Historia myśli społecznej.

Ewolucja poglądów na naukę socjologię i metody badań społecznych

Methods of inquiry – metody dociekania istoty.

Herbert Spencer – Angielski socjolog, zastosował teorię ewolucjonizmu, zaczerpniętej

od Darwina, za pomocą tej teorii tłumaczył zjawiska społeczne. Punktem wyjścia tej teorii

były 3 tezy:



rzecz, która podlega procesom rozwojowym, ulega przemianom;



przemiany mają charakter stały i stopniowy;



przemianu dokonują się w jednym kierunku, według jednego prawa rozwoju.

Poznanie jest zjawiskiem społecznym (August Comte)

Postęp jest gwarantem ładu społecznego

Przypisanie nowoczesności pojęcia rozumu naukowego, przyjmowane jest jako punkt

zwrotny w roli człowieka w organizowaniu rzeczywistości społecznej. Polega

on na odwoływania się do nowoczesnej nauki w budowaniu nowej kultury uniwersalnego

człowieka oraz systemu politycznego. Odwoływanie się do naukowych metod poznania

miało prowadzić do takiej racjonalizacji, która przy wykorzystaniu optymalizacji środków

pozwalałby osiągnąć planowane cele. Zgodnie z tym duchem modernizowano formację

kulturową, co oznaczało racjonalizację działań w różnych segmentach rzeczywistości

społecznej. W formacjach tych przebiegały rozbieżności w rozwoju systemów

autorytarnych i demokratycznych. Centralną pozycję w kulturze modernistycznej

przejmuje proces racjonalizacji zachowań. Przełom oświecenia rozumiany jest

jako postęp myśli w kierunku poszukiwania metody naukowej i eliminowanie

przypadkowości w badaniu zmiany społecznej. Chodziło tylko o krystalizację naukowych

metod poznania, ale wykształcenie również społeczności naukowych.

Idee są produktem społecznych sytuacji, oznacza, że idee (np. państwa, naród klasy,

sprawiedliwość, wolność itp.) mają zawsze swoich twórców.

Rekonstruujemy idee, doktryny, zadajemy pytania dlaczego właśnie wówczas myślano,

ale też wyjaśniamy ich społeczną genezę

1) nawet tezy ściśle teoretyczne są zawsze czyimiś wypowiedzeniami

2) dlaczego idee należy rozpatrywać w szerszym kontekście społeczno – kulturowym

3) dopiero w kontekście konkretnych stosunków społecznych możliwe jest:

i. korzystanie z przemyśleń jej autorów

ii. praktyczne wykorzystanie doświadczeń grup społecznych do jakich

ci twórcy należą

Kontekstualizm / historycyzm

Historyk idei pyta wyłącznie „czym były idee w ich historycznym kontekście”. Cokolwiek

w historii idei jest rzeczywiste – jest tym samym rozumiane albowiem musiało być

właśnie takie, jakie było.

Myśliciele nie mówią głupstw, mówią tyle ile „pozwala” im epoka, klasa, język i panująca

ideologia. Kontekstualista uchyla pytanie o uniwersalną ważność poznawczą czy moralną

idei.

the clasies as date

Prezentyzm – jego przedstawiciele uważają, że mają niezawodną zdolność rozróżniania

prawdy i fałszu, dobra i zła. Wyposażany w tą zdolność badacz współczesny byłby w

stanie orzec, kto spośród dawniejszych myślicieli miał rację, kto się mylił, kogo skazać na

zapomnienie. Prezentyzm powie, że myśliciele przeszłości interesują go jako nauczyciele,

partnerzy do rozmów, jako koledzy.

The classies as collegues

Przełom myśli społecznej.

Wyodrębnienie porządku ludzkiego z doświadczonego pierwotnie jako całości porządku

przyrody. Stąd zainteresowanie starożytnymi myślicielami. Sięganie do myśli greckiej,

bo doświadczenie rodzaju systematycznej dyskusji o zjawiskach społecznych, zaczęło się

wraz z Grekami, którzy dokonali przejścia od naiwnego monizmu do krytycznego

dualizmu.

Naiwny monizm -> pogląd, według którego społeczeństwo żyje w kręgu niezmiennych

tabu, praw i obyczajów, które doświadcza się tak samo nieuchronnie „jak wschód słońca

czy inne regularności przyrody”.

Symptomem początku nauki społecznej było uświadomienie sobie przez myślicieli

potrzeby rozróżnienia dwóch elementów środowiskach i człowieka:

- Środowisko przyrodnicze

- i środowisko społecznego

co złożyło się na powstanie krytyczne dualizmu.

Grecy pierwsi stworzyli typ cywilizacji, która uczyniła człowieka zdolnym do stania się

świadomym siebie samego jako jednostki -> zagadnienie autonomii ludzkiej. A zatem

uczynili, że stosunki pomiędzy ludźmi, problem wymagającym rozwiązania przez samych

ludzi, bez pomocy bogów i tradycji.

wiara

wiedza

synteza nie jest możliwa

odwołuje się od objawienia ponad ludzką
normą prawdy, dane są w objawienia,
transcendencji. Pewność daje tylko
doświadczenie

rozum -> otwarty jest na świat, stale
nową krytyczną wiedzę o świecie
i człowieku.
Racjonalizm – nie mogą istnieć rzeczy,
co przekraczają siły poznawcze ludzkiego
rozumu.

354r. – 430r. – życie św. Augustyna – tworzy w okresie wczesno chrześcijaństwa,
tworzy na gruncie neoplatonizmu.

Paradygmat – społeczeństwa statystycznego został wytworzony przez kulturę

średniowiecza

653r. – początek podbojów arabskich – Persja, Egipt.

711r. – początek podboju Hiszpanii.

1225r. – 1274r. – życie św. Tomasza z Akwinu.

W średniowieczu dominuje organistyczna teoria ładu społecznego.

529r. – zamknięcie Akademii Platońskiej w Atenach, powstanie pierwszego zakonu

benedyktyńskiego na Monte Cassino

480r. – 524r. – życie Boecjusza

Filozofia poznania:



oddalenie nauki od metafizyki i teologii;



obserwacja jako kryterium poznania, obserwacja jako możliwość tworzenia

stwierdzeń;



ograniczenie badań naukowych do zjawisk zewnętrznych;



rezygnacja z poznania istoty rzeczy;



odkrywanie praw ogranicza się do poznania względnego;



rezygnacja z poznania absolutnego;



wyznaczanie nauce zadań praktycznych tj. przewidywanie zjawisk przyszłych na

podstawie znajomości tychże praw;



społeczeństwo jest czymś pierwotnym jednostka wtórnym, stąd jednostka nie

może być rozważana tylko całe społeczeństwo.

Życie społeczne, stworzone przez aktywną podstawą przez aktywną postawę jednostki.

Uznaje człowieka jako konstruktora życia społecznego

BÓG

Prawo wieczne

Prawo natury

Prawo ludzkie (pozytywne

ŹRÓDŁO

August Comte – Stadia rozwoju (Umysł ludzki posługuje się trzema fazami filozofowania)

Trzy fazy historyczne

-> teologiczne (fikcyjne) -> konieczne wyjście umysłu ludzkiego – umysł kieruje swe

badania ku poznaniu wewnętrznej natury istot pierwszych i ostatecznych wszystkich

zauważanych przejawów -> poznanie absolutne, wyobraża sobie, zjawiska jako wynika

bezpośredniego i ciągłego działania podmiotów ponadnaturalnych mniej lub bardziej

licznych, których arbitralne czynny wyjaśniają wszystkie niezrozumiałe zjawiska

zachodzące w świecie.

-> metafizyczne (abstrakcyjne) -> stan przejściowy – przekształcenie stanu

pierwszego, istoty nadnaturalne zostają zastąpione siłami abstrakcyjnymi, prawdziwymi

istotnościami, związanymi ściśle z różnymi składnikami świata, zdolnymi tworzyć same

przez się obserwowane zjawiska, które wyjaśnianie polega na wskazanie działającej

istoty.

-> naukowe (pozytywne) -> stan ostateczny – uznając niemożność uzyskania pojęć

absolutnych, rezygnuje się z szukania początków i przeznaczania świata, z poznania

przyczyn wewnętrznych zjawisk po to, by skupić jedynie uwagę rzeczywistych praw

zjawisk -> niezmiennych stosunków, następstw i podobieństwa. Wyjaśnianie faktów

polega odtąd na ustaleniu związków pomiędzy różnorodności zjawisk szczegółowych

a kilkoma faktami oficjalnymi, których liczba zmniejszyła się w miarę rozwoju nauki.

Umysł ludzki dzięki swej naturze posługuje się trzema stadiami filozofowania.

Na czym polega pomostowa rola renesansu w stosunku do średniowiecza:



skierowanie zainteresowania na człowieka z zainteresowania Boga



elitarny i przestrzennie ograniczonych charakter



rozkład porządku społecznego, kryzys państw gospodarczych



gospodarczych

-ograniczenie

reglamentacji

(upadek

cechowego systemu), odkrycia geograficzne



podważanie hierarchii społecznej, mobilność pomiędzy

grupami, zmiana w sferze układu ładu społecznego



uzależnienie władzy od kościoła



psychologiczne – nasilenie indywidualizmu



proces sekularyzacji państwa

1469r. – 1527r. – Nicolo Machiavelli -> prawnik, filozof z Florencji

„Ludzie chętnie zmieniają Pana w nadziei, że poprawią swój los”

„Ten kto oszukuje, zawsze znajdzie, który da się oszukać”

„Tłum pójdzie z pozorami”