Betyna Sylwia

Wętfie, dnia 28,02,2012r

Szkoła Policealna dla Dorosłych nr 2 w Świeciu
Technik Usług Kosmetycznych
rok szkolny 2011/2012
sem. czwarty (IV)

DIETETYKA

Temat pracy:

Rola enzymów i hormonów w trawieniu i wchłanianiu węglowodanów.

Plan pracy:

1.Rola enzymów i hormonów w organizmie człowieka

a) rola enzymów
b) rola hormonów

2. Wydzielanie soków trawiennych i ich rola

* jama ustna
* żołądek
* jelito cienkie
* jelito grube
* wątroba
* trzustka

3. Trawienie węglowodanów

4.

Tabela

BIBLIOGRAFIA

* lek. med. Mariusz Madaliński „Encyklopedia Badań Medycznych”

wyd. med. MAKmed Gdańsk 1996r
* Jan Hasik, Lech Hryniewiecki, Marian Grzymisławski „Dietetyka” Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, wyd.3

Rola enzymów i hormonów w organizmie człowieka

Na pierwszy rzut oka, witaminy, enzymy i hormony to związki, które mają bardzo mało ze sobą wspólnego,

a jednak wspólnie pełnią bardzo ważną rolę w organizmie człowieka. A mianowicie, pozwalają mu prawidłowo
funkcjonować, dzięki regulacji procesów życiowych. Oczywiście, istnieją też negatywne skutki wpływu tych
związków na organizm. Mogą spowodować dolegliwości, które nie muszą być zewnętrznie widoczne. Aczkolwiek,
większość argumentów skupia się po pozytywnej stronie. Zawsze należy pamiętać, że przede wszystkim: witaminy
warunkują zdrowie, enzymy- prawidłowe trawienie spożywanych pokarmów, a hormony- pozwalają na stosowanie
wielu terapii, prowadzących do polepszenia stanu samopoczucia.

a) rola enzymów

Reakcje katalizowane przez enzymy odgrywają rolę we wszystkich przejawach życiowych komórki.

Każdy enzym zajmuje w komórce określone miejsce w zespole wszystkich enzymów uczestniczących w określonych
łańcuchach czy cyklach reakcyjnych, które składają się na określoną aktywność metaboliczną.

Wyobraźmy sobie, co by się stało, gdyby zabrakło pepsyny w soku żołądkowym. Szansa na przyswojenie

białek byłaby minimalna, a przecież są to główni dostarczyciele składników budulcowych komórek. Podobnie jest
z innymi enzymami - każdy z nich pełni określone funkcje, dlatego w przypadku zaburzenia ich działania stajemy
w obliczu poważnych problemów zdrowotnych.

b) rola hormonów

Hormony pobudzają komórki docelowe do swoistej reakcji, np. hormon wzrostu pobudza

podziały komórek chrząstki nasady kości długich, powodując ich wzrost. Wiele hormonów, obok swych
swoistych funkcji, wywiera także działanie ogólnoustrojowe, działając na metabolizm białek , tłuszczów i
cukrów. Ścisła łączność
układu hormonalnego z układem nerwowym zapewnia szybką i sprawną kontrolę wszystkich procesów zachodzących
w organizmie. Niedobór lub nadmiar hormonów powoduje wiele schorzeń, które prowadzą do niedorozwoju
fizycznego i

psychicznego, a nawet do śmierci człowieka.

Wydzielanie soków trawiennych i ich rola

Soki trawienne są wydzieliną licznych gruczołów przewodu pokarmowego. W ich skład poza wodą wchodzą

enzymy, elektrolity i różne składniki organiczne oraz nieorganiczne. Przewód pokarmowy wydziela w ciągu doby
ok. 9 litrów soku.

W jamie ustnej wydziela się ślina . Ten sok trawienny wydzielany jest przez ślinianki przyuszne,

podżuchwowe i podjęzykowe oraz przez liczne komórki rozsiane w całej jamie ustnej. Ślinianki wydzielają w ciągu
doby ok. 1,5 l śliny, której główną funkcją jest nawilżanie jamy ustnej i spożywanych suchych pokarmów, a także
ułatwienie ich połykania. Znaczenie higieniczno-obronne śliny polega na wypłukiwaniu z jamy ustnej resztek
pokarmów oraz na jej działaniu bakteriobójczym, ponieważ składniki śliny niszczą bakterie dostające się do jamy
ustnej. Ponadto zawarty w ślinie enzym, nazywany amylazą, trawi skrobię, rozkładając ją na cukry proste. Pokarm
rozdrobniony w jamie ustnej i zmieszany ze śliną zostaje uformowany w kęs, który za pomocą języka dostaje się do
gardła, a stąd przez przełyk do żołądka.

Żołądek wydziela w ciągu doby ok. 2,5 l soku, będącego wodnym roztworem kwasu solnego i enzymów.

Zawarte w soku żołądkowym enzymy trawią białka i tłuszcze. Kwas solny, wydzielany przez komórki okładzinowe
błony śluzowej żołądka, spełnia wiele ważnych funkcji. Zakwaszona treść żołądkowa aktywuje wydzielaną przez
żołądek pepsynę, która jest enzymem trawiącym białko. Żołądkowy kwas solny zabija bakterie, dostające się wraz
z pożywieniem do żołądka. Ponadto kwaśna treść przedostawszy się z żołądka dwunastnicy pobudza jej błonę
śluzową do wydzielania hormonów jelitowych, a głównie sekretyny i cholecystokininy. Hormony te wzmagają
wydzielanie soku trzustkowego i żółci. Żołądek wydziela znaczne ilości śluzu, który chroni jego błonę śluzową przed
uszkodzeniem przez kwas solny i pepsynę. Najsilniejszym bodźcem pobudzającym żołądek do wydzielania soku
jest pokarm, a szczególnie białkowy. Wydzielanie przez żołądek kwasu solnego i pepsyny jest silnie pobudzane
przez gastrynę, hormon wytwarzany w części odźwiernikowej żołądka. Gastryna wydziela się głównie pod
wpływem rozciągania żołądka przez pokarm. Poza pokarmem i gastryną pobudzający wpływ na wydzielanie soku
żołądkowego wywiera podrażnienie nerwów błędnych, których zakończenia znajdują się w ścianie żołądka.(tab.)

Jelito cienkie ma za zadanie trawienie spożytych i nadtrawionych w żołądku pokarmów oraz wchłanianie

produktów powstałych w wyniku trawienia. Fałdy błony śluzowej jelit pokryte są bardzo licznymi kosmkami,
a nabłonek okrywający te kosmki ma na swej powierzchni mikrokosmki. Dzięki takiej strukturze wnętrze jelit osiąga
olbrzymią powierzchnię, dochodzącą do 200 m2. Powierzchnia ta wydziela soki i wchłania produkty powstałe

w wyniku trawienia spożytych pokarmów. Poza śliną i sokiem żołądkowym do światła jelit wydziela się w ciągu
doby ok. 1 l żółci i ok. 2,5 l soku trzustkowego oraz ok. 2 l soku jelitowego. Soki te dzięki ruchom jelit są nieustannie
mieszane ze spożytymi i nadtrawionymi w żołądku pokarmami. Mieszanina ta tworzy t zw. mleczko pokarmowe,
w którym zachodzą procesy trawienne. Zakończona mikrokosmkami powierzchnia błony śluzowej jelit wchłania
wodę, witaminy, składniki mineralne i wszystkie produkty rozkładu białek, tłuszczów i węglowodanów w górnej
trzeciej części jelita cienkiego. Pozostałe dwie trzecie jelita w normalnych warunkach stanowią strefę rezerwową
trawienia i wchłaniania.

Produkty trawienia w postaci aminokwasów, kwasów tłuszczowych i węglowodanów dostają się do krwi

i chłonki, a stąd wędrują do wszystkich komórek ciała, służąc im jako materiał energetyczny i budulcowy.
Nie wchłonięte w jelicie cienkim resztki mleczka pokarmowego przechodzą wraz z nie strawionymi cząstkami
pokarmu do jelita grubego. W jelicie grubym zachodzi dalsza resorpcja wydzielonych uprzednio soków oraz wody,
a nie strawione resztki formowane są w masy kałowe i wydalane na zewnątrz w ilości ok. 300 g na dobę. Kał oprócz
nie strawionych resztek pożywienia zawiera znaczną ilość rozmnożonych w jelicie grubym bakterii oraz pewną ilość
złuszczonych nabłonków błony śluzowej i wody, a jego zabarwienie pochodzi od barwników żółciowych.

Wątroba wytwarza i wydziela do krwi prawie wszystkie białka osocza oraz enzymy, a wśród nich czynniki

odpowiedzialne za krzepnięcie krwi. Niewydolność wątroby prowadzi do zaburzenia krzepliwości krwi
i do masywnych krwawień. Wątroba magazynuje glikogen, czyli spolimeryzowaną glukozę oraz tłuszcze, witaminy
i żelazo. Filtruje ona napływającą z przewodu pokarmowego krew, zatrzymując i magazynując w swoich komórkach
cukry, tłuszcze i produkty trawienia białek oraz inne składniki niesione przez krew i chłonkę. Zmagazynowane
w wątrobie substancje są następnie uwalniane i poprzez krew dostają się do komórek całego organizmu. Wątroba
ponadto odgrywa ważną rolę w odtruwaniu (detoksykacji) organizmu. Wychwytuje ona z krwi szkodliwe
produkty powstałe w wyniku przemiany materii oraz niektóre lek i i trucizny, a także hormony wydzielane
w nadmiarze. Wszystkie te substancje są zobojętniane w komórkach wątrobowych, a następnie wydalane do żółci jako
nieszkodliwe. Żółć odgrywa podstawową rolę w trawieniu i wchłanianiu tłuszczów. Najważniejszymi jej składnikami
są kwasy żółciowe i barwniki żółciowe. Tłuszcze pod działaniem kwasów żółciowych tracą napięcie powierzchniowe
i rozpadają się na drobniutkie kuleczki. Ta detergencyjna czynność żółci umożliwia enzymom dostęp do tłuszczów
i ich trawienie. Ponadto składniki żółci są konieczne do wchłaniania produktów trawienia tłuszczów z jelit.

Trzustka to najbardziej aktywny gruczoł trawienny, w ciągu doby wydziela ok. 2,5 l soku. Sok trzustkowy

zawiera dużą ilość enzymów, które trawią cukry, tłuszcze i białka. Trzustkę drenuje system rozgałęzionych
kanalików, łączący się ostatecznie w dwa przewody trzustkowe - główny przewód trzustkowy i przewód trzustkowy
dodatkowy (Santoriniego). Tymi drogami uchodzą do dwunastnicy produkty części zewnątrz wydzielniczej trzustki.
Duża ilość zasad zawartych w tym soku neutralizuje napływającą do dwunastnicy kwaśną treść żołądkową.

Czynnościowo narząd ten można podzielić na: cześć zewnątrz wydzielniczą (stanowiącą około 97% masy

narządu) produkującą około 10 enzymów trawiących białka, węglowodany i tłuszcze oraz część wewnątrz
wydzielniczą (związaną z wyspami trzustkowymi o różnej wielkości - począwszy od kilku komórek do
struktur o średnicy 3 mm) produkującą hormony. Na powierzchni trzustki rozsiane są drobniutkie skupiska komórek
nazywane wyspami trzustkowymi. Część wewnątrz wydzielnicza trzustki jest utworzona z komórek typu B
(beta), które wydzielają do krwi insulinę komórek A (alfa) wydzielających glukagon, komórek D (delta)
wydzielających somatostatynę i komórek PP produkujących polipeptyd trzustkowy.

Głównym zadaniem tych hormonów jest regulacja gospodarki cukrem w organizmie. Insulina jest

najważniejszym hormonem trzustkowym. Brak insuliny lub jej niedostatek prowadzi do cukrzycy. Dochodzi wówczas
do nagromadzenia we krwi dużej ilości cukru, którego część dostaje się do moczu, a jednocześnie występuje brak
cukru w komórkach całego organizmu. Insulina bowiem jest konieczna do transportowania cukru z krwi do komórek.
Dłużej utrzymujący się niedostatek insuliny prowadzi do groźnych dla życia zaburzeń przemiany materii na skutek
braku glukozy w komórkach, koniecznej do prawidłowych procesów metabolicznych.

Trawienie węglowodanów

Trawienie węglowodanów rozpoczyna się w jamie ustnej. Pokarm znajdujący się w jamie ustnej zostaje

rozdrobniony na mniejsze kawałki i przeżuty. Podczas żucia, w którym biorą udział zęby, mięsnie policzków i warg
kurczą się, aby wspomóc działanie języka przesuwającego pokarm wewnątrz jamy ustnej. W jamie ustnej pokarm jest
wymieszany ze śliną zawierającą enzym- amylazę, która rozkłada skrobię (wielocukier) na mniejsze fragmenty
z odłączeniem maltozy (dwucukru). Gdy pokarm jest przeżuty i nadtrawiony przez amylazę ślinową, język kształtuje
z niego kęsy otoczone śluzem, gotowe do dalszej podróży przez przewód pokarmowy. Pokarm dostaje się do gardła
(wspólny odcinek dla układu pokarmowego i oddechowego), dalej przez przełyk do żołądka, a z niego porcjami do
jelita cienkiego. Tutaj następuje dalszy etap trawienia węglowodanów. W dwunastnicy pod wpływem zespołu amylaz
trzustkowych i jelitowych dochodzi do rozkładu krótszych fragmentów skrobi na cząsteczki maltozy. Wszystkie

dwucukry (maltoza, laktoza, sacharoza) znajdujące się w dwunastnicy zostają rozłożone przez odpowiednie enzymy
jelita cienkiego na cukry proste (glukoza, fruktoza, galaktoza). I tak enzym maltaza rozszczepia maltozę na dwie
cząsteczki glukozy, enzym sacharoza- rozkłada sacharozę na glukozę i fruktozę, a enzym laktaza- rozkłada laktozę na
glukozę i galaktozę.

Tabela

Hormony

Miejsce wydzielania

Narządy docelowe

Działanie

Czynniki stymulujące

wydzielanie

Gastryna

Żołądek (śluzówka)

Żołądek (gruczoły

żołądkowe)

Pobudza gruczoły

żołądkowe do wydzielania

pepsynogenu

Rozciągnięcie ścian

żołądka przez pokarm;

niektóre substancje jak np.

częściowo rozłożone

białka oraz kofeina

Sekretyna

Dwunastnica (śluzówka)

Trzustka

Wątroba

Stymuluje wyzwalanie

alkaicznych składników

soku trzustkowego

Zwiększa wydzielanie

żółci

Działanie kwaśnej papki

na błonę śluzową

dwunastnicy

Cholecystokinina

Dwunastnica (śluzówka)

Trzustka

Woreczek żółciowy

Stymuluje wydzielanie

enzymów trawiennych

trzustki

Stymuluje obkurczanie i

opróżnianie woreczka

żółciowego

Obecność kwasów

tłuszczowych oraz

częściowo rozłożonych

białek w dwunastnicy

Peptydowe

inhibitory

gastryny

(enterogastron)

Dwunastnica (śluzówka)

Żołądek

Zmniejsza aktywność

skurczową żołądka,

powodując jego powolne

opróżnianie

Obecność kwasów

tłuszczowych w

dwunastnicy

Pankreozymina

Dwunastnica (śluzówka)

Trzustka

Pobudza działanie trzustki