Diagnoza psychologiczna w zaburzeniach zachowania u dzieci i młodzieży

Diagnoza psychologiczna rozważana jako wynik badania powinna być systemem twierdzeń:

–

opisujących zaburzenia zachowania

–

wyjaśniających te zaburzenia przez wykrycie dysfunkcji procesów psychicznych (emocjonalno-
motywacyjnych, orientacyjno-intelektualnych i wykonawczych)

–

określających jaki udział w genezie zaburzeń mają czynniki sytuacyjne i osobowościowe

–

wskazujących, czy zaburzenia osobowości uwarunkowane są bezpośrednio i pośrednio
czynnikami somatycznymi czy środowiskowymi

Diagnoza psychologiczna:

–

ujęcie szerokie – diagnoza całościowa, dotyczy całokształtu funkcjonowania psychologicznego
badanego dziecka (diagnoza osobowości)

–

ujęcie wąskie – diagnoza cząstkowa (problemowa) – dotyczy tylko wybranego aspektu
psychologicznego funkcjonowania dziecka

Diagnoza psychologiczna dziecka ma z diagnozą kliniczną dorosłego wspólne podstawy
teoretyczne i metodologiczne, ma również swoje cechy specyficzne, które należy mieć na uwadze
podczas procesu diagnostycznego. Do nich zalicza się:

–

brak motywacji u dzieci do poddawania się badaniom diagnostycznym spowodowany brakiem
poczucia choroby i potrzeby leczenia się

–

niski stopień trafności diagnozy zmniejszający się wraz z wiekiem dziecka, ponieważ objawy
zaburzeń zachowania nie są stałe i konsekwentne i są silnie uzależnione od aktualnej sytuacji
życiowej dziecka

–

potrzebę ujęcia diagnozy jako procesu, ponieważ powinna ona być wynikiem wielokrotnych,
odległych w czasie kontaktów z dzieckiem np. w domu, w szkole

–

kliniczno ontogenetyczny charakter diagnozy jako procesu, ponieważ sama ocena powinna
uwzględniać nie tylko aktualny rozwój dziecka, ale i dotychczasowy przebieg rozwoju
psychoruchowego np. tempa, rytmu i dynamiki

–

diagnoza całościowa tzn. wszechstronna ocena psychologicznego rozwoju choroby dziecka, jak
również studium przypadku dokonywane przez zespół specjalistów z różnych dyscyplin
naukowych

Kryteria diagnostyczne stosowane w psychologii klinicznej dzieci i młodzieży

Zasady rozwoju psychicznego człowieka:

–

globalność (oznacza różnicowanie i swoistość oraz brak integracji-integracja), zasada ta dotyczy
wszystkich procesów funkcjonowania człowieka (poznawczych, poznawczych, wolitywnych)

–

eksterioryzacja-interioryzacja – zasada ta podkreśla fakt, iż pierwotne dla dziecka jest
manipulowanie przedmiotami, wtórnie zaś rozwija się możliwość symbolicznego wyobrażania
sobie przedmiotów i dokonywania na nich w myślach symbolicznych operacji

–

uświadamianie i automatyzacja – człowiek ma możliwość werbalizacji własnych przeżyć i
doznań, które z czasem ulegają automatyzacji w kierunku prawidłowym bądź patologicznym

–

socjalizacja i indywidualizacja – dziecko od zabaw indywidualnych przechodzi do zabaw w
grupie, od koncentracji na narcystycznym zaspokajaniu potrzeb do więzi społecznych i szukania
w nich oparcia. Jednocześnie tworzy swoiste, wyłącznie dla siebie, sposoby zachowania,
myślenia i działania czyli tzw własną niepowtarzalną indywidualność

„Ja” charakteryzuje (Chłopkiewicz):

–

jedność – poczucie, że jest się jedynym i niepowtarzalnym, co umożliwia integrację różnych
elementów psychiki i działania

–

zdolność uświadamiania siebie samego, jako podmiotu, co z kolei umożliwia orientację w

otoczeniu

–

odrębność, która umożliwia osiągnięcie autonomii

–

możliwość identyfikacji czyli możliwość utożsamiania się z wytworzonymi elementami
otoczenia

–

możliwością ukierunkowania zachowania przez uruchomienie różnych motywacji zachowań i
wyboru jakiegoś celu działania

Pedagogiczne kryterium klasyfikacji stanów chorobowych i pochorobowych, z którymi należy
wiązać przyszły start życiowy dziecka:

–

drogi – kanały informacyjne, które zostały uszkodzone lub zachowane

–

stopień wyuczalności właściwy osobie po przebytej chorobie na skutek trwałego bądź
okresowego inwalidztwa

–

możliwość kontaktów społecznych, do których zalicza się: stopień samodzielności w
poruszaniu, poczucie zagrożenia własnego bezpieczeństwa i stopień ewentualnej agresji
przejawianej wobec otoczenia społecznego, zarówno wobec rówieśników jak i osób starszych
bądź młodszych wiekiem

Podstawowe zasady, które muszą być uwzględnione zarówno w leczeniu farmakologicznym, jak i
psychoterapii:

–

całościowe i wieloaspektowe ujmowanie problemów i potrzeb dziecka

–

wykorzystanie zdolności organizmu do kompensacji

–

rozwijanie zachowanych sprawności danego narządu czy układu – zmienionych chorobowo

–

przystosowanie dziecka do sytuacji chorowania

–

przystosowanie rodziców dziecka chorego do jego potrzeb

–

aktywność własna dziecka w procesach chorowania i zdrowienia