności Wspólnoty wchodzi
system zapewniający, aby konkurencja
na rynku wewnętrznym nie była
zakłócana”. Komisja Europejska otwiera
rynki na konkurencję, korzystając
z różnych instrumentów prawnych,
w tym art. 81 i 82 Traktatu WE. Artykuł
86 Traktatu WE nakłada na Komisję
Europejską szczególny obowiązek
monitorowania przedsiębiorstw
publicznych oraz przedsiębiorstw,
którym państwa członkowskie
udzielają szczególnych lub wyłącznych
praw. Uprawnia on Komisję Europejską
do kierowania stosownych dyrektyw
lub decyzji do państw członkowskich,
które ustanawiają lub utrzymują środki
sprzeczne z przepisami zawartymi
w Traktacie.

Komisja Europejska przyjęła dyrektywy
na mocy art. 86 w celu:

■

zapewnienia przejrzystych

relacji fi nansowych
pomiędzy państwami
członkowskimi
i należącymi do nich
przedsiębiorstwami
publicznymi; oraz

■

otwarcia rynków

komunikacji elektronicznej
na konkurencję.

©

W

spólnot

y E

u

ropejsk

ie

, 2004

Strona 15

POŁ

Ą

CZENIA

POMOC P

AŃST

W

A

Czym jest pomoc państwa?

Przedsiębiorstwo, które otrzymuje
wsparcie od rządu, uzyskuje
niesprawiedliwą przewagę nad swoimi
konkurentami. Dlatego też Traktat
WE ogólnie rzecz biorąc zakazuje
udzielania pomocy przez państwo, chyba
że jest ona uzasadniona z powodów
ogólnego rozwoju gospodarczego.
Aby zapewnić, by zakaz ten był
szanowany, a odstępstwa od niego
stosowane równomiernie na terenie
Unii Europejskiej, Komisja Europejska
kieruje procesem nadzorowania
zgodności pomocy państwa
z przepisami UE.

Jako pierwszy krok musi ona ustalić, czy
dane przedsiębiorstwo otrzymało pomoc
państwa, co ma miejsce, jeżeli wsparcie
spełnia następujące kryteria:

1. miała miejsce interwencja ze

strony państwa lub poprzez
środki państwowe, które
mogą przybierać różne postaci
(na przykład dotacje, ulgi
w oprocentowaniu i opodatkowaniu,
gwarancje, udziały państwa w całym
przedssiębiorstwie lub jego części czy
też dostarczanie towarów lub usług
na preferencyjnych warunkach itp.),

POMOC PAŃSTWA NA RZECZ
NIEMIECKICH, AUSTRIACKICH
I FRANCUSKICH BANKÓW
PUBLICZNYCH

Niemieckie i austriackie Landesbanken
otrzymały gwarancje państwa od
swoich rządów, co uchroniło te
banki od bankructwa. Gwarancje te
umożliwiły tym publicznym bankom
udzielanie pożyczek na bardziej
korzystnych warunkach, niż mogli to
uczynić ich komercyjni konkurenci.

Po zbadaniu gwarancji Komisja
Europejska stwierdziła, iż stanowiły
one niezgodną ze wspólnym rynkiem
pomoc państwa i wynegocjowała
z rządami Niemiec i Austrii ich
stopniowe wygaszenie.

Podobną decyzję podjęto względem
gwarancji rządu francuskiego dla
publicznej instytucji fi nansowej
Caisse des Dépôts et Consignations
(„CDC”) celem wsparcia działalności
w zakresie bankowości komercyjnej CDC.
Komisja również zażądała stopniowego
wycofania gwarancji, umożliwiając CDC
dostosowanie swojego środowiska
operacyjnego i prawnego do działania
w tych samych warunkach, co jej
konkurenci.

Decyzje te, podjęte przez Komisję,
przyczyniły się do przywrócenia
sprawiedliwej konkurencji w sektorze
bankowym.

Kwestią o znaczeniu
fundamentalnym jest to,
aby konkurenci działali
na równych zasadach.
W obliczu wolnego handlu
pomiędzy państwami
członkowskimi UE i otwarcia
usług publicznych na
konkurencję władze krajowe
czasami chcą korzystać ze
środków publicznych, aby
wesprzeć niektóre rodzaje
działalności gospodarczej
lub chronić krajowe gałęzie
przemysłu. Przyznawanie
takich środków znane jest
jako pomoc państwa.

Pomoc państwa
może zakłócać
sprawiedliwą i skuteczną
konkurencję pomiędzy
przedsiębiorstwami
w państwach członkowskich
oraz szkodzić gospodarce.
Z tego też względu Komisja
Europejska monitoruje taką
pomoc.

2. istnieje prawdopodobieństwo, iż

interwencja będzie miała wpływ
na handel pomiędzy państwami
członkowskimi,

3. interwencja daje benefi cjentowi

przewagę o charakterze
selektywnym, na przykład
konkretnym przedsiębiorstwom
lub sektorom przemysłu, lub
przedsiębiorstwom zlokalizowanym
w konkretnych regionach,

4. konkurencja została lub może zostać

zakłócona.

Z kolei środki ogólne nie są uznawane
za pomoc państwa, gdyż nie są
selektywne i stosuje się je do wszystkich
przedsiębiorstw bez względu na ich
wielkość, lokalizację
czy sektor. Przykładami
są środki ogólnego
opodatkowania lub
prawodawstwo dotyczące
zatrudnienia.

Monitorowanie pomocy państwa

Strona 16

POŁ

Ą

CZENIA

POMOC P

AŃST

W

A

utrzymać działalność, często
kosztem konkurentów oraz ich
pracowników. Nawet miejsca pracy
utrzymane w przedsiębiorstwie, które
otrzymuje pomoc państwa, są często
niepewne. Komisja przyjęła wytyczne
odzwierciedlające zwiększoną uwagę,
jaką przywiązuje się do dużych
przedsiębiorstw prowadzących interesy
na terenie całej UE. Przedsiębiorstwa
te mają zwykle duże udziały
w rynku, a pomoc państwa na ich
rzecz wpływa bardziej znacząco na
konkurencję i handel. Nowe wytyczne
wprowadzają bardziej rygorystyczne
przepisy dotyczące wysiłków, jakie
„duzi” benefi cjenci muszą podjąć, aby
sfi nansować swoje własne przetrwanie.
Na przykład, duże przedsiębiorstwa
powinny w przyszłości same ponosić
około 50% kosztów restrukturyzacji.

Nie można dopuszczać pomocy, która
nie przyczynia się do osiągnięcia ogólnie
przyjętych celów Unii Europejskiej.
Przykłady takiej pomocy niezgodnej
ze wspólnym rynkiem to pomoc na
rzecz inwestycji ogólnych dla dużych
przedsiębiorstw znajdujących się
poza ściśle określonymi regionami
nieuprzywilejowanych, pomoc na rzecz
eksportu oraz pomoc na cele operacyjne
(którą jest pomoc na pokrycie kosztów
bieżących przedsiębiorstw).

badania przemysłowego. Jednym
z pozytywnych elementów projektu
był znaczny przyrost personelu
badawczego, jak również wzrost
wydatków na cele badawczo-
-rozwojowe, co przyczyniło się do
osiągnięcia celów wyznaczonych
przez Radę Europejską. Zakładały
one zwiększenie nakładów
przemysłu i państw członkowskich
na badania i rozwój w celu poprawy
konkurencyjności przemysłu
europejskiego.

POMOC PAŃSTWA DLA
GRUPY ALSTOM

Komisja Europejska zatwierdziła
pomoc rządu francuskiego na rzecz
restrukturyzacji dla przedsiębiorstwa
Alstom, grupy o szerokim wachlarzu
działalności produkcyjnej, głównie
w sektorach transportowym
i energetycznym. Pomoc została
zatwierdzona pod warunkiem, że
przedsiębiorstwo przyjmie tak zwane
środki kompensacyjne, tzn. takie jak
sprzedaż fi rm z różnych sektorów
działalności grupy.

Te środki kompensacyjne były
niezbędne dla zadbania, aby
pomoc na rzecz restrukturyzacji nie
zaszkodziła znacząco konkurentom
działającym bez pomocy państwa
oraz aby przywrócona została
sprawiedliwa konkurencja w sektorze
transportowym i energetycznym.

Kiedy dopuszczalna jest
pomoc państwa?

Traktat WE zawiera listę możliwych
okoliczności, w których można przyznać
pomoc państwa. Przez lata Komisja
Europejska opracowała jasne ramy
dla środków pomocowych państwa,
które leżą we wspólnym interesie Unii
Europejskiej i są tym samym dozwolone.
Środki te obejmują rozwijanie regionów
nieuprzywilejowanych, promowanie
małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP),
badania i rozwój (R & D), ochronę
środowiska, szkolenia, zatrudnienie
i kulturę.

Najbardziej kontrowersyjne rodzaje
pomocy państwa, które podlegają
drobiazgowemu dochodzeniu ze strony
Komisji Europejskiej, to pomoc na
rzecz ratowania i restrukturyzacji
przedsiębiorstw, transakcje fi nansowe
pomiędzy państwem i jego
przedsiębiorstwami publicznymi
skutkujące pomocą oraz pomoc
przedsiębiorstwom w niektórych
wrażliwych sektorach, takich jak
sektor stali, budownictwa okrętowego
oraz pojazdów silnikowych.
W szczególności pomoc na rzecz
ratowania i restrukturyzacji
przedsiębiorstw przeżywających trudności
może pozwolić przedsiębiorstwu
znajdującemu się na skraju upadłości

POMOC NA RZECZ SZKOLEŃ
DLA FIATA

Komisja Europejska zatwierdziła
pomoc na rzecz szkoleń równą kwocie
38 milionów euro dla włoskiego
producenta samochodowego Fiat
celem poprawienia stanu wiedzy
pracowników, których miejsca pracy
były zagrożone ze względu na środki
racjonalizacyjne i którzy potrzebowali
przeszkolenia, aby przystosować się
do zmian w procesach produkcyjnych
i nowych wymagań. Komisja Europejska
jest zasadniczo przychylna środkom
pomocowym na rzecz szkoleń, a na
kilku posiedzeniach Rady Europejskiej
zadeklarowano, iż szkolenia są ważnym
czynnikiem uczynienia gospodarki
europejskiej bardziej konkurencyjną na
światowych rynkach.

POMOC NA RZECZ BADAŃ
I ROZWOJU DLA MOTOROLI,
PHILLIPSA ORAZ FIRMY
ST MICROELECTRONICS

W 2003 roku Komisja zatwierdziła
pomoc w wysokości 293 milionów
euro na rzecz wspólnego
projektu badawczego tych trzech
przedsiębiorstw, mającego na celu
opracowanie nowej technologii
do pierwszych prototypów
układów scalonych o wymiarach
nanometrycznych. Pomoc została
zatwierdzona dla badań na wszystkich
etapach, tzn. badania podstawowego,
przedkonkurencyjnego oraz

Strona 17

POŁ

Ą

CZENIA

POMOC P

AŃST

W

A

Komisja zatwierdza w przybliżeniu 85%
wszystkich zgłaszanych środków pomocy
państwa po dokonaniu wstępnej oceny.
Przeprowadza formalne dochodzenie
jedynie w sprawach spornych i publikuje
swą decyzję o przeprowadzeniu takiego
dochodzenia w Dzienniku Urzędowym
oraz na swojej stronie dotyczącej
problematyki konkurencji
(http://europa.eu.int/comm/
competition/state_aid/decisions/
additional_docs.html). Procedura ta
daje szansę stronom zainteresowanym
zgłoszenia uwag na temat pomocy
oraz umożliwia Komisji rozważenie
wszystkich aspektów przed podjęciem
ostatecznej decyzji.

Komisja Europejska bada również
pomoc przyznaną przez państwa
członkowskie UE, która nie została
uprzednio zgłoszona (znaną jako pomoc
bezprawna). Komisja może dowiedzieć
się o bezprawnej pomocy ze skarg od
przedsiębiorstw lub osób fi zycznych
bądź też z raportów w mediach. Poza
zawiadomieniem Komisji osoby trzecie,
zwykle konkurenci, mogą zaskarżyć
środki pomocy państwa bezpośrednio
przed sądami krajowymi.

Jeżeli Komisja Europejska uzna
pomoc bezprawną za niezgodną
z zasadą sprawiedliwej konkurencji na
rynku wewnętrznym oraz naruszającą

Jak Komisja Europejska
monitoruje pomoc państwa?

Ogólnie państwa członkowskie UE
są zobowiązane informować Komisję
Europejską o planach w zakresie pomocy
państwa przed jej udzieleniem w drodze
zgłoszenia. Jedynie po zatwierdzeniu
pomocy państwo członkowskie może
wcielać ją w życie.

Jednak w niektórych przypadkach
zgłoszenie nie jest wymagane, wystarczy
jedynie przesłać do Komisji arkusz
informacyjny krótko po przyznaniu
pomocy. Uproszczenie to dotyczy
obszarów, na których Komisja ma
znaczne doświadczenie z różnymi
rodzajami pomocy państwa i które
przyczyniają się do ogólnego rozwoju
gospodarki europejskiej. Do nich
zalicza się pomoc na rzecz promocji
szkoleń, zatrudnienia, małych i średnich
przedsiębiorstw, działalności badawczo-
rozwojowej, szczególnie, kiedy prowadzą
ją małe i średnie przedsiębiorstwa.

Pomoc w wysokości do 100 000 euro
przyznana przedsiębiorstwom w okresie
trzyletnim nie jest uznawana za pomoc
państwa, gdyż nie jest wystarczająco
duża, aby wywierać wpływ na handel
pomiędzy państwami członkowskimi.
Uproszczenie to pozwala Komisji skupić
się na ważniejszych przypadkach.

prawo UE, domaga się od państwa
członkowskiego zniesienia środka
pomocowego oraz odzyskania pomocy
od benefi cjenta celem przywrócenia
sytuacji, która istniała przed
przyznaniem pomocy.

Wykaz pomocy państwa

Komisja Europejska jest również
odpowiedzialna za kontrolę całkowitej
kwoty i charakteru pomocy państwa
przyznawanej przez każde państwo
członkowskie UE. Jej analiza pokazuje,
że państwa członkowskie znacząco
zmniejszyły wielkość pomocy państwa
ostatnimi laty oraz przekierowały
większość pomocy państwa na
stymulowanie działalności we
wspólnym interesie Unii Europejskiej.
Ten pozytywny kierunek rozwoju
sprzyja zwiększeniu konkurencyjności
gospodarki europejskiej oraz pozycji
Europy na rynku globalnym. Szczegóły
tej analizy opublikowane są na stronie:
http://europa.eu.int/comm/
competition/state_aid/scoreboard/.

SYSTEMY SCI

W późnych latach 90. władze
holenderskie przyznały Systemom SCI
hojny pakiet pomocowy na budowę
fabryki do montażu komputerów
osobistych fi rmy Hewlett-Packard
we Fryzji. W lutym 2001 roku Komisja
Europejska odkryła, że pomoc ta
narusza przepisy dotyczące pomocy
na rzecz inwestycji regionalnych.
Przepisy te uniemożliwiają władzom
uczestniczenie w drogich „wyścigach
subsydiów” w celu przyciągnięcia
projektów ruchomych inwestycji
oraz tworzenia miejsc pracy, które
mogłyby w ten sposób powstać
w ich regionach. „Wyścigi’’ takie
byłyby kosztowne dla podatników
i podważałyby cele spójności, gdyż
bogatsze władze byłyby zawsze
w stanie przelicytowywać te biedniejsze.
W sierpniu 2002 roku przedsiębiorstwo
zwróciło władzom holenderskim 3,8
miliona NGL (1,7 miliona euro).

Strona 18

POŁ

Ą

CZENIA

POMOC P

AŃST

W

A

potrzebuje oraz że wyjaśniają państwom
członkowskim wymagane treści.

Co więcej, egzekwowanie decyzji
Komisji nakazujących odzyskanie
bezprawnej pomocy ulepszono poprzez
stworzenie wyspecjalizowanej komórki,
która zajmuje się zapewnieniem ścisłego
monitorowania. Skuteczna windykacja
jest niezbędnym uzupełnieniem
uprawnień Komisji do kontrolowania
pomocy państwa, a państwa
członkowskie mają teraz lepszy bodziec
do wykonywania decyzji o zwrocie
pomocy.

Dlaczego szczególną uwagę
zwraca się na usługi publiczne,
które zostały otwarte
na konkurencję?

Usługi publiczne (znane również
jako usługi świadczone w ogólnym
interesie gospodarczym) są istotne
dla prawidłowego funkcjonowania
gospodarki, jak również naszego
społeczeństwa. Z tego też względu należy
zagwarantować, aby usługi publiczne
były wystarczająco i stale dostępne. Jak
wspomniano we wcześniejszej części
poświęconej „otwieraniu rynków na
konkurencję”, wiele z nich, jak usługi
pocztowe i transportowe, energetyka
i usługi telekomunikacyjne przeszło
radykalną transformację dzięki

POMOC PAŃSTWA DLA
TV2 DENMARK

W maju 2004 roku Komisja Europejska
nakazała duńskiemu nadawcy
publicznemu, TV2, zwrot nadpłaconej
rekompensaty z tytułu zadań
w ramach usług publicznych. Wszczęła
ona dochodzenie w tej sprawie
w następstwie skargi złożonej przez
nadawcę komercyjnego działającego
na rynku duńskim, który twierdził, iż
TV2 otrzymała pomoc państwa na
fi nansowanie swych zadań w ramach
usług publicznych.

Dochodzenie wykazało, iż całkowita
kwota pomocy państwa, którą
otrzymała TV2, przekraczała koszty
wypełnienia zadania w ramach usług
publicznych o 84,4 miliona euro.
TV2 mogła wykorzystać nadpłaconą
rekompensatę na fi nansowanie
swej działalności komercyjnej, co
dawało jej nienależną przewagę
nad konkurentami, którzy nie
otrzymali funduszy państwowych.
Aby przywrócić warunki normalnej
konkurencji w jej działalności
komercyjnej, Komisja nakazała TV2
zwrot nadpłaconej rekompensaty wraz
z odsetkami.

Jakie środki zastosowała
Komisja Europejska,
aby poprawić swój system
kontroli pomocy państwa?

Przy kilku okazjach Rada Europejska
podkreślała potrzebę przyznawania
mniejszej, lecz lepiej ukierunkowanej
pomocy państwa w celu pobudzenia
gospodarki europejskiej. Reakcją
Komisji na to żądanie było przyjęcie
kilku nowych instrumentów w celu
przyspieszenia i ułatwienia procesu
przyznawania pomocy państwa
w przypadkach, kiedy byłaby ona zgodna
z celami UE.

Na przykład zmniejszono formalności
w przypadkach, kiedy istnieje duże
prawdopodobieństwo zgodności pomocy
z prawem europejskim i pomoc ta
zasadniczo nie jest problematyczna
(zobacz powyżej tytuł „Jak Komisja
Europejska monitoruje pomoc
państwa”). W tych przypadkach państwa
członkowskie muszą poinformować
Komisję o środkach pomocowych po
ich przyznaniu w ramach procedury
przejrzystości.

Kolejnym ulepszeniem jest to, iż
obecnie Komisja zapewnia formularze
zgłoszeniowe i informacyjne. Oczywistą
zaletą tych formularzy jest to, że
dostarczają Komisji informacji, których

liberalizacji i stoi w obliczu trudnych
sytuacji na konkurencyjnym rynku.

Dlatego, aby zapewnić nieprzerwane
świadczenie usług publicznych,
przedsiębiorstwom w tych sektorach
należy rekompensować koszty
ponoszone z tytułu przyjęcia tej
odpowiedzialności. Jednak należy
bacznie obserwować, opierając się na
przepisach o pomocy państwa, czy
przedsiębiorstwa te nie wykorzystują
możliwości przeznaczania rekompensaty
na działalność, która powinna być
prowadzona w warunkach normalnej
konkurencji.

Strona 19

POŁ

Ą

CZENIA

POMOC P

AŃST

W

A

odpowiedniego powiadomienia zaraz
po zastosowaniu pomocy.

Artykuł 88 wymienia podstawowe
przepisy proceduralne odnośnie do
egzekwowania art. 87, w szczególności
obowiązku państw członkowskich
zgłaszania Komisji wszelkich planów
przyznania pomocy oraz stosowania
pomocy jedynie po uprzednim
zatwierdzeniu przez Komisję.
Przepisy Traktatu zostały uzupełnione
rozporządzeniem proceduralnym
(rozporządzenie Rady (WE)
nr 659/1999) oraz rozporządzeniem
wykonawczym (rozporządzenie Komisji
(WE) nr 794/2004).

Artykuł 89 stanowi podstawę prawną
rozporządzeń Rady w zakresie pomocy
państwa, takich jak rozporządzenie
proceduralne oraz rozporządzenie
upoważniające (rozporządzenie
Rady (WE) nr 994/98), które
stanowi podstawę rozporządzeń
o wyłączeniach grupowych.

Jakie wyzwania stoją
przed nowymi państwami
członkowskimi?

10 nowych państw członkowskich,
które wstąpiły do Unii Europejskiej
1 maja 2004 roku, miało wcześniej różne
tradycje w dziedzinie pomocy państwa.
Jednak, począwszy od daty wstąpienia,
muszą one w pełni przestrzegać
europejskich przepisów o pomocy
państwa. Stało się to w rezultacie
przesłanką do wprowadzania mniejszej,
acz lepiej ukierunkowanej pomocy,
która również sprzyja lepszej integracji
rynków nowych państw członkowskich
z rynkiem wewnętrznym. Jeżeli chodzi
o środki pomocowe w nowych państwach
członkowskich, które istniały już przed
ich przystąpieniem do Unii Europejskiej,
to środki te są nadal stosowane bez
ryzyka, że będą podlegały zwrotowi,
aż do momentu, kiedy, jeśli jest to
konieczne, zostaną dostosowane do
przepisów UE o pomocy państwa.

Prawodawstwo: art. 87,
88 i 89 Traktatu WE, przepisy oraz
wyłączenia grupowe

Artykuł 87 zawiera merytoryczne
przepisy regulujące kwestie pomocy
państwa, mianowicie ogólną
zasadę, że pomoc państwa jest
niezgodna ze wspólnym rynkiem,
jak również wykaz możliwych
klauzul wyłączeniowych. Komisja
przyjęła kilka wyjaśnień ramowych
i wytycznych objaśniających, jak
stosuje się klauzule wyłączeniowe,
tym samym zapewniając spójne
stosowanie przepisów o pomocy
państwa we wszystkich państwach
członkowskich i sektorach przemysłu.
Przykłady to ramy wspólnotowe dla
pomocy państwa na rzecz badań
i rozwoju oraz wytyczne wspólnotowe
dotyczące pomocy państwa na rzecz
ochrony środowiska. W obszarach,
gdzie Komisja uzyskała wystarczające
doświadczenie, przyjęła ona kilka
instrumentów prawnych, znanych
jako rozporządzenia o wyłączeniach
grupowych, wymieniających warunki,
na których państwa członkowskie
mogą stosować pomoc bez zgłaszania
jej Komisji. Przykłady to pomoc na
rzecz szkoleń, zatrudnienia oraz
małych i średnich przedsiębiorstw.
Niemniej jednak, w celu zapewnienia
przejrzystości, państwa członkowskie
są zobowiązane do przesłania Komisji

Strona 20

Współpraca międzynarodowa

W

SPÓŁPR

A

C

A

MIĘDZ

Y

NARODO

W

A

W warunkach postępującej
globalizacji coraz więcej
przedsiębiorstw, połączeń
oraz karteli ma charakter
międzynarodowy.
W konsekwencji działalność
przedsiębiorstw mających
główną siedzibę poza
obszarem UE może wpływać
na konkurencję w ramach
UE. Fakt ten zwiększył
znaczenie międzynarodowej
współpracy w zakresie
polityki konkurencji.

Czy Komisja Europejska
bada połączenia bądź kartele
uwzględniające przedsiębiorstwa
z państw trzecich?

Każde przedsiębiorstwo, którego
działalność wpływa na rynek UE,
podlega wspólnotowemu prawu
konkurencji. Nie ma znaczenia, czy
fi rma ma swoją siedzibę, centralę lub
udziałowców wewnątrz UE czy poza jej
obszarem.

To dlatego wspólnotowe organy ds.
konkurencji mogą podjąć działania,
jeżeli kartel wpływa na rynek UE, nawet
jeżeli zainteresowane przedsiębiorstwa
mają swą siedzibę główną poza obszarem
UE. Ten sam kartel może być również
badany przez organy ds. konkurencji
poza obszarem UE.

Podobnie Komisja Europejska może
interweniować w przypadku, gdy
połączenie wpływa na konkurencję
w UE, niezależnie od tego, czy
łączące się przedsiębiorstwa mają
swą siedzibę główną na obszarze UE.
Wszystkie połączenia uwzględniające
przedsiębiorstwa działające na
terenie UE o łącznych obrotach

przekraczających pewien poziom muszą
być zgłaszane do zatwierdzenia Komisji
Europejskiej.

Co daje Komisji Europejskiej
podstawę do decydowania, czy
postępowanie przedsiębiorstwa
z państw trzecich ogranicza
konkurencję, czy nie?

Wiele przedsiębiorstw pozaunijnych
sprzedaje swoje produkty na skalę
globalną, również na terenie Unii
Europejskiej, która bywa jednym
z ich głównych rynków. Muszą one
zatem stosować się do przepisów
UE o konkurencji tak samo, jak
przedsiębiorstwa wspólnotowe muszą
szanować prawa innych państw,
prowadząc działalność poza
obszarem UE.

Jak radzą sobie poza obszarem
UE z praktykami ograniczającymi
konkurencję?

Ponad 100 państw i regionów, w tym
najważniejsi partnerzy handlowi UE,
posiada własną politykę konkurencji.
Organy ds. konkurencji w tych
państwach lub regionach są coraz

częściej wzywane do zbadania tych
samych międzynarodowych połączeń
lub podejmowania działań przeciwko
międzynarodowym kartelom. Prawie
wszystkie są członkami różnych
platform, takich jak Międzynarodowa
Sieć Konkurencji (ICN – International
Competition Network), która jest
nieformalną siecią organów ds.
konkurencji o zasięgu światowym.

International Competition Network:
patrz
www.internationalcompetitionnetwork.org

Komisja Europejska uważa, że organy
ds. konkurencji na całym świecie
mogą skorzystać na połączeniu ich
doświadczenia i to z tego względu
odgrywa ona wiodącą rolę w ICN od
momentu jej utworzenia. Chociaż ICN
stworzono dosyć niedawno, już zdołała
wydać imponującą liczbę zaleceń we
względnie krótkim czasie. Z czasem
zalecenia te powinny prowadzić do
bardziej spójnego stanowiska wobec
polityki dotyczącej konkurencji na
całym świecie.

Strona 21

Jak Komisja Europejska
współpracuje z innymi władzami
ds. konkurencji?

Komisja Europejska utrzymuje
częste kontakty z władzami ds.
konkurencji spoza obszaru UE.
Na przykład w Europie Komisja
Europejska współpracuje
z Urzędem Nadzoru EFTA. Komisja
Europejska skoordynowała również
wraz z kanadyjskimi, japońskimi
oraz amerykańskimi organami ds.
konkurencji dokonanie jednoczesnych
inspekcji w sześciu państwach
członkowskich UE oraz Kanadzie,
Japonii i Stanach Zjednoczonych
w związku z istnieniem rzekomego
kartelu międzynarodowego.

Komisja Europejska omawia również
techniczne metody podejścia do
szczegółowych przypadków z innymi
organami ds. konkurencji, które
również mogą badać ten sam przypadek.
Komisja Europejska uważa, że ten rodzaj
bezpośredniej współpracy jest nie tylko
skuteczny, ale również z zadowoleniem
przyjmowany przez zainteresowane
przedsiębiorstwa, które w przeciwnym
razie stanęłyby w obliczu sprzecznych

środków zaradczych nałożonych przez
różne właściwe organy ds. konkurencji.

UE posiada umowy dotyczące
współpracy w zakresie konkurencji
z kilkoma państwami i regionami.
Wszystkie one są opublikowane na
stronie internetowej Dyrekcji Generalnej
ds. Konkurencji Komisji Europejskiej.

Współpraca pomiędzy UE i innymi
państwami oraz regionami: patrz
http://europa.eu.int/comm/
competition/international/bilateral/
bilateral.html

Jakie zalety dla konsumentów
i przedsiębiorstw UE niesie
ze sobą współpraca pomiędzy
unijnymi i innymi władzami
ds. konkurencji?

Im bardziej zwarta międzynarodowa
wspólnota organów ds. konkurencji,
tym bardziej prawdopodobne, że
konsumenci i przedsiębiorstwa
skorzystają z najlepszych cen i najwyższej
jakości. Można to osiągnąć podejmując
jednolite i zdecydowane działania
przeciwko przedsiębiorstwom, które
tworzą kartele i nadużywają swej pozycji

na rynku, co oddziałuje na różne
państwa i regiony. Jednocześnie, poprzez
współpracę z władzami ds. konkurencji
spoza UE, Komisja Europejska zmierza
do stworzenia równych warunków
gry, niezbędnych do tego, aby
przedsiębiorstwa niezależnie od państwa
pochodzenia mogły konkurować swoimi
zaletami nawet poza obszarem UE.

Współpraca międzynarodowa UE
w sprawach konkurencji: patrz
http://europa.eu.int/comm/
competition/international/overview/

W

SPÓŁPR

A

C

A

MIĘDZ

Y

NARODO

W

A

© Dig

ital

V

ision Lt

d

Strona 22

W ujęciu praktycznym…

■

Co mogę zrobić, jeżeli

podejrzewam, że jakieś
praktyki gospodarcze
ograniczają konkurencję?

W codziennym życiu można natknąć
się na sytuacje, w których widać oznaki
praktyk gospodarczych, które mogą
ograniczać konkurencję, takich jak
te opisane w niniejszej broszurze. Na
przykład zdarzało się, że przedsiębiorstwa
odmawiały przyjęcia zamówień od
konsumentów z innych państw
członkowskich. Odmowa taka może
świadczyć o nielegalnych praktykach
ograniczających konkurencję, a ty
możesz chcieć powiadomić o tym organ
ds. konkurencji.

KROK 1: ZDECYDUJ, KTÓRY
ORGAN DS. KONKURENCJI
POWIADOMIĆ

Jeżeli sytuacja, z którą się zetknąłeś,
jest specyfi czna i ogranicza się do kraju
lub obszaru, który zamieszkujesz,
bądź też dotyczy nie więcej niż trzech
państw członkowskich, możesz chcieć
w pierwszej kolejności skontaktować się
z krajowym organem ds. konkurencji.
Organy ds. konkurencji wszystkich
państw członkowskich UE stosują
obecnie te same przepisy o konkurencji
co Komisja Europejska i bardzo często są
one doskonale przygotowane do zajęcia
się twoim problemem. Jeżeli uważasz, że
sprawa dotyczy większej liczby państw
członkowskich, możesz w pierwszej
kolejności zdecydować się na kontakt
z Komisją Europejską. Nawet jeżeli
nie jesteś pewien rozmiaru problemu,
nie wahaj się nawiązać kontaktu bądź
z Komisją Europejską, bądź też
z krajowym organem ds. konkurencji.
Władze te współpracują ze sobą
i mogą przekazać sobie odpowiednio
sprawę, która może wyniknąć z twojego
zgłoszenia.

KROK 2A: JEŻELI CHCESZ
POWIADOMIĆ KOMISJĘ
EUROPEJSKĄ

Zgłoszenie problemów Komisji
Europejskiej

Możesz zgłaszać swoje problemy Komisji
Europejskiej pocztą elektroniczną na
adres comp-market-information@cec.
eu.int, albo napisać pismo do Komisji
Europejskiej na adres: DG Konkurencja,
Rejestr Antytrustowy, B-1049 Bruksela.
Prosimy podać swoje nazwisko
i adres, określić fi rmy i produkty,
których sprawa dotyczy oraz opisać
w sposób klarowny praktyki, które
zaobserwowałeś. Pomoże to Komisji
Europejskiej wykryć problemy na rynku
i może stanowić punkt wyjściowy do
wszczęcia dochodzenia.

Złożenie formalnej skargi do
Komisji Europejskiej

Jeżeli praktyki, które – jak podejrzewasz
– ograniczają konkurencję, dotyczą
ciebie bezpośrednio i jesteś w stanie
dostarczyć Komisji Europejskiej
szczegółowych informacji, możesz
złożyć również formalną skargę.
W takim przypadku będziesz musiał
spełnić pewne wymogi prawne,

które są szczegółowo objaśnione
w obwieszczeniu Komisji dotyczącym
rozpatrywania skarg (w celu uzyskania
dalszych informacji sprawdź stronę
http://europa.eu.int/dgcomp/). Możesz
również wysłać e-mail na adres
[e-mail]
w celu uzyskania dalszych informacji na
temat składania formalnej skargi.

Powiadomienie stowarzyszenia
konsumentów

Jako indywidualny konsument
możesz również powiadomić
o swoich obserwacjach stowarzyszenie
konsumentów. Następnie stowarzyszenie
konsumentów może zdecydować
o zebraniu informacji uzyskanych od
różnych konsumentów i złożeniu
formalnej skargi do Komisji
Europejskiej.

Strona 23

KROK 2B: JEŻELI CHCESZ
POWIADOMIĆ KRAJOWY ORGAN
DS. KONKURENCJI

Na końcu niniejszej broszury znajdziesz
listę z kontaktami do krajowych
urzędów ds. konkurencji we wszystkich
państwach członkowskich UE. Krajowe
organy ds. konkurencji w państwach
członkowskich UE mogą zbierać
informacje od zainteresowanych
przedsiębiorstw i podejmować działania
celem zaradzenia problemowi, jeżeli
uznają, iż zostało złamane prawo UE
o konkurencji.

Proszę zwrócić uwagę, iż procedury
stosowane przez organy krajowe
wchodzą w zakres prawa krajowego
i mogą się różnić w zależności od danego
państwa członkowskiego UE. Tak
więc, przed nawiązaniem kontaktu
z krajowym organem ds. konkurencji
możesz chcieć sprawdzić jego stronę
internetową i uzyskać informacje, jak
najlepiej zgłaszać swoje problemy.

■

Co mogę zrobić, jeżeli uważam,
iż moje przedsiębiorstwo
może uczestniczyć w kartelu
lub w jakiś sposób ograniczać
konkurencję?

Jeżeli twoje przedsiębiorstwo zdecyduje
się skorzystać z polityki Komisji
Europejskiej wychodzącej naprzeciw
przedsiębiorstwom uczestniczącym
w kartelu, które zechcą przekazać
wewnętrzne informacje na temat jego
istnienia, może zgłosić się do Komisji
Europejskiej bezpośrednio lub też przez
pośrednika, takiego jak radca prawny.
Wniosek o przyznanie immunitetu
lub złagodzenie kar złożony w ramach
tej polityki powinien być przesłany
pod przeznaczony do tego celu numer
faksu: (32-2) 299 45 85. Zapewnia
to rejestrację dokładnego czasu i daty
oraz to, iż informacje takie zostaną
potraktowane jako ściśle poufne. W razie
konieczności wstępny kontakt można
również nawiązać za pośrednictwem
następujących przeznaczonych do
tego celu numerów telefonów:
(32-2) 298 41 90 lub (32-2) 298 41 91.
W ramach niniejszej procedury
pierwsze przedsiębiorstwo, które
przedstawi dowody na nieznane Komisji

Europejskiej lub też nieudowodnione
przez nią istnienie kartelu, może
otrzymać całkowite zwolnienie
z kar. Przedsiębiorstwa przedkładające
późniejsze wnioski mogą skorzystać ze
zmniejszonych kar.

Jeżeli jesteś pracownikiem lub byłym
pracownikiem przedsiębiorstwa,
które twoim zdaniem w jakiś sposób
ogranicza konkurencję, możesz zgłosić
się do Komisji Europejskiej, korzystając
z następujących przeznaczonych do tego
celu numerów telefonów:
(32-2) 298 41 90 lub (32-2) 298 41 91,
w celu przekazania jakichkolwiek
informacji i dowodów, które możesz
posiadać w tej sprawie. Twoja tożsamość
nie zostanie ujawniona bez twojej
zgody. W oparciu o uzyskane od ciebie
informacje i dowody Komisja może
zdecydować o wszczęciu dochodzenia.

■

Jak mogę złożyć skargę lub

sugestię dotyczącą połączenia
do Komisji Europejskiej?

W przypadku, gdy chcesz złożyć skargę
lub sugestię związaną z połączeniem,
możesz skontaktować się z Komisją
Europejską poprzez pocztę elektroniczną
pod adresem [e-mail]
lub pisząc na adres:

Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji
Rejestr dokumentów ds. połączeń
B-1049 Bruksela.

Strona 24

listy można również znaleźć na stronie
internetowej Dyrekcji Generalnej ds.
Konkurencji: http://europa.eu.int/
comm/competition/state_aid/oj/.

■

Czy jest punkt kontaktowy dla
konsumentów w kwestiach
dotyczących konkurencji?

Europejski Komisarz ds. Konkurencji
wyznaczył referenta łącznikowego ds.
konsumentów w ramach Dyrekcji
Generalnej ds. Konkurencji Komisji
Europejskiej w celu zapewnienia stałego
dialogu z europejskimi konsumentami.
Aby się z nim skontaktować, możesz
również skorzystać z tego adresu
internetowego: http://europa.eu.int/
comm/competition/forms/
consumer_complaint_form.html.

■

Co mogę zrobić, jeżeli
konkurencja jest zakłócona
w wyniku środka pomocy
państwa?

Złóż ofi cjalne zażalenie

Możesz złożyć zażalenie do Komisji
Europejskiej, jeżeli uważasz, że
konkurencja jest zakłócona w wyniku
środka pomocy państwa. Specjalny
formularz oraz dalsze wskazówki
znajdują się w Internecie pod
następującym adresem:
http://europa.eu.int/comm/secretariat_
general/sgb/droit_com/index_
en.htm#aides

Powiadom Komisję Europejską
w trakcie ofi cjalnego dochodzenia

Możesz również wypowiedzieć się,
kiedy Komisja rozpocznie ofi cjalne
postępowanie dochodzeniowe.
Komisja musi zawsze podjąć ten krok
proceduralny, kiedy ma wątpliwości,
czy pomoc państwa jest do przyjęcia.
W Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej zostanie opublikowany
list wyjaśniający trudności, jakie ma
Komisja z zatwierdzaniem pomocy,
i zaproszenie zainteresowanych stron
do zgłaszania uwag. Opublikowane

Gdzie uzyskać więcej informacji?

Od Komisji Europejskiej

W Internecie

Więcej szczegółów na temat informacji
zawartych w niniejszej broszurze, jak
również informacji na temat połączeń
zgłoszonych Komisji, pełny tekst
decyzji w sprawach konkurencji
w obszarach antymonopolowym, połączeń
i pomocy państwa oraz odpowiednie
prawodawstwo można znaleźć na stronie
internetowej: http://europa.eu.int/
comm/competition/index_en.html.

Wydane drukiem

Następujące publikacje są dostępne
w sprzedaży w formie drukowanej, ale
mogą być ściągnięte bezpłatnie (chyba że
stwierdzono inaczej) z powyższej strony
internetowej:

• roczne

Sprawozdanie w sprawie

polityki konkurencji (Report on
competition policy);

• informacje na temat połączeń

zgłoszonych Komisji, ofi cjalnych
decyzji Komisji Europejskiej
w obszarach antymonopolowym,
połączeń i pomocy państwa,
jak również szczegółowego
prawodawstwa, na którym oparto
te decyzje, są opublikowane
w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej;

• przepisy o konkurencji dotyczące

umów o dostawie i dystrybucji (Th

e

competition rules for supply and
distribution agreements) oraz Biuletyn
polityki konkurencji (Competition
policy newsletter) są dostępne
bezpłatnie w przedstawicielstwach
Komisji Europejskiej w państwach
członkowskich UE oraz w Europe
Direct Information Network;

• przegląd prac Komisji Europejskiej

w zakresie spraw związanych
z konkurencją jest zawarty w rocznym
Ogólnym sprawozdaniu z działalności
Unii Europejskiej (General report on the
activities of the European Union), do
którego można sięgnąć w Internecie na
stronie: http://europa.eu.int/abc/doc/
off /rg/en/welcome.htm.

Pocztą elektroniczną lub listownie

Jeżeli masz jakiekolwiek pytania dotyczące
treści niniejszej broszury, możesz wysłać
e-mail na adres [e-mail] lub
napisać na następujący adres:

Komisja Europejska
Dyrekcja Generalna ds. Konkurencji
B-1049 Bruksela
Tel. [phone]

DANIA

Konkurrencestyrelsen — Danish
Competition Authority

Nyropsgade 30
DK-1780 København V
Tel. [phone]
http://www.ks.dk/

NIEMCY

BundECNartellamt

Kaiser-Friedrich-Straße 16
D-53113 Bonn
Tel. [phone]
http://www.bundeskartellamt.de/

BELGIA

Conseil de la concurrence/
Raad voor Mededinging

North Plaza A
Blvd du Roi Albert II 9, 8th fl oor
B-1210 Bruxelles
Tel. [phone]
http://mineco.fgov.be/redir_
new.asp?loc=/organization_
market/competition/
competition_fr_004.htm

SPF économie, PME,
classes moyennes et énergie/
FOD Economie, KMO,
Middenstand en Energie
Service de concurrence
Corps des rapporteurs

North Gate III
Blvd du Roi Albert II 16
B-1000 Bruxelles
Tel. [phone]
http://mineco.fgov.be/

IRLANDIA

Irish Competition Authority

Parnell House
14 Parnell Square
Dublin 1
Ireland
Tel. [phone]
http://www.tca.ie/

W państwach członkowskich UE

HISZPANIA

Ministerio de Economía y
Hacienda — Dirección General
de Defensa de la Competencia
— Servicio de Defensa de la
Competencia

Paseo de la Castellana, 162
E-28071 Madrid
Tel. [phone]
http://www.serviciosweb.meh.
es/apps/dgdc

Tribunal de la Defensa de
Competencia

Velázquez,147
E-28002 Madrid
Tel. [phone]
http://www.tdcompetencia.es

WŁOCHY

Autorità garante della Concorrenza
e del Mercato

Piazza Verdi, 6/A
I-00198 Roma
Tel. [phone]
http://www.agcm.it/

Banca d’ Italia
Servizio Concorrenza Normativa e
Aff ari generali

Via XX Settembre 97/E
I-00187 Roma SEDE

CYPR

Commission for the Protection of
Competition

46, Themistokle Dervi Street
Medcon Tower, 4th fl oor
CY-1066 Nicosia
Tel. [phone]
http://www.competition.gov.cy/

Strona 25

ESTONIA

Competition Board
(Konkurentsiamet)

Lõkke tn 4,

EE-15184 Tallinn

Tel. [phone]
http://www.konkurentsiamet.ee/

REPUBLIKA CZESKA

Offi

ce for the Protection of

Competition

Joštova 8
CZ-601 56 Brno
Tel. [phone]
http://www.compet.cz/index.htm

GRECJA

Hellenic Competition Commission

Kotsika 1A and Patission Ave. 70
GR-10434 Athina
http://www.epant.gr/

FRANCJA

Conseil de la Concurrence

11, rue de l’Échelle
F-75001 Paris
Tel. [phone]
http://www.conseil-concurrence.
fr/user/index.php

Ministère de l’économie, des
fi nances et de l’industrie —
direction générale de la
concurrence, de la consommation
et de la répression des fraudes
(France)

59, boulevard Vincent-Auriol
F-75703 Paris Cedex 13
Tel. [phone]
http://www.fi nances.gouv.fr/
DGCCRF/

Strona 26

WĘGRY

Offi

ce of Economic Competition

(Gazdasági Versenyhivatal)
Competition Council

Alkotmány u. 5
HU-1054 Budapest
Tel. [phone]
http://www.gvh.hu/

LITWA

Competition Council

A. Vienuolio str. 8
LT-01104 Vilnius
Tel. [phone]
http://www.konkuren.lt

LUKSEMBURG

Conseil de la concurrence

6, blvd Royal
L-2449 Luxembourg
Tel. [phone]

Ministère de l’économie et du
commerce extérieur
Inspection de la concurrence

6, blvd Royal
L-2449 Luxembourg
Tel. [phone]
http://www.eco.public.lu/

MALTA

Offi

ce for Fair Competition

Cannon Road
MT — CMR 02 Sta Venera
Tel. [phone]
http://www.mfi n.gov.mt/

NIDERLANDY

Nederlandse
Mededingingsautoriteit (NMa)

Postbus 16326
2500 BH Den Haag
Nederland
http://www.nmanet.nl/
kontorets informationslinje:
[e-mail] eller Tel.:
(31-70) 330 13 06

AUSTRIA

Bundeswettbewerbsbehörde

Praterstrasse 31
A-1020 Wien
Tel. [phone]
http://www.bwb.gv.at/BWB/
default.htm

POLSKA

Offi

ce for Competition and

Consumer Protection

Plac Powstańców Warszawy 1
Skrytka Poczt. P-36
PL-00-950 Warszawa
Tel. [phone]
http://www.uokik.gov.pl/

PORTUGALIA

Autoridade da Concorrência

Rua Laura Alves, nø 4 — 7ø andar
P-1050-138 Lisboa
Tel. [phone]
http://www.
autoridadedaconcorrencia.pt/

SŁOWENIA

Competition Protection Offi

ce

Kotnikova 28/VII
SI- Ljubljana
Tel. [phone]
http://www.sigov.si/uvk/

SŁOWACJA

Antimonopoly Offi

ce

Drienova 24
SK-826 03 Bratislava
Tel. [phone]
http://www.antimon.gov.sk/

FINLANDIA

Finnish Competition Authority
(Kilpailuvirasto)

PO Box 332
FIN-00531 Helsingfors
Tel. [phone]
http://www.kilpailuvirasto.fi /
cgi-bin/suomi.cgi

SZWECJA

Konkurrensverket

Sveavägen 167
SE-103 85 Stockholm
Tel. [phone]
http:// www.kkv.se/

ZJEDNOCZONE KRÓLESTWO

Offi

ce of Fair Trading

Fleetbank House
2–6 Salisbury Square
London EC4Y 8JX
United Kingdom
Tel. [phone]
http://www.oft.gov.uk/default.
htm

ŁOTWA

Competition Council

5a Blaumana Street
LV-1011 Riga
Tel. [phone]
http://www.competition.lv/

Antytrust – reguły konkurencji,
które dotyczą umów i praktyk
gospodarczych ograniczających
konkurencję i zabraniają
nadużywania pozycji dominującej

Dominujący podmiot –
przedsiębiorstwo jest dominującym
podmiotem na danym rynku, jeżeli
może ono zmienić na przykład
cenę lub jakość swoich produktów
na tym rynku, niezależnie od
konkurentów, konsumentów czy
dostawców, bez znaczącego wpływu
na wielkość sprzedaży danego
przedsiębiorstwa

Europejska Sieć Konkurencji
(ECN) – sieć, w ramach której
współpracują Komisja Europejska
oraz krajowe organy ds. konkurencji
w państwach członkowskich UE

Handel równoległy – występuje,
gdy podmioty gospodarcze kupują
produkty w krajach, gdzie są one
sprzedawane po niższej cenie, a
następnie sprzedają je w krajach z
wysokimi cenami

Kartel – grupa konkurentów,
którzy łączą się w celu ograniczenia
konkurencji, np. poprzez kontrolę
cen lub podział rynków

Konkurencja – niezależne
przedsiębiorstwa sprzedające
podobne produkty lub usługi
konkurują ze sobą w celu
przyciągnięcia klientów, na przykład
ceną, jakością i obsługą

Łagodzenie kar – przedsiębiorstwa
uczestniczące w kartelu zachęca
się do współpracy z organami ds.
konkurencji poprzez stworzenie
takim przedsiębiorstwom
możliwości całkowitej lub częściowej
redukcji kar nałożonych za udział
w kartelu.

Liberalizacja – otwieranie na
konkurencję takich rynków
jak transport, usługi pocztowe,
energetyka i telekomunikacja

Międzynarodowa Sieć
Konkurencji (MSK) – nieformalna,
ogólnoświatowa sieć organów ds.
konkurencji

Nadużywanie pozycji dominującej
– występuje, gdy dominujący
podmiot gospodarczy na danym
rynku utrzymuje lub umacnia swoją
pozycję na rynku, wykorzystując
praktyki gospodarcze, które
ograniczają konkurencję

Połączenie – prawne łączenie dwóch
lub większej ilości przedsiębiorstw

Pomoc państwa – interwencja
ze strony władz krajowych (na
poziomie krajowym, regionalnym
lub lokalnym) mająca na celu
wspieranie konkretnej działalności
gospodarczej z wykorzystaniem
środków publicznych

Rynek – działalność gospodarcza
lub handel danym produktem lub
usługą

Udział w rynku – sprzedaż osiągana
przez przedsiębiorstwo na danym
rynku jako odsetek sprzedaży
całkowitej generowanej na tym
rynku

Słowniczek

Komisja Europejska

Polityka konkurencji UE
a konsument

Luksemburg: Urząd Ofi cjalnych
Publikacji Wspólnot Europejskich

2005 — 27 str. — 25 x 17,6 cm

ISBN 92-894-6587-5

Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu
znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii
Europejskiej.
Oto numer bezpłatny:
00 800 6 7 8 9 10 11

Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej
znajduje się w Internecie.

Dostęp można uzyskać przez serwer Europa
(http://europa.eu.int).

Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej
publikacji.

Luksemburg: Urząd Ofi cjalnych Publikacji
Wspólnot Europejskich, 2005.

ISBN 92-894-6587-5

© Wspólnoty Europejskie, 2005
Powielanie materiałów jest dozwolone, pod
warunkiem, że zostanie podane ich źródło.

Printed in Belgium

D

RUK

NA

PAPIERZE

BIAŁYM

BEZCHLOROWYM

.

Strona 27

SPRZEDAŻ I PRENUMERATA
Odpłatne publikacje, wydane przez Urząd Ofi cjalnych
Publikacji, dostępne są w naszych biurach sprzedaży
w różnych częściach świata.

Jaka jest procedura nabycia dowolnej publikacji?
Po otrzymaniu listy biur sprzedaży należy wybrać
odpowiednie biuro i skontaktować się
z nim w celu złożenia zamówienia.

Jak dotrzeć do listy biur sprzedaży?
• Można ją przejrzeć na stronie internetowej Urzędu

http://publications.eu.int/

• bądź wysłać faksem zamówienie pod numer

(352) 292 94 27 58, aby otrzymać jej wersję
papierową.

6S[ŕE
1VCMJLBDKJ

KD
-56-03-433-PL

-C

ISBN 92-894-6587-5

,!7IJ2I9-egfihi!

›