SPASYCZNOŚĆ

Jest jedną z form wzmożonego napięcia mięśniowego.

Charakteryzuje się ona narastaniem napięcia mięśnia, zależnym od

szybkości jego rozciągania, z objawem ''scyzorykowatym'', polegającym

na narastaniu oporu do pewnego punktu, po którym napięcie mięśniowe

maleje.

Nasilona spastyczność może powodować utrwalone wzorce ułożeń

dotkniętych nią części ciała tj. zmian w postaci kostnienia w obrębie

mięśni i stawów, a także zaników mięśni kończyn. Zazwyczaj jest ona

częścią obrazu towarzyszącego niedowładowi, co nasila dysfunkcję. W
postaci nieleczonych dochodzi do powstania przykurczów utrwalonych,

nieodwracalnych owych.

Spastyczność zaburza przede wszystkim codzienne życie chorego.

Powoduje zaburzenia snu z powodu trudności zmiany pozycji, bolesne

skurcze i klonusy, pogarsza nastrój i samopoczucie.

Zaburzenie równowagi między układem hamującym i

pobudzającym skutkuje rozwojem spastyczności.

Lance opisuje to zjawisko jako:

''motoryczne zaburzenie charakteryzujące

się szybkim wzrostem napięcia tonicznego
mięśnia ze wzmożeniem odruchów

ścięgnistych, wynikające z nadpobudliwości

odruchu rozciągowego, jako jeden z
komponetów zespołu górnego

motoneuronu.''

Najczęstsze przyczyny:

U dzieci najczęstszą przyczyną spastyczności
jest mózgowe porażenie dziecięce, natomiast u
dorosłych może być wywołana przez udar lub
stwardnienie rozsiane. Przyczyną może być
również pourazowe uszkodzenie części mózgu
i rdzenia kręgowego (drogi korowo-rdzeniowej,
tzw. szlaku piramidowego), które są
odpowiedzialne za odruchy warunkowe.

Objaw ''scyzorkowaty''

Polega on na wzroście napięcia mięśniowego w
zajętej kończynie, które narasta i nagle ustępuje,
podczas jej biernego rozciągania. Opór narasta
proporcjonalnie do amplitudy i szybkości ruchu.
Na ten opór składają się różne czynniki tj:

●

Właściwości elastyczne aparatu ruchowego

●

Brak świadomej kontroli ruchu przez pacjenta

●

Zaburzenia poznawcze

Objawy kliniczne spastyczności

brak możliwości wykonania ruchu

zamierzonego

Objawy dodatnie

Objawy ujemne

Wygórowane odruchy ścięgniste

Wzmożony opór podczas szybkiego,
biernego ruchu

Skurcze kolniczne (drgawki) mięśni

Obniżenie siły mięśniowej

Ograniczenie mobilności

Brak możliwości wykonania ruchu
zamierzonego

Typowy obraz kliniczny

n

Kończyna górna – ramie w lekkim odwiedzeniu i

Kończyna górna – ramie w lekkim odwiedzeniu i

skręceniu do wewnątrz, łokieć w zgięciu, przedramię w

skręceniu do wewnątrz, łokieć w zgięciu, przedramię w

nawróceniu, nadgarstek i palce w zgięciu;

nawróceniu, nadgarstek i palce w zgięciu;
n

Kończyna dolna – staw biodrowy w zgięciu,

Kończyna dolna – staw biodrowy w zgięciu,

przywiedzeniu i skręceniu do wewnątrz, kolano w zgięciu,

przywiedzeniu i skręceniu do wewnątrz, kolano w zgięciu,

stopa w ustawieniu końskim z komponentą płasko-koślawą

stopa w ustawieniu końskim z komponentą płasko-koślawą

lub szpotawą, przywiedzeniem przodostopia lub

lub szpotawą, przywiedzeniem przodostopia lub

wyżłobieniem sklepienia;

wyżłobieniem sklepienia;
n

Chód charakterystyczny, spowolniony, wykrok opóźniony,

Chód charakterystyczny, spowolniony, wykrok opóźniony,

odbywa się z oporem. Sylwetka mało elastyczna, pochylona

odbywa się z oporem. Sylwetka mało elastyczna, pochylona

do przodu, w czasie chodu pochylająca się na boki.

do przodu, w czasie chodu pochylająca się na boki.

Postaci:

●

Podstawowa-

całkowicie związana z

całkowicie związana z

zaburzeniami neurologicznymi

zaburzeniami neurologicznymi

●

Reaktywna-

jej nasilenie i występowanie

jej nasilenie i występowanie

uzależnione są od dodatkowych, możliwych do

uzależnione są od dodatkowych, możliwych do

wyeliminowania bodźców (np. niewłaściwe ułożenie i

wyeliminowania bodźców (np. niewłaściwe ułożenie i

brak rehabilitacji biernej pacjenta z wstrząsem

brak rehabilitacji biernej pacjenta z wstrząsem

rdzeniowym prowadzące do powstania przykurczów

rdzeniowym prowadzące do powstania przykurczów

zgięciowych)

zgięciowych)

Podział ze względu na lokalizacje:

n

Jednokończynowe (monoplegia,

Jednokończynowe (monoplegia,

monopoparesis);

monopoparesis);
n

Połowicze (hemiplegia, hemiparesis) –

Połowicze (hemiplegia, hemiparesis) –

jednoimienna kończyna górna i dolna;

jednoimienna kończyna górna i dolna;
n

Dwukończynowe (paraplegia, paraparesis) – obie

Dwukończynowe (paraplegia, paraparesis) – obie

kończyny górne lub obie dolne;

kończyny górne lub obie dolne;
n

Obejmujące wszystkie kończyny (tetraplegia,

Obejmujące wszystkie kończyny (tetraplegia,

tetraparesis);

tetraparesis);

Podział podstawie objawów

klinicznych i badania EMG

-

I

I

°

°

- wzmożone odruchy ścięgniste, skórne, okostnowe, dodatni objaw

- wzmożone odruchy ścięgniste, skórne, okostnowe, dodatni objaw

Babińskiego, bez patologicznych ustawień kończyn i przykurczów stawów;

Babińskiego, bez patologicznych ustawień kończyn i przykurczów stawów;

-

II

II

°

°

- nieprawidłowe ustawienie kończyn w trakcie ruchów i pobudzenia,

- nieprawidłowe ustawienie kończyn w trakcie ruchów i pobudzenia,

upośledzenie poruszania się, niewielkie zaburzenia koordynacji;

upośledzenie poruszania się, niewielkie zaburzenia koordynacji;

-

III

III

°

°

- przykurcze stawów z zachowanymi ruchami czynnymi, w EMG

- przykurcze stawów z zachowanymi ruchami czynnymi, w EMG

równoczesna aktywność antagonistów, sprawność ruchowa wyraźnie

równoczesna aktywność antagonistów, sprawność ruchowa wyraźnie

upośledzona;

upośledzona;

-

IV

IV

°

°

- brak możliwości wykonywania zamierzonych ruchów, wyraźne

- brak możliwości wykonywania zamierzonych ruchów, wyraźne

przykurcze nasilające się przy próbie ruchu lub silnych emocjach, w EMG

przykurcze nasilające się przy próbie ruchu lub silnych emocjach, w EMG

stała, podwyższona aktywność zginaczy i prostowników;

stała, podwyższona aktywność zginaczy i prostowników;

Skala Ashwortha

Skala Ashwortha

0 – napięcie mięśniowe prawidłowe;

0 – napięcie mięśniowe prawidłowe;

1 – niewielki wzrost napięcia wyczuwalny jako opór pod koniec ruchu zginania i

1 – niewielki wzrost napięcia wyczuwalny jako opór pod koniec ruchu zginania i

prostowania;

prostowania;

1+ - niewielki wzrost napięcia manifestujący się przez mniej niż połowę zakresu

1+ - niewielki wzrost napięcia manifestujący się przez mniej niż połowę zakresu

ruchów;

ruchów;

2 – wyraźny wzrost napięcia wyczuwalny jako opór przez cały zakres ruchu (ruch

2 – wyraźny wzrost napięcia wyczuwalny jako opór przez cały zakres ruchu (ruch

łatwo wykonywany);

łatwo wykonywany);

3 – znaczny wzrost napięcia mięśni, wykonywanie ruchów biernych wyraźnie

3 – znaczny wzrost napięcia mięśni, wykonywanie ruchów biernych wyraźnie

utrudnione;

utrudnione;

4 – przykurcz zgięciowy lub wyprostny;

4 – przykurcz zgięciowy lub wyprostny;

Rokowania

n

Zależny od przyczyny, ciężkości i

Zależny od przyczyny, ciężkości i

lokalizacji uszkodzenia;

lokalizacji uszkodzenia;
n

Ogólnie jednak szansa chodzenia jest

Ogólnie jednak szansa chodzenia jest

duża, jeśli dziecko samodzielnie siada do

duża, jeśli dziecko samodzielnie siada do

2rż., mało prawdopodobna, jeśli nie opanuje

2rż., mało prawdopodobna, jeśli nie opanuje

tej czynności do 4rż. (w przypadkach

tej czynności do 4rż. (w przypadkach

zaniedbanych nawet później);

zaniedbanych nawet później);