2011-10-23

1

OKRES DOJRZAŁOŚCI PŁCIOWEJ - POKWITANIE
Rozwój biologiczny – wieloetapowy proces ciągłych przemian zachodzących
w organizmie, charakteryzujący się powiększaniem wymiarów i masy ciała

oraz doskonaleniem struktury i funkcji narządów i układów, a więc
procesami wzrastania, różnicowania

i dojrzewania
Okresy rozwoju


Niemowlęcy



Wczesnego dzieciństwa



Przedszkolny



Wczesnoszkolny



Pokwitania



Młodzieńczy


Zmiany hormonalne i somatyczne

BIOLOGICZNA
DOJRZAŁOŚĆ ORGANIZMU
(dojrzałość płciowa i płodność)

Rozpoczyna się




Około 10 roku życia





1,5 do 2 lat później

Symptomy pokwitania


Pokwitaniowy skok wzrostu i masy ciała



Rozwój gonad i narządów płciowych



Rozwój wtórnych cech płciowych i dodatkowych narządów płciowych



Zmiany w budowie ciała



Pokwitaniowy skok rozwoju narządów i układów



Pokwitaniowy wzrost siły i wytrzymałości

POKWITANIE
BURZA HORMONALNA
PODWZGÓRZE (JĄDRO ŁUKOWATE)

PRZYSADKA

1
2

3

4

5

1

2

6

7

8

9

10

11

12
13
14

15

16

17

18

19

20

1

2

21

22

23

24

1

2

25

26

27

28

29

30

31

2011-10-23

2

GONADY

GENERATOR PULSÓW GnRH gonadoliberyna

PRZYSADKA wydzielania gonadotropin

LH – luteotropina i FSH – folitropina

GONADY wydzielania testosteronu, estradiolu i progesteronu

Stopniowy spadek wrażliwości podwzgórzowych receptorów na hamujące
działanie steroidów płciowych

podwyższenie progu wrażliwości

zwiększenie aktywności generatora pulsów GnRH

zwiększenie wydzielania gonadotropin

i steroidów płciowych




Gonadarche – zmiany w tkankach i narządach wywołane przez stężenia steroidów
płciowych

(n.p. owłosienie charakterystyczne dla płci)




Adrenarche – zmiany wywołane przez stężenia androgenów i estrogenów (n.p.
wzrastanie kośćca)



Rozwój owłosienia łonowego — podział na stadia (wg Tannera).

Rozwój gruczołów sutkowych — podział na stadia (wg Tannera)
Podział FINKELSTEINA
1. Późny okres przedpokwitaniowy

2. Bardzo wczesny okres pokwitania
3. Wczesny okres pokwitania

4. Środkowy okres pokwitania
5. Późny okres pokwitania
6. Okres pełnej dojrzałości płciowej

1
2

3

4

5

1

2

6

7

8

9

10

11

12
13
14

15

16

17

18

19

20

1

2

21

22

23

24

1

2

25

26

27

28

29

30

31

2011-10-23

3

6. Okres pełnej dojrzałości płciowej

1F i 2F


Nie ma somatycznych cech pokwitania




wydzielania GnRH i gonadotropin zwłaszcza w 2F


3F


II faza rozwoju narządów płciowych (wg Tannera)




Wzrastanie



Tempo rośnie Tempo nadal wolne

4F


III – IV faza rozwoju narządów płciowych




Mutacja i tempa wzrastania






Owłosienie pachowe i menarche (pierwsza

miesiączka); szczyt tempa wzrastania

5F


IV – V faza rozwoju narządów płciowych




Owłosienie pachowe, zarost; szczyt tempa

wzrastania





Menarche; tempa wzrastania

6F – zakończenie zmian rozwojowych zarówno
u chłopców jak i u dziewcząt
Przedwczesne dojrzewanie płciowe

przed 8 r. ż. przed 10 r. ż.



PRAWDZIWE =Zależne od generatora pulsów GnRH :

1. Guzy OUN
2. Zmiany pozapalne
3. Pourazowe

4. Bywa idiopatyczne


RZEKOME

=Niezależne od generatora pulsów GnRH:
1. Guzy wydzielające gonadotropiny lub steroidy płciowe

2. Pierwotna niedoczynność tarczycy
3. Jatrogenne
Łagodne warianty przedwczesnego dojrzewania płciowego



Thelarche praecox - izolowany przedwczesny rozwój gruczołów piersiowych




Menarche praecox – przedwczesne izolowane krwawienie miesięczne

OPÓŹNIONE DOJRZEWANIE PŁCIOWE


Jeśli do 13 r. ż. nie ma cech rozwoju gruczołów piersiowych lub do 15 r. ż. brak

1
2

3

4

5

1

2

6

7

8

9

10

11

12
13
14

15

16

17

18

19

20

1

2

21

22

23

24

1

2

25

26

27

28

29

30

31

2011-10-23

4



Jeśli do 13 r. ż. nie ma cech rozwoju gruczołów piersiowych lub do 15 r. ż. brak
menarche



Jeśli do 14 r. ż. nie ma rozwoju jąder lub do 16 – 17 r. ż. brak pokwitaniowego skoku
wzrastania



Bardzo charakterystyczne jest u obu płci wieku kostnego poniżej 13 lat oraz
adekwatne do wieku kostnego stężenie gonadotropin (na poziomie 2F)

Większość przypadków opóźnionego dojrzewania ma podłoże

konstytucjonalne, związane jest z indywidualnym wolnym tempem rozwoju



JEDNAKŻE U CZĘŚCI DZIECI WYNIKA Z :

1. Pierwotnych zaburzeń w układzie podwzgórze-przysadka
2. Pierwotnego defektu gonad

Jednostki chorobowe występujące częściej w okresie pokwitania


Reumatologia


1. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa

2. Zespół Reitera
3. Choroby tkanki łącznej – kolagenozy
4. Idiopatyczna osteoporoza młodzieńcza


Dolegliwości ze strony układu krążenia

1. Niewinne niemiarowości rytmu serca

2. Szmery niewinne
3. Objawy dystonii neurowegetatywnej:


Łatwe męczenie



Duszność



Kłucia w okolicy serca



Omdlenia ortostatyczne



Inne częściej występujące choroby


Istotny wzrost występowania wola młodzieńczego




Nowotwory




Otyłość i jadłowstręt psychiczny (anoreksja)

ADOLESCENCJA TO NIE TYLKO DOJRZAŁOŚĆ GONAD I NARZĄDÓW

PŁCIOWYCH, ZMIANY W WYGLĄDZIE I PROPORCJACH CIAŁA; TO TAKŻE
ROZWÓJ PSYCHICZNY PROWADZĄCY DO OSIĄGNIĘCIA DOJRZAŁOŚCI
PSYCHOSPOŁECZNEJ I EMOCJONALNEJ

Dojrzewanie płciowe Adolescencja

DORASTANIE

Zaburzenia psychiczne


Zachwianie równowagi emocjonalnej



Pogorszenie samopoczucia psychicznego



Labilność uczuć podobna do tej w okresie wczesnego dzieciństwa



Osłabienie pamięci, zmniejszenie koncentracji uwagi

Konflikty


Ról

1
2

3

4

5

1

2

6

7

8

9

10

11

12
13
14

15

16

17

18

19

20

1

2

21

22

23

24

1

2

25

26

27

28

29

30

31

2011-10-23

5



Ról




Zależności




Identyfikacji



Konflikty

Frustracje

Zachowania patologiczne

Dalszy rozwój intelektualny


Doskonalenie funkcji poznawczych



Rozwój pamięci logicznej



Myślenie abstrakcyjne



Rozwój siły woli



Ustalenie systemu wartości

CZYLI TWORZENIE CHARAKTERU

W OKRESIE DORASTANIA OSIĄGNIĘTA ZOSTAJE DOJRZAŁOŚĆ PSYCHICZNA
CZYLI EMOCJONALNA I SPOŁECZNA TO ZNACZY NASTĘPUJE

PRZYSTOSOWANIE DO ŻYCIA SAMODZIELNEGO, NIEZALEŻNEGO,
CHARAKTERYSTYCZNEGO DLA CZŁOWIEKA, KTÓRY SAM DECYDUJE O SOBIE

I PONOSI KONSEKWENCJE SWEGO POSTĘPOWANIA

1
2

3

4

5

1

2

6

7

8

9

10

11

12
13
14

15

16

17

18

19

20

1

2

21

22

23

24

1

2

25

26

27

28

29

30

31