Biznes plan to podstawowy dokument wspomagający zarządzanie firmą poprzez:

1. konkretyzowanie koncepcji działania
2. ustalanie metod i sposobów ich osiągania przy uwzględnieniu ograniczeń
3. kontroli przebiegu realizacji przedsięwzięć

Przyczyny tworzenia oraz zastosowanie biznes planu

Przy rozpoczynaniu działalności

- uruchamianie nowej działalności gospodarczej

W zarządzaniu firmą

- w kierowaniu rozwojem firmy
- w zdobywaniu rynku
- w realności biznes planu
- w uzyskaniu efektu finansowego

W działalności inwestycyjnej

- w prowadzeniu inwestycji
- w pozyskaniu kredytu
- w korzystnym ulokowaniu kapitału

Okoliczności wymagające uruchomienia biznes planu:
- uruchomienie działalności gospodarczej (tworzenie przedsiębiorstw),
- zarządzanie strategiczne,
- zarządzanie przedsięwzięciami inwestycyjnymi,
- tworzenie wspólnych przedsiębiorstw i przedsięwzięć,
- przeprowadzenie fuzji,
- pozyskiwanie kapitału (kredyty, pożyczki, leasing),
- prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych
- restrukturyzacja przedsiębiorstw w rozmaitych jej formach (naprawa, postępowanie
układowe czy ugodowe, wprowadzenie zarządu komisarycznego),
- likwidacja przedsiębiorstw,
- wycenienie przedsiębiorstw,
- konkursy na stanowiska kierownicze i kontrakty menedżerskie.

Kluczowe pytania dotyczące budowy biznes planu :

1. Kto powinien go opracować
2. Jak obszerny powinien być plan
3. Na ile dokładny powinien być plan
4. Jak przedstawić ryzyko związane z realizacją biznes planu
5. Czy powinny znaleźć się informacje poufne
6. Jak dobierać potencjalnych inwestorów

Błędne przekonania, że biznes plan musi być:

1. Obszernym, kompleksowym i złożonym opracowaniem, opartym na metodologii i wzorach
zachodnich
2. Optymistyczny
3. Jest gwarancją dla kredyty
4. Jest równoznaczny z wnioskiem kredytowym
5. Tworzy się tylko dla potrzeb zewnętrznych

Metodyczne zasady przygotowania biznes planu:

Kompleksowość

Biznes plan to kompleksowy plan przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia inwestycyjnego.
Biznes planem nie jest sam plan marketingowy czy produkcyjny. Biznes plan powinien
ukazywać syntetycznie całokształt przyszłej działalności przedsiębiorstwa, zawierać
przewidywania co do wszystkich istotnych aspektów przyszłości przedsiębiorstwa, w
szczególności takich jak: sprzedaż, odbiorcy, dostawcy, koszty, wyniki, nakłady, środki
finansowe, struktura organizacyjna, zatrudnienie i wiele innych.

Długofalowość

Biznes planem nie jest plan krótkoterminowy, np. roczny, lecz plan zbudowany na
przynajmniej kilka lat.

Adekwatność

Biznes plan powinien być dostosowany pod względem formy i treści do celu, któremu służy i
wymagań oraz potrzeb odbiorcy.

Czytelność

Biznes plan jest dokumentem służącym określonym zastosowaniom praktycznym. W oparciu
o wnioski płynące z biznes planów podejmowane są rozmaite decyzje przez właścicieli,
naczelne organa zarządzające przedsiębiorstw, banków i innych instytucji finansowych. W
związku z tym, bardzo ważnym wymogiem stawianym temu dokumentowi jest czytelność,
przejrzystość treści, jasność prezentacji i wniosków.

Optymalna objętość

Profesjonalny biznes plan nie może być dokumentem zbyt krótkim, musi zawierać
zestawienia tabelaryczne planu finansowego, część opisową zawierającą liczne założenia oraz
część wnioskową. Z drugiej strony biznes plan nie może być dokumentem zbyt
rozbudowanym, liczącym setki stron tekstu i skomplikowanych obliczeń, z których
zapoznanie się zajmuje wiele godzin, zbyt obszerny biznes plan nie ma walorów
praktycznych.

Bez względu na rozmiary przedsiębiorstwa należy dążyć do możliwie syntetycznego ujęcia,
optymalna objętość zasadniczej treści nie powinna przekraczać 100 stron.

Rzetelność założeń i wiarygodność danych

Wnikliwa analiza i ocena biznes planu dokonana przez kompetentnego specjalistę pozwala
zazwyczaj wykryć założenia i dane z gruntu nierealistyczne czy nieprawdziwe a nawet
fałszywe. W celu uniknięcia błędu na skutek nierzetelności założeń i manipulacji danymi
każdy biznes plan służący podjęciu ważnej decyzji winien być zaopiniowany przez co
najmniej jednego eksperta.

Problem punktu wyjścia

Każdy biznes plan obejmuje przewidywania na co najmniej kilka najbliższych lat. Ważnym
zadaniem przygotowującego biznes plan jest nie tylko określenie momentu końcowego planu,
ale również momentu początkowego. W wypadku biznes planu przedsiębiorstwa punktem
startowym jest rok "0", będący ostatnim, zamkniętym rokiem sprawozdawczym.

Wariantowość

Przewidywania ujęte w biznes planie cechują się zawsze mniejszym lub większym stopniem
prawdopodobieństwa, a co za tym idzie obarczone są ryzykiem błędu. Planujący nie jest w
stanie przewidzieć rozwoju wszystkich wypadków. Możliwe są trzy przypadki rozwoju
rzeczywistej sytuacji:

- sytuacja rzeczywista układa się korzystniej w stosunku do przewidywanej

- sytuacja rzeczywista układa się mniej korzystnie w stosunku do przewidywanej

- sytuacja rzeczywista jest w przybliżeniu zgodna z przewidywaniami

W celu uwzględnienia powyższych przypadków zaleca się przeprowadzenia obliczeń w
trzech wariantach: optymistycznym, pesymistycznym i umiarkowanym. Możliwość
wystąpienia odchyleń sytuacji rzeczywistej od planu sprawia , że planowanie w jednym
wariancie prowadzić może do dużych pomyłek.

Elastyczność

Dobry biznes plan to plan elastyczny, tj. taki, który zakłada możliwość wprowadzania korekt
do założeń w trakcie jego realizacji. Elastyczność biznes planu zapewnić można przez
uzupełnienie go o zestaw wskazówek dotyczących sposobów postępowania na wypadek
różnych scenariuszy rozwoju sytuacji.

Sposób liczenia

Istotnym problemem metodycznym przy budowie biznes planu jest wybór właściwego
sposobu prowadzenia obliczeń w kolejnych latach, np. przychodów, kosztów, wyniku
finansowego.

Możliwe są dwa sposoby prowadzenia obliczeń przychodów, kosztów i wyniku finansowego:

- w cenach stałych (tj. bez uwzględnienia czynnika inflacji)

- w cenach bieżących (z uwzględnieniem inflacji)

Najwłaściwsze, najbezpieczniejsze jest prowadzenia obliczeń w cenach bieżących, jednakże
pod warunkiem że znamy przewidywania co do poziomu inflacyjnego.

Rezerwa na nakłady i koszty

Niektórzy specjaliści uważają, że ponieważ biznes plan opiera się na przewidywaniach, które
mogą obarczone być ryzykiem błędu, w celu minimalizacji tego ryzyka należy wprowadzić
rezerwę w zestawieniu nakładów i kosztów. Jednakże praktyka ta budzi wątpliwości gdyż
zniekształca projekcję finansową. Tworzenie rezerwy jest niedopuszczalne w sytuacji gdy
przygotowujemy plan w jednym wariancie, natomiast w razie sporządzania kilku wariantów
możliwe jest uwzględnienie rezerwy na koszty nieprzewidziane.

Uczestnictwo kadry kierowniczej

Dość często zdarza się że biznes plany przedsiębiorstw są przygotowywane przez firmy
konsultingowe. Jednak konsultanci nie mogą w przygotowaniu biznes planu całkowicie
zastępować kadry zarządzającej. Główne założenia biznes planu formułuje kierownictwo
przedsiębiorstwa, natomiast konsultanci służą jedynie pomocą fachową przy ich konkretyzacji
i nadaniu opracowaniu właściwej formy. Konsultant nie może wyręczać kadry kierowniczej
która odpowiada za przyjęte w biznes planie założenia i będzie kierowała wdrożeniem.

Poufność

Biznes plan zawiera tajemnice firmy: określa strategię produktu, stosunek do konkurencji i
klientów, politykę cenową, politykę inwestycyjną, politykę zatrudnienia. W związku z
powyższym nie jest dokumentem, który może być szeroko udostępniony, krąg bezpośrednich
odbiorców powinni stanowić kluczowi ludzie z przedsiębiorstwa.

Wysoka jakość

Biznes plan jest dokumentem, który ukierunkowuje główne decyzje przedsiębiorstwa.
Zawartość biznes planu oraz jego forma zewnętrzna świadczy o poziomie zarządzania w
przedsiębiorstwie, jest wizytówką firmy, dlatego należy dążyć do jak najwyższej jakości
opracowania.

Operacyjność

Przez operacyjność rozumie się możliwość przełożenia treści biznes planu na konkretne
decyzje. W celu zapewnienia operacyjności biznes plan powinien być wyposażony w
załącznik określający wynikające z niego główne zadania, terminy realizacji oraz osoby
odpowiedzialne.

Funkcje biznes planu:

Funkcja wewnętrzna – dokument niezbędny do zarządzania przedsiębiorstwem

Funkcja zewnętrzna – uatrakcyjnienie przedsiębiorstwa w oczach potencjalnych inwestorów:

• banki
• instytucje udzielające funduszy i gwarancji

• odbiorcy i dostawcy firmy
• organizacje społeczne

Funkcje biznes planu (inny podział):

Funkcje główne:

1. decyzyjna – biznes plan jest decyzją
2. informacyjna – biznes plan to strumień informacji przeszłych, teraźniejszych, przyszłych
3. rachunku ekonomicznego – biznes plan skierowany jest na operację opłacalną finansowo
4. kierowania – działaniami wykonawczymi
5. twórcza – biznes plan pobudza do twórczego myślenia

Funkcje wspomagające:

1. organizacyjna – zorganizowanie pracy
2. narzędziowa – uruchomienie środków, metod aby osiągnąć cele, efekty
3. regulacyjna – regulacja przepływów wywołanych wykonywaniem biznes planu

Definicje kojarzącą biznes plan z planem przedsiębiorstwa:

• biznes plan to szczegółowy plan działania firmy, jaki przedsiębiorcy przedstawiają na
piśmie, to mapa, która pokazuje przedsiębiorcy jak dotrzeć do celu

• biznes plan jest to zbiór dokumentów planistycznych, które powinny określać
przedsiębiorstwo, miejsce przedsiębiorstwa w otoczeniu gospodarczym, cele
przedsiębiorstwa, sposoby i środki zmierzające do osiągnięcia celów w określonym
horyzoncie czasowym

• biznes plan to zestaw dokumentów, w których na podstawie oceny sytuacji strategicznej
firmy oraz danych historycznych zawarta jest projekcja celów firmy i sposobów ich osiągania,
przy uwzględnieniu wszystkich istniejących uwarunkowań natury finansowej, rynkowej,
marketingowej, organizacyjnej, kadrowej oraz technologicznej. Obejmuje on działalność
bieżącą oraz okres od trzech do pięciu następnych lat

Definicje utożsamiające biznes plan z planem przedsięwzięcia biznesowego:

• biznes plan jest dokumentem opisującym przedsięwzięcie gospodarcze, które chce się
zrealizować w przyszłości, wraz z analizą i oceną wszystkich zewnętrznych i wewnętrznych
uwarunkowań mających wpływ na jego powodzenie

Biznes plan nazywany jest też planem przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia, głownie
inwestycyjnego:

• biznes plan to plan przedsięwzięcia dochodowego, niekiedy jako plan przedsiębiorstwa lub
po prostu plan działania nacelowany na sukces, na efekt zysku i rentowności

• biznes plan przedstawia warunki, narzędzia i sposoby realizacji celów firmy lub
przedsięwzięcia inwestycyjnego

Budowa biznes planu

1. STRESZCZENIE

2. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA

• Nazwa i forma prawna
• Przedmiot działalności
• Siedziba
• Charakterystyka właścicieli

3. ANALIZA SWOT

• Mocne strony
• Słabe strony
• Szanse
• Zagrożenia

4. CELE PRZEDSIĘBIORSTWA

• Cele krótkoterminowe
• Cele długoterminowe

5. PLAN MARKETINGOWY

• Produkt
• Odbiorcy
• Konkurenci
• Ceny
• Dystrybucja
• Promocja

6. PLAN DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ

• Technologia
• Nakłady inwestycyjne
• Źródła finansowania inwestycji
• Plan ilościowy produkcji
• Zaopatrzenie
• Ochrona środowiska

7. PLAN ORGANIZACJI ZARZĄDZANIA

• Schemat organizacyjny
• Zasady zarządzania

8. PLAN ZATRUDNIENIA

• Struktura zatrudnienia
• Płace

9. HARMONOGRAM GŁÓWNYCH ZAMIERZEŃ

10. PLAN FINANSOWY

• Plan przychodów
• Plan kosztów
• Plan rachunku wyników
• Plan nakładów inwestycyjnych
• Plan przypływów pieniężnych

11. OCENA FINANSOWA

Biznes plan zaczyna się od streszczenia, które zawiera: charakterystykę wykonawcy,
zlecającego, określenie celu biznes planu i główne wnioski końcowe, przede wszystkim
syntetyczną ocenę przewidywanych wyników finansowych.

Charakterystyka ogólna przedsiębiorstwa powinna zawierać podstawowe informacje, takie
jak: nazwa firmy, forma prawna, przedmiot działalności, adres siedziby, telefon oraz
charakterystykę właścicieli tzn. krótki życiorys biznesowy, udział procentowy w kapitale
firmy.

Analiza SWOT zawiera identyfikację i syntetyczną ocenę silnych i słabych punktów firmy
oraz szanse i zagrożenia , jakie wiążą się z otoczeniem, w którym działa firma.

Cele przedsiębiorstwa obejmują cele krótkoterminowe czyli na najbliższy rok oraz
długoterminowe.

Plan marketingowy opiera się przede wszystkim na zarysowaniu elementów, takich jak:
produkt, cena, dystrybucja, promocja. Do tego dochodzi też charakterystyka odbiorców i
konkurentów.

Plan działalności operacyjnej to plan produkcji wyrobów lub plan świadczenia usług
przedstawiony w formie ilościowej. W planie działalności operacyjnej omawia się również
takie zagadnienia jak: technologia produkcji (lub usług), nakłady inwestycyjne i źródła ich
finansowania, zaopatrzenie oraz działanie związane z zapewnieniem ochrony środowiska
naturalnego przed szkodliwymi skutkami prowadzonej działalności firmy.

Plan organizacji i zarządzania w wypadku małego przedsiębiorstwa jest ograniczony do
schematu organizacyjnego oraz krótkiej charakterystyki głównych funkcji zarządzania to jest
planowania, organizacji, motywowania, kontroli.

Plan zatrudnienia zawiera przede wszystkim strukturę zatrudnienia pracowników firmy wraz
z określeniem stawek miesięcznych wynagrodzeń.

Harmonogram głównych zamierzeń dotyczy głównych celów przedsiębiorstwa oraz planów
cząstkowych. Powinien on zawierać opis kluczowych zadań w okresie, na który opracowano
plan, wraz z terminami ich realizacji.

Plan finansowy może być zredukowany do dwóch zestawień: planu rachunku wyników oraz
planu przepływów pieniężnych. Jednakże dla zwiększenia czytelności biznes planu
uzasadnione jest opracowanie w formie odrębnych zestawień również szczegółowego planu
przychodów, kosztów i nakładów inwestycyjnych.

Ocena finansowa w biznes planie małej firmy opiera się na zestawieniach finansowych. Jest
to więc przede wszystkim ocena poziomu i dynamiki zysku netto oraz przepływów
pieniężnych netto. Spośród wskaźników finansowych stosuje się najczęściej jedynie wskaźnik
rentowności sprzedaży.