O.W.M.D.Ś.M.m.W.S.O.A!

Podstawy geodezji, topografii i kartografii (z opisu modułu)

„Celem modułu Podstawy geodezji, topografii i kartografii jest umożliwienie poznania głównych metod analizy
relacji przestrzennych obiektów i zjawisk na powierzchni Ziemi, nabycia umiejętności docierania
do podstawowych źródeł danych przestrzennych (w tym elektronicznych) oraz uzyskanie podstaw dla
umiejętności przedstawiania wyników na mapach. Moduł ma zapewnić zapoznanie się, w zakresie
podstawowym, z różnymi metodami i współczesnymi technikami pomiarów geodezyjnych dla tworzenia map
topograficznych oraz dokumentowania obiektów i zjawisk w dużych skalach. Wskazuje na miejsce i znaczenie
kartografii oraz kartograficznych analiz przestrzennych w systemie nauk o Ziemi. Przekazuje wiedzę o
elementach matematycznych map, ich treści geograficznej, geologicznej i innej specjalistycznej/tematycznej
oraz o metodach prezentacji graficznej zjawisk przyrodniczych, społeczno-ekonomicznych oraz technicznych na
mapach. Zapoznaje studenta z podstawami wykorzystywania map tematycznych i topograficznych w postaci
analogowej i cyfrowej dla pozyskania informacji jakościowych oraz ilościowych o głównych komponentach
środowiska z nawiązaniem do korzystania z metod Systemów Informacji Geograficznej (GIS). Moduł częściowo
realizuje materiał zawarty w Sylabusie certyfikatu EPP ECDL GIS.”

Zakres tematyki w podziale na kolejne etapy wykładów:

1. Wprowadzenie do modułu. Zakres tematyczny modułu i jego składowych. Ścisłe związki

pomiędzy geodezją i topografią a kartografia; podstawowe definicje. Nauki o Ziemi a
lokalizowanie zjawisk i ich relacje przestrzenne. Czy da się żyć bez map?

2. Ziemia pod względem wielkości i kształtu. Elementy geodezji wyższej i ich stosowanie w

praktyce pomiarów terenu; relacje z astronomią. Układy współrzędnych.

3. Lokalizowane obiektów na powierzchni Ziemi. Od astronomii do triangulacji. Przykłady

pomiarów metodami geodezji klasycznej (wcięcie w przód, wcięcie wstecz). Pomiary
tachymetryczne i niwelacja.

4. Współczesne metody pomiaru lokalizacji obiektów. Wprowadzenie do metod: GNSS, skaning

laserowy, fotogrametria i in.; kombinacje metod. Geodezyjne dane cyfrowe o powierzchni
Ziemi (przykłady z różnych dyscyplin nauk o Ziemi). Numeryczne modele terenu.

5. Topografia i mapy topograficzne. Jak powstawała dawniej i jak tworzona jest dzisiaj mapa

topograficzna. Cechy i treść map topograficznych.

6. Rodzaje map topograficznych. Układy współrzędnych i odwzorowania. Podział na arkusze.
7. Dawne mapy topograficzne jako źródła danych o cechach środowiska geograficznego w

przeszłości. Dokładność map topograficznych. Cyfrowe mapy topograficzne.

8. Mapy topograficzne w geologii, geografii fizycznej, geografii społeczno-ekonomicznej,

inżynierii środowiska oraz w innych zastosowaniach praktycznych.

9. Kartografia i mapy. Definicje – systematyzacja pojęć. Mapy ogólnogeograficzne i tematyczne.
10. Kartografia matematyczna a geodezja. Skale map. Odwzorowania kartograficzne i

zniekształcenia odwzorowawcze. Zasady stosowania odwzorowań w zależności od celu mapy
i prezentowanego obszaru.

11. Redagowanie map. Definiowanie treści mapy, klasyfikowanie zjawisk na powierzchni Ziemi –

legenda mapy.

12. Graficzne zasady prezentacji treści geograficznej na mapach. Generalizacja kartograficzna i jej

zasady. Symbolizacja.

13. Metody prezentacji wizualnej – symbole na mapach. Prezentacja rzeźby terenu na mapach.

Mapy tematyczne i metody symbolizacji. Mapy jakościowe i mapy ilościowe. Cyfrowe mapy
tematyczne.

14. Skrótowy przegląd historii rozwoju kartografii światowej i na ziemiach Polski.
15. Mapy w różnych skalach a Systemy Informacji Geograficznej (GIS). GIS w naukach o Ziemi.

Podsumowanie.

Jacek A. Jania

Zalecana literatura:
S. Czarnecki – Geodezja współczesna, PWN, Warszawa, (1-sze wydanie 1998) 2014. 520 ss.
K. B. Dzikiewicz - Topografia, Wyd. 3. Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971. 625 ss.
W. Kosiński – Geodezja, PWN, Warszawa, 2010. 498 ss.
M.J. Kraak, F. Ormeling – Kartografia: wizualizacja danych przestrzennych, PWN, Warszawa, 1998
J. Pasławski (Red.) - Wprowadzenie do kartografii i topografii, Wyd. Nowa Era, 2006
A. Robinson, R. Sale, J. Morrison - Podstawy kartografii, PWN, Warszawa, 1988. 622 ss.
K. A. Saliszczew - Kartografia ogólna, Wyd. 2. Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa, 1998. 308 ss.
H. Stasiewicz, W. Łaski - Topografia wojskowa, Ministerstwo Obrony Narodowej. Sztab Generalny WP.,
Warszawa, 1983. 431 ss.
T.A. Slocum, R.B. McMaster, F. C. Kessler, H.H. Howard – Thematic Cartography and Geographic
Visualization, Second Edition, Prentice Hall, 2003 (pierwsze wydanie 1998: autor- T.A. Slocum)
J. Szaflarski – Zarys kartografi, PPWK, Warszawa, 1965

Czasopisma: Polski Przegląd Kartograficzny; Przegląd Geodezyjny (i wiele międzynarodowych)


- - -
Informacja o schemacie egzaminu pisemnego

A. Pytania dotyczące obliczania odległości w terenie na podstawie skali liczbowej i mianowanej mapy oraz przy
pomniejszeniu/powiększeniu skali mapy (dwa zagadnienia). Są to pytania „być albo nie być” (obejmują poziom z
zakresu programu nauczania gimnazjum). Brak odpowiedzi lub odpowiedź błędna skutkuje oceną
niedostateczną z całości egzaminu.

B. Pytania testu wyboru
a) z zakresu geodezji
b) z zakresu topografii
c) z zakresu kartografii

C. Pytania wymagające krótkiej odpowiedzi pisemnej
a) z zakresu geodezji
b) z zakresu topografii
c) z zakresu kartografii