„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Leszek Jaszczyk

Suszenie drewna
311[32].Z1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Elżbieta Krajnik-Scelina
mgr inż. Barbara Krasnodębska



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Leszek Jaszczyk



Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[32].Z1.04

Suszenie drewna zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik
technologii drewna.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Zjawiska fizyczne w procesie suszenia drewna

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

11

4.1.3. Ćwiczenia

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

13

4.2. Planowanie procesu suszenia drewna

14

4.2.1. Materiał nauczania

14

4.2.2. Pytania sprawdzające

19

4.2.3. Ćwiczenia

19

4.2.4. Sprawdzian postępów

21

4.3. Urządzenia suszarnicze

22

4.3.1. Materiał nauczania

22

4.3.2. Pytania sprawdzające

25

4.3.3. Ćwiczenia

26

4.3.4. Sprawdzian postępów

27

4.4. Suszenie materiałów tartych

28

4.4.1. Materiał nauczania

28

4.4.2. Pytania sprawdzające

37

4.4.3. Ćwiczenia

37

4.4.4. Sprawdzian postępów

39

5. Sprawdzian osiągnięć

40

6. Literatura

45

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Tobie pomocny w nabywaniu umiejętności z zakresu planowania

procesu suszenia drewna i jego przeprowadzenia, a także umożliwi poznanie zjawisk
zachodzących w procesie suszenia drewna.

Jednostka

modułowa:

Suszenie

drewna jest kolejną jednostką w procesie

technologicznym przerobu drewna.

W poradniku zamieszczono:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności, które powinieneś posiadać,

aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej, które określają umiejętności, jakie opanujesz

w wyniku procesu kształcenia.

3. Materiał nauczania, który zawiera informacje niezbędne do realizacji zaplanowanych

szczegółowych celów kształcenia, umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy
wskazaną literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również:

−

pytania sprawdzające wiedzę niezbędną do wykonania ćwiczeń,

−

ćwiczenia z opisem sposobu ich wykonania oraz wyposażenia stanowiska pracy,

−

sprawdzian postępów, który umożliwi sprawdzenie poziomu Twojej wiedzy po
wykonaniu ćwiczeń.

4. Sprawdzian osiągnięć w postaci zestawu pytań sprawdzających opanowanie umiejętności

z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego jest dowodem umiejętności określonych w tej
jednostce modułowej.

5. Wykaz literatury dotyczącej programu jednostki modułowej.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza,
że opanowałeś materiał lub nie.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w suszarniach drewna musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, obowiązujących podczas
poszczególnych rodzajów prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[32].Z1.06

Chemiczny przerób drewna

311[32].Z1.05

Technologia tworzyw

drzewnych

311[32].Z1.02

Obróbka drewna

tartacznego

311[32].Z1.04

Suszenie drewna

Moduł 311[32].Z1

Technologia przerobu

drewna

311[32].Z1.01

Dostawa i odbiór drewna

okrągłego

311[32].Z1.03

Sortowanie materiałów

tartych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

rozpoznawać gatunki drewna,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp,

−

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku,

−

posługiwać się normami,

−

wykonywać i odczytywać szkice, schematy i rysunki,

−

rozróżniać typowe części i zespoły maszyn,

−

wykorzystywać techniki komputerowe,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zinterpretować zjawiska zachodzące podczas procesu suszenia drewna,

−

określić rodzaj czynników i ich wpływ na przebieg naturalnego i sztucznego suszenia
drewna,

−

skontrolować przebieg wysychania,

−

rozpoznać rodzaje stosów,

−

wskazać zasady ręcznego i mechanicznego sztaplowania materiałów tartych,

−

rozmieścić sztaple na składzie z uwzględnieniem właściwości składowanego drewna,

−

wskazać różnice między suszeniem naturalnym i sztucznym,

−

określić zalety i wady suszenia sztucznego i naturalnego,

−

dobrać wilgotność końcową,

−

obliczyć czas suszenia,

−

wyróżnić etapy suszenia i określić ich przebieg,

−

przeprowadzić kontrolę procesu suszenia tarcicy,

−

zinterpretować zmiany parametrów czynnika suszącego,

−

sporządzić zapisy i wykresy kontrolne procesu suszenia drewna,

−

obsłużyć komputerowe programy suszenia drewna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zjawiska fizyczne w procesie suszenia drewna

4.1.1. Materiał nauczania

Suszenie materiałów tartych może odbywać się na wolnym powietrzu na składach

tartacznych lub w suszarniach. Pierwsza z metod jest procesem długotrwałym, wymaga
dużych nakładów robocizny i znacznych przestrzeni na zgromadzenie odpowiedniego zapasu
materiałów drzewnych. Suszenie w suszarniach jest procesem przyspieszonym, w czasie
którego czynniki wpływające na wysychanie drewna są regulowane w poszczególnych jego
fazach.

Woda w drewnie

Wysychanie drewna polega na obniżaniu się jego wilgotności, tj. zmniejszaniu

zawartości wody w drewnie. W świeżo ściętym drewnie wyróżnia się trzy rodzaje wody:
– wolna, która wypełnia wnętrze komórek i przestrzeni międzykomórkowych,
– związana, która nasyca błony komórkowe, wypełniając przestrzenie międzymicelarne,
– krystalizacyjna, wchodząca w skład niektórych związków chemicznych występujących

w drewnie [2, s. 511], nazywana również konstytucyjną [3, s. 324].

W czasie suszenia obniża się tylko zawartość wody wolnej i związanej w drewnie,

natomiast woda krystalizacyjna nie bierze żadnego udziału w procesach jego suszenia. Woda
związana występuje w nasyconych błonach komórkowych w postaci warstewek zawartych
między sąsiednimi micelami. Micele błonnika tworzą z wodą rodzaj roztworu koloidalnego.
Chcąc usunąć z drewna wodę związaną trzeba mu dostarczyć pewną ilość energii cieplnej,
oprócz wynikającej z parowania. Woda wolna natomiast występująca w naczyniach
włoskowatych (porach) drewna jest przy suszeniu wydalana z niego stosunkowo łatwo bez
dostarczania dodatkowych ilości ciepła.

Komórki drzewne, których micele są rozdzielone warstewkami wody związanej,

pęcznieją i zwiększają swoją objętość do pewnych granic. Nadmiar wody wypełnia wnętrza
komórek jako woda wolna. Przy wysychaniu drewna najpierw zmniejsza się w nim zawartość
wody wolnej, a pozostaje tylko woda związana. Przy dalszym suszeniu, a więc wydalaniu
wody związanej, międzymicelarne warstewki wody stają się coraz cieńsze, micele zbliżają się
do siebie, komórki drewna zmniejszają swoje wymiary, w następstwie czego całe drewno
ulega skurczeniu. Tak więc zmniejszanie lub zwiększanie się zawartości wody wolnej nie ma
znaczenia dla zmiany wymiarów i kształtu drewna. Natomiast zmniejszaniu się zawartości
wody związanej towarzyszy kurczenie się drewna, a zwiększaniu pęcznienie i zwiększanie się
jego objętości. Zmiany te występują zarówno przy suszeniu materiałów tartych na wolnym
powietrzu jak i w suszarniach.

Wydalanie wody wolnej z drewna następuje w sposób mechaniczny i przebiega

stosunkowo łatwo, podobnie jak przy odparowywaniu wody z powierzchni otwartych. Woda
związana, utrzymywana siłami włoskowatości i siłami molekularnymi, opuszcza drewno na
zasadzie zjawisk osmozy, dyfuzji i termodyfuzji, przemieszczając się ze ścianki jednej
komórki do ścianki następnej, aż do powierzchni drewna, z której wyparowuje do atmosfery.

Osmoza to przemieszczanie się cząsteczek wody przez błonę komórkową oddzielającą

dwa roztwory różniące się potencjałami chemicznymi. Różnica potencjałów chemicznych
wynika z różnicy składu (stężenia) roztworów. Jeżeli pomiędzy takimi roztworami istnieje

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

różnica potencjałów chemicznych, pojawia się wówczas proprocjonalne do niej tzw. ciśnienie
osmotyczne, które wymusza przepływ cząsteczek wody przez błonę komórkową.

W ten sposób w czasie schnięcia drewna odbywa się stały ruch wody od jego wnętrza ku

powierzchni. Jednym z zadań suszarników jest utrzymywanie takiej samej szybkości
parowania wody na powierzchni drewna, z jaką przebiega jej dyfuzja w jego wnętrzu. Jeżeli
szybkość parowania na powierzchni jest mniejsza od szybkości dyfuzji drewno schnie za
wolno. Jeśli natomiast szybkość parowania na powierzchni jest większa od szybkości dyfuzji,
następuje przerwanie strumienia dyfundującej wody, co powoduje szkodliwe zjawiska, przede
wszystkim pękanie drewna.

Dyfuzja wzdłuż włókien jest 2-4 razy szybsza od dyfuzji w poprzek włókien, dlatego

w czasie schnięcia materiałów tartych często występują pęknięcia na czołach, które kurczą się
znacznie szybciej niż dalsze odcinki tarcicy.

Punkt nasycenia włókien jest to taki stan wilgotności drewna, w którym błony drzewne są

całkowicie nasycone wodą, a jednocześnie nie występuje woda związana. Po uzyskaniu przez
drewno wilgotności odpowiadającej punktowi nasycenia włókien, dalsze jego schnięcie
postępuje aż do osiągnięcia stanu równowagi higroskopijnej, tzn. do chwili gdy wilgotność
drewna ustali się na poziomie odpowiadającym warunkom klimatycznym otoczenia
(wilgotności względnej, temperaturze i ciśnieniu powietrza). Po osiągnięciu stanu równowagi
higroskopijnej nie odbywa się już dalsze wydalanie wody (schnięcie drewna), ani jej
wchłanianie przez drewno z powietrza (wtórne nawilżanie). [2, s. 515]

Wilgotność względna powietrza jest to procentowy stosunek rzeczywistej ilości wody

(pary wodnej), zawartej w jednostce jego objętości, do największej ilości wody możliwej do
wchłonięcia przez powietrze o określonej temperaturze aż do stanu pełnego nasycenia. Przy
suszeniu drewna używa się tego określenia, ponieważ bardzo dobrze obrazuje jaką
procentowo ilość wody może powietrze jeszcze wchłonąć. Stan równowagi higroskopijnej
zależy tylko od wilgotności drewna oraz od wilgotności względnej i temperatury powietrza,
natomiast nie zależy od rodzaju drewna.

Zjawiska fizyczne przy suszeniu drewna

Przy suszeniu materiałów tartych powietrzem niezbędna jest znajomość jego parametrów,

tj. właściwości fizycznych charakteryzujących jego stan: temperatury, wilgotności i ciśnienia.

Podstawą techniki suszenia drewna jest wzrost pojemności wilgotnościowej powietrza

przy podwyższaniu temperatury. Do suszarni wprowadza się powietrze atmosferyczne
o pewnej wilgotności, zawierające ilość pary wodnej odpowiadającej jego pojemności
wilgotnościowej, przy aktualnej temperaturze. Gdy powietrze zostanie ogrzane, jego
pojemność cieplna, tzn. zdolność wchłaniania wody z otoczenia, gwałtownie wzrasta i chłonie
ono wodę z drewna.

Spadek wilgotnościowej pojemności powietrza przy obniżaniu temperatury jest

wykorzystywany w technice suszarniczej w celu osuszenia silnie nawilgoconego powietrza.
Ciepłe powietrze można osuszyć przez skierowanie jego strumienia na jakieś ciało silnie
ochłodzone, wskutek czego pojemność wilgotnościowa ulega zmniejszeniu, a nadmiar pary
wodnej ulega skropleniu i może być wówczas wydalony z suszarni.

Parowanie wody wolnej w procesach powietrznego suszenia drewna odbywa się

w wierzchniej warstwie drewna, zwanej strefą parowania. Uwarunkowane jest temperaturą
i ciśnieniem na granicy wody i powietrza. Parowanie ma szybkość proporcjonalną do różnicy
ciśnienia pary przy samej powierzchni wody i ciśnienia pary w otaczającym powietrzu.

Przemieszczanie się wody z warstw głębszych ku powierzchni następuje zarówno

w postaci ciekłej jak i pary. Czynnikami umożliwiającymi to przemieszczanie się są: dyfuzja,
termodyfuzja i osmoza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Dyfuzja pary lub cieczy jest ruch cząsteczek substancji dyfundującej, tzn. dążącej do

rozprzestrzeniania się w całej objętości materiału, w którym się znajduje. Ponieważ dyfuzja
jest przemieszczaniem się wody od miejsc wilgotniejszych do suchszych, warunkiem
prawidłowego suszenia drewna jest spadek jego wilgotności od wnętrza w stronę
powierzchni. Dyfuzja wówczas powoduje przemieszczanie wody z wnętrza drewna na jego
powierzchnię, gdzie następuje jej odparowanie.

Termodyfuzja to zjawisko przemieszczania się wody w kierunku strumienia cieplnego od

miejsc o wyższej temperaturze do miejsc chłodniejszych. Wpływa to hamująco na przebieg
dyfuzji i przemieszczania się wody w stronę powierzchni drewna, ponieważ ciepło powietrza
nagrzewa najpierw silnie powierzchnie drewna, a dopiero potem stopniowo wewnętrzne jego
warstwy. Dlatego stosuje się m.in. nocne przerwy w pracy suszarni, w czasie których
ochładza się najpierw powierzchnia drewna, a to powoduje, że termodyfuzja działa w tym
samym kierunku co dyfuzja. Podobnie jest przy suszeniu diatermicznym, kiedy materiał
nagrzewa się w całej swej objętości tak, że wnętrze drewna jest nieco cieplejsze od stale
chłodzonej powietrzem powierzchni.

Woda wolna wskutek zjawiska osmozy przemieszcza się w drewnie przez przewody

przeważnie w postaci ciekłej, natomiast woda związana zarówno w postaci ciekłej jak i pary.
Im materiał jest bardziej suchy i grubszy tym więcej wody przemieszcza się w postaci pary.

Istotny wpływ na przebieg przemieszczania się wody w drewnie ma budowa drewna.

Drewno o skomplikowanej budowie, np. dębowe, przewodzi wodę w poprzek włókien
o wiele wolniej i trudniej niż drewno drzew iglastych.

Biorąc pod uwagę zmiany wilgotności warstw zewnętrznych i wewnętrznych,

występowanie i zmiany naprężeń oraz plastyczne odkształcenie drewna, można w jego
zachowaniu się wyróżnić sześć charakterystycznych okresów schnięcia. [2, s. 542]

Rys. 1. Zmiany zachodzące w drewnie w czasie procesu
suszenia:

a

–

zmiany

wilgotności

drewna:

powierzchniowej (W

p

), wewnętrznej (W

m

) i średniej (W

śr

)

W

pg

– wilgotność przy granicy higroskopijności; b –

zmiany naprężeń desorpcyjnych, c – odkształcenia
plastyczne drewna [2, s. 541]

a)

b)

c)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Okresy schnięcia drewna wyróżniają się następująco:

(0-1) pierwszy okres schnięcia drewna, gdy jego wilgotność w warstwach zewnętrznych

i wewnętrznych jest jeszcze powyżej granicy higroskopijności; w okresie tym nie
występują ani naprężenia, ani plastyczne odkształcenia drewna;

(1) moment, w którym wilgotność warstw zewnętrznych drewna osiąga granicę

higroskopijności;

(1-2) drugi okres schnięcia drewna, w którym wilgotność warstw zewnętrznych stopniowo

spada poniżej granicy higroskopijności, wywiązują się pierwsze słabe naprężenia
rozciągające w warstwach zewnętrznych i ściskające w wewnętrznych; odkształcenia
plastyczne nie występują, ponieważ naprężenia nie przekroczyły jeszcze granicy
sprężystości;

(2) moment, w którym naprężenia zaczynają przekraczać granicę sprężystości;
(2-3) trzeci okres schnięcia drewna, w którym wilgotność warstw zewnętrznych obniża się

silnie poniżej granicy higroskopijności, rosną naprężenia rozciągające w warstwach
zewnętrznych, rozpoczyna się plastyczne wydłużanie warstw zewnętrznych i kurczenie
wewnętrznych;

(3) moment największej różnicy wilgotności warstw zewnętrznych i wewnętrznych oraz

maksimum naprężeń;

(3-4) czwarty okres schnięcia drewna, w którym warstwy wewnętrzne też obniżają swoją

wilgotność poniżej granicy higroskopijności; plastyczne wydłużenie warstw
zewnętrznych i skurczenie się wewnętrznych dążą do swojego maksimum, natomiast
naprężenia stopniowo maleją;

(4) moment zmian kierunku naprężeń i chwilowego ich braku; odkształcenia plastyczne

w tym momencie osiągają swoje maksimum;

(4-5) piąty okres suszenia, w którym wskutek coraz silniejszego wysychania i tendencji do

kurczenia się warstw wewnętrznych występują wzrastające naprężenia ściskające
w plastycznie wydłużonych warstwach zewnętrznych, a rozciągające w warstwach
wewnętrznych;

(5) moment drugiego maksimum naprężeń z odwrotnym znakiem niż w momencie 3;

odkształcenia plastyczne warstw wewnętrznych zmieniają się, a warstwy te zaczynają
się wydłużać;

(5-6) szósty okres schnięcia drewna, w którym różnice wilgotności warstw zewnętrznych

i wewnętrznych zmniejszają się dążąc do wyrównania; następuje stopniowe zanikanie
naprężeń; odkształcenia plastyczne zmniejszają się, pozostaje jednak niewielkie
plastyczne wydłużenie warstw zewnętrznych o wewnętrznych. [2, s. 543]

Z analizy przebiegu naprężeń i odkształceń plastycznych wynika, że najbezpieczniejszy

dla suszonego drewna jest pierwszy okres schnięcia. Po przekroczeniu granicy sprężystości
szczególnie duże niebezpieczeństwo pęknięć zewnętrznych występuje w momencie
największej różnicy wilgotności między warstwami zewnętrznymi i wewnętrznymi oraz na
początku czwartego okresu schnięcia drewna. W momencie zmiany znaku naprężeń można
stosować energiczne przyspieszenie suszenia, jednak w momencie drugiego maksimum
naprężeń występuje największe niebezpieczeństwo pęknięć wewnętrznych.

Znajomość opisanych odkształceń naprężeniowych i plastycznych oraz ich przebiegu

w poszczególnych etapach suszenia jest niezbędna dla prawidłowego kierowania procesem
suszenia materiałów tartych, zwłaszcza twardych gatunków drewna i grubszych sortymentów
przy większych wymaganiach jakościowych.

Przy powietrznym suszeniu konwekcyjnym powietrze musi znajdować się w ciągłym

ruchu od grzejników do suszonego materiału o od materiału do grzejników. Ruch powietrza
w suszarni jest niezbędny, aby można było szybko doprowadzić ciepło przekazywane przez

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

grzejniki do suszonego materiału, powtórnie ogrzać powietrze ochłodzone przez zetknięcie
się z nim i odprowadzić wyparowaną z drewna wodę. Ruch powietrza w suszarni może być:

−

swobodny, polegający na przemieszczaniu się ogrzewanego i ochładzanego powietrza
wskutek zmiany jego gęstości, czyli tzw. naturalny obieg powietrza,

−

wymuszony przez ssąco-tłoczące działanie wentylatorów, najpowszechniej stosowany
w suszarnictwie,

−

wymuszony injekcyjny, gdzie powietrze zasysane jest przez wentylator i następnie
tłoczone do kanału injekcyjnego, skąd specjalnymi dyszami jest wtryskiwane z dużą
prędkością do wnętrza komory suszarniczej.

W procesie suszenia materiałów tartych pożądany jest tzw. ruch wirowy powietrza.

Umożliwia on mieszanie się strumieni wypełniających komorę, rozbijając warstwę graniczną
i rozprowadzając nadmiar pary w całej ilości powietrza znajdującego się w suszarni.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega wysychanie drewna?
2. Jakie rodzaje wody wyróżnia się w drewnie?
3. Co trzeba wykonać aby usunąć z drewna wodę związaną?
4. Jakie zjawiska fizyczne występują przy suszeniu drewna?
5. Od czego zależy szybkość parowania wody wolnej?
6. W jaki sposób można spowodować ten sam kierunek dyfuzji i termodyfuzji?
7. Jakie zmiany zachodzą w zewnętrznych i wewnętrznych warstwach drewna w trakcie

suszenia?

8. Jakie wyróżniamy okresy schnięcia drewna?
9. Jakie rodzaje ruchu powietrza mogą występować w suszarniach?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj rodzaje wody w drewnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z zagadnieniem zawartości wody w drewnie,
2) scharakteryzować rodzaje wody występujące w drewnie,
3) określić zachowanie się wody wolnej i związanej w drewnie,
4) przedstawić powyższe w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Ćwiczenie 2

Określ i opisz rodzaje zjawisk fizycznych przy suszeniu drewna.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat zjawisk fizycznych przy suszeniu drewna,
2) określić czynniki wpływające na proces suszenia drewna,
3) scharakteryzować zjawiska dyfuzji, termodyfuzji i osmozy,
4) przedstawić powyższe zjawiska w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj zmiany zachodzące w drewnie w czasie procesu suszenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na ten temat,
2) przedstawić na rysunku zmiany w drewnie w czasie procesu suszenia,
3) przedstawić zmiany w formie opisowej,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru w kratkę formatu A-4,
– ołówek/długopis,
– linijka,
– literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) wyjaśnić na czym polega wysychanie drewna?

¨

¨

2) określić rodzaje wody w drewnie?

¨

¨

3) przedstawić metodę usuwania wody związanej z drewna?

¨

¨

4) określić zjawiska fizyczne występujące przy suszeniu drewna?

¨

¨

5) wyjaśnić od czego zależy szybkość parowania wody wolnej?

¨

¨

6) określić jak spowodować ten sam kierunek dyfuzji i termodyfuzji?

¨

¨

7) scharakteryzować zmiany w zewnętrznych i wewnętrznych warstwach

drewna w trakcie suszenia?

¨

¨

8) scharakteryzować okresy schnięcia drewna?

¨

¨

9) określić rodzaje ruchu powietrza występujące w suszarniach?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.2. Planowanie procesu suszenia drewna

4.2.1. Materiał nauczania

Ustalanie początkowej i końcowej wilgotności drewna

Pierwszą czynnością przygotowawczą przed zaplanowaniem suszenia jest określenie

rzeczywistej wilgotności drewna przeznaczonego do suszenia w suszarni. Jest to niezbędne do
ułożenia prawidłowego planu suszenia oraz ustalenia wzorcowego przebiegu zmian
temperatury i wilgotności względnej powietrza oraz określenia czasu suszenia.

Partia materiałów tartych suszonych w jednej komorze lub w jednym cyklu suszenia

w jednym tunelu powinna mieć podobną wilgotność początkową. W tym celu wybiera się
sztuki próbne i pobiera się próbki. Jeśli w takiej partii występują różnice wilgotności należy
pobrać sztuki o większej wilgotności. Taki wybór spowoduje wprawdzie wydłużenie czasu
suszenia, ale daje pozytywne wyniki, gdyż zapewnia wysuszenie całej partii równomiernie
i w zamierzonym stopniu. W początkowym bowiem okresie suszenia sztuki bardziej suche nie
będą schły, a nawet mogą ulec nawilżeniu, lecz z chwilą wyrównania się wilgotności przebieg
suszenia będzie jednolity dla całej partii.

Pobierane próbki są:

−

małe, potrzebne do dokładnego określenia wilgotności początkowej,

−

większe, tzw. wyrzynki kontrolne, do bieżącego stwierdzenia postępu wysychania drewna
w czasie procesu suszenia.

Próbki pobiera przy dłuższych sztukach tarcicy w odległości 50 cm od czoła, przy

krótszych w połowie ich długości, ze względu na to, że czołowe partie mają mniejszą
wilgotność. Próbki wycina się przez całą grubość i szerokość sztuki próbnej. Szerokość
próbki wynosi zwykle 5-10 mm, grubość odpowiada grubości sztuki próbnej, a długość jej
szerokości. Z każdej sztuki próbnej pobiera się 3-4 próbki.

Obok próbek wycina się przez całą szerokość i grubość sztuki próbnej wyrzynek

kontrolny o długości kilkudziesięciu centymetrów. Przy pobieraniu próbek z materiałów
tartych o mniejszej długości (np. fryzy) jako wyrzynek kontrolny traktuje się resztę sztuki
próbnej pozostałą po odcięciu próbek.

Po pobraniu próbek należy je ponumerować, przy czym próbkom i wyrzynkom

kontrolnym pochodzącym z tej samej sztuki próbnej nadaje się ten sam numer. Po
ponumerowaniu próbki waży się z dokładnością do 0,01 g, a wyrzynki kontrolne
z dokładnością do 0,1 g. Następnie umieszcza się próbki w suszarce elektrycznej i suszy
w temperaturze 100-105

0

C, ważąc je w określonych odstępach czasu. Pierwsze ważenie

przeprowadza się po 12 godzinach, następne po 6, kolejne co 2 godziny. Suszenie uważa się
za zakończone, gdy różnica między wynikami dwóch ostatnich ważeń nie przekracza
dokładności pomiaru, a więc próbka nie wykazuje już ubytku masy. W tym samym czasie
należy zważyć wyrzynki kontrolne z dokładnością do 1 g.

Od trafnego wyboru sztuk próbnych oraz prawidłowego i dokładnego wykonania

wszystkich czynności związanych z ustaleniem procentu początkowej wilgotności drewna
(obliczanego według wzorów zawartych we wskazanej literaturze), zależy prawidłowe
zaplanowanie przebiegu suszenia, a tym samym w znacznym stopniu również efekt suszenia
drewna.

Końcowa wilgotność, do której chcemy doprowadzić materiały tarte przez suszenie

w suszarni, zależy od ich przeznaczenia. Procent końcowej wilgotności suszonych materiałów
powinien odpowiadać stanowi równowagi higroskopijnej wyrobów z warunkami
klimatycznymi otoczenia, w którym będą one użytkowane. Ponieważ i one są w pewnych
granicach zmienne, zakłada się warunki przeciętne, a materiały tarte suszy się do wilgotności

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

1-2% niższej od wilgotności odpowiadającej stanowi równowagi z przeciętnymi warunkami
klimatycznymi. Tak ustalony procent wilgotności końcowej drewna powoduje, że nie będzie
ono nadal wysychać, ani nawilżać się w warunkach nowego otoczenia. Nie nastąpi więc
zmiana jego wymiarów, kształtu, nie wystąpią pęknięcia ani spaczenia.

Planowanie czasu suszenia

Czas suszenia materiałów tartych uzależniony jest od rodzaju drewna, jego budowy

i szczególnych właściwości, od wymiarów suszonych materiałów, głównie ich grubości, od
procentu wilgotności początkowej drewna i wymaganego procentu wilgotności końcowej, od
temperatury i wilgotności względnej powietrza oraz od rodzaju suszarni. Ponadto na czas
suszenia wpływają warunki klimatyczne zewnętrzne i wymagana dokładność i ostrożność
suszenia.

Wzorcowy czas suszenia oblicza się najczęściej przed ustaleniem przebiegu temperatury

i wilgotności względnej powietrza. Jest on istotnym elementem planu suszenia tylko przy
przyjęciu czasowej regulacji parametrów powietrza suszącego. W innych przypadkach jest on
elementem pomocniczym.

Do obliczenia wzorcowego czasu suszenia przyjmuje się wilgotność najwilgotniejszej

sztuki próbnej jako wilgotność początkową. Obliczenia wzorcowych czasów suszenia wykonuje
się sposobami podanymi w literaturze specjalistycznej lub w instrukcjach. [2, s. 595]

Przy planowaniu procesu suszenia oprócz czasu całkowitego oblicza się cząstkowe czasy

suszenia, odpowiadające ubytkom wilgotności początkowej o każde 10%, a po obniżeniu się
wilgotności poniżej 40% co 5%. Czasy cząstkowe oblicza się metodą, według której ustalono
wzorcowy czas całkowity suszenia.

Ustalanie przebiegu temperatury i wilgotności względnej powietrza

Jeżeli planuje się suszenie ze stopniowym wzrostem temperatury, obliczając czas według

sposobu opartego na jednej temperaturze, wówczas miarodajna jest średnia temperatura
okresu właściwego suszenia. Ostatni okres to kilkugodzinne ochładzanie, czyli stopniowe
obniżanie temperatury do 30-40

0

C już po zakończeniu właściwego procesu suszenia. Długość

okresu nagrzewania jest tym większa, im drewno jest twardsze, suchsze i grubsze. W tym
czasie następuje ogrzanie nie tylko suszarni, ale również nagrzanie umieszczonej w niej
tarcicy. [2, s. 597]

W suszarniach z naturalnym obiegiem powietrza szybkie podniesienie temperatury

powietrza i utrzymanie jej na stałym, wymaganym poziomie, jest z zasady niemożliwe.
W suszarniach takich zwykle podnosi się temperaturę do wymaganego poziomu stopniowo,
prawie przez cały czas suszenia, i dopiero w końcowym okresie można ją utrzymać w stałej
wysokości.

W suszarniach o działaniu ciągłym temperatura powietrza w określonym miejscu jest

stała przez cały czas cyklu suszenia, ale odmienna w każdym miejscu tunelu – najniższa przy
wejściu, a najwyższa przy wyjściu suszonego materiału.

W celu zapobieżenia ujemnym skutkom nadmiernego wysuszania powietrza (pękanie

tarcicy) w okresie nagrzewania stosuje się równocześnie z nagrzewaniem parowanie, czyli
doprowadza się do wnętrza suszarni świeżą parę wodną. Parowanie nie tylko podnosi
wilgotność względna powietrza w suszarni do wymaganego poziomu, ale również szybko
nagrzewa materiały tarte.

Najwydatniejszy wpływ na przebieg suszenia materiałów tartych i na zachowanie jakości

suszonych materiałów ma odpowiednie obniżanie wilgotności względnej powietrza.
W praktyce posługujemy się tzw. gradientem spadku wilgotności drewna. Jest to stosunek
rzeczywistej średniej wilgotności drewna w danym momencie do jego wilgotności przy stanie
równowagi z panującymi w tym momencie warunkami klimatycznymi, przy których drewno

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

schnie. Gradient spadku wilgotności drewna powinien w procesie schnięcia drewna być
zawsze większy od jedności. Gdy jest on równy jedności wówczas wilgotność drewna
znajduje się w stanie równowagi z warunkami klimatycznymi powietrza, a drewno nie schnie.
Gradient mniejszy od jedności odpowiada procesowi wchłaniania wody przez suche drewno
z wilgotnego powietrza.

Wzorcowe wykresy przebiegu suszenia

Wzorcowe wykresy przebiegu suszenia są niezbędne do kierowania i kontroli procesu

suszenia. Najpierw sporządza się wykres przebiegu wilgotności drewna, następnie wykreśla
się linię planowanego przebiegu temperatury suszenia, jako ostatnią wykreśla się krzywą
planowanego przebiegu wilgotności względnej powietrza. Poniżej przedstawiono wzorcowe
wykresy przebiegu suszenia w suszarni z wymuszonym obiegiem powietrza dla różnych
rodzajów drewna, różnych grubości materiałów tartych i granic wysuszenia, przy różnych
sposobach planowania parametrów suszenia.

Oznaczenia na wykresach:

W

d

– rzeczywista średnia wilgotność drewna,

W

r

– wilgotność drewna w stanie równowagi z panującymi warunkami klimatycznymi,

W

p

– początkowa wilgotność drewna,

W

k

– końcowa wilgotność drewna,

ϕ

- wilgotność względna powietrza,

ϕ

r

- wilgotność względna powietrza pozostająca przy danej temperaturze w stanie równowagi

z aktualną średnią wilgotnością drewna W

r

,

t – temperatura.

Rys. 2. Wzorcowy wykres suszenia desek sosnowych grubości
25 mm; czas suszenia obliczony według sposobu Kollmanna; W

p

– 40%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,70%

ϕ

r

[2, s. 608]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Rys. 3. Wzorcowy wykres suszenia desek sosnowych grubości
25 mm; czas suszenia obliczony według sposobu CNIIMOD;
W

p

– 40%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,70%

ϕ

r

[2, s. 610]

Rys. 4. Wzorcowy wykres suszenia bali świerkowych grubości
100 mm; czas suszenia obliczony według sposobu Janika;
W

p

– 80%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,80%

ϕ

r

[2, s. 611]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Rys. 5. Wzorcowy wykres suszenia bali świerkowych grubości
100 mm; czas suszenia obliczony według sposobu CNIIMOD;
W

p

– 80%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,80%

ϕ

r

[2, s. 611]

Rys. 6. Wzorcowy wykres suszenia bali dębowych grubości 50
mm; czas suszenia obliczony według sposobu Kollmanna;
W

p

– 50%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,85%

ϕ

r

[2, s. 612]

Rys. 7. Wzorcowy wykres suszenia bali dębowych grubości 50
mm; czas suszenia obliczony według sposobu Janika;
W

p

– 50%, W

k

– 10%,

ϕ

= 0,85%

ϕ

r

[2, s. 612]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakim celu pobiera się próbne sztuki tarcicy i jej próbki?
2. Z których części tarcicy pobiera się próbki?
3. Jakie są wymiary próbek tarcicy i wyrzynków kontrolnych?
4. Z jaką dokładnością waży się próbki i wyrzynki kontrolne tarcicy?
5. W jaki sposób określamy czas suszenia?
6. W jaki sposób ustala się przebieg temperatury powietrza w czasie suszenia?
7. W jaki sposób ustala się wilgotność względną powietrza w czasie suszenia?
8. Jakie znasz wzorcowe wykresy suszenia materiałów tartych?
9. Omów zasady sporządzania wykresów suszenia materiałów tartych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Pobierz próbki tarcicy do ustalenia wilgotności początkowej partii tarcicy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać informacje w literaturze dotyczące ustalania wilgotności początkowej partii

tarcicy,

2) wybrać sztuki próbne tarcicy,
3) odciąć z sztuk próbnych próbki odpowiednich wymiarów,
4) odciąć wyrzynki kontrolne,
5) ponumerować próbki i wyrzynki,
6) zważyć próbki i wyrzynki,
7) odnotować ilość i rodzaj pobranych próbek i wyrzynków,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– tarcica różnych rodzajów i wymiarów,
– piła ręczna do cięcia drewna,
– pilarka tarczowa elektryczna do drewna,
– pilarka spalinowa łańcuchowa,
– kreda lub lubryka,
– waga laboratoryjna,
– naczynko wagowe,
– eksykator,
– notatnik,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 2

Oblicz czas suszenia materiałów tartych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać informacje w literaturze dotyczące planowania czasu suszenia materiałów

tartych,

2) scharakteryzować planowanie wzorcowego czasu suszenia oraz czasów cząstkowych,
3) oblicz czas suszenia drewna dla wskazanego gatunku, wilgotności początkowe i grubości

tarcicy,

4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusze papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Ustal przebieg temperatury i wilgotności względnej powietrza.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać informacje w literaturze na ten temat,
2) scharakteryzować ustalanie przebiegu temperatury i wilgotności względnej powietrza,
3) przedstawić powyższe w formie opisowej,
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusze papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Przedstaw graficznie przykładowe wzorcowe wykresy suszenia materiałów tartych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) odszukać informacje w literaturze na temat wzorcowych wykresów przebiegu suszenia,
2) narysować wzorcowe wykresy suszenia desek sosnowych dla różnych metod obliczania

czasu suszenia,

3) narysować wzorcowe wykresy suszenia bali świerkowych dla różnych metod obliczania

czasu suszenia,

4) narysować wzorcowe wykresy suszenia bali dębowych dla różnych metod obliczania

czasu suszenia,

5) opisać powyższe wykresy,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusze papieru w kratkę formatu A-4,
– ołówek/długopis,
– linijka,
– literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) określić w jakim celu pobiera się próbne sztuki tarcicy i jej próbki?

¨

¨

2) określić z których części tarcicy pobiera się próbki?

¨

¨

3) scharakteryzować mierzenie i ważenie próbek tarcicy i wyrzynków

kontrolnych?

¨

¨

4) scharakteryzować planowanie czasu suszenia?

¨

¨

5) scharakteryzować ustalanie przebiegu temperatury powietrza w czasie

suszenia?

¨

¨

6) scharakteryzować ustalanie wilgotności względnej powietrza w czasie

suszenia?

¨

¨

7) określić rodzaje wzorcowych wykresów suszenia materiałów tartych?

¨

¨

8) narysować przykładowe wykresy wzorcowe suszenia materiałów tartych?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

4.3. Urządzenia suszarnicze

4.3.1. Materiał nauczania

Suszarnie komorowe

Wśród suszarni komorowych wyróżnia się rodzaje:

−

z wentylatorami umieszczonymi na jednym wspólnym wale pod stropem komory wzdłuż
całej jej długości i w środku jej szerokości,

−

z wentylatorami umieszczonymi pojedynczo na krótkich wałach, ustawionych również
pod stropem, ale w poprzek komory,

−

z wentylatorami umieszczonymi na bocznej ścianie komory,

−

z wentylatorami umieszczonymi na wspólnym wale, ustawionymi pod sztaplem
w podpiwniczeniu komory,

−

z wentylatorami umieszczonymi poziomo (lub lekko skośnie do poziomu) pod stropem
komory na krótkich, pionowych wałach (lub lekko odchylonych od pionu).

Rys. 8. Przekrój poprzeczny suszarni
komorowej z wewnątrz umieszczonymi
wentylatorami na jednym wspólnym
wale: 1 – strop pozorny, 2 – wentylator,
3 – kominek, 4 – rury grzejne, 5 – ruta
do parowania, 6 – sztapel tarcicy na
wózku [2, s. 553]

W odmianie pierwszej zaletę stanowi jeden wspólny wał z jednym silnikiem. Wadą tego

rozwiązania jest większy koszt i trudności montażu długiego wału oraz konieczność obudowy
wentylatorów zasłonami kierunkowymi. Bez tych zasłon powietrze pędzone wentylatorami
ustawionymi prostopadle do długości komory przepływałoby wzdłuż komory, a nie poprzek
jej długości.

Wadą drugiej odmiany jest duża liczba silników (oddzielny dla każdego wału). Natomiast

niewątpliwą zaletą jest niższy koszt i ułatwienie montażu takich wałów, a przede wszystkim
prawidłowy kierunek obiegu powietrza pędzonego przez wentylatory ustawione równolegle
do długości komory.

Odmiana trzecia to suszarnie skonstruowane dla zakładów przemysłowych suszących

niewielkie ilości materiałów tartych. Szczególną ich zaletą jest to, że sama komora może być
nie tylko murowana, ale również prefabrykowana z dwu warstw blachy, między którymi
znajduje się warstwa izolacyjna. [2, s. 555]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Odmiana czwarta i piąta to rozwiązania przestarzałe i praktycznie już nie stosowane

w suszarnictwie materiałów tartych.

Wyposażenie suszarni komorowych składa się z odpowiedniej do wymiarów komory

ilości wentylatorów śrubowych, baterii rur grzejnych (lub specjalnych grzejników)
umieszczonych

na

drodze

obiegu

pędzonego

wentylatorami

powietrza,

z

rur

doprowadzających parę potrzebną do parowania, oraz z umieszczonych na stropie kominków
dopływowych i odpływowych, wyposażonych w klapy lub zasuwy do regulacji dopływu
świeżego i odpływu zużytego (wilgotnego) powietrza. Aparaturę kontrolno-pomiarową
stanowi psychometr do badania wilgotności względnej powietrza. Termometr suchy tego
psychometru służy jednocześnie jako wskaźnik temperatury panującej w komorze.
W nowoczesnych rozwiązaniach suszarni warunki klimatyczne powietrza wewnątrz komory
regulowane są przez półautomatyczne lub w pełni zautomatyzowane urządzenia sterowane
komputerowo.

Zasada działania, wspólna dla wymienionych wyżej odmian suszarni, polega na

wymuszeniu obiegu powietrza przez wentylatory śrubowe dookoła poprzecznego przekroju
komory. Obieg ten może być przyspieszany lub zwalniany przez stosowanie odpowiednich
urządzeń, w zależności od potrzeb. Można również zmieniać kierunek obrotu wentylatorów,
co powoduje zmianę kierunku przepływu strumienia powietrznego. Świeże powietrze
doprowadzane kominkiem dopływowym tłoczą wentylatory wzdłuż stropu komory między
rurami grzejnymi. Ogrzane tam powietrze tłoczone jest następnie w dół przelotami przy
bocznych ścianach. Wskutek tłoczącego działania w bocznych przelotach i ssącego
w kominie sztapla w środku komory prąd ciepłego powietrza rozgałęzia się poziomo w stronę
środka komory i biegnie do komina sztapla między warstwami materiałów usztaplowanych na
wózkach. W kominie sztapla powietrze zasysane przez wentylatory tłoczone jest w kierunku
rur grzejnych, gdzie nagrzewa się ponownie i znowu odbywa kolejny obieg przez sztaple
z tarcicą.

Wilgotność względną w komorze reguluje się odpowiednio przez zamykanie lub

otwieranie zasuw dopływowych lub odpływowych. Przez otwarcie zasuw osiąga się obniżenie
wilgotności względnej powietrza, ponieważ z zewnątrz dopływa świeże powietrze suche,
a kominkami odpływowymi wylatuje powietrze nawilgocone. Gdy zasuwy są zamknięte
wilgotność względna powietrza podwyższa się wskutek wchłaniania parującej wody
z drewna.

Komory z wymuszonym obiegiem powietrza są prawie niezależne od zewnętrznych

warunków klimatycznych. Duża swoboda w kierowaniu procesem suszenia i dowolnym
ustalaniu jego czynników (temperatury, wilgotności względnej i ruchu powietrza) umożliwia
zależnie od rodzaju drewna, sortymentu, jego wilgotności początkowej i końcowej
indywidualne traktowanie każdej partii suszonych materiałów. [2, s. 559]

Suszarnie tunelowe

Do zalet suszarni tunelowych należy przede wszystkim stosunkowo małe zużycie energii

cieplnej oraz wygoda i łatwość sterowania dużymi suszarniami, spełniającymi w dużych
tartakach zadania składów materiałów tartych, polegające na podsuszaniu świeżo
wyprodukowanych materiałów do stanu załadowczo suchego lub nawet powietrznie suchego.

Wyróżnia się suszarnie tunelowe w kilku odmianach:

−

przeciwprądowe z wzdłużnym ułożeniem tarcicy,

−

przeciwprądowe z poprzecznym ułożeniem tarcicy,

−

z poprzecznym śrubowym obiegiem powietrza,

−

z poprzecznym strefowym obiegiem powietrza,

−

suszarnie przewiewowe,

−

kombinowane, częściowo przeciwprądowe, a częściowo współprądowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Rys. 9. Przekrój wzdłużny tunelowej suszarni przeciwprądowej z podłużnym
ułożeniem tarcicy: 1 – wymiennik ciepła i kominek, 2 – centralna sterownia,
3 – wentylator, 4 – nagrzewnica, 5 – aparatura pomiarowa i regulacyjna, 6 –
sztaple tarcicy [2, s. 560]

Dwie pierwsze odmiany mają tą samą zasadę działania: przesuwanie sztapli materiałów

tartych (na wózkach lub na rolkach) wzdłuż tunelu przeciw prądowi suszącego powietrza.
Sposób ułożenia materiałów tartych – wzdłuż lub w poprzek tunelu – wywiera duży wpływ na
proces suszenia. Powietrze przy poprzecznym układzie tarcicy łatwiej przepływa przez
przeloty w bocznych ścianach sztapli niż przez czołowe ich powierzchnie, a przy tym nie
trafia bezpośrednio na wrażliwe czoła tarcicy. [2, s. 561]

Wyposażenie tunelowej suszarni przeciwprądowej składa się zwykle z umieszczonego

w jej wnętrzu wentylatora osiowego, połączonego z kominkiem dopływowym i grzejnikiem.
Wentylator tłoczy suche i ogrzane na grzejniku powietrze w wyjściowy koniec tunelu.
Powietrze biegnie przez całą długość tunelu aż do znajdującego się przy wejściu kominka
odpływowego lub do umieszczonego obok niego przewodu, doprowadzającego przez
dmuchawę i grzejnik zużyte, wilgotne powietrze z powrotem do dalszego obiegu. Chociaż
obieg jest w ten sposób zamknięty, wewnątrz tunelu powietrze przemieszcza się jednak po
linii prostej, a nie wykonuje, jak w komorach, obiegu walcowego lub śrubowego.

Inny system suszarni tunelowych ma wentylatory umieszczone wewnątrz tunelu,

podobnie jak w suszarniach komorowych. W tym przypadku wentylatory kierują powietrze
wzdłuż tunelu ruchem śrubowym od umieszczonego przy wejściu grzejnika, a następnie do
kominka odpływowego, znajdującego się przy wejściowym końcu tunelu.

Wskutek tak prowadzonego obiegu powietrza jego temperatura i wilgotność względna

zmieniają się stopniowo wzdłuż tunelu. Przy drzwiach wejściowych temperatura jest
najniższa, a wilgotność względna najwyższa. W miarę oddalania się od drzwi wejściowych
tunelu temperatura wzrasta, a wilgotność względna powietrza maleje.

Suszarnie tunelowe z poprzecznym śrubowym obiegiem powietrza miały wyeliminować

wady suszarni przeciwprądowych z wzdłużnym układaniem tarcicy, kierując przepływ
powietrza na boczne powierzchnie sztapli, a nie na ich czoła. W suszarniach takich
umieszczano między stropem i pułapem pozornym szereg wentylatorów, które kierowały
powietrze ruchem śrubowym dookoła tunelu, a przez boczne ściany sztapli od wejścia
suchego powietrza przez nagrzewnice i kolejne wentylatory aż do jego odpływu. [2, s. 565]

Suszarnie z poprzecznym strefowym obiegiem powietrza każda ze stref ma oddzielny

wentylator, a nagrzewanie oraz dopływ świeżego powietrza i odpływ zużytego powietrza są
regulowane automatyczną aparaturą, sterowaną oddzielnie dla każdej strefy.

W suszarniach tunelowych przewiewowych sztaple tarcicy umieszczone na wózkach lub

na rolkach przesuwają się w tunelu w przeciwprądzie ogrzanego powietrza. Powietrze po
przejściu przez cały tunel z tarcicą odpływa na zewnątrz i nie wraca już do obiegu. Suszenie
drewna odbywa się w stosunkowo niskiej temperaturze wynoszącej około 30

0

C. Powietrze nie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

przechodzi wielokrotnie przez sztaple tarcicy, dzięki czemu jest zupełnie pozbawione
zarodników sinizny.

Suszarnie przeciwprądowo-współprądowe działają w układzie dwóch przeciwległych

strumieni powietrza. Całą długość tunelu można podzielić na cztery strefy: I – wejścia sztapla
i podgrzewania drewna, II – właściwego ostrego suszenia, III – łagodnego, wyrównawczego
suszenia, IV – ochładzania i klimatyzacji drewna oraz wstępnego podgrzewania wchodzącego
powietrza. W strefie I i II ruch powietrza odbywa się w kierunku przeciwnym do ruchu
tarcicy, natomiast w strefie III ruch powietrza jest zgodny z ruchem tarcicy. Sztaple tarcicy po
przejściu strefy III przesuwane są do strefy IV, w której chłodzi je strumień wchodzącego
świeżego powietrza skierowanego przeciwnie do ruchu tarcicy.

Wybór suszarni

Suszarnie komorowe z wymuszonym obiegiem powietrza są najbardziej uniwersalne

i mają najszerszy zakres stosowania. Ich zalety polegające na stosunkowo dużej szybkości
i dokładności suszenia materiałów do żądanego procentu wilgotności, na jednolitości suszenia
wszystkich materiałów w całej komorze, wreszcie duża swoboda w kierowaniu procesem
suszenia zależnie od suszonego materiału i stawianych wymagań dotyczących przebiegu
procesu, powodują, że suszarnie te nadają się do suszenia wszystkich rodzajów drewna
i wszystkich sortymentów. Z uwagi na szybki przebieg suszenia w tych suszarniach
sortymenty grubsze i wrażliwsze rodzaje drewna ciężkiego są dość poważnie narażone na
zeschnięcie, pękanie oraz paczenie. [2, s. 572]

Suszarnie komorowe z wymuszonym obiegiem powietrza powinny być stosowane przede

wszystkim do suszenia elementów przeznaczeniowych (budowlanych, meblarskich itp.).

W dużych tartakach i zakładach przemysłu tartacznego zaleca się stosowanie suszarni

tunelowych przeciwprądowych z poprzecznym ułożeniem tarcicy w tunelach, z automatyczną
regulacją warunków klimatycznych, wymiennikiem ciepła i rolkowymi przenośnikami do
przesuwania sztapli. Suszarnie tunelowe są urządzeniami przeznaczonymi do masowego
suszenia sortymentów o jednolitych cechach jakościowych i wymiarowych, a więc
wyprodukowanych z jednego rodzaju drewna i o zbliżonej wilgotności początkowej, a przy
tym o niezbyt wysokich wymaganiach pod względem jednolitości wysuszenia i końcowej
wilgotności. [2, s. 574]

Suszarnie tunelowe mniej nadają się natomiast do suszenia drewna wrażliwego, np.

większości rodzajów drewna z drzew liściastych, grubszych sortymentów i o większych
wymaganiach pod względem dokładności i jednolitości suszenia.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz rodzaje suszarni komorowych?
2. Scharakteryzować działanie suszarni komorowych?
3. Czy potrafisz narysować przykładowe schematy suszarni komorowych?
4. Jakie znasz rodzaje suszarni tunelowych?
5. Scharakteryzować działanie suszarni tunelowych?
6. Narysować przykładowe schematy suszarni tunelowych?
7. Jakie są wady i zalety rozwiązań poszczególnych rodzajów suszarni?
8. Określić podstawowe zasady wyboru suszarni?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ rodzaje suszarni komorowych i scharakteryzuj ich działanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą suszarni komorowych,
2) określić rodzaje suszarni komorowych,
3) narysować schematycznie przekrój przykładowej suszarni komorowej,
4) scharakteryzować działanie suszarni komorowych i przedstawić w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru w kratkę formatu A-4,
– ołówek/długopis,
– linijka,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Określ rodzaje suszarni tunelowych i scharakteryzuj ich działanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą dotyczącą suszarni tunelowych,
2) określić rodzaje suszarni tunelowych,
3) narysować schematycznie przekrój przykładowej suszarni tunelowej,
4) scharakteryzować działanie suszarni tunelowych i przedstawić w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru w kratkę formatu A-4,
– ołówek/długopis,
– linijka,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Określ podstawowe zasady wyboru suszarni.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat wyboru suszarni,
2) określić w formie pisemnej podstawowe zasady wyboru suszarni,
3) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) określić rodzaje suszarni komorowych?

¨

¨

2) scharakteryzować działanie suszarni komorowych?

¨

¨

3) narysować przykładowy schemat suszarni komorowej?

¨

¨

4) określić rodzaje suszarni tunelowych?

¨

¨

5) scharakteryzować działanie suszarni tunelowych?

¨

¨

6) narysować przykładowy schemat suszarni tunelowej?

¨

¨

7) określić wady i zalety rozwiązań poszczególnych rodzajów suszarni?

¨

¨

8) określić podstawowe zasady wyboru suszarni?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.4. Suszenie materiałów tartych

4.4.1. Materiał nauczania

Czynniki suszenia i ich wpływ na proces suszenia

Suszenie naturalne, nazywane również suszeniem na wolnym powietrzu lub

sezonowaniem, określa suszenie drewna przy wykorzystaniu otaczającego powietrza o nie
zmienionych parametrach. Suszenie naturalne charakteryzują poniższe cechy:
– brak możliwości osiągnięcia dowolnego poziomu wilgotności końcowej drewna;

wilgotność ta ustala się na poziomie zależnym od stanu powietrza atmosferycznego,

– sezonowość związana ze zróżnicowaniem warunków klimatycznych w różnych porach

roku,

– długotrwałość wynikająca z faktu wykorzystywania powietrza o naturalnych, nie

podwyższonych własnościach suszących,

– niebezpieczeństwo spękania drewna i opanowania go przez grzyby przy nadmiernym

przedłużaniu sezonowania lub niewłaściwym ułożeniu tarcicy. [5, s. 99]

Za wykorzystaniem naturalnego sposobu suszenia przemawiają: suszenia już w trakcie

składowania tarcicy wynikającego z organizacji procesu technologicznego, mniejsze
niebezpieczeństwo spękań wielkowymiarowych sortymentów, niskie koszty.

Przy sezonowaniu na wolnym powietrzu najważniejszy jest właściwy obieg powietrza.

Zależny jest on od dwóch grup czynników:
– dotyczących składowiska: kształt składowiska z uwzględnieniem rzeźby terenu, kierunek

panujących wiatrów i nasłonecznienie, system podziału składowiska na kwatery,
rozlokowanie sztapli na poszczególnych kwaterach,

– dotyczących konstrukcji sztapla: wysokość umieszczenia suszonego materiału nad

powierzchnią podłoża, gęstość rozmieszczenia materiału w stosie, wpływ konstrukcji
dachu oraz jego ustawienia w stosunku do kierunku panujących wiatrów, rodzaj obiektów
suszarniczych (zamknięte, otwarte).

Oprócz obiegu powietrza przy suszenia naturalnym istotne są również temperatura

i wilgotność powietrza, które w zależności od pory roku jak również w trakcie doby ulegają
znacznym wahaniom, co ma ujemny wpływ na długość i przebieg suszenia.

Przy konwekcyjnej metodzie przenoszenia ciepła czynnikami suszenia są: temperatura

powietrza, jego wilgotność względna i ruch powietrza obiegającego suszone drewno.

Przy suszeniu na wolnym powietrzu na otwartych składach mamy niewielki wpływ na

wymienione wyżej czynniki. Przez stosowanie prawidłowego sposobu sztaplowania,
legarowania i dachowania sztapli oraz wyboru kierunku ich ustawienia można do pewnego
stopnia wpływać na prędkość i kierunek ruchu powietrza.

Sztuczne suszenie materiałów tartych jest metodą szeroko rozpowszechnioną

w przemyśle. Posiada ono następujące zalety:
– wydatnie skraca czas suszenia w porównaniu z suszeniem naturalnym; umożliwia to

przyspieszenie obrotów tarcicą o odpowiednio niskim poziomie wilgotności,

– umożliwia osiągnięcie dowolnie niskiego poziomu średniej wilgotności końcowej tarcicy

przy zachowaniu odpowiedniej jakości wysuszonego drewna, tzn. równomierności
wysuszenia, eliminacji lub ograniczenia naprężeń wewnętrznych i wywoływanych przez
nie skutków w postaci spękań, zwichrowań itp. oraz fizycznych i technicznych własności
drewna,

– powoduje zabicie grzybni i ewentualnie znajdujących się w drewnie owadów, spełniając

rolę

czynnika

sterylizującego

i

konserwującego,

zmniejszając

lub

eliminując

niebezpieczeństwo sinienia, czerwienienia i pękania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

– zmniejsza zapotrzebowanie na powierzchnie składowisk.

Proces suszenia powietrznego metodą konwekcyjną w suszarniach opiera się na

kontrolowanej zmianie czynników suszenia. Każdy z nich oddziałuje na przebieg suszenia
w odpowiedni sposób i w określonym zakresie.

Temperatura powietrza wpływa przede wszystkim na procesy zachodzące wewnątrz

suszonego materiału, zwłaszcza na przewodność wody. Szczególne znaczenie ma gradient
temperatury, a więc różnica między temperaturą powierzchni drewna i jego wnętrza.
W konwekcyjnym suszeniu gradient temperatury do pewnego stopnia hamuje szybkość
przemieszczania wody, gdyż kieruje się ona od miejsc silnie nagrzanych do chłodniejszych,
a więc przy suszeniu konwekcyjnym od nagrzanej powierzchni do chłodniejszego wnętrza.
Dlatego też przy stosowaniu tej metody należy zwracać uwagę na możliwie jednolite
i szybkie nagrzanie całego przekroju suszonej tarcicy. [2, s. 599]

Wilgotność względna powietrza wpływa wyraźnie na intensywność parowania wody na

powierzchni materiału, przez co również działa na procesy zachodzące wewnątrz suszonego
materiału, a więc na szybkość dyfuzji wody z wilgotnego wnętrza drewna do jego suchszych
warstw przypowierzchniowych.

Prędkość obiegu powietrza również wpływa przede wszystkim na szybkość parowania

wody z powierzchni suszonych materiałów tartych, zabierając przylegającą do suszonego
drewna warstwę powietrza nasyconą wodą i wskutek tego umożliwiając dalsze jej parowanie.

Dokładne zharmonizowanie działania tych trzech czynników jest warunkiem szybkiego,

ekonomicznego i dobrego jakościowo suszenia drewna.

Regulacja czynników suszenia

Rozróżnia się trzy sposoby regulacji czynników suszenia:

−

temperatura stała, wilgotność względna powietrza malejąca, prędkość obiegu powietrza
stała,

−

temperatura wzrastająca, wilgotność względna powietrza malejąca, prędkość obiegu
powietrza stała,

−

temperatura wzrastająca, wilgotność względna powietrza stała, prędkość obiegu powietrza
stała.

Proces suszenia materiałów tartych może mieć różną intensywność, czyli różną szybkość

usuwania wody z drewna. Największa dopuszczalna w określonych warunkach intensywność
suszenia nie może powodować ujemnych następstw dla suszonego materiału. Dlatego też jest
ona różna dla różnych rodzajów drewna i grubości suszonych sortymentów, a ponadto zależy
także od przeznaczenia drewna.

Zmiany temperatury i wilgotności względnej powietrza (różnicy psychometrycznej)

reguluje się jednym z następujących sposobów:

−

według upływu czasu od początku zaplanowanego procesu suszenia: polega na
zmienianiu w określonych odstępach czasu temperatury powietrza i jego wilgotności
względnej,

−

według stopniowo zmniejszającej się wilgotności drewna: w określonych odstępach czasu
bada się wilgotność suszonych materiałów i dostosowuje się temperaturę i wilgotność
względną powietrza do wielkości planowanych,

−

według naprężeń zaobserwowanych w suszonym drewnie: w tym celu bada się stan
suszonego drewna według objawów wskazujących istnienie lub brak nadmiernych
naprężeń (pęknięcia, spaczenia, odkształcenia próbek itp.) i dostosowuje się do wyników
tych obserwacji parametry suszącego powietrza. [2, s. 581]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Przyrządy pomiarowe stosowane w procesie suszenia

W procesie suszenia materiałów tartych stosuje się następujące przyrządy pomiarowe:

−

do pomiaru temperatury: termometry szklane i manometryczne oraz pirometry elektryczne
lub termografy,

−

do pomiaru wilgotności względnej powietrza: psychometry lub psychografy,

−

do pomiaru wilgotności drewna: wagi oraz suszarki próbek drewna, przy pomocy których
ustala się dane wyjściowe do wzorów obliczeniowych, wilgotnościomierze elektryczne,

−

do pomiaru czasu – zegar,

−

do badania obiegu powietrza: anemometry skrzydełkowe, talerzowe lub dyferencjalne,
termoanemometry, aparaty dymowe.

Układanie materiałów tartych

W przypadku magazynowania i suszenia naturalnego tartych materiałów drzewnych

skład tarcicy nie może być zlokalizowany na gruntach podmokłych i gliniastych, powinien
być umiejscowiony na otwartej powierzchni, aby powietrze miało swobodny dostęp
i przepływ przez stosy drewna, tzw. sztaple.

Skład tarcicy dzieli się na kwatery. Szerokość kwater, wyznaczona odległością między

osiami podłużnych dróg transportu wewnątrzzakładowego, wynosi:
– przy sztaplowaniu ręcznym 12-13 m,
– przy sztaplowaniu za pomocą sztaplarek 13-14 m,
– przy stosowaniu wózków widłowych bocznego podnoszenia 6-11 m, zależnie od

wymiarów i konstrukcji wózków,

– przy używaniu widłowych wózków przedniego podnoszenia około 7 m. [5, s. 103]

Długości kwater, wyznaczone przez odległość między osiami poprzecznych dróg

transportu wewnętrznego, zamykają się w granicach 45-55 m. Pozwala to na umieszczenie na
długości kwatery 4 lub 5 sztapli. Na każdej z kwater można ustawić po dwa sztaple na
szerokości i cztery lub pięć sztapli na długości, czyli na jednej kwaterze można rozmieścić
8 lub 10 stosów, przy zachowaniu między nimi:
– odstępów wzdłużnych (między bokami sztapli) ok. 2 m,
– odstępów poprzecznych (między czołami sztapli) ok. 2,5 m.

Wykorzystanie poszczególnych części składowiska powinno sprzyjać właściwemu

wysychaniu zróżnicowanego materiału. Należy uwzględnić, że:
– najłagodniejsze warunki wysychania trzeba zapewnić dla drewna najbardziej wrażliwego,

tzn. bukowego, jesionowego oraz wiązowego; pozostałe gatunki drewna liściastego
znoszą nieco ostrzejsze warunki wysychania; najbardziej odporne na warunki suszenia
jest drewno świerkowe, jodłowe i modrzewiowe; najodporniejsze i znoszące
najintensywniejszy sposób suszenia jest drewno sosnowe,

– od strony nawietrznej należy układać na składowisku drewno sosnowe, świerkowe,

jodłowe i modrzewiowe, następnie zaś liściaste z wyjątkiem bukowego, jesionowego
i wiązowego, które należy układać w środkowej części składowiska,

– najbardziej nasłoneczniona część składowiska kwalifikuje się do suszenia cenniejszego

drewna, z tym jednak, że należy je zabezpieczyć przed powstawaniem pęknięć
słonecznych,

– metody dotyczące składowania drewna poszczególnych gatunków powinny być

modyfikowane w zależności od wymiarów sortymentów, tj. najcieńsze układa się od
strony nawietrznej, grubsze od strony zawietrznej, a najgrubsze na środku składowiska,
oraz od jakości, tj. sortymenty najwyższych klas jakości powinny być składowane
w środkowej części składowiska, gdzie panują najłagodniejsze warunki wysychania.

Zagospodarowanie poszczególnych kwater polega na ustawieniu stosów tarcicy.
Rozróżnia się następujące rodzaje stosów:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

– trójkątne do krótkotrwałego przechowywania tarcicy,
– stałe jednoczołowe i dwuczołowe pojedyncze o jednej długości układania tarcicy,
– stałe o podwójnej długości układania tarcicy: dwuczołowe niepełne, pełne i bliźniacze.

Rys. 10. Stos trójkątny [4, s. 166]

Rys. 11. Stos jednoczołowy pojedynczy [4, s. 167]

Rys. 12. Stos dwuczołowy pojedynczy [4, s. 167]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Rys. 13. Stos o podwójnej długości układania tarcicy
dwuczołowy niepełny [4, s. 168]

Rys. 14. Stos o podwójnej długości układania tarcicy
dwuczołowy pełny [4, s. 168]

Rys. 15. Stos o podwójnej długości układania tarcicy
bliźniaczy [4, s. 168]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Więcej informacji na temat technik sztaplowania, m.in. tarcicy nie obrzynanej,

podkładów kolejowych, fryzów i elementów przeznaczeniowych, znajdziesz w literaturze pod
pozycjami 2 (str. 407) i 5 (str. 106).

Pomiędzy warstwy tarcicy wkłada się listwy (przekładki), co umożliwia przepływ

powietrza. Grubsze przekładki powodują lepsze wietrzenie, a co za tym idzie szybsze
suszenie. W zależności od grubości desek stosuje się listwy przekładkowe o grubości 20 do
40 mm. Zbyt szerokie przekładki utrudniają suszenia, zbyt wąskie – pozostawiają odciśnięte
ślady. W praktyce najkorzystniejsze okazały się przekładki o przekroju kwadratowym. [1, s. 33]

Prawidłowe usztaplowanie materiałów powinno zapewnić:

−

utrzymanie kształtu nadanego im przez obróbkę maszynową, a więc wyeliminowanie
zwichrowaceń i spaczeń,

−

utrzymanie pierwotnej jakości, przede wszystkim przez uniknięcie pęknięć,

−

uzyskanie prawidłowego, równomiernego i niepowikłanego obiegu powietrza w całej
suszarni, a przede wszystkim między warstwami suszonych materiałów,

−

uzyskanie równomiernego wysuszenia całej partii i każdej suszonej sztuki,

−

pełne wykorzystanie objętości suszarni, a tym samym jej maksymalnej przelotowości.

W suszarniach ładunek komory powinien składać się z materiałów wypiłowanych

z jednego rodzaju drewna, o jednakowym stopniu obróbki maszynowej (obrzynane albo nie
obrzynane), o jednakowej grubości i możliwie zbliżonej wilgotności początkowej. Nie należy
także sztaplować materiałów krótkich długości poniżej 1 m z materiałami długimi.

Sztapel powinien być foremnym prostopadłościanem bez sztuk wystających poza

płaszczyznę boku albo czoła sztapla. Nierównomierności bocznej powierzchni sztapla wikłają
obieg powietrza, powodując miejscami odwrócenie kierunku obiegu powietrza, a między
niektórymi warstwami tarcicy jego zastój. [2, s. 615]

Szczególną uwagę należy zwrócić na to, aby przekładki sztaplowe były wykonane ze

zdrowego, nie zasiniałego i suchego drewna drzew iglastych i o jednakowej grubości. Należy
je układać:

−

prostopadle do długości suszonych materiałów, tzn. do boków sztapli,

−

dokładnie w pionowych kolumnach jedna nad drugą, co zapobiega zwisom i paczeniu się
materiałów,

−

w jednakowych odstępach,

−

pierwsze przekładki od czół sztapli równo z czołami suszonych materiałów.

Tarcicę układa się w warstwy w dwojaki sposób:

−

w suszarniach komorowych z wymuszonym lub w tunelowych z poprzecznym albo
śrubowym obiegiem powietrza – szczelnie, dosuwając boki sąsiednich sztuk do siebie,

−

w suszarniach komorowych z naturalnym obiegiem powietrza i w tunelowych
przeciwprądowych o wzdłużnym ułożeniu materiałów – z pozostawieniem między
bokami sąsiadujących ze sobą sztuk odstępów równych ok. 1/3 ich szerokości. [2, s. 616]

Kierowanie procesem suszenia

Kierowanie procesem suszenia jest nierozłącznie związane z kontrolą przebiegu

temperatury i wilgotności względnej powietrza oraz wilgotności suszonego drewna.

Proces suszenia rozpoczyna się z chwilą zamknięcia drzwi załadowanej komory lub

tunelu suszarni i włączenia ogrzewania przez otwarcie zaworu regulującego dopływ pary do
rur grzejnych. Jednocześnie w suszarni z wymuszonym obiegiem powietrza uruchamia się
wentylatory. W tym początkowym okresie kominki dopływowe i odpływowe powietrza
powinny być zamknięte.

W pierwszym okresie drewno jeszcze nie schnie, ponieważ suszarnia i wraz z nią

materiały tarte dopiero nagrzewają się do zaplanowanej temperatury. Okres nagrzewania trwa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

2-3 godzin dla drewna drzew iglastych i 3-16 godzin dla liściastych. Jest on tym dłuższy im
suszone sortymenty są grubsze oraz im suchsze i cięższe jest suszone drewno. [2, s. 617]

Po nagrzaniu komory i drewna do zaplanowanej temperatury rozpoczyna się okres

właściwego suszenia. Temperaturę w tym okresie, zależnie od przyjętej metody suszenia,
utrzymuje się na stałym, zaplanowanym poziomie albo stopniowo podwyższa się zgodnie
z odpowiadającymi danemu procesowi wskazówkami. Żądaną temperaturę uzyskuje się przez
włączanie lub wyłączanie dopływu pary do poszczególnych rur grzejnych. Temperaturę
można również regulować otwierając lub zamykając zasuwy w kominkach odpływowych
i dopływowych.

Jeśli temperatura w suszarni wzrośnie nadmiernie, wyłącza się część rur grzejnych przez

zamknięcie zaworu. Wzrasta przy tym wilgotność względna powietrza. W takim przypadku
należy usunąć część wilgotnego powietrza z suszarni i wprowadzić na jego miejsce
z zewnątrz powietrze suche przez częściowe otwarcie zasuw kominków dopływowych
i odpływowych. Gdyby wówczas obniżyła się temperatura, należy ponownie włączyć
grzejniki.

Dokładne utrzymanie przebiegu wilgotności względnej powietrza według zaplanowanej

krzywej byłoby możliwe w przypadku, gdyby faktyczny przebieg wysychania drewna
w czasie odpowiadał dokładnie zaplanowanemu wzorcowi. W praktyce jednak, ze względu na
dużą różnorodność budowy drewna, rzeczywista krzywa spadku wilgotności drewna mniej
lub bardziej odbiega od wzorcowej. Należy więc stale regulować wilgotność względną
powietrza w zależności od rzeczywistej wilgotności drewna w danej chwili. W tym celu bada
się w określonych odstępach czasu wilgotność wyrzynków kontrolnych, umieszczonych
w suszarni i dostosowuje się wilgotność względną powietrza do stwierdzonej wilgotności
drewna. Odpowiednią dla danego momentu wilgotność względną powietrza odczytuje się
z wykresu wzorcowego.

Przy bardziej wrażliwych rodzajach drewna i grubszych sortymentach, a także przy

wymaganej wysokiej jakości suszenia należy dodatkowo wprowadzić regulację warunków
klimatycznych na podstawie zachowania się suszonego drewna.

Czasem stosuje się czasowy system regulacji parametrów suszącego powietrza. Przy tym

systemie nie bada się wilgotności wyrzynków kontrolnych, ale zakłada się, że przebieg
spadku wilgotności drewna w czasie odpowiada zaplanowanemu. Dlatego też temperaturę
i wilgotność względną powietrza reguluje się w określonych odstępach czasu (np. co 2 lub 3
godziny), zgodnie z zaplanowanymi na tą godzinę wielkościami.

Wskazane jest zmienianie w czasie suszenia kierunku obrotów wentylatorów, a więc

i obiegu powietrza. Dzięki temu następuje wyrównanie i ujednolicenie warunków wysychania
drewna w środkowych częściach sztapli i przy bocznych ścianach komory. Takie
postępowanie jest szczególnie pożyteczne przy większych szerokościach sztapli (ponad 1,5m)
i przy większej wilgotności suszonych materiałów. [2, s. 621]

Suszenie jest ukończone, gdy na podstawie badania wilgotności wyrzynków kontrolnych

stwierdzi się osiągnięcie planowanego procentu końcowej wilgotności drewna.

W nowoczesnych zakładach przerobu drewna procesy suszenia materiałów tartych są

całkowicie zautomatyzowane, a regulacja poszczególnych czynników w zależności od
bieżących potrzeb i założonych parametrów prowadzona jest z wykorzystaniem
specjalistycznego sprzętu i oprogramowania komputerowego. Obsługa komputerowych
programów suszenia drewna prowadzona jest na podstawie szczegółowych instrukcji
stanowiskowych.

Obsługa komputerowego programu suszenia drewna, po szczegółowym zapoznaniu się

z instrukcją programu, rozpoczyna się od zainstalowania programu w komputerze. Zaznaczyć
należy, że właściwy przebieg procesów suszenia zapewni program pochodzący
z wyspecjalizowanej firmy, opatrzony stosownym hologramem i posiadający licencję.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Instalację programu należy przeprowadzić zgodnie z poleceniami instalatora. Po
zainstalowaniu należy ponownie uruchomić komputer.

Po umieszczeniu partii tarcicy w komorze suszarniczej przeszkolony operator uruchamia

program komputerowy suszenia drewna. W zależności od rodzaju drewna, wymiarów oraz
oczekiwanych efektów suszenia operator wprowadza poszczególne dane wejściowe do
komputera (omówione wyżej), na bazie których program będzie realizował i kontrolował
przebieg procesu suszenia. Po zakończeniu cyklu suszenia na ekranie monitora pojawi się
komunikat o zakończonym procesie i wyłączeniu poszczególnych urządzeń. Program
umożliwia wydruk raportu suszenia jak również raporty i wykresy kontrolne z przebiegu
procesu.

Parowanie suszonego drewna

Parowanie materiałów tartych w czasie suszenia ma na celu:

−

równoczesne nagrzanie drewna i komory suszarniczej przy równoczesnym utrzymaniu
odpowiednio wysokiej wilgotności względnej powietrza,

−

przesycenie wodą warstw suchszych, wyrównując w ten sposób rozkład wilgotności
w poszczególnych sztukach i w całej partii suszonych materiałów, dzięki czemu
zmniejszają się naprężenia wewnętrzne oraz niebezpieczeństwo pękania i paczenia się
materiałów,

−

umożliwienie dalszej dyfuzji wody z wilgotnego wnętrza w stronę warstw zewnętrznych,

−

wyrównanie rozkładu wilgotności w wysuszonym drewnie, a więc i naprężeń, przez co
ułatwia dalszą obróbkę materiałów oraz ich ochronę przed pękaniem i paczeniem się
w tym czasie,

−

niszczenie żerujących w drewnie szkodliwych owadów i zapobieganie rozwojowi
grzybów oraz pleśni.

Parowanie jako jeden z czynników suszenia materiałów tartych może być:

−

wstępne, przed okresem suszenia właściwego,

−

zapobiegawcze, w okresie właściwego suszenia,

−

wyrównawcze, po okresie właściwego suszenia.

Parowanie wstępne ma na celu szybkie nagrzanie komory i materiałów tartych przy

jednoczesnym zachowaniu wymaganej w tym czasie wysokiej wilgotności względnej
powietrza. Jeśli poddaje się suszeniu w suszarni materiały już podsuszone na wolnym
powietrzu, parowanie wstępne ma również na celu wyrównanie rozkładu wilgotności
w drewnie i usunięcie ewentualnie już istniejącego zaschnięcia. Ponadto zabieg ten stosuje się
w celu zabicia owadów żerujących w drewnie i usunięcia niebezpieczeństwa rozwoju pleśni,
sinizny i innych grzybów. Należy pamiętać, że zbyt długie parowanie wywołuje ujemne
skutki, gdyż warstwy drewna nadmiernie nasycone wodą i spęczniałe nie przyjmują wody
dyfundującej z wnętrza, lecz same wywierają ciśnienie na warstwy zewnętrzne, wywołując
silne spękanie.

Parowanie zapobiegawcze w czasie suszenia stosuje się w celu uniknięcia szkodliwych

następstw zaschnięcia powierzchni drewna i usunięcia tego stanu.

Parowanie wyrównawcze ma na celu wyrównanie rozkładu wilgotności i napięć

powstających w suszonych materiałach.

Konserwacja materiałów tartych po suszeniu i ich składowanie

Przy składowaniu drewna wysuszonego korzystna jest jego właściwość polegająca na

tym, że powrotne wchłanianie wody z powietrza odbywa się dość wolno, a stan równowagi
higroskopijnej dla wchłaniania wody jest nieco niżej niż dla jej wydalania. Drewno
składowane po suszeniu może więc być poddawane działaniu nieco wilgotniejszego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

powietrza, niż to podaje wykres równowagi higroskopijnej bez obawy, że spęcznieje wskutek
wtórnego nawilżenia.

Aby uniknąć zmiany procentu wilgotności materiałów magazynowanych po wysuszeniu,

należy w pomieszczeniach magazynowych zapewnić klimatyzację, czyli utrzymanie
pożądanej wilgotności względnej powietrza i odpowiedniej temperatury.

Kontrola przebiegu suszenia

Do czynności kontrolnych w procesie suszenia należą:

−

kontrola temperatury i wilgotności względnej powietrza,

−

kontrola schnięcia drewna,

−

kontrola obiegu powietrza.

Kontrolę temperatury i wilgotności względnej powietrza wykonuje się na podstawie

wskazań

termometru

i

psychronometru.

Czynności

kontrolne

przeprowadza

się

systematycznie przez cały czas suszenia co 1 lub 2 godziny.

Schnięcie drewna kontroluje się przez cały czas prowadzonego procesu suszenia,

regularnie co 4 do 8 godzin. Kontrola polega na ważeniu wyrzynków kontrolnych i na
ustaleniu ich bieżącej masy, a następnie obliczeniu dla każdego kolejnego ważenia i każdego
wyrzynka bieżącej wilgotności drewna. Bieżąca kontrola wilgotności drewna stanowi
niezbędna podstawę do regulowania wilgotności względnej powietrza w komorze. Po każdej
kontroli wilgotności drewna sprawdza się na wykresie wzorcowym, czy rzeczywista
wilgotność drewna odpowiada zaplanowanej na tą godzinę, a więc czy schnięcie drewna
przebiega według krzywej wzorcowej. [2, s. 636]

Należy również stwierdzić, czy wewnętrzne i zewnętrzne warstwy suszonych materiałów

wysychają równomiernie, a ponadto czy cała suszona partia schnie jednolicie. Kontrola
polega na obserwowaniu powierzchni suszonych materiałów. Pojawiające się na nich
pęknięcia ostrzegają przed możliwością zeschnięcia. W takim przypadku pobiera się tzw.
próbki widełkowe, wycinając z suszonych materiałów w odległości ok. 50 cm od czoła
wybranej sztuki plaster drewna grubości 1/5 do 1/3 grubości sztuki. W plastrze tym wykonuje
się dwa nacięcia i wyłamuje jego środek. Gdy końce widełek zagną się do środka oznacza to,
że nastąpiło zaschnięcie.

Kontrolę obiegu powietrza przeprowadza się aparatem do wytwarzania sztucznego dymu.

Aparat umieszcza się w różnych częściach komory od strony wlotu powietrza do wnętrza
komory, skierowując strumień dymu na różne części sztapli. Należy wykonać możliwie dużo
takich prób i obserwować kierunek oraz szybkość strumieni dymu. Na podstawie obserwacji
stwierdza się, czy prąd powietrza dociera równomiernie do wszystkich części komory
i umieszczonych w niej sztapli, czy też omija niektóre lub dochodzi do nich zbyt słabo.

Wyniki kontroli należy na bieżąco nanosić na wykresy i notować, utrwalając w ten

sposób liczbowo i graficznie przebieg tych procesów w czasie. Wykres przebiegu suszenia
najlepiej sporządzić na papierze milimetrowym. Na linii poziomej nanosi się czas suszenia
oraz czasy cząstkowe. Na linii pionowej określa się procentowe wielkości wilgotności drewna
i wilgotności powietrza oraz temperatury suszenia.

Oprócz wykresów kontrolnych dla każdego procesu suszenia należy sporządzać

szczegółowe zapisy wyników kontroli w postaci tzw. raportów suszarnianych. Raport taki
obejmuje:

−

wszelkie dane o suszonych materiałach tartych,

−

dyspozycje i przepisy dotyczące prowadzenia suszenia,

−

odzwierciedlenie rzeczywistego przebiegu suszenia w postaci liczbowych i danych,
uzyskanych w wyniku kontroli procesu suszenia.
Przykładowy druk raportu suszenia znajdziesz w literaturze pod pozycją 5, str. 196.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znasz czynniki suszenia?
2. Jaki wpływ mają poszczególne czynniki suszenia na proces suszenia?
3. W jaki sposób odbywa się regulacja czynników suszenia?
4. Jakie znasz przyrządy stosowane w procesie suszenia materiałów tartych?
5. Ułożyć tarcicę w sztaple?
6. Co uzyskuje się przez prawidłowe usztaplowanie materiałów tartych?
7. Scharakteryzować kierowanie procesem suszenia?
8. Jaki cel ma parowanie drewna?
9. Na czym polega kontrola przebiegu suszenia?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj czynniki suszenia i sposoby ich regulacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat czynników suszenia,
2) określić czynniki suszenia i ich wpływ na proces suszenia,
3) określić sposoby regulacji czynników suszenia,
4) przedstawić powyższe w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Ułóż tarcicę w stosy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat układania tarcicy w stosy,
2) scharakteryzować sposoby układania tarcicy w stosy,
3) ułożyć tarcicę w stos trójkątny,
4) ułożyć tarcicę w stos pojedynczy jedno- i dwuczołowy,
5) ułożyć tarcicę w stos o podwójnej długości układania tarcicy: dwuczołowy niepełny,

dwuczołowy pełny, bliźniaczy,

6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– tarcica obrzynana i nie obrzynana,
– podstawa sztapli tarcicy lub wózki do transportu tarcicy,
– przekładki drewniane,
– literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj kierowanie procesem suszenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na temat kierowania procesem suszenia,
2) scharakteryzować kierowanie procesem suszenia,
3) przedstawić powyższe w formie opisowej
4) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj przeprowadzenie kontroli przebiegu procesu suszenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z literaturą na ten temat,
2) określić czynności kontrolne w procesie suszenia,
3) scharakteryzować przeprowadzenie kontroli przebiegu suszenia,
4) przedstawić powyższe w formie opisowej,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– notatnik,
– arkusz papieru format A-4,
– ołówek/długopis,
– literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) określić czynniki suszenia materiałów tartych?

¨

¨

2) scharakteryzować wpływ poszczególnych czynników suszenia na

proces suszenia?

¨

¨

3) scharakteryzować regulację czynników suszenia?

¨

¨

4) określić przyrządy stosowane w procesie suszenia?

¨

¨

5) ułożyć tarcicę w sztaple?

¨

¨

6) określić cele prawidłowego usztaplowania tarcicy?

¨

¨

7) scharakteryzować kierowanie procesem suszenia?

¨

¨

8) określić cel parowania drewna?

¨

¨

9) scharakteryzować kontrolę przebiegu suszenia?

¨

¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.

Do każdego pytania dołączone są cztery możliwości odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część - poziom ponadpodstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia !

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Jaki rodzaj wody wypełnia przestrzenie międzymicelarne w drewnie?

a) woda wolna,
b) woda związana,
c) woda krystalizacyjna,
d) woda bieżąca.

2. Jakie zjawiska fizyczne występują przy suszeniu drewna?

a) dyfuzja, termodyfuzja i osmoza,
b) entalpia i termowizja,
c) kataliza,
d) entropia.

3. W drugim okresie schnięcia drewna naprężenia rozciągające występują:

a) w warstwach wewnętrznych,
b) w warstwach czołowych,
c) w warstwach zewnętrznych,
d) nie występują.

4. W jakiej postaci przemieszcza się w drewnie woda związana?

a) ciekłej,
b) parowej,
c) ciekłej i parowej,
d) krystalicznej.

5. Warunkiem ułożenia prawidłowego planu suszenia jest ustalenie:

a) rzeczywistej wilgotności drewna,
b) wilgotności względnej powietrza,
c) temperatury powietrza,
d) wzorcowego przebiegu zmian temperatury i wilgotności względnej powietrza.

6. Z którego miejsca pobiera się próbki z tarcicy dłuższej?

a) 80 cm od czoła tarcicy,
b) 50 cm od czoła tarcicy,
c) 20 cm od czoła tarcicy,
d) bezpośrednio z czoła tarcicy.

7. Pierwsze ważenie próbek tarcicy w trakcie suszenia przeprowadza się po:

a) 24 godzinach,
b) 18 godzinach,
c) 12 godzinach,
d) 6 godzinach.

8. Czas suszenia oblicza się m.in. według sposobu:

a) Pitagorasa,
b) Kollmanna,
c) Brinella,
d) Hertza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

9. Do badania wilgotności względnej powietrza w suszarni służy:

a) psychometr,
b) barometr,
c) manometr,
d) spektrometr.

10. W suszarni tunelowej przeciwprądowej strumień powietrza przebiega:

a) zgodnie z kierunkiem ruchu drewna,
b) przeciwnie do kierunku ruchu drewna,
c) poprzecznie do kierunku ruchu drewna – z boku,
d) poprzecznie do kierunku ruchu drewna – z góry.

11. Jakie czynniki wpływają na proces suszenia drewna?

a) tylko temperatura powietrza,
b) tylko wilgotność względna powietrza,
c) tylko ruch powietrza obiegającego suszone drewno,
d) temperatura i wilgotność względna powietrza oraz ruch powietrza.

12. Jakie są główne wady nieprawidłowego suszenia drewna?

a) zmiana barwy drewna,
b) pęknięcia, spaczenia i odkształcenia drewna,
c) spadek wilgotności drewna,
d) wzrost temperatury drewna.

13. Jakie przyrządy pomiarowe służą do badania obiegu powietrza w suszarni?

a) termometry manometryczne,
b) pirometry elektryczne,
c) wilgotnościomierze elektryczne,
d) anemometry skrzydełkowe, talerzowe lub dyferencjalne.

14. Okres nagrzewania drewna drzew iglastych o grubości 25mm wynosi:

a) 2-3 godzin,
b) 4-5 godzin,
c) 6-9 godzin,
d) 10-12 godzin.

15. Kiedy termodyfuzja ma ten sam kierunek co dyfuzja?

a) na początku procesu suszenia,
b) przy nagrzewaniu intensywnym powierzchni drewna,
c) gdy powierzchnia drewna ma wyższą temperaturę niż jego wnętrze,
d) gdy powierzchnia drewna ochładza się szybciej i ma niższą temperaturę niż jego

wnętrze.

16. Co to jest gradient spadku wilgotności drewna?

a) stosunek rzeczywistej średniej wilgotności drewna do jego temperatury,
b) stosunek temperatury do wilgotności względnej powietrza w komorze suszarniczej,
c) stosunek wilgotności drewna przy stanie równowagi z warunkami klimatycznymi do

jego średniej wilgotności,

d) stosunek rzeczywistej średniej wilgotności drewna w danym momencie do jego

wilgotności przy stanie równowagi z panującymi w tym momencie warunkami
klimatycznymi, przy których drewno schnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

17. Kiedy w komorze suszarniczej wzrasta wilgotność powietrza?

a) gdy zasuwa dopływowa jest otwarta, a odpływowa zamknięta,
b) gdy zasuwa dopływowa jest zamknięta, a odpływowa otwarta,
c) gdy obie zasuwy są zamknięte,
d) gdy obie zasuwy są otwarte.

18. Do suszenia drewna wrażliwego, o większych wymaganiach pod względem dokładności

i jednolitości suszenia w mniejszym stopniu nadają się:
a) suszarnie komorowe z wentylatorami na jednym wspólnym wale,
b) suszarnie komorowe z wentylatorami na osobnych krótkich wałach,
c) suszarnie tunelowe,
d) suszarnie przeciwprądowo-współprądowe.

19. Wzrost intensywności parowania wody i temperatury na powierzchni suszonego drewna

powoduje:
a) wzrost dyfuzji,
b) wzrost termodyfuzji,
c) spadek dyfuzji,
d) wzrost dyfuzji i termodyfuzji.

20. Tarcicę nie obrzynaną ustawia się m.in. w sztapel:

a) skrzynkowy,
b) kratowy,
c) blokowy lub półblokowy,
d) prostopadłościenny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ............................................................................................................................

Suszenie drewna

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punktacja

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

6. LITERATURA

1. Deyda B., Beilschmidt L.: Technologia drewna. Podręcznik do nauki zawodu. Cz. 1.

Wydawnictwo REA, Warszawa 2002

2. Gromadzki J.: Technologia drewna. Tom I. PWRiL, Warszawa 1974
3. Krzysik F.: Nauka o drewnie. PWN, Warszawa 1978
4. Prządka W.: Technologia meblarstwa. Cz. I. WSiP, Warszawa 1973
5. Sobczak K.: Poradnik suszarnika drewna. Biuro Wydawnictw KDW, Warszawa 1971

Czasopisma

−

Gazeta przemysłu Drzewnego: Wydawnictwo Inwestor sp. z o. o.

−

Gazeta Drzewna – Holz-Zentralblatt Polska sp. z o.o. Poznań

−

Przemysł Drzewny: Wydawnictwo Świat sp. z o. o.