JAK

I DLACZEGO?

?

Dlaczego nie uprawia si´ borowików?

A

NNA

R

YBCZY¡SKA Z

K

ATOWIC

96

Odpowiada prof. Janusz Kalbarczyk z
Akademii Rolniczej w Lublinie:

TrudnoÊç uprawy w pomieszcze-

niach takich gatunków, jak borowik
szlachetny (Boletus edulis) – prawdzi-
wy król królestwa grzybów – wynika
stàd, ˝e ich prawid∏owy wzrost mo˝li-
wy jest dzi´ki zjawisku mikoryzy, czy-
li wspó∏˝yciu korzeni roÊlin wy˝szych
z grzybami. To fascynujàce zjawisko
wspierania si´ dwóch ró˝nych orga-
nizmów ma na celu wzajemnà obron´
przed niekorzystnymi warunkami, ja-
kie wyst´pujà w ich naturalnym siedli-
sku (mróz, susza, brak sk∏adników po-
karmowych). Chroni je ona tak˝e przed
skutkami dzia∏alnoÊci gospodarczej
cz∏owieka takimi jak nadmiar pestycy-
dów w wodzie i glebie, zanieczyszcze-
nie powietrza, zaburzenia w zawarto-
Êci pierwiastków Êladowych w glebie.

Kiedy mikoryza dotyczy grzybów

wy˝szych, partnerem sà najcz´Êciej
du˝e drzewa. W przypadku borowi-
ka jest to tzw. mikoryza zewn´trzna.
Ju˝ we wczesnym okresie rozwoju

drzewa, cz´sto nawet siewki, strz´p-
ki grzybni oplatajà m∏ode korzonki,
tworzàc charakterystyczny g´sty, zbi-
ty nalot (tzw. mufk´), ca∏kowicie od-
dzielajàcy korzenie od gleby. Cz´Êç
strz´pków przenika do wewn´trznej
warstwy mi´kiszu kory pierwotnej
drzewa, wrastajàc mi´dzy jego komór-
ki. Wzrost korzeni ustaje, stajà si´ gru-
be i charakterystycznie zniekszta∏co-
ne. Dzi´ki technice PCR (polymerase
chain reaction – ∏aƒcuchowej reakcji
polimerazy), stosowanej w genetyce
m.in. do rozró˝niania gatunków, oka-
za∏o si´, ˝e borowik jest dobrym orga-
nizatorem i zawsze bierze do pomo-
cy, we wspó∏pracy z drzewem, jeszcze
dwa gatunki muchomorów. Zawsze
tam, gdzie sà strz´pki borowika, jest
równie˝ grzybnia muchomora czer-
wonawego (Amanita rubescens) i mu-
chomora twardawego (Amanita excel-
sa). Rola borowika w tym zespole jest
dominujàca. Na powierzchni kory two-
rzy on rizomorfy – du˝e, wyraênie wi-
doczne go∏ym okiem sznury grzybnio-

we, które rozchodzà si´ w glebie w
ró˝nych kierunkach i prawdopodob-
nie w najwi´kszym stopniu czerpià ko-
rzyÊci z mikoryzy, tworzàc okaza∏e
owocniki. Ponadto okaza∏o si´, ˝e aby
strz´pki po∏àczy∏y si´ z korzeniem, w
pod∏o˝u muszà si´ znajdowaç bakte-
rie z rodzaju Pseudomonas.

Jak si´ mo˝na domyÊlaç, odtworze-

nie w pomieszczeniu warunków od-
powiadajàcych wszystkim partnerom
jest trudne i do tej pory nie uda∏o si´
tego w pe∏ni dokonaç. Na razie mu-
szà nam wi´c wystarczyç mniej „spo-
∏eczne” grzyby saprotroficzne, na
przyk∏ad pieczarki lub boczniaki, któ-
re mo˝na uprawiaç na martwym
drewnie lub ligninowo-celulozowych
substratach. Albo po prostu trzeba wy-
braç si´ do lasu.

n

Pytania prosimy kierowaç na adres
redakcji: Âwiat Nauki, Al. Jerozo-
limskie 136, p. poczt. nr 9,
00-965 Warszawa, lub e-mailem:
[e-mail]

MIROS¸

A

W

GRY¡