TEMAT NUMERU

WETERYNARIA W PRAKTYCE

6

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2009

lek. wet. Robert Marczak, lek. wet. Donata Szwast

Weterynaryjny Bank Krwi im. Milusia w Warszawie

u psów, które miały wykonaną transfuzję
krwi wcześniej niż przed tygodniem, któ-
rych historii choroby nie znamy oraz u suk
mających w przyszłości służyć do celów
hodowlanych.

O

ZNACZANIE

GRUP

KRWI

U

PSÓW

W praktyce weterynaryjnej badamy psy
pod względem grupy DEA 1.1. Wśród
wielu dostępnych metod do tej pory naj-
popularniejszą były testy RapidVet-H (Ca-
nine 1.1), pozwalające określić status psa
pod względem antygenu DEA 1.1. W te-
ście wykorzystuje się reakcję aglutynacji
zachodzącej między przeciwciałami mono-
klonalnymi specyfi cznymi dla DEA 1.1 lio-
fi lizowanymi, znajdującymi się na płytce
testowej a erytrocytami DEA 1.1 pozytyw-
nymi. Antysurowica nie reaguje z erytrocy-
tami DEA 1.1 negatywnymi (1).

Oznaczenie grupy krwi tą metodą jest

możliwe w każdym gabinecie weteryna-
ryjnym. Wynik uzyskuje się w ciągu kil-
ku minut.

Do próby tej używamy krwi pełnej.

Z tego powodu przy zaawansowanej ane-
mii można uzyskać wynik fałszywie nega-
tywny, spowodowany zmniejszoną liczbą
antygenów erytrocytarnych i brakiem re-
akcji krzyżowej. Odwirowanie erytrocy-
tów i ponowne wykonanie badania może
zwiększyć prawdopodobieństwo otrzyma-
nia prawidłowego wyniku.

Test jest prosty do wykonania, do od-

czytania wyniku wystarczy niewielkie po-
większenie, ale do jego oceny potrzebna
jest wprawa osoby badającej.

N

OWE

METODY

OZNACZANIA

W ostatnim czasie na rynku pojawiły
się dwa nowe testy. Są one równie łatwe
w użyciu, natomiast interpretacja wyniku
jest dużo prostsza i nie pozostawia zwy-
kle wątpliwości. W testach wykorzysta-
no zjawisko rozdziału zaglutynizowanych

nów pies może być albo pozytywny albo
negatywny.

Przeciwko antygenom erytrocytarnym

mogą być skierowane dwa rodzaje prze-
ciwciał: alloprzeciwciała naturalne oraz
powstające w odpowiedzi immunologicz-
nej na kontakt z niezgodną pod względem
grupy krwią (1).

U psów rzadko występują alloprze-

ciwciała naturalne (15% psów posiada
przeciwciała przeciwko grupom DEA
3, 4, 5 i 7). Zwykle mają one niskie mia-
no, a temperatura, w której mogą wywo-
ływać reakcje immunologiczne, różni się
od temperatury organizmu zwierzęcia (4).
W praktyce klinicznej oznacza to niskie ry-
zyko wystąpienia reakcji poprzetoczenio-
wej w przypadku pierwszej transfuzji krwi,
nawet jeśli krew biorcy nie jest zgodna pod
względem grupy z krwią dawcy.

Największe znaczenie kliniczne ma gru-

pa DEA 1.1 ze względu na jej największy
potencjał antygenowy. Chociaż u psów nie
stwierdza się naturalnie występujących al-
loprzeciwciał przeciwko antygenom DEA
1.1, już po pierwszym podaniu krwi nie-
zgodnej pod względem grupy dochodzi
do produkcji tych przeciwciał u biorcy.
Po 4 dniach od transfuzji ich poziom jest
na tyle wysoki, że może powodować reak-
cje poprzetoczeniowe, mające charakter
nadwrażliwości II typu (tzw. późne reak-
cje przetoczeniowe tła immunologiczne-
go) Niezgodność grupowa potrafi rów-
nież przyjąć postać anemii hemolitycznej
noworodków, dość rzadkiej u psów, będą-
cej wynikiem wcześniejszego podania nie-
zgodnej pod względem grupy krwi matce
DEA 1.1 negatywnej, a pokrytej samcem
DEA 1.1 pozytywnym.

W celu minimalizowania ryzyka zwią-

zanego z przetoczeniem krwi i towarzy-
szących transfuzji reakcji immunologicz-
nych idealnym rozwiązaniem wydaje się
oznaczanie grup krwi u wszystkich daw-
ców i biorców. Nie wolno pominąć badania

W ostatnich latach krwiolecznictwo
w Polsce cieszy się coraz większym
zainteresowaniem lekarzy wetery-
narii oraz właścicieli psów. Szacu-
jemy, że rocznie przeprowadza się
około 3000 przetoczeń krwi i pre-
paratów krwiopochodnych. Krew
pochodzi z komercyjnych weteryna-
ryjnych banków krwi lub w nagłych
wypadkach jest pobierana od do-
stępnych potencjalnych dawców.

MODERN BLOOD GROUP SEROLOGY

Uważa się, że jedynym przeciwwskaza-
niem do podania krwi jest brak wska-
zań. Jednakże do pełnego wykorzystania
możliwości krwiolecznictwa oraz do wła-
ściwego przeprowadzenia transfuzji nie-
zbędna jest znajomość zagadnień z zakre-
su genetyki, fi zjologii oraz immunologii
zwierząt. Lekarz weterynarii, podejmując
decyzję o wyborze tego rodzaju terapii,
powinien mieć świadomość występowa-
nia u psów różnych grup krwi, możliwo-
ści ich oznaczania oraz ryzyka związane-
go z podaniem krwi niezgodnej pod wzglę-
dem grupy z krwią biorcy.

Celem tej publikacji jest przedstawienie

nowych metod oznaczania grup krwi i wy-
konywania prób krzyżowych u psów.

G

RUPY

KRWI

U

PSÓW

U psów opisano ponad 12 grup krwi.
Jednak dotychczas nie wszystkie zosta-
ły szczegółowo zbadane i nieliczne z nich
mają znaczenie kliniczne.

Występowanie grup krwi wiąże się

z obecnością na powierzchni erytrocy-
tów specyfi cznych antygenów, oznacza-
nych jako DEA (Dog Erythrocyte Antigen),
np. DEA 1.1, 1.2, 3, 4. Antygeny krwinko-
we każdego układu grupowego warunko-
wane są odrębnymi genami i dziedziczą się
niezależnie, zgodnie z prawami Mendla (4).
Stąd też pod względem każdego z antyge-

Nowoczesna

serologia

grup krwi

TEMAT NUMERU

WETERYNARIA W PRAKTYCE

7

www.weterynaria.elamed.pl

PAŹDZIERNIK • 10/2009

krwinek czerwonych w wyniku wirowa-
nia w mikrokolumnie wypełnionej żelem
dekstranowym.

W chwili obecnej „ID-Gel Test Canine

DEA 1.1” to jedyne testy możliwe do wy-
korzystania w transfuzjologii weteryna-
ryjnej oparte na tej metodzie. Testy te po-
zwalają na określenie grupy krwi psa pod
względem antygenu DEA 1.1. Żel zawie-
ra przeciwciała monoklonalne anty-DEA
1.1 (linia komórkowa 5B6), zawieszone
w żelu. Czerwone krwinki zostają dodane
do mikrokuwety zawierającej przeciwcia-
ła. Erytrocyty zawierające DEA 1.1 ulega-
ją aglutynacji. W czasie wirowania pozo-
stają one na powierzchni żelu lub zostają
w nim zawieszone. Wynik dodatni otrzy-
mujemy w postaci różowej linii na po-
wierzchni żelu bądź różowego zabarwienia
żelu. Jeśli pies jest negatywny pod wzglę-
dem DEA 1.1, jego niezaglutynizowane
krwinki widzimy po odwirowaniu próbki
jako osad na dnie mikrokuwety.

Oczywiście mogą zdarzyć się wyniki

fałszywie dodatnie lub ujemne. Zwykle
są one skutkiem nieprawidłowego przy-
gotowania próbek – ich zanieczyszczenia
lub niedokładnego wirowania. Fibryna
może „uwięzić” część erytrocytów, które
pozostaną na powierzchni żelu w posta-
ci różowej linii.

Jak już wspomniano wcześniej, pierw-

sza transfuzja krwi u psa jest obarczona
niewielkim ryzykiem wystąpienia reakcji
poprzetoczeniowych. W przypadku lo-
sowego podania krwi ryzyko niedobranej
transfuzji wynosi 25% (3). Jest ono do za-
akceptowania przy założeniu, że transfu-
zja zostanie wykonana jeden raz w życiu
psa. Jednakże erytrocyty żyją krócej, jeśli
dawca i biorca nie byli dobrani pod wzglę-
dem grupy DEA 1.1, często także trudno

jest przewidzieć konieczność ponownego
podania krwi.

Dlatego zaleca się mimo wszystko okre-

ślenie grupy krwi dawcy i biorcy przed
każdą transfuzją. Jeśli z jakichś względów
badanie to jest niemożliwe, podanie krwi
powinno odbyć się po wykonaniu próby
krzyżowej.

P

RÓBY

KRZYŻOWE

Próby krzyżowe można wykonać w każ-
dym gabinecie weterynaryjnym. Ich celem
jest ustalenie zgodności grupowej między
dawcą a biorcą. Polegają one na stwierdze-
niu lub wykluczeniu zachodzącej agluty-
nacji pomiędzy krwinkami dawcy a su-
rowicą bądź osoczem biorcy. Problemem
może być odróżnienie aglutynacji od ru-
lonizacji. Rulonizacja nie oznacza bowiem
niezgodności grupowej.

Próbę krzyżową można wykonać rów-

nież przy użyciu drugiego z nowych te-
stów „ID-Gel Test Anti-canine globulin”,
który zawiera przeciwciała skierowane
przeciwko psim IgG, IgM oraz składni-
kowi C3 układu dopełniacza. W bezpo-
średnim teście antyglobulinowym (DAT
– Direct Antiglobulin Testing) można wykryć
obecność przeciwciał i/lub białka C3 zwią-
zanych z powierzchnią erytrocytów. Jest
to test służący do diagnostyki anemii au-
tohemolitycznej (AIHA), która nie jest jed-
nak tematem tego opracowania.

Pośredni test globulinowy (IAT – In-

direct Antiglobulin Testing) jest natomiast
przydatny w transfuzjologii. Pozwala wy-
krywać krążące w osoczu przeciwciała.
Do próby tej używamy zawiesiny czerwo-
nych krwinek dawcy oraz osocza lub suro-
wicy biorcy. Negatywny wynik próby (brak
aglutynacji) świadczy o braku przeciwciał
skierowanych przeciwko krwinkom daw-

cy, a zatem o zgodności grupowej dawcy
i biorcy. Wystąpienie aglutynacji (wynik
pozytywny) jest dowodem na brak kom-
patybilności krwi. Wyniki odczytujemy
w podobny sposób jak w poprzednim
teście. Zaglutynizowane krwinki tworzą
różową linię na powierzchni żelu bądź
są rozproszone w żelu. Obecność osadu
z krwinek na dnie mikrokuwety świad-
czy o braku aglutynacji. Warto wspo-
mnieć, że testy diagnostyczne wchodzące
w skład mikrometody żelowej pozwala-
ją na wykrycie przeciwciał o niskim mia-
nie, które nie zostałyby wykryte w meto-
dzie klasycznej.

P

ODSUMOWANIE

Krwiolecznictwo w Polsce jest dynamicznie
rozwijającą się dziedziną medycyny wete-
rynaryjnej. Jednak dla jej dalszego rozwoju
niezbędne są wiedza i umiejętność wyko-
rzystania nowoczesnych technik diagno-
stycznych. Należy dążyć do sytuacji, w któ-
rej każdy dawca będzie miał oznaczoną gru-
pę krwi, a przed transfuzją zawsze zostanie
wykonana próba krzyżowa.



Piśmiennictwo
1. Bartoszuk-Bruzzone U.: Grupy krwi u psów

i kotów. „Weterynaria w Praktyce”, 2007,
5, 16-20.

2. Bashforth D.: Blood group serology in dogs

(monografi a w druku).

3. Feldman B.F., Sink C.A.: Practical Transfusion

Medicine for the Small Animal Practitioner.
Teton New Media, Jackson, WY, 2006.

4. Kosowska B., Nowicki B.: Genetyka wetery-

naryjna. PZWL, Warszawa 1999.

lek. wet. Robert Marczak

Weterynaryjny Bank Krwi im. Milusia

04-975 Warszawa, ul. Obszarowa 17

e-mail: [e-mail]