Prawidłowy przebieg porodu

Prawidłowy przebieg porodu

Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę po

Z dużym przybliżeniem przewidujemy termin porodu, znając datę po

krycia lub unasiennienia

krycia lub unasiennienia

samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne

samicy oraz czas trwania ciąży u tego gatunku. Jednak precyzyjne

ustalenie jego terminu

ustalenie jego terminu

okazuje się niemożliwe.

okazuje się niemożliwe.

Okres zwiastunowy

Okres zwiastunowy

Na 2

Na 2

-

-

3 tygodnie

3 tygodnie

przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg sromowych,

przed zbliżającym się porodem następuje: obrzęk warg sromowych,

a u świń

a u świń

ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,

ich zaczerwienie i powiększają się również gruczoły mlekowe,

u świń

u świń

▬

▬

obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek

obserwuje się obrzęk i zaczerwienienie sutek

,

,

u krów

u krów

▬

▬

wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy

wycisnąć można kilka kropel lepkiej cieczy

,

,

u klaczy

u klaczy

▬

▬

co jakiś czas wydobywa się siara

co jakiś czas wydobywa się siara

.

.

w miarę zbliżającego się

w miarę zbliżającego się

porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo ciążowego śluzu,

porodu z pochwy krów wycieka gęste pasmo ciążowego śluzu,

podobne do zwisającego sopla lodu,

podobne do zwisającego sopla lodu,

na 2

na 2

-

-

3 dni

3 dni

przed porodem ten śluz staje się rzadszy,

przed porodem ten śluz staje się rzadszy,

na kilka dni

na kilka dni

przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich dochodz

przed rozwiązaniem u samic dużych zwierząt gospodarskich dochodz

i do:

i do:

zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo

zwiotczenia i zapadania się więzadeł krzyżowo

-

-

ogonowych, samice zaczynają niepokoić się,

ogonowych, samice zaczynają niepokoić się,

często grzebią kończynami w ściółce, na przemian pokładają się i

często grzebią kończynami w ściółce, na przemian pokładają się i

często powstają.

często powstają.

Z chwilą zaobserwowania tych przejawów

Z chwilą zaobserwowania tych przejawów

osoby obsługujące zwierzęta powinny być

osoby obsługujące zwierzęta powinny być

przygotowane do udzielenia pomocy.

przygotowane do udzielenia pomocy.

Przygotować należy:

Przygotować należy:

dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią być

dobre oświetlenie, dużo czystej i świeżej ściółki (może nią być

dłużej

dłużej

pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówk

pocięta słoma). Zwierzę najlepiej jest przeprowadzić do porodówk

i lub usunąć inne zwierzęta

i lub usunąć inne zwierzęta

oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).

oraz przewietrzyć pomieszczenie (~18oC).

Przed udzieleniem pomocy warto przygotować:

Przed udzieleniem pomocy warto przygotować:

zimną i gorącą wodę, czyste prześcieradło

zimną i gorącą wodę, czyste prześcieradło

i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do

i ręcznik, linki lub łańcuch porodowy, nożyczki i przewiązki do

pępowiny, do jej odkażenia

pępowiny, do jej odkażenia

jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do

jodynę lub fiolet gencjany, czopki lub pałeczki do

-

-

maciczne oraz roztwór nadmanganianu

maciczne oraz roztwór nadmanganianu

potasu, a w przypadku macior kleszcze do łamania ostrych końców

potasu, a w przypadku macior kleszcze do łamania ostrych końców

zębów u prosiąt.

zębów u prosiąt.

II.

II.

Przebieg porodu (trójetapowy)

Przebieg porodu (trójetapowy)

Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.

Okres bólów przygotowawczych i rozwierania szyjki macicznej.

Okres bólów partych i wydalania płodu.

Okres bólów partych i wydalania płodu.

Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska

Okres bólów poporodowych i wydalania łożyska

.

.

W 1 okresie

W 1 okresie

występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund) stopniowo

występują słabe bóle (trwają niekiedy po kilka sekund) stopniowo

nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca si

nasilające się i trwające dłużej. W tym czasie płód przekręca si

ę o 180o oraz ustawia

ę o 180o oraz ustawia

własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki. Błony płodow

własnym kręgosłupem równolegle do kręgosłupa matki. Błony płodow

e wciskają się

e wciskają się

do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.

do dróg rodnych i rozwierają szyjkę maciczną.

Okres ten trwa

Okres ten trwa

:

:

12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2

12 godzin u klaczy, 6 godzin u krów, 2

-

-

6 godzin u świń.

6 godzin u świń.

W 2 okresie

W 2 okresie

bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut,

bóle porodowe przybierają na sile, trwają po kilkanaście minut,

z

z

bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macic

bardzo krótkimi przerwami. Pod wpływem porodowych skurczów macic

y i przy

y i przy

współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywiera

współudziale płodu dochodzi do wyparcia płodu. Ciśnienie wywiera

ne na płód

ne na płód

(skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie kr

(skurcze macicy, mięsni brzucha, napięcie przepony i wygięcie kr

ęgosłupa = 80

ęgosłupa = 80

daN

daN

–

–

kG

kG

). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej pęcherz płodowy p

). Przy prawidłowym rozwarciu szyjki macicznej pęcherz płodowy p

ęka w pochwie,

ęka w pochwie,

po czym dochodzi do wydalenia płodu.

po czym dochodzi do wydalenia płodu.

Okres ten trwa

Okres ten trwa

:

:

15

15

-

-

30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2

30 minut u klaczy, 3 godziny u krowy, 2

-

-

6 godzin u świń.

6 godzin u świń.

W 3 okresie

W 3 okresie

pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach macicy

pojawiają się bóle porodowe i po kilkakrotnych skurczach macicy

dochodzi do wydalenia łożyska.

dochodzi do wydalenia łożyska.

Okres ten trwa

Okres ten trwa

:

:

około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do kilkunastu g

około godziny u klaczy i świń, a u krów od kilku do kilkunastu g

odzin.

odzin.

Pomoc przy porodzie

Pomoc przy porodzie

Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest

Poród jest aktem fizjologicznym, stąd interwencja człowieka jest

w zasadzie zbędna. Jednak

w zasadzie zbędna. Jednak

niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwinię

niekiedy trzeba pomóc samicom, zwłaszcza tym, z niezbyt rozwinię

tymi mięśniami tłoczni

tymi mięśniami tłoczni

brzusznej.

brzusznej.

Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca mo

Jeżeli poród rozpoczął się, a nie postępuje on dalej, hodowca mo

że oprowadzać samicę (przegonić

że oprowadzać samicę (przegonić

maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brz

maciorę wzdłuż ganku) lub rozcierać powrósłami słabiznę oraz brz

uch, wzmagając tym samym bóle

uch, wzmagając tym samym bóle

porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary s

porodowe. Jednakże wydostającego się z dróg rodnych (ze szpary s

romowej) pęcherza płodowego,

romowej) pęcherza płodowego,

nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.

nie wolno przedwcześnie przerywać, ani wyciągać na siłę.

Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomoc

Jeżeli poród się przedłuża a samica jest zmęczona, to przy pomoc

y co najwyżej 2 ludzi, można

y co najwyżej 2 ludzi, można

ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są praw

ułatwić wydalenie płodu, o ile jego położenie i ułożenie są praw

idłowe.

idłowe.

Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sro

Wyjałowione linki porodowe zakłada się na widoczne w szparze sro

mowej nadgarstki i pociąga się

mowej nadgarstki i pociąga się

za nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.

za nie (w czasie parcia) ku przodowi i nieco w dół.

W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami

W czasie wydalania płodu chronić należy krocze przed pęknięciami

, uciekając obydwoma rękoma na

, uciekając obydwoma rękoma na

jego okolicę.

jego okolicę.

Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy

Ponieważ krowy i klacze rodzą często w pozycji stojącej, należy

wydobywając podtrzymywać płód,

wydobywając podtrzymywać płód,

by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu

by wypychany nagłymi skurczami, nie przerwał pępowiny we wnętrzu

macicy lub nie spowodował

macicy lub nie spowodował

pęknięcia pochwy lub macicy.

pęknięcia pochwy lub macicy.

Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z fol

Obecnie najlepiej jest odbierać noworodki na prześcieradła z fol

ii lub na czystą ściółkę.

ii lub na czystą ściółkę.

Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę

Przed opuszczeniem dróg rodnych przez noworodka, należy okolicę

sromu dokładnie oczyścić (np. z

sromu dokładnie oczyścić (np. z

kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadba

kału) i opłukać tę okolicę roztworem nadmanganianu potasu. Zadba

ć należy, by zewnętrzne części

ć należy, by zewnętrzne części

narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stęp

narządu rodnego nie były narażone na zabrudzenie. U prosiąt stęp

ić należy ostre krawędzie zębów.

ić należy ostre krawędzie zębów.

Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze r

Zmęczoną oraz spoconą po porodzie krowę należy osuszyć, poprze r

ozcieranie jej skóry, najlepiej

ozcieranie jej skóry, najlepiej

wiechciem ze słomy.

wiechciem ze słomy.

Usunąć łożysko!

Usunąć łożysko!

Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemie

Samicom bezpośrednio po porodzie podaje się letnie póło z siemie

nia lnianego lub otrąb pszennych.

nia lnianego lub otrąb pszennych.

Prawidłowy przebieg porodu

Prawidłowy przebieg porodu

Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą źle przyswajać pas

Krowy po wycieleniu żywimy ostrożnie, bo mogą źle przyswajać pas

zę:

zę:

w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytow

w pierwszym dniu po porodzie dawka powinna być zbliżona do bytow

ej,

ej,

w 2

w 2

-

-

3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cech

3 dni po porodzie podajemy paszę treściwą o rozwalniających cech

ach (np.

ach (np.

otręby pszenne).

otręby pszenne).

Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy

Lochie (poporodowa wydzielina macicy) to normalne zjawisko, gdy

zanikają:

zanikają:

u klaczy

u klaczy

▬ pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,

▬ pomiędzy 8 a 10 dniem po porodzie,

u krowy

u krowy

▬ do 17 dni po porodzie,

▬ do 17 dni po porodzie,

u owcy i kozy

u owcy i kozy

▬ do 10 dnia po porodzie,

▬ do 10 dnia po porodzie,

u świni

u świni

▬ do 8 dnia po porodzie.

▬ do 8 dnia po porodzie.

Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno

Najobfitsze są one przez 2 dni po porodzie oraz mają ciemno

-

-

czerwoną barwę

czerwoną barwę

(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonaw

(brązowy odcień). Z każdym dniem stają się jaśniejsze: czerwonaw

e, różowe, żółte,

e, różowe, żółte,

beżowe do przeźroczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony

beżowe do przeźroczystych. Interwencji wymaga na pewno wydłużony

czas

czas

wydalania lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.

wydalania lochii lub dłużej utrzymująca się krwista ich barwa.

Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:

Zwijanie się macicy po porodzie (inwolucja) trwa:

u klaczy

u klaczy

▬ 28

▬ 28

-

-

30 dni po porodzie,

30 dni po porodzie,

u krowy

u krowy

▬ 17

▬ 17

-

-

24 dni po porodzie,

24 dni po porodzie,

u owcy i kozy

u owcy i kozy

▬ do 24 dni po porodzie,

▬ do 24 dni po porodzie,

u świni

u świni

▬ 6

▬ 6

-

-

8 dni po porodzie.

8 dni po porodzie.

Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie

Pełna inwolucja macicy powinna nastąpić w 2 tygodnie po porodzie

, a klacze można

, a klacze można

już wtedy użyć do lżejszych prac.

już wtedy użyć do lżejszych prac.

Higiena noworodka

Higiena noworodka

Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez pr

Pomieszczenia dla noworodków muszą być ciepłe, suche oraz bez pr

zeciągów. Prosiętom zapewnić należy

zeciągów. Prosiętom zapewnić należy

promienniki podczerwieni lub termo

promienniki podczerwieni lub termo

-

-

klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w tym czas

klatki. Zbyt niska temperatura powietrza może obniżyć w tym czas

ie

ie

ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3

ich wewnętrzną ciepłotę ciała nawet o 3

o

o

C. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać należy podać

C. Osłabionym prosiętom, które nie mogą ssać należy podać

wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u

wodę z glukozą lub miodem (2 łyżeczki/l). Brak ssania prowadzi u

macior do zapalenia macicy.

macior do zapalenia macicy.

Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i j

Noworodkowi zaraz po urodzeniu należy usunąć śluz z nozdrzy i j

amy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze

amy ustnej. Pozwoli mu to na pierwsze

pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu.

pełne wdechy i ma duży wpływ na rozwój płuc i całego organizmu.

Prosiętom należy łamać kiełki !

Prosiętom należy łamać kiełki !

Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodo

Następnie jego ciało uwalnia się z pozostałości po błonach płodo

wych.

wych.

Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępow

Po czym przystępujemy do podwiązania, obcięcia i odkażenia pępow

iny.

iny.

▬ u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a

▬ u dużych zwierząt podwiązujemy ją na szerokość dłoni, a

▬ u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jody

▬ u małych w odległości dwóch palców. Odkażamy ją roztworem jody

ny lub fiolety gencjany.

ny lub fiolety gencjany.

Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała now

Kolejną z ważnych czynności jest osuszenie powierzchni ciała now

orodka przez energiczne jej rozcieranie

orodka przez energiczne jej rozcieranie

wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energic

wiechciem słomy lub papierem do jednorazowego użytku. To energic

zne nacieranie skóry wzmaga

zne nacieranie skóry wzmaga

zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robac

zarówno krążenie krwi, jak i pobudza oddychanie oraz ruchy robac

zkowe jelit.

zkowe jelit.

Najpóźniej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmi

Najpóźniej w godzinę po urodzeniu noworodek powinien być nakarmi

ony siarą własnej matki. Wymię i

ony siarą własnej matki. Wymię i

strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i

strzyki, przed dopuszczeniem cielęcia, należy umyć ciepłą wodą i

mydłem. Pojąc je

mydłem. Pojąc je

zdojoną

zdojoną

siarą należy

siarą należy

używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie cz

używać czystych wiader i wyparzonych wrzątkiem. Prosięta, nie cz

ekając na ukończenie porodu, dosadza

ekając na ukończenie porodu, dosadza

się do sutka najpóźniej po godzinie. Siara ma właściwości przecz

się do sutka najpóźniej po godzinie. Siara ma właściwości przecz

yszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a

yszczające, co sprzyja oddaniu smółki, a

z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przy

z upływem czasu przewód pokarmowy noworodków coraz trudniej przy

swaja zawarte w niej przeciwciała.

swaja zawarte w niej przeciwciała.

U słabych źrebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Trac

U słabych źrebiąt nierzadko dochodzi do zatrzymania smółki. Trac

ą one chęć do ssania oraz często

ą one chęć do ssania oraz często

napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kol

napinają się do oddania kału, którego nie mogą wydalić. Bóle kol

kowe pojawiają się u nich na drugi

kowe pojawiają się u nich na drugi

dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądź poda

dzień. Zrobić należy im wtedy lewatywę z letniej wody, bądź poda

ć wywar z siemienia lnianego lub

ć wywar z siemienia lnianego lub

pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interw

pszennych otrąb. W przypadku braku poprawy konieczna jest interw

encja weterynaryjna.

encja weterynaryjna.

Poród a oś

Poród a oś

przysadkowo

przysadkowo

-

-

nadnerczowa

nadnerczowa

Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi

Zbliżający się poród (dojrzałość i pobudzenie osi

przysadkowo

przysadkowo

-

-

nadnerczowej

nadnerczowej

u płodu)

u płodu)

uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działan

uwrażliwia rozwijającą się intensywnie korę nadnerczy na działan

ie ACH. Wprost

ie ACH. Wprost

proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi koncen

proporcjonalnie do rozwoju płodu podnoszą się w jego krwi koncen

tracja ACH oraz

tracja ACH oraz

kortykosterydów, których poziomy wynoszą:

kortykosterydów, których poziomy wynoszą:

na 3 tygodnie przed porodem

na 3 tygodnie przed porodem

▬ 5

▬ 5

ng

ng

/ml,

/ml,

w 4 dniu przed porodem

w 4 dniu przed porodem

▬ 25

▬ 25

ng

ng

/ml, a

/ml, a

podczas porodu

podczas porodu

▬ 70

▬ 70

ng

ng

/ml (samego tylko

/ml (samego tylko

hydrokortyzonu

hydrokortyzonu

).

).

W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymat

W odpowiedzi na wzrost poziomu płodowych kortykosterydów enzymat

yczna aktywność

yczna aktywność

łożyska (17α

łożyska (17α

-

-

hydroksylazy, C

hydroksylazy, C

-

-

17,20

17,20

-

-

hydroksylazy

hydroksylazy

i

i

aromatazy

aromatazy

) zwiększa się. Umożliwia to

) zwiększa się. Umożliwia to

przekształcanie z C

przekształcanie z C

-

-

21 (progesteron,

21 (progesteron,

pregnolon

pregnolon

) do C

) do C

-

-

19 (

19 (

prekursory

prekursory

estrogenów) w chwili

estrogenów) w chwili

porodu.

porodu.

Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na

Obniżenie poziomu progesteronu uwrażliwia macicę na

oksytocynę

oksytocynę

i pozwala na wytwarzanie

i pozwala na wytwarzanie

PGF2 α. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej sk

PGF2 α. Dlatego w chwili porodu intensywniejsze oraz bardziej sk

oordynowane są skurcze

oordynowane są skurcze

macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy wiotczenie jej szyj

macicy. Wzmożonym skurczom macicy towarzyszy wiotczenie jej szyj

ki i rozluźnienie

ki i rozluźnienie

więzadeł miednicy pod wpływem

więzadeł miednicy pod wpływem

relaksyny

relaksyny

.

.

W miarę wypierania płodu wyraźnie podnosi się koncentracja korty

W miarę wypierania płodu wyraźnie podnosi się koncentracja korty

kosterydów w krwi matki,

kosterydów w krwi matki,

ponieważ właśnie

ponieważ właśnie

kortykosterydy

kortykosterydy

i

i

prolaktyna

prolaktyna

pobudzają gruczoł mlekowy do rozwoju.

pobudzają gruczoł mlekowy do rozwoju.

Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, któr

Poród i wydalenie łożyska inicjują proces inwolucji macicy, któr

y cechuje się wzmożoną

y cechuje się wzmożoną

produkcją PGF2 α przez następne 4 dni.

produkcją PGF2 α przez następne 4 dni.