WZORCE

WZORCE

POSTAWNO – LOKOMOCYJNE

POSTAWNO – LOKOMOCYJNE

W MÓZGOWYM PORAŻENIU

W MÓZGOWYM PORAŻENIU

DZIECIĘCYM

DZIECIĘCYM

DIPLEGII SPASTYCZNEJ

DIPLEGII SPASTYCZNEJ

Mózgowe porażenie

Mózgowe porażenie

dziecięce

dziecięce

To zespół charakteryzujący się

To zespół charakteryzujący się

przewlekłymi zaburzeniami

przewlekłymi zaburzeniami

czynności ośrodkowego neuronu

czynności ośrodkowego neuronu

ruchowego, będącego

ruchowego, będącego

następstwem uszkodzenia mózgu

następstwem uszkodzenia mózgu

w czasie jego rozwoju. Zaburzenia

w czasie jego rozwoju. Zaburzenia

nie postępują, ale ich obraz

nie postępują, ale ich obraz

zmienia się w miarę rozwoju

zmienia się w miarę rozwoju

i dojrzewania OUN.

i dojrzewania OUN.



Spontaniczny rozwój dziecka z mpd

Spontaniczny rozwój dziecka z mpd

zostaje zakłócony wskutek

zostaje zakłócony wskutek

samoistnego kompensowania

samoistnego kompensowania

niedostatków posturalnych i

niedostatków posturalnych i

ruchowych określanych mianem

ruchowych określanych mianem

wzorców kompensacyjnych.

wzorców kompensacyjnych.



Stopień nieprawidłowości zachowań

Stopień nieprawidłowości zachowań

posturalnych i ruchowych zależny

posturalnych i ruchowych zależny

jest od aktywności kompensacyjnych

jest od aktywności kompensacyjnych

mechanizmów antygrawitacyjnych.

mechanizmów antygrawitacyjnych.

WZORCE

WZORCE

KOMPENSACYJNE

KOMPENSACYJNE

Występujące łącznie, w postaci

Występujące łącznie, w postaci

kompensacyjnych

kompensacyjnych

przemieszczeń poszczególnych

przemieszczeń poszczególnych

segmentów ciała, cechy

segmentów ciała, cechy

determinujące postawę

determinujące postawę

i lokomocję dziecka z mpd,

i lokomocję dziecka z mpd,

obserwowane po osiągnięciu

obserwowane po osiągnięciu

przez niego pozycji pionowej.

przez niego pozycji pionowej.

Wzorce kompensacyjne

Wzorce kompensacyjne

w diplegii spastycznej

w diplegii spastycznej

Mogą występować obustronnie w postaci

Mogą występować obustronnie w postaci

symetrycznego rozkładu [AA, PP] co ma

symetrycznego rozkładu [AA, PP] co ma

związek z globalną synergią. Jednak

związek z globalną synergią. Jednak

u dzieci z diplegią spastyczną mimo

u dzieci z diplegią spastyczną mimo

„symetrycznego” niedowładu

„symetrycznego” niedowładu

obejmującego obie kkd zawsze mamy

obejmującego obie kkd zawsze mamy

doczynienia z asymetrią funkcjonalną,

doczynienia z asymetrią funkcjonalną,

ponieważ jedna z kd jest zawsze

ponieważ jedna z kd jest zawsze

„lepsza”, a druga „gorsza”, zwykle

„lepsza”, a druga „gorsza”, zwykle

jednak kd lepsza w fazie podporu jest

jednak kd lepsza w fazie podporu jest

gorszą w fazie wymachu.

gorszą w fazie wymachu.

Kompensacyjne wzorce

Kompensacyjne wzorce

posturalne [kwp]

posturalne [kwp]

diplegii spastycznej

diplegii spastycznej



Antygrawitacyjny z symetrycznym

Antygrawitacyjny z symetrycznym

rozkładem kwp – A/A;

rozkładem kwp – A/A;



Prograwitacyjny z symetrycznym

Prograwitacyjny z symetrycznym

rozkładem kwp – P/P;

rozkładem kwp – P/P;



Mieszany z asymetrycznym

Mieszany z asymetrycznym

rozkładem kwp – A/P lub P/A.

rozkładem kwp – A/P lub P/A.

Charakterystyczna cecha

Charakterystyczna cecha

wzorców kompensacyjnych

wzorców kompensacyjnych

diplegii spastycznej

diplegii spastycznej

Tendencja do nawykowego

Tendencja do nawykowego

przeciążania lub odciążania kkd

przeciążania lub odciążania kkd

(jednej lub obu), czyli

(jednej lub obu), czyli

„uległość” wobec grawitacji lub

„uległość” wobec grawitacji lub

przeciwstawianie się jej. Stąd

przeciwstawianie się jej. Stąd

też wzorce te określamy jako

też wzorce te określamy jako

prograwitacyjne

prograwitacyjne

i antygrawitacyjne.

i antygrawitacyjne.

KOMPENSACYJNE MECHANIZMY

KOMPENSACYJNE MECHANIZMY

POSTURALNE

POSTURALNE



O ich charakterze decyduje rozkład

O ich charakterze decyduje rozkład

antygrawitacyjnych

antygrawitacyjnych

i prograwitacyjnych kompensacyjnych

i prograwitacyjnych kompensacyjnych

wzorców posturalnych;

wzorców posturalnych;



Na ich podstawie wyróżniono oraz

Na ich podstawie wyróżniono oraz

scharakteryzowano 3 kompensacyjne

scharakteryzowano 3 kompensacyjne

typy posturalne zgodne z rozkładem

typy posturalne zgodne z rozkładem

kompensacyjnych wzorców

kompensacyjnych wzorców

posturalnych.

posturalnych.

KOMPENSACYJNE

KOMPENSACYJNE

TYPY POSTURALNE

TYPY POSTURALNE

Służą do zastępczej

Służą do zastępczej

stabilizacji ciała

stabilizacji ciała

w płaszczyźnie strzałkowej

w płaszczyźnie strzałkowej

zgodnie

zgodnie

z rozkładem

z rozkładem

kompensacyjnych wzorców

kompensacyjnych wzorców

posturalnych.

posturalnych.

KOMPENSACYJNE

KOMPENSACYJNE

TYPY POSTURALNE

TYPY POSTURALNE



Objawiają się charakterystyczną sylwetką ciała i

Objawiają się charakterystyczną sylwetką ciała i

różnią się w zakresie podstawowych parametrów

różnią się w zakresie podstawowych parametrów

określających usytuowanie poszczególnych

określających usytuowanie poszczególnych

segmentów ciała w swobodnej pozycji stojącej,

segmentów ciała w swobodnej pozycji stojącej,

mianowicie:

mianowicie:

•

pozycją tułowia w przestrzeni;

pozycją tułowia w przestrzeni;

•

kształtem przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa;

kształtem przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa;

•

rozkładem masy ciała na płaszczyźnie podparcia;

rozkładem masy ciała na płaszczyźnie podparcia;

•

usytuowaniem miednicy, stawów biodrowych,

usytuowaniem miednicy, stawów biodrowych,

kolanowych i pozycją stóp.

kolanowych i pozycją stóp.

KOMPENSACYJNE

KOMPENSACYJNE

TYPY POSTURALNE

TYPY POSTURALNE



Typ o lordotycznej sylwetce ciała

Typ o lordotycznej sylwetce ciała

i symetrycznym rozkładzie kompensacyjnych

i symetrycznym rozkładzie kompensacyjnych

wzorców posturalnych – anty/antygrawitacyjny;

wzorców posturalnych – anty/antygrawitacyjny;



Typ o kifotycznej sylwetce ciała,

Typ o kifotycznej sylwetce ciała,

z obustronnym, symetrycznym rozkładem

z obustronnym, symetrycznym rozkładem

niedowładów prograwitacyjnych kkd

niedowładów prograwitacyjnych kkd

–

–

pro/prograwitacyjny;

pro/prograwitacyjny;



Typ o lordotycznej sylwetce ciała

Typ o lordotycznej sylwetce ciała

i asymetrycznym rozkładzie kompensacyjnych

i asymetrycznym rozkładzie kompensacyjnych

wzorców posturalnych – anty/prograwitacyjny.

wzorców posturalnych – anty/prograwitacyjny.

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA Z

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA Z

DIPLEGIĄ SPASTYCZNĄ

DIPLEGIĄ SPASTYCZNĄ

Z OBUSTRONNYM

Z OBUSTRONNYM

SYMETRYCZNYM

SYMETRYCZNYM

KOMPENSACYJNYM WZORCEM

KOMPENSACYJNYM WZORCEM

POSTURALNO - MOTORYCZNYM

POSTURALNO - MOTORYCZNYM

ANTYGRAWITACYJNYM

ANTYGRAWITACYJNYM

A/A

A/A

A/A

A/A



synergizmy wyprostne;

synergizmy wyprostne;



wysokie uniesienie środka ciężkości;

wysokie uniesienie środka ciężkości;



niemożność utrzymania niepodpartej

niemożność utrzymania niepodpartej

dodatkowo pozycji stojącej:

dodatkowo pozycji stojącej:

•

mała płaszczyzna podparcia;

mała płaszczyzna podparcia;

A/A

A/A



Sylwetka lordotyczna:

Sylwetka lordotyczna:

•

pogłębiona lordoza lędźwiowa;

pogłębiona lordoza lędźwiowa;

•

miednica ufiksowana w

miednica ufiksowana w

przodopochyleniu;

przodopochyleniu;

•

zlordotyzowana kifoza piersiowa;

zlordotyzowana kifoza piersiowa;

•

tułów pochylony ku przodowi;

tułów pochylony ku przodowi;

•

nawykowe przeciążenia

nawykowe przeciążenia

przodostopia;

przodostopia;

A/A

A/A



równoległe ustawienie linii barków

równoległe ustawienie linii barków

i miednicy;

i miednicy;



boczne wygięcie kręgosłupa w stronę

boczne wygięcie kręgosłupa w stronę

zdrowszą lub lepszą;

zdrowszą lub lepszą;



większe obciążenie kd zdrowszej lub

większe obciążenie kd zdrowszej lub

lepszej;

lepszej;



przodoskręcenie miednicy po stronie

przodoskręcenie miednicy po stronie

przeciążonej;

przeciążonej;



tyłoskręcenie miednicy po stronie

tyłoskręcenie miednicy po stronie

niedowładnej lub gorszej;

niedowładnej lub gorszej;

A/A

A/A



Charakterystyczny obraz stawów

Charakterystyczny obraz stawów

kkd:

kkd:

•

stawy biodrowe w zgięciu;

stawy biodrowe w zgięciu;

•

nadmierne symetryczne zgięcie w

nadmierne symetryczne zgięcie w

stawach kolanowych lub

stawach kolanowych lub

symetryczne przeprosty;

symetryczne przeprosty;

•

symetryczne duże zgięcie

symetryczne duże zgięcie

podeszwowe stóp.

podeszwowe stóp.

A/A podczas chodu

A/A podczas chodu



miednica po stronie gorszej lub

miednica po stronie gorszej lub

niedowładnej przeważnie nie

niedowładnej przeważnie nie

dochodzi do linii prostopadłej do

dochodzi do linii prostopadłej do

kierunku ruchu, oscylując w

kierunku ruchu, oscylując w

zakresie wartości ujemnych;

zakresie wartości ujemnych;



występuje nadmierne unoszenie

występuje nadmierne unoszenie

miednicy w okresie pełnego

miednicy w okresie pełnego

podporu;

podporu;



kolano i stopa dążą do szpotawości;

kolano i stopa dążą do szpotawości;

A/A podczas chodu

A/A podczas chodu



niemożność utrzymania niepodpartej

niemożność utrzymania niepodpartej

dodatkowo pozycji stojącej;

dodatkowo pozycji stojącej;



łatwiejsze przenoszenie kd i szybsze

łatwiejsze przenoszenie kd i szybsze

przemieszczanie się w stosunku do

przemieszczanie się w stosunku do

dzieci ze wzorcem P/P, ale zatrzymanie

dzieci ze wzorcem P/P, ale zatrzymanie

nierzadko kończy się upadkiem,

nierzadko kończy się upadkiem,

ewentualnie na przeszkodzie;

ewentualnie na przeszkodzie;



kroczenie w związku z wyprostnym

kroczenie w związku z wyprostnym

synergizmem ma charakter ruchów

synergizmem ma charakter ruchów

„cyrkla mierniczego”, ponieważ

„cyrkla mierniczego”, ponieważ

przenoszenie kd odbywa się poprzez

przenoszenie kd odbywa się poprzez

rotację miednicy.

rotację miednicy.

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA Z

CHARAKTERYSTYKA DZIECKA Z

DIPLEGIĄ SPASTYCZNĄ

DIPLEGIĄ SPASTYCZNĄ

Z OBUSTRONNYM

Z OBUSTRONNYM

SYMETRYCZNYM

SYMETRYCZNYM

KOMPENSACYJNYM WZORCEM

KOMPENSACYJNYM WZORCEM

POSTURALNO - MOTORYCZNYM

POSTURALNO - MOTORYCZNYM

PROGRAWITACYJNYM

PROGRAWITACYJNYM

P/P

P/P

P/P

P/P



synergizmy zgięciowe;

synergizmy zgięciowe;



nisko usytuowany środek ciężkości ciała;

nisko usytuowany środek ciężkości ciała;



względnie dobra możliwość

względnie dobra możliwość

utrzymywania równowagi w pozycji

utrzymywania równowagi w pozycji

stojącej:

stojącej:

•

większa płaszczyzna podparcia niż u

większa płaszczyzna podparcia niż u

dzieci ze wzorcem A/A;

dzieci ze wzorcem A/A;

•

dodatkowy punkt podporu pomiędzy

dodatkowy punkt podporu pomiędzy

kolanami;

kolanami;

P/P

P/P



Sylwetka kifotyczna:

Sylwetka kifotyczna:

•

tułów pochylony ku przodowi;

tułów pochylony ku przodowi;

•

wyrównana lub spłycona lordoza

wyrównana lub spłycona lordoza

lędźwiowa;

lędźwiowa;

•

miednica ufiksowana w tyłozgięciu,

miednica ufiksowana w tyłozgięciu,

•

znacznie pogłębiona kifoza

znacznie pogłębiona kifoza

piersiowa,

piersiowa,

P/P

P/P



nierównoległe kątowe ustawienie

nierównoległe kątowe ustawienie

linii barków i miednicy;

linii barków i miednicy;



boczne wygięcie kręgosłupa

boczne wygięcie kręgosłupa

w stronę gorszą;

w stronę gorszą;



większe obciążanie kd

większe obciążanie kd

niedowładnej lub gorszej;

niedowładnej lub gorszej;



przodoskręcenie miednicy po

przodoskręcenie miednicy po

stronie niedowładnej lub gorszej;

stronie niedowładnej lub gorszej;



tyłoskręcenie miednicy po stronie

tyłoskręcenie miednicy po stronie

zdrowszej lub lepszej.

zdrowszej lub lepszej.

P/P

P/P



Charakterystyczny obraz kkd:

Charakterystyczny obraz kkd:

•

stawy biodrowe w dużym zgięciu;

stawy biodrowe w dużym zgięciu;

•

duże symetryczne zgięcie w stawach

duże symetryczne zgięcie w stawach

kolanowych;

kolanowych;

•

symetryczne duże zgięcie grzbietowe

symetryczne duże zgięcie grzbietowe

stóp;

stóp;

•

nawykowe przeciążenie przodostopia

nawykowe przeciążenie przodostopia

i śródstopia po stronie przyśrodkowej;

i śródstopia po stronie przyśrodkowej;

•

większe obciążenie kd niedowładnej lub

większe obciążenie kd niedowładnej lub

gorszej;

gorszej;

P/P wzorzec motoryczny

P/P wzorzec motoryczny



chód utrudniony, na ugiętych nogach;

chód utrudniony, na ugiętych nogach;



trudności z odrywaniem stóp od podłoża;

trudności z odrywaniem stóp od podłoża;



trudności z utrzymaniem równowagi

trudności z utrzymaniem równowagi

w jednonożnym podporze;

w jednonożnym podporze;



miednica po stronie gorszej na ogół nie

miednica po stronie gorszej na ogół nie

wraca do linii prostopadłej do kierunku

wraca do linii prostopadłej do kierunku

ruchu, oscylując raczej w zakresie

ruchu, oscylując raczej w zakresie

dodatnich wartości wskaźnika rotacji;

dodatnich wartości wskaźnika rotacji;



nadmierne opadanie miednicy w okresie

nadmierne opadanie miednicy w okresie

pełnego podporu,

pełnego podporu,



staw kolanowy i stopa dążą do koślawości;

staw kolanowy i stopa dążą do koślawości;



ruchy kroczenia są ruchami obwodzenia.

ruchy kroczenia są ruchami obwodzenia.

A/P – skrajny, wyłącznie z pionowym podziałem

A/P – skrajny, wyłącznie z pionowym podziałem

wzorców kompensacyjnych, brak selektywności

wzorców kompensacyjnych, brak selektywności

poziomej i dysocjacji globalnych synergii

poziomej i dysocjacji globalnych synergii



Sylwetka lordotyczna:

Sylwetka lordotyczna:

•

tułów odchylony ku tyłowi;

tułów odchylony ku tyłowi;

•

zlordotyzowana kifoza piersiowa,

zlordotyzowana kifoza piersiowa,

•

pogłębiona lordoza lędźwiowa;

pogłębiona lordoza lędźwiowa;

•

asymetria obciążania stóp

asymetria obciążania stóp

z przeciążeniem strony

z przeciążeniem strony

prograwitacyjnej;

prograwitacyjnej;

•

opadanie miednicy po stronie

opadanie miednicy po stronie

prograwitacyjnej;

prograwitacyjnej;

A/P – skrajny, wyłącznie z pionowym podziałem

A/P – skrajny, wyłącznie z pionowym podziałem

wzorców kompensacyjnych, brak selektywności

wzorców kompensacyjnych, brak selektywności

poziomej i dysocjacji globalnych synergii

poziomej i dysocjacji globalnych synergii



Charakterystyczny obraz kkd:

Charakterystyczny obraz kkd:

•

stawy biodrowe asymetryczne –

stawy biodrowe asymetryczne –

prograwitacyjny w zgięciu;

prograwitacyjny w zgięciu;

antygrawitacyjny w normie;

antygrawitacyjny w normie;

•

nadmierne i asymetryczne zgięcie w

nadmierne i asymetryczne zgięcie w

stawach kolanowych;

stawach kolanowych;

•

asymetryczne ustawienie stóp –

asymetryczne ustawienie stóp –

duże zgięcie grzbietowe po stronie

duże zgięcie grzbietowe po stronie

prograwitacyjnej

prograwitacyjnej

duże zgięcie podeszwowe po stronie

duże zgięcie podeszwowe po stronie

antygrawitacyjnej

antygrawitacyjnej