Opracowanie pytao egzaminacyjnych: Michał Korczak

Strona 1 z 4

ETOS – PRZYKŁADOWE PYTANIA EGZAMINACYJNE

OPRACOWANIE

1. Czym różnią się wartości godnościowe od moralnych?

Każdy czyn moralny (zbiór zasad określających co jest dobre, a co złe) jest jednocześnie znaczący
godnościowo (poczucie własnej wartości) i zaspokaja jej potrzebę. Nie ma moralności bez
godności, jednak może istnied godnośd bez moralności, np. dla cech uwarunkowanych kulturowo
lub przez grupę: intelekt, tężyzna fizyczna.

2. Czym różnią się wartości zinternalizowane od niezinternalizowanych?

Wartości te różnią się przede wszystkim faktem wpisania ich w „Ja”, przeniesienia w obraz
samego siebie, jak to ma miejsce w przypadku wartości zinternalizowanych – wartości, od życia
pośród nich jak to ma miejsce w przypadku wartości niezinternalizowanych, które nie
wbudowujemy w obraz siebie – norm.

3. Wyjaśnij, na czym polega autonomiczne zaspokajanie potrzeby własnej godności?

To najbardziej „dojrzały sposób zaspokajania własnej wartości. W tej, 3. Fazie zależy on od
własnych uczynków przynoszących „wewnętrzną satysfakcję” i osobistą dumę.

4. Wyjaśnij, na czym polega relacyjnośd?

To drugi stopieo zaspokajania własnej godności poprzez porównywanie swoich zachowao do
zachowao innych i czerpania z tego, że jest się na lepszej pozycji. Ważne w tym przypadku jest to,
że wynik tych porównao dalej oceniają inni.

5. Wyjaśnij, na czym polega uznawanie wartości?

To zdobywanie „korzyści” poprzez cenienie wartości tych samych co inni – dorośli. Ten rodzaj
zaspokajania własnej godności występuje u małych dzieci i szybko ustępuje relacyjności.

6. Konsonans godnościowy – co to jest i jaką spełnia funkcję?

To zgodnośd poznawcza cenionych przez siebie wartości i własnego postępowanie (często
dostrzegalne u osób, w wieku „buntu młodzieoczego”). Inaczej zgodnośd zachowania z wzorcami
osiągania korzyści.

7. Co to jest zarządzanie kijem i marchewką i z jakich wynika założeo?

Zarządzanie kijem i marchewką to sposób zarządzania poprzez system nagród i kar w odczuciu
materialnym nie uwzględniający wartości wyższych, zaspokajających potrzebę godności
człowieka.

(Opracowanie własne)

8. Po czym poznad, że firma zarządzana jest kijem i marchewką?

W organizacji, w której stosuje się zarządzanie kijem i marchewką można zapewne dostrzec
szereg zachowao anomijnych oraz brak zaangażowania „duchowego” w pracę. Praca
pozbawiona jest aspektu zaspokajania aspektów godnościowych człowieka, a opiera się jedynie

Opracowanie pytao egzaminacyjnych: Michał Korczak

Strona 2 z 4

na materialnym odniesieniu w zakresie nagród i kar.

(Opracowanie własne)

9. Co to jest zarządzanie przez wartości i jaki ma związek z konsonansem godnościowym?

W zarządzaniu poprzez wartości liczy się etos pracowniczy, który pozwala na zaspokajanie
potrzeb godnościowych pracowników oraz postępowania zgodnie z wartościami – konsonans
godnościowy.

(Opracowanie własne)

10. Czym różni się etos od anomii?

Etos jest drogą do zaspokojenia godności człowieka w grupie, czy organizacji, anomia natomiast,
jest wyborem zaspokojenia potrzeb - dysonansem godnościowym w sytuacji pokusy przed którą
staje człowiek.

(Opracowanie własne)

11. Podaj przykład na internalizację pozytywnej społecznie wartości godnościowo znaczącej, która

nie jest wartością moralną? Jak to wpłynie na godnościową regulację zachowania?
Wartością taką może byd np. tężyzna, czy też sprawnośd fizyczna. Wartośd taka może mied duże
znaczenie godnościowe dla jednostki, jednak nie ma ona wpływu na moralnośd tejże jednostki.

12. Jak poznasz, że masz do czynienia z tzw. „porządnym człowiekiem”, który uwewnętrznił

„powszechniki wartości”?
„Porządny człowiek” powinien odznaczad się:
- ceni osobiście „powszechniki wartości” i uważa je za ważne i godne poparcia;
- opisuje się nimi, traktuje je jako przymioty własne i internalizuje je umieszczając w przedmiocie
własnego JA;
- jego bliscy przypisują mu posiadanie takich przymiotów;
- jest „człowiekiem warności” w ocenie bliskich mu osób.

13. Co to jest etos honoru?

Etos honoru, to proste, łatwo zrozumiałe znaki i zasady, mające duże znaczenie emocjonalne, nie
muszące posiadad racjonalnych uzasadnieo. Etos honoru najczęściej wytwarza się przy niskim
etosie jednostki lub grupy.

14. Osoby odniesienia w relacyjności – do czego służą, podaj mechanizm psychospołeczny?

Osoby odniesienia w relacyjności „służą” do umiejscowienia na skali siebie i osób, do których się
porównujemy. Porównywanie to służy realizowaniu potrzeby godności, poprzez ocenianie siebie
wyżej od osób, do których się porównujemy. Osoby odniesienia cechują się mniejszymi od
posiadanych przez nas „walorów”, które podlegają porównaniu.

15. Co to są nagrody symboliczne i do czego służą?

Nagrody symboliczne wykorzystywane w etosie pracowniczym są przyjętymi wartościami,
zaspokajającymi potrzebę godności. Utrwalają pozytywne zachowania danej organizacji czy grupy
społecznej.

(Opracowanie własne)

16. Jakie zagrożenia niesie ze sobą etos relacyjny w społeczności pracowniczej?

Etos relacyjny, poprzez nieustanne porównywanie się pracowników pomiędzy sobą może

Opracowanie pytao egzaminacyjnych: Michał Korczak

Strona 3 z 4

doprowadzid do etosu sukcesu, tzw. wyścigu szczurów.

17. Dlaczego w eksperymentalnym więzieniu Haney, Banks i Zimbardo studenci wytrzymali tylko 6

dni bez zaburzeo zachowania?
Studenci odgrywający role w eksperymencie, zmienili „punkt widzenia” na potrzeby sytuacji w
jakiej zostali umieszczeni. Zamknięta grupa zaczęła tworzyd własny etos, dzięki któremu
zaspokajała potrzebę godności.

(Opracowanie własne)

18. Jak dziecko zaspokaja potrzebę godności, a jak czyni to dojrzały człowiek?

Dziecko zaspokaja swoją potrzebę godności poprzez „wyznawanie” wartości dorosłych, tzw.
uznawanie wartości. Kolejnym etapem do dorosłego zaspokajania potrzeb jest relacyjności, w
której następuje porównywanie siebie do osób odniesienia, aż w koocu następuje ostatni etap,
czyli autonomia, w której dorosły człowiek zaspokaja potrzebę godności poprzez realizowanie
osobiście cenionych wartości z własnymi uczynkami.

19. Co to jest hierarchia wartości i co wpływa na jej zmianę?

Hierarchia wartości to usytuowanie tychże wartości od tych najbardziej znaczących do
marginalnych, przy czym łatwiejsze do wdrożenia wartości w danej sytuacji nabierają znaczenia
(np. uczciwośd), a te trudniejsze przesuwają się na dalsze pozycje (np. byd pracownikiem NASA).
Zmiana hierarchii wartości jest związana z aktualną sytuacją jednostki, np. wpływ na hierarchię
wartości może mnie wykonywany zawód.

20. Na czym polega relacyjne zaspokajanie potrzeby godności?

Relacyjne zaspokajanie potrzeb godności polega na porównywaniu siebie z osobami odniesienia,
w celu usytuowania się wyżej od osób odniesienia a tym samym stawiania się na wyższej, dającej
przewagę pozycji.

21. Co to jest sytuacja kontroli i czym różni się od pokusy i upokorzenia?

aaa

22. Dlaczego nadmiar kontroli szkodzi samokontroli? Wyjaśnij mechanizm psychospołeczny, który

uzasadnia takie twierdzenie.
aaa

23. Etos wysoki i etos niski – różnice?

Główną różnicą pomiędzy etosem niskim a etosem wysokim jest sposób w jaki można realizowad
osobistą potrzebę godnościową. Niski etos godnościowy dotyczy często osób, grup, którym
trudno zaspokoid potrzebę godnościową ze względu na posiadanie tzw. piętna społecznego, np.
zawodu lub roli nie akceptowanych społecznie. Osoby te tworzą trywialne, proste w
przestrzeganiu zasady, które tworzą normy etosowe, traktowane jako rytualne tabu, zastępujące
wartości – inne sposoby zrozumienia wartości mogłyby nie wytrzymad próby życia.

24. Jakie skutki powoduje relacyjny etos pracowniczy?

Opracowanie pytao egzaminacyjnych: Michał Korczak

Strona 4 z 4

Relacyjny etos pracowniczy, poprzez ceniony w grupie lub organizacji mechanizm porównywania
się prowadzi do wyścigu szczurów.

25. Kodeks wartości firmy – jaka jest jego rola w zarządzaniu?

aaa

26. Wartości instrumentalne – czym są i jak wpływają na godnościową regulację zachowania?

aaa

27. Wyjaśnij rolę szkoleo i PR wewnętrznego firmy w tworzeniu nagród symbolicznych.

aaa

28. Wyjaśnij, na czym polega pracowniczy „wyścig szczurów”?

Pracowniczy wyścig szczurów obawia się w sytuacji kiedy ceniony jest przez społecznośd lub
organizację etos relacyjny, wywołujący porównywanie się uczestników tej społeczności czy
organizacji, na skalach wartości.

29. Wyjaśnij rolę bezwyjątkowo przestrzeganych „zasad osobistych” w zaspokajaniu potrzeby

godności.
aaa

30. Co to jest etos więzienny i jaką spełnia funkcję?

Etos więzienny (korzystający z etosu honoru), to sposób na zaspokajanie potrzeby godności
poprzez „honor” w rozumieniu nie ogólnie przyjętych wartości moralnych i wynikającej z nich
godności, ale z potrzeby sytuacji życiowej. Istnieje wyraźna różnica pomiędzy ogólnie
rozumianym honorem, a honorem ograniczającym się do absurdalnych rytualizacji czynności.

31. Co to jest eto pokory i jaką spełnia funkcję?

Etos pokory korzysta z symboli nie do kooca rozumowo poznanych i poznawalnych. I ogólniejsze /
bardziej szerokie są normy etosowe, tym wyższy jest stopieo samego etosu – stylu zaspokajania
potrzeby godności.

32. Co to jest etos sovieticus?

aaa

33. Na czym polega roztropnośd?

aaa