1

GMINA

POWIAT

WOJEWÓDZTWO

POJĘCIE

Wspólnota samorządowa
+ odpowiednie terytorium

Lokalna wspólnota
samorządowa +
odpowiednie terytorium

Regionalna wspólnota samorządowa + odpowiednie terytorium

UPODMIOTOWIENIE

Wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność

-

dysponuje mieniem wojewódzkim,

-

prowadzi samodzielnie gospodarkę finansową na podstawie budżetu.

Ma osobowość prawną

Samodzielność podlega ochronie sądowej

PRZEDMIOT
SAMORZĄDU

Zadania o charakterze lokalnym

– adresatem ich jest

obywatel

Zadania o charakterze regionalnym

– centralną funkcje spełnia pojęcie

przedsiębiorcy - gospodarki.

ZADANIA

Sprawy publiczne o

znaczeniu lokalnym

Publiczne o charakterze

ponadgminnym

Publiczne o charakterze wojewódzkim niezastrzeżone ustawami na rzecz
organów administracji rządowej.

-

Własne (Zaspokajanie

zbiorowych potrzeb
mieszkańców)

- zlecone

-

własne o charakterze

rządowym
-

rządowe zlecone na mocy

ustawy szczególnej
- poruczone na mocy
porozumienia
-

własne o charakterze

samorządowym

Zlecone

– droga ustawowa;

Porozumienie

– z ograniczonym kręgiem podmiotów

W celu wykonania
zadań:

-

tworzy jednostki organizacyjne;

-

zawiera umowy z innymi podmiotami

W tym z organizacjami

pozarządowymi

Zadania Zlecone

Przez ustawę:

-

obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

-

obowiązek

wykonywania zadań
zleconych z zakresu

Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa
jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd
województwa.

2

administracji r

ządowej,

W drodze porozumienia: - Zadania z zakresu

administracji rządowej na
podstawie porozumienia
z organami tej
administracji;
- zadania z zakresu
właściwości powiatu
- zadania z zakresu
właściwości województwa

- z organami administracji

rządowej w sprawie
wykonywania zadań
publicznych z zakresu
administracji rządowej
- z jednostkami lokalnego
samorządu terytorialnego,
a także z województwem,
na którego obszarze
znajduje się terytorium
powiatu
w sprawie powierzenia
prowadzenia zadań
publicznych

-

z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu

terytorialnego z obszaru województwa w sprawie powierzenia prowadzenia
zadań publicznych

ZADANIA SAMORZADU
A SFERA
UŻYTECZNOŚCI
PUBLICZNEJ

- Gospodarka komunalna

może być prowadzona
przez gminę w
szczególności w formach:
zakładu budżetowego lub
spółek prawa
handlowego.
-

może prowadzić

działalność gospodarczą
wykraczającą poza
zadania o charakterze
użyteczności publicznej
wyłącznie w przypadkach
określonych w odrębnej
ustawie (o gospodarce
komunalnej):
-

może tworzyć spółki

prawa handlowego i
przystępować do nich

nie może prowadzić
d

ziałalności gospodarczej

wykraczającej poza
zadania o charakterze
użyteczności publicznej

W sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także może
przystępować do takich spółek.
Po

za sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne oraz przystępować do nich,
jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych,
edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa.

RELACJE MIĘDZY
JEDNOSTKAMI
SAMORZĄDU

Wykonywanie zadań
publicznych może być
realizowane w drodze
współdziałania między
jednostkami samorządu
terytorialnego.

Zadania powiatu nie mogą
naruszać zakresu działania
gmin.

Powiat na uzasadniony
wniosek zainteresowanej
gminy przekazuje jej

Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności
powiatu i gminy.
Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy
organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w
postępowaniu administracyjnym
Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań
publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na

3

zadania z zakresu swojej
właściwości na warunkach
ustalonych w porozumieniu.

rzecz organów administracji rządowej

Gminy, związki
międzygminne oraz
stowarzyszenia jednostek
samorządu terytorialnego
mogą sobie wzajemnie
bądź innym jednostkom
samorządu terytorialnego
udzielać pomocy, w tym
pomocy finansowej.

Województwa mogą sobie wzajemnie bądź innym jednostkom samorządu
terytorialnego udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej

TYPY

Wiejska

Miejska
(Miasta na prawach
powiatu)

Ziemski

Grodzki

TWORZENIE I
ZNOSZENIE

Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia:
1) tworzy

, łączy, dzieli i znosi/powiaty oraz ustala ich

granice,
2) nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala
jego granice,
3) ustala i zmienia nazwy gmin/powiatów oraz siedziby
ich władz.

Rozporządzenie może być wydane na wniosek
zainteresowanej rady./rady powiatu, rady miasta na
prawach powiatu lub rady gminy

Ustawa z 24 lipca 1998

– o wprowadzeniu trójstopniowego podziału

terytorialnego państwa

STATUT

Określa organizację
wewnętrzną oraz tryb
pracy organów gminy

Stanowi o ustroju powiatu

Ok

reśla ustrój województwa jako jednostki samorządu terytorialnego

Tryb powstania statutu

Projekt statutu gminy

powyżej 300 000
mieszkańców podlega
uzgodnieniu z Prezesem
Rady Ministrów na
wniosek ministra
właściwego do spraw
administracji publicznej.
W sprawach spornych
rozstrzyga Rada

Ustanowiony przez Radę
Powiatu;

-

uchwalony po uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów.

Statut i jego zmiany podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku
urzędowym

4

Ministrów.

Podlega ogłoszeniu w
wojewódzkim dzienniku
u

rzędowym

Statut i jego zmiany podlegają ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku
urzędowym

WŁADZA

Mieszkańcy gmin / powiatu/ województwa podejmują rozstrzygnięcia:

-

w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum)

-

lub za pośrednictwem organów gminy/ powiatu/ województwa

FORMY DEMOKRACJI
BEZPOŚREDNIEJ

- konsultacje z

mieszkańcami;
- referendum gminne
- wybory
- zebranie wiejskie

-

w miastach na
zasadzie wyjątku,
ogólne zebranie
mieszkańców
osiedli

-konsultacje

-wybory
-referendum

Konsultacje

W wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy / powiatu /województwa mogą być przeprowadzane
na jej /jego terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy/powiatu./województwa

Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy/powiatu określa uchwała rady gminy/powiatu/ sejmiku województwa

Konsultacje
obligatoryjne

-

występują w procesie

tworzenia, łączenia,
podziału i znoszenia
gmin, ustalania ich granic
i nazw oraz siedzib władz
przed wydaniem
rozporządzenia RM;
- przy zmianie granic
miasta;
-

przed podjęciem przez

radę gminy uchwały o
utworzeniu jednostki
pomocniczej;

„ w przypadkach
przewidzianych ustawą:
-

tworzenia, łączenia,

podziału i znoszenia
powiatów, ustalanie ich
siedzib oraz siedzib ich
władz

- nie w

ystępują

Konsultacje
fakultatywne

W formie sondażu opinii
publicznej

W innych sprawach

ważnych dla powiatu

Jedyna forma konsultacji

5

Referendum

mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co
do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub
w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki

Referendum
obligatoryjne

-

odwołanie organów

przed upływem kadencji
- Samoopodatkowanie
mieszkańców na cele
publiczne.

-

odwołanie rady powiatu

przed upływem kadencji

-

odwołanie sejmiku przed upływem kadencji

Referendum
fakultatywne

Sprawy istotne dla

wspólnoty mieszkańców

Sprawy z zakresu

właściwości powiatu

Ważna dla województwa sprawa mieszcząca się w zakresie jego działań

Tryb przeprowadzenia

Inicjatywa:

– organ stanowiący
– 10 % mieszkańców

Inicjatywa:

-

organ stanowiący

-

5 % mieszkańców

WYBORY

-

Bezpośrednie

-

Pośrednie – sytuacje

wyjątkowe

-

Bezpośrednie

-

pośrednie

ORGANY

RADA GMINY;

WÓJT

RADA POWIATU

ZARZAD

SEJMIK WOJEWÓDZTWA
ZARZĄD

ZASADA JAWNOŚCI

Działalność organów jest jawna.
Ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw.
Jawność działania organów obejmuje w szczególności :

-

prawo obywateli do uzyskiwania informacji,

-

wstępu na sesje rady /sejmików i posiedzenia jej komisji,

-

a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów i
komisji rady/sejmiku

Zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut

ORGANY STANOWIĄCE
I KONTROLNE

Referendum

Rada Gminy/miejska
(jeżeli siedziba rady
gminy znajduje się w
mieście położonym na
terytorium tej gminy)

Rada Powiatu z

zastrzeżeniem przepisów o
referendum powiatowym

Sejmik Województwa

Kadencja

4 lata

Skład

15 radnych

– do 20 tys

21

– do 50 tys

23

– do 100 tys.

25

– do 200 tys.

+ 3 na każde 100 tys.
Maksymalnie 45

15 radnych - do 40 tys.

+ 2 na każde rozpoczęte 20
tys.
Maksymalnie 29

30 -

2 mln. mieszkańców

+ 3 na każde rozpoczęte 500 tys.
Brak limitu

ZADANIA

Uchwałodawcze i kontrolne

6

Wybory

Bezpośrednie
Powszechne
Tajne
Równe

Odwołanie organów

W drodze referendum;

Rozwiązanie organów

Sejm, na wniosek Prezesa RM, w

drodze uchwały (w razie powtarzającego się naruszenia przez radę / sejmik - Konstytucji lub ustaw

Jeżeli rada powiatu / sejmik województwa nie dokona wyboru zarządu w terminie 3 m-cy, ulega rozwiązaniu
z mocy prawa

Tryb podejmowania
uchwał

- uch

wały zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej ½ skłądu rady/sejmiku w głosowaniu jawnym lub jawnym

imiennym*

, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. *dotyczy tylko województw

ORGANIZACJA
WEWNĘTRZNA
ORGANU
STANOWIĄCEGO

Przew

odniczący

Rada gminy/powiatu/ Sejmik wojewódzki wybiera ze swego grona przewodniczącego

Wiceprzewodniczący

1-3

1 lub 2

Nie więcej niż 3

Tryb wyboru
przewodniczącego i
wiceprzewodniczącego

bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady/ sejmiku, w głosowaniu tajnym

ZADANIA :

-

organizuje prace rady / sejmiku

-

prowadzi obrady rady/ sejmiku

Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego
i n

iewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem

Odwołanie
przewodniczącego i
wiceprzewodniczącego

na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady/sejmiku; bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu rady / sejmiku, w głosowaniu tajnym

Rezygnacja
Przewodniczącego lub
wiceprzewodniczącego

Rada / Sejmik podejmuje uchwałę w sprawie przyjęcia tej rezygnacji nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.

FORMA PRACY

SESJE

Sesje zwyczajne

zwoływane przez przewodniczącego w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Do zawiadomienia o zwołaniu sesji dołącza
się porządek obrad wraz z projektami uchwał

Zmiany

Rada / sejmik m

oże wprowadzić zmiany w porządku bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady / sejmiku

7

Pierwsza sesja -
zwołanie

1. przewodniczący rady poprzedniej kadencji w ciągu 7 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów do rad na obszarze całego kraju
lub w przypadku wyborów przedterminowych w ciągu 7 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady gminy;

2. upływ terminu – komisarz rządowy zwołuje w ciągu 21 dni po ogłoszeniu zbiorczych wyników wyborów dla całego kraju lub w
przypadku wyborów przedterminowych w ciągu 21 dni po ogłoszeniu wyników wyborów do rady gminy.

3. Jeżeli wybory były wynikiem referendum lokalnego w sprawie odwołania rady gminy, pierwszą sesję zwołuje osoba, którą Prezes Rady
Ministrów wyznaczył do pełnienia funkcji organów jednostki samorządu terytorialnego

Pierwsza sesja -
prowadzenie

Najstarszy wiekiem radny obecny na Sali

Porządek obrad

Dołącza się do zawiadomienia o zwołaniu sesji wraz z projektami uchwał.

Zmiana:

-

Rada gminy/ powiatu / sejmik może wprowadzić zmiany w porządku bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady

-

sesja nadzwyczajna

– musi być jeszcze zgoda wnioskodawcy;

Na wniosek wójta/ starosty /marszałka przewodniczący rady gminy/powiatu / sejmiku jest obowiązany wprowadzić do porządku obrad
najb

liższej sesji rady gminy projekt uchwały, jeżeli wnioskodawcą jest zarząd województwa* jeżeli wpłynął on do rady gminy/powiatu /

sejmiku co najmniej 7 dni przed dniem rozpoczęcia sesji rady *dot. województw

Sposób obradowania na
sesji rozstrzyga

Statut gminy, brak

odrębnego regulaminu
rady gminy

Sposób głosowania

Uchwały zapadają zwykłą większością w obecności co najmniej ½ składu rady/ sejmiku. W głosowaniu jawnym lub jawnym imiennym* -
województwo

ORGANY
WEWNĘTRZNE

KOMISJE

Organizacje,

funkcjonowanie i zadania
określa rada

Organizacje, funkcjonowanie i zadania określa statut

Stałe i doraźne

Rada:

-

powołuje

-

określa przedmiot działania oraz skład osobowy

Podlegają Radzie, przedkładają jej plan pracy oraz
sprawozdania z działalności;

Sejmik:

-

powołuje

Statut:
-

określa przedmiot działania, zakres zadań, zasady dotyczące składu,

organizację wewnętrzną i tryb pracy komisji powoływanych przez sejmik
województwa.

Radny pobiera diety z tytułu
członkostwa w nie więcej
niż dwóch komisjach

8

KOMISJA REWIZYJNA

–

powołanie i zakres
podmiotowy

Radę Gmin

-

kontroluje działalność

wójta, gminnych
jednostek
organizacyjnych oraz
jednostek pomocniczych
gminy

Rada Powiatu

-

kontroluje działalność

zarządu oraz powiatowych
jednostek organizacyjnych

Sejmik

-

kontroluje działalność zarządu województwa oraz wojewódzkich

samorządowych jednostek organizacyjnych

Zadania:

-

opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do rady/sejmiku w sprawie udzielenia lub nieudzielenia absolutorium

wójtowi./Zarządowi

-

inne zadania zlecone przez radę/sejmik w zakresie kontroli

Skład

- radni, w tym

przedstawiciele
wszystkich klubów;
Wyłączenia:
-

przewodniczący i

wiceprzewodniczący rady

- radni, w tym

przedstawiciele wszystkich
klubów
Wyłączenia:
-

pełniący funkcje

przewodniczącego i
wiceprzewodniczących
oraz będący członkami
zarządu

-

radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów.

Wyłączenia:
-

pełniący funkcje marszałka województwa, przewodniczącego i

wiceprzewodniczących sejmiku województwa
-

oraz radni będących członkami zarządu województwa.

STATUS PRAWNY
RADNEGO

1.

Radny jest członkiem organy kolegialnego

2.

Przed objęciem mandatu obowiązek złożenia ślubowania

3.

Nie jest związany instrukcjami wyborców

Mandatu radnego nie
można łączyć z:

1) m

andatem posła lub senatora,

2) wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody,
3) członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego

Obowiązek złożenia
oświadczenia
majątkowego wraz z
kopią swojego zeznania
o wysokości
osiągniętego dochodu
w roku podatkowym
(PIT) za rok poprzedni i
jego korektą w dwóch
egzemplarzach ma :

radny

–przewodniczącemu
rady gminy,

wójt, przewodniczący
rady gminy
– wojewodzie,

zastępca wójta, sekretarz
gminy, skarbnik gminy itd.
– wójtowi

radny

– przewodniczącemu
rady powiatu,

starosta, przewodniczący
rady powiatu

– wojewodzie

wicestarosta, członek
zarządu powiatu itd.
– staroście

radny

– przewodniczącemu sejmiku województwa,
–

marszałek województwa, przewodniczący sejmiku województwa –
wojewodzie,

wice

marszałek województwa, członek zarządu województwa, skarbnik

województwa – marszałkowi

ORGAN WYKONAWCZY

Wójt
Burmistrz w gminie, w

Od 3-

5 osób

-starosta jako jego

5 osób,
marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2

9

której siedziba władz
znajduje się w mieście
położonym na terytorium
tej gminy
Prezydent w miastach
powyżej 100 tys.
lud

ności, albo w

miastach, w których do
dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy
prezydent miasta był
organem wykonawczo-
zarządzającym

przewodniczący,
-wicestarosta
i pozostali członkowie.

wicemarszałków
i pozostali członkowie.

Skład

Jednoosobowy,

wójt powołuje, odwołuje
oraz ustala ilość swoich
zastępców w drodze
zarządzenia
Liczba zastępców:
1

– do 20 tys.

2

– do 100 tys.

3

– do 200 tys.

4

– powyżej 200 tys.

3-

5 osób

Liczbę określa rada w
statucie;

5 osób
Marszałek, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu województwa
mogą być wybrani spoza składu sejmiku województwa.

Kadencja

rozpoczęcia kadencji rady
gminy lub wyboru go
przez ra

dę gminy i

upływa z dniem upływu
kadencji rady gminy.

zarząd województwa działa do dnia wyboru nowego zarządu województwa.

Uchwały organu
wykonawczego

Uchwały rady i zarządu
powiatu zapadają zwykłą
większością głosów w
obecności co najmniej ½
us

tawowego składu rady

(zarządu), w głosowaniu
jawnym

Uchwały zarządu województwa zapadają zwykłą większością głosów w
obecności co najmniej ½ ustawowego składu zarządu w głosowaniu
jawnym, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej.
W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos marszałka województwa

Wybory organu
wykonawczego

B

ezpośrednie

pośrednie

P

ośrednie

Sposób wybierania
członów organu
wykonawczego

Bezpośrednio prze
mieszkańców; Przypadek
szczególny (brak
kandydata na stanowisko
lub jedyny kandydat nie

Rada / Sejmik wybiera

zarząd w ciągu 3 miesięcy
od dnia ogłoszenia
wyników wyborów przez
właściwy organ wyborczy

10

otrzymał ponad 50%
poparcia)

– wybiera Rada

Gminy

– bezwzględną

większością składu;

przewodniczący organu
wykonawczego -

wybór

Rada powiatu / sejmik wybiera starostę / marszałka bezwzględną większością głosów ustawowego składu
rady, w głosowaniu tajnym

Wiceprzewodniczący i
pozostali członkowie -
wybór

Rada powiatu / Sejmik wybiera wicestarostę / wicemarszałków oraz pozostałych członków zarządu na
wniosek starosty / marszałka zwykłą większością głosów w obecności co najmniej ½ ustawowego składu
rady, w głosowaniu tajnym.

Funkcji członka organy
wykonawczego nie
można łączyć z:

Wójt i jego zastępca:
1) funkcją wójta lub jego
zastępcy w innej gminie,
2) członkostwem w
organach jednostek
samorządu
terytorialnego, w tym w
gminie, w której jest
wójtem lub zastępcą
wójta,
3) zatrudnieniem w
administracji rządowej,
4) mandatem posła lub
senatora.

Członkostwa w zarządzie powiatu/sejmiku nie można łączyć z
1. członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego
2. zatrudnieniem w administracji rządowej,
3. z mandatem posła i senatora.

ABSOLUTORIUM

Uchwała rady gminy w
sprawie nieudzielenia
wójtowi absolutorium jest
równoznaczna z
podjęciem inicjatywy
przeprowadzenia
referendum w sprawie
odwołania wójta

Uchwała rady powiatu / sejmiku województwa w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest
równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu

1. Wniosek Komisji rewizyjnej w sprawie udzielenie lub nieudzielenie absolutorium do rady / sejmiku

2. Rada zapoznaje się z
wnioskiem i opinia RIO

Uchwałę w sprawie absolutorium Rada / sejmik podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu

11

Rada gminy może podjąć
uchwałę o
przeprowadzeniu
referendum w sprawie
odwołania wójta na sesji
zwołanej nie wcześniej
niż po upływie 14 dni od
dnia podjęcia uchwały w
sprawie nieudzielenia
wójtowi absolutorium.

Rada powiatu / sejmik rozpoznaje sprawę odwołania zarządu na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie
14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium

Przed podjęciem uchwały
rada gminy zapoznaje się
z opinią RIO i wysłuchuje
wyjaśnień wójta.

Zapoznanie się z opiniami
komisji rewizyjnej i uchwałą
RIO (w sprawie uchwały
rady powiatu o
nieudzieleniu zarządowi
absolutorium)

zapoznanie się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią regionalnej izby
obrachunkowej w sprawie uchwały sejmiku województwa o nieudzieleniu
zarządowi województwa absolutorium

Uchwałę rada gminy
podejmuje bezwzględną
większością głosów
ustawowego składu rady,
w głosowaniu imiennym.

rada powiatu / Sejmik może odwołać zarząd większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady,
w głosowaniu tajnym

ODWOŁANIE ORGANU
WYKONAWCZEGO

Zawsze w drodze

referendum z powodu:

- nieudzielania
absolutorium
- na wniosek co najmniej
1/4 ustawowego składu
rady.

-

nieudzielenie absolutorium jedynie

-

na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady

(Wnio

sek wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną)

14 dni po złożeniu
wniosku, rada może
podjąć uchwałę
większością co najmniej
3/5 głosów ustawowego
składu rady, w
głosowaniu imiennym.

G

łosowanie w sprawie odwołania rada powiatu/sejmiku przeprowadza po zapoznaniu się z opinią komisji

rewizyjnej na następnej sesji po tej, na której zgłoszono wniosek o odwołanie, nie wcześniej jednak niż po
upływie 1 miesiąca od dnia zgłoszenia wniosku. Odwołanie starosty /marszałka następuje większością co
najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady/sejmiku, w głosowaniu tajnym.

Brak wymaganej

większości – termin
złożenia kolejnego
wniosku po upływie 12
miesięcy

Jeżeli wniosek o odwołanie starosty/marszałka nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek
o odwołanie może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od poprzedniego głosowania.

12

Wygaśniecie mandatu
wójta – przed upływem
kadencji;
-

przeprowadza się

wybory przedterminowe
na zasadach określonych
w ustawie (wyborów nie
przeprowadza się, jeżeli
data miałaby przypaść w
okresie 6 m-cy przed
zakończeniem kadencji)

Funkcje wójta pełni osoba
wyznaczona przez
Prezesa Rady Ministrów
do czasu objęcia
obowiązków przez nowo
wybrane

go wójta.

W przypadku rezygnacji starosty/marszłka rada powiatu /sejmik na najbliższej sesji podejmuje uchwałę o
przyjęciu rezygnacji całego zarządu.
Niepodjęcie uchwały, jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w
k

tórym odbyła się sesja rady powiatu,

W przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu rada powiatu/sejmik dokonuje wyboru nowego
zarządu, w ciągu 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji.
W przypadku niedokonania wyboru nowego

zarządu w terminie 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia

przyjęcia rezygnacji, ulrega rozwiązaniu rada/sejmik

Odwołanie starosty/marszałka albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z
odwołaniem całego zarządu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd
W przypadku złożenia rezygnacji przez starostę /marszałka jej przyjęcie następuje zwykłą większością
głosów.

Wygaśnięcie mandatu
wójta przed upływem
kadencji jest
równoznaczne z
odwołaniem jego
zastępcy lub zastępców
Po up

ływie kadencji

wójta, zastępca wójta
pełni swoje obowiązki do
czasu objęcia
obowiązków przez nowo
powołanego zastępcę
wójta

ODWOŁĄNIE CZŁONKÓW ZARZĄDU:
1. uzasadniony wniosek starosty/marszałka - Rada powiatu/Sejmik może na odwołać członków zarządu
zw

ykłą większością głosów w obecności co najmniej ½ ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

2. odwołanie członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, - rada powiatu/sejmik dokonuje wyboru
nowego członka zarządu w terminie 1 miesiąca od dnia odwołania.
Odwołany zarząd powiatu lub jego poszczególni członkowie pełnią dotychczasowe obowiązki do czasu
wyboru nowego zarządu lub poszczególnych jego członków. Rada powiatu/sejmik może zwolnić członka
zarządu z tego obowiązku.
Złożenia rezygnacji z członkostwa w zarządzie przez członka niebędącego jego przewodniczącym,

1.

rada powiatu podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji i zwolnieniu z pełnienia obowiązków członka

zarządu zwykłą większością głosów nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.
Niepodjęcie przez radę powiatu/sejmik uchwały w terminie jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z
upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała.
2. starosta/marszałek obowiązany jest, najpóźniej w ciągu 1 miesiąca od dnia przyjęcia rezygnacji lub
upływu okresu, przedstawić radzie powiatu/sejmikowi nową kandydaturę na członka zarządu

Kompetencje organu
wykonawczego

Wójt wykonuje uchwały
Rady Gminy

1)przygotowywanie
projektów uchwał rady
gminy,
2) określanie sposobu
wykonywania uchwał,

Zarząd powiatu wykonuje
uchwały rady powiatu i
zadania powiatu określone
przepisami prawa.

1) przygotowywanie
projektów uchwał rady,
2) wykonywanie uchwał

Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu
województwa, niezastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i
wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

1) wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
2) gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji
i udziałów posiadanych przez województwo,
3) pr

zygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,

13

3) gospodarowanie
mieniem komunalnym,
4) wykonywanie budżetu,
5) zatrudnianie i
zwalnianie kierowników
gminnych jednostek
organizacyjnych.

W realizacji zadań
własnych gminy wójt
podlega wyłącznie radzie
gminy.

rady,
3) gospodarowanie
mieniem powiatu,
4) wykonywanie budżetu
powiatu,
5) zatrudnianie i zwalnianie
kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu


W realizacji zadań zarząd
powiatu podlega wyłącznie
radzie powiatu.

Organizację wewnętrzną
oraz tryb pracy zarządu
określa statut powiatu.

4) przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu
zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich
wykonywanie,
5) organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w
innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
6) kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i
odwoływanie ich kierowników,
7) uchwalanie

regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.

Przewodniczący
Zarządu:

STAROSTA

MARSZAŁEK

ZADANIA:

-

kieruje bieżącymi sprawami gminy / powiatu / województwa

-

reprezentuje gminę / powiat / województwo na zewnątrz

- organizuje pracę zarządu powiatu / województwa i starostwa powiatowego / urzędu marszałkowskiego

Sytuacja wyjątkowa

Wójt / Starosta opracowuje plan operacyjny ochrony
przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i
alarm przeciwpowodziowy.
W przypadku wprowadzenia stanu

klęski żywiołowej

starosta działa na zasadach określonych w odrębnych
przepisach

Sprawy niecierpiące
zwłoki związanych z
bezpośrednim*
zagrożeniem interesu
publicznego,
zagrażających
bezpośrednio zdrowiu i
życiu oraz w sprawach
mogących spowodować
znaczne straty
materialne

Jeżeli w inny sposób nie
można usunąć
bezpośredniego
niebezpieczeństwa dla
życia ludzi lub dla mienia,
wójt może zarządzić
ewakuację z obszarów
bezpośrednio
zagrożonych.

starosta /marszałek podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu powiatu /
województwa. Nie dotyczy to wydawania przepisów porządkowych. *powiat

Czynności wymagają przedstawienia do zatwierdzenia na najbliższym posiedzeniu zarządu powiatu /
województwa*

SKARBNIK

Główny księgowy
budżetu

Rada powiatu powołuje i
odwołuje skarbnika powiatu

główny księgowy budżetu

14

Powołany i odwołany
przez Radę Gminy

na wniosek starosty.

- uczestniczy w pracach
zarządu powiatu oraz może
uczestniczyć w obradach
rady powiatu i jej komisji z
głosem doradczym.

S

ejmik województwa powołuje i odwołuje skarbnika województwa na

wniosek marszałka województwa, bezwzględną większością głosów, w
obecności co najmniej ½ ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

-

uczestniczy w pracach oraz obradach zarządu województwa i sejmiku

województwa z głosem doradczym.

SEKRETARZ

Powołany i odwołany
przez Radę Gminy na
wniosek wójta

Rada powiatu powołuje i
odwołuje sekretarza
powiatu na wniosek
starosty.

- uczestniczy w pracach
zarządu powiatu oraz może
uczestniczyć w obradach
rady powiatu i jej komisji z
głosem doradczym.

APARAT POMOCNICZY
(organu wykonawczego)

Wójt wykonuje zadania
przy pomocy urzędu
gminy

Zarząd wykonuje zadania
powiatu przy pomocy
- starostwa powiatowego
oraz
- jednostek organizacyjnych
powiatu, w tym
powiatowego urzędu pracy

Zarząd województwa wykonuje zadania województwa przy pomocy
-

urzędu marszałkowskiego

-

wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub

-

wojewódzkich osób prawnych.

Organizację i zasady
funkcjonowania ok

reśla

regulamin
organizacyjny

nadany przez wójta w
drodze zarządzenia

uchwalony przez radę
powiatu na wniosek
zarządu powiatu

Uchwalony przez zarząd województwa

Kierownictwo aparatu
pomocniczego

Wójt (może powierzyć
prowadzenie określonych
spraw gminy w swoim
imieniu zastępcy wójta
lub sekretarzowi gminy)

Starosta

Marszałek

Kierownik urzędu
wykonuje uprawnienia
zwierzchnika służbowego
w stosunku do
pracowników urzędu oraz
kierowników gminnych
jednostek
organizacyjnych

- kierownikiem starostwa

powiatowego
- zwierzchnikiem
służbowym pracowników
starostwa i kierowników
jednostek organizacyjnych
powiatu oraz
- zwierzchnikiem

-

kierownikiem urzędu marszałkowskiego,

-

zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników

wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych

15

powiatowych służb,
inspekcji i straży.

Decyzje w
indywidualnych
sprawach wydaje

1. wójt

2. zastępca wójta lub inny
pracownik urzędu
upoważnieni przez wójta

3. organ wykonawczy
jednostki pomocniczej
oraz organy jednostek i
podmiotów upoważniony
przez Radę Gminy

1. starosta, chyba że
przepisy szczególne
przewidują wydawanie
decyzji przez zarząd
powiatu.

2. wicestarosta,
poszczególni członkowie
zarządu powiatu,
pracownicy starostwa,
powiatowych służb,
inspekc

ji i straży oraz

kierownicy jednostek
organizacyjnych powiatu
upoważnieni przez starostę
do wydawania w jego
imieniu decyzji

1. marszałek województwa

2. wicemarszałek, pozostali członkowie zarządu województwa, pracownicy
urzedu marszałkowskiego orza kierownicy wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych upoważnieni przez marszałka do wydawania w
jego imieniu decyzji

Decyzje wydane przez zarząd powiatu / województwa z zakresu administracji publicznej podpisuje starosta /
marszałek. W decyzji wymienia się imiona i nazwiska członków zarządu, którzy brali udział w wydaniu
decyzji

Odwołanie od decyzji

do samorządowego kolegium odwoławczego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

w sprawach powierzonych na podstawie porozumienia z

wojewodą - do

właściwego ministra

Prezes Rady Ministrów,
w drodze
rozporządzenia, ustala
instrukcję kancelaryjną
dla

organów gmin i związków
międzygminnych.

organów powiatu/samorządów województwa, określającą zasady i tryb wykonywania czynności
kancel

aryjnych w starostwach /urzędzie marszałkowski w celu zapewnienia jednolitego sposobu tworzenia,

ewidencjonowania i przechowywania dokumentów oraz ochrony przed ich uszkodzeniem, zniszczeniem lub
utratą.

AKTY PRAWA
MIEJSCOWEGO

gminie przysługuje prawo
stanowienia aktów prawa
miejscowego
obowiązujących na
obszarze gminy

w formie uchwały

rada powiatu stanowi akty

prawa miejscowego
obowiązujące na obszarze
powiatu.

w formie uchwały

sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na
ob

szarze województwa lub jego części

W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub
innych przepisach powszechnie obowiązujących, w
szczególnie uzasadnionych przypadkach,

16

rada gminy może
wydawać przepisy
porządkowe, jeżeli jest to
niezbędne dla ochrony
życia lub zdrowia
obywateli oraz dla
zapewnienia porządku,
spokoju i bezpieczeństwa
publicznego

rada powiatu może

wydawać powiatowe
przepisy porządkowe, jeżeli
jest to niezbędne do
ochrony życia, zdrowia lub
mienia obywateli, ochrony
środowiska naturalnego
albo do zapewnienia
porządku, spokoju i
bezpieczeństwa
publicznego, o ile
przyczyny te występują na
obszarze więcej niż jednej
gminy.

W przypadku
niecierpiącym zwłoki:

przepisy porządkowe
może wydać wójt, w
formie zarządzenia.

powiatowe przepisy
porządkowe może wydać
zarząd.

Administracja
zespolona

Powiatową administrację
zespoloną stanowią:
1) starostwo powiatowe,
2) powiatowy urząd pracy,
będący jednostką
organizacyjną powiatu,
3) jednostki organizacyjne
stanowiące aparat
pom

ocniczy kierowników

powiatowych służb,
inspekcji i straży.

Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w jednym
urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem.

ZWIĄZKI

CEL UTWORZENIA

W celu wspólnego
wykonywania zadań
publicznych gminy mogą
t

worzyć związki

międzygminne

W celu wspólnego
wykonywania zadań
publicznych, w tym
wydawania decyzji w
indywidualnych sprawach z
zakresu administracji
publicznej, powiaty mogą
tworzyć związki z innymi
powiatami.

17

Tryb utworzenia

Podjęcie uchwał przez zainteresowane gminy/powiaty

przyjęcia statutu przez rady zainteresowanych gmin
bezwzględną większością głosów ustawowego składu
rady gminy/powiatu

Gmina informuje

wojewodę o zamiarze
przystąpienia do związku

Organy

Zgromadzenie, zarząd

Organ

Stanowiący

Związku

zgromadzenie związku

Skład: wójtowie gmin
uczestniczących w
związku

Na wniosek wójta rada
gminy może powierzyć
reprezentowanie gminy w
zgromadzeniu zastępcy
wójta albo radnemu

Statut może przyznawać
określonym gminom
więcej niż jeden głos w
zgromadzeniu.
Dodatkowych
przedstawicieli wyznacza
zainteresowana rada
gminy.

zgromadzenie związku

Skład: po dwóch
reprezentantów powiatów
uczestniczących w związku

Uchwały zgromadzenia
podejmowane są

bezwzględną większością głosów statutowej liczby
członków zgromadzenia.
Członek zgromadzenia może wnieść pisemny sprzeciw
wraz z uzasadnieniem w stosunku do uchwały
zgromadzenia w ciągu 7 dni od dnia jej podjęcia.
Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały i
wymaga ponownego rozpatrzenia sprawy.
Sprzeciwu nie można zgłosić wobec uchwały podjętej w
wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy

18

Wykonawczy

Zarząd: powoływany i odwoływany przez zgromadzenie
spośród jego członków

dopuszczalny jest wybór członków zarządu spoza
członków zgromadzenia w liczbie nieprzekraczającej 1/3
składu zarządu związku

Stowarzyszenie

W celu wspierania idei

samorządu terytorialnego
oraz obrony wspólnych
interesów Może tworzyć
także z powiatami i
województwami.

Województwa mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym również z gminami i
powiatami

Statut; komitet

założycielski

MIENIE

Mieniem komunalnym

jest własność i inne
prawa majątkowe
należące do
poszczególnych gmin i
ich związków oraz mienie
innych gminnych osób
prawnych, w tym
przedsiębiorstw

Mieniem powiatu jest

własność i inne prawa
majątkowe nabyte przez
powiat lub inne powiatowe
osoby prawne

Mieniem województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez
województwo lub inne wojewódzkie osoby prawne.

Powiat /Województwo jest w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą
mienia powiatu nienależącego do innych powiatowych / wojewódzkich osób prawnych.

SPOSOBY NABYCIA
MIENIA

1) na podstawie ustawy -

Przepisy wprowadzające
ustawę o samorządzie
terytorialnym,

1) na podstawie odrębnej
ustawy, z zastrzeżeniem,
że nie stanowi ono mienia
jakiejkolwiek gminy

1) na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym i innych ustawach,

19

2) przez przekazanie

gminie mienia w związku
z utworzeniem lub
zmianą granic gminy;
przekazanie mienia
następuje w drodze
porozumienia
zainteresowanych gmin,
a w razie braku
porozumienia -

decyzją

Prezesa Rady Ministrów,
podjętą na wniosek
ministra właściwego do
spraw administracji
publicznej,

2) przez przekazanie w

związku z utworzeniem lub
zmianą granic powiatu w
trybie art. 3; przekazanie
mienia następuje w drodze
porozumienia
zainteresowanych
powiatów, a w razie braku
porozumienia -

decyzją

Prezesa Rady Ministrów,
podjętą na wniosek ministra
właściwego do spraw
administracji publicznej,

w drodze przekazania mienia Skarbu Państwa oraz mienia Skarbu Państwa
będącego we władaniu państwowych osób prawnych na zasadach
określonych w niniejszej ustawie. Przekazanie, następuje na podstawie
decyzji administracyjnej wojewody wydawane

j z urzędu

Organem odwoławczym od decyzji, jest minister właściwy do spraw Skarbu
Państwa.
Nabycie mienia jest nieodpłatne i następuje z dniem, w którym decyzja o
jego przekazaniu stała się ostateczna

3) w wyniku przekazania

przez administrację
rządową na zasadach
określonych przez Radę
Ministrów w drodze
rozporządzenia

3) w wyniku przejęcia od
Skarbu Państwa na
podstawie porozumienia, z
wyłączeniem mienia
przeznaczonego na
zaspokojenie roszczeń
reprywatyzacyjnych oraz
realizację programu
powszechnego
uwłaszczenia,

na wniosek zarządu województwa, jeżeli mienie to służyć ma realizacji
strategii rozwoju województwa

4) w wyniku własnej
działalności gospodarczej

4) przez inne czynności prawne,
5) w innych przypadkach określonych odrębnymi
przepisami

Oświadczenie Woli
składa:

-

jednoosobowo wójt;

-

zastępca wójta na
jego upoważnienie

-

zastępca wójta wraz
z inną osobą
upoważnioną przez
wójta

-

2 członkowie zarządu

-

członek zarządu +
osoba upoważniona
przez zarząd

Zarząd może upoważnić
pracowników starostwa,
kierowników powiatowych
służb, inspekcji i straży
oraz jednostek
organizacyjnych powiatu do
składania oświadczeń woli
związanych z

-

marszałek województwa wraz z członkiem zarządu województwa

Sejmik woj

ewództwa może udzielić marszałkowi upoważnienia do składania

jednoosobowo oświadczeń woli, innych niż przewidywane w statucie
województwa.

20

prowadzeniem bieżącej
działalności powiatu

Wymóg kontrasygnaty

Jeżeli czynność prawna
może spowodować
powstanie zobowiązań
pieniężnych, do jej
skuteczności potrzebna
jest kontrasygnata
skarbnika gminy
(głównego księgowego
budżetu) lub osoby przez
niego upoważnionej

Jeżeli czynność prawna
może spowodować
powstanie zobowiązań
majątkowych, do jej
skuteczności potrzebna jest
kontrasygnata skarbnika
powiatu lub osoby przez
niego upoważnionej.

Czynność prawna, z której wynika zobowiązanie pieniężne, wymaga do jej
skuteczności kontrasygnaty głównego księgowego budżetu województwa
lub osoby przez niego upoważnionej