Istota tragedii i tragiczność

Poprzednie spotkania wykazały nieprzystawalność kategorii Arystotelesa do zrozumienia

współczesnego teatru, albo przynajmniej powinny nauczyć nas pewnego dystansu do tych

starożytnych propozycji.

Jedna z propozycji: wizja tragiczna, charakter tragiczny, wybór i protest – jako niezbędne

części składowe tragedii.

W tej interpretacji dla zaistnienia tragedii jest konieczne zarysowania konfliktu między tym,

co konieczne, a tym, co wynika z wolnego wyboru. Rodzi się pytanie – czy mamy z tym do

czynienia w tragedii antycznej. Czy bohater jest wolny, czy też podlega konieczności? W

myśli A. raczej jest tak, że bohater jest obdarzony wolnością. Może uczynić coś innego, ale

pod wpływam poznania, ze względu na swoje właściwości myślenia i działania dokonuje

takich a nie innych wyborów. Edyp – jest zdeterminowany swoimi wcześniejszymi dziejami,

ale dochodzenie do poznania i reakcje na to poznanie – to jest obszar wolności Edypa.

W sztukach współczesnych – jednym z podstawowych przykładów – Śmierć komiwojażera.

Przykład tragedii.

Tragedia klasycznego teatru hiszpańskiego – Pedro Calderon de la Barca, Lope de Vega czy

Tirso de Molina. Jednym z podstawowych problemów jest pytanie – czy jest możliwa

tragedia w świecie chrześcijańskim (pogląd o wolnej woli człowieka) nie będzie konfliktu:

konieczność-wolność.

Wybór tragiczny:

Do istotnych elementów tragizmu należy zaliczyć protest:

I teraz pomyślmy o tragediach Szekspira: Hamlet i Makbet. Na czym polegałby protest

Makbeta? Przeciwko czemu? Albo Hamleta? Czy Hamlet faktycznie protestuje? Może tak.

Ale Makbet?

A Romeo i Julia? Gdzie tutaj tkwiłaby istota protestu i tragizmu?

Inny pomysł:

wina, los i wolność

Zauważmy – wina jest bliższa A.

Tragizm wpisuje się pomiędzy los (konieczność) a wolność (protest)

Ocalenie jednej wartości następuje kosztem innej. Tak jest i u starożytnych Greków

(Antygona).

Absurd tragiczny – grzech bez Boga, grzech bez stałego, akceptowalnego dla wszystkich

systemu wartości (można by powiedzieć w świecie wielokulturowości tragizm nie jest

możliwy.)

Upadek tragedii:

Brak wspólnego języka, komunikacji jako źródło tragizmu:

Czy do zaistnienia tragedii potrzebna jest religia?

Czy może odwrotnie – niektóre religie wykluczają możliwość powstania tragedii

(chrześcijaństwo)?

Czy potrzebny jest jeden spójny, akceptowany przez wszystkich (postacie + widzowie)

światopogląd, albo co jest jeszcze ważniejsze – normy moralne.

Shopping and fucking?

Sztuki brutalistów – czy dopiero przekroczenie najbardziej podstawowych norm może być

źródłem tragedii?

Othello – problem takiej fikcyjnej zdrady.

Sztuki Ibsena – ten rodzaj nieaktualnej moralności. Dlatego większą popularnością cieszy się

nierealistyczny Peer Gynt.