Religie Ameryki Łacińskiej

-

religia  system wierzeń wyjaśniający świat, służy ustaleniu norm moralnych,
obowiązek rytuału, obrzędu

-

Indiańskie systemy religijne wyjaśniały najważniejsze problemy; porządkowały
rzeczywistość. Był tym, czym dla nas jest obecnie nauka, wychowanie

-

niektóre z kultur można poznać jedynie dzięki archeologii czy ikonografii
(płaskorzeźba, rzeźba, malarstwo, tkaniny)

-

w Mezoameryce powstają tzw. k o d e k s y – posiadają one różną treść, zazwyczaj
składane w harmonijkę. Zapisane na nich informacje dotyczyły kalendarza, zjawisk
przyrodniczych, astronomii, mitów, rytuałów czy historii. Jednakże w dobie
kolonialnej wywożone były, niestety, masowo do Europy w ramach podarunków dla
władców. Dostęp do tychże kodeksów posiadali jedynie najwyżsi kapłani i władcy

-

kodeksy tworzone były także już w czasach wczesnokolonialnych

-

z tego wczesnego etapu konkwisty pochodzą relacje hiszpańskie i zakonników,
zawierające niejednokrotnie opis rytuałów czy wierzeń danej społeczności:

•

Bernardino de Sahagun „Kodeks Florentyński“; "Historia General de las
cosas de la Nueva España“  masowe nawracanie, bez zrozumienia
miejscowych religii i wierzeń, nie powiedzie się. Rodzaj podręcznika

•

Diego de Landa „Relacion de las cosas de Yucatan“ – bohater niechlubnego
wydarzenia – spalenia w miejscowości Mani na Jukatanie kodeksów
majańskich. Jednakże jego dzieło pomogło w rozszyfrowaniu pisma Majów,
jak również dało nam wiele cennych informacji na temat panteonu bóstw,
rytuałów czy wierzeń

•

Francisco Javier Clavijero „Historia antigua de Mexico” – historia ukazana
od czasów najdawniejszych po konkwistę

•

Jose de Acosta „Historia natural y moral de las Indias” – opisy świątyń,
rytuałów, opisy składania ofiar

-

obok celów politycznych i ideologicznych tychże dzieł, była chęć udowodnienia, iż w
inkaskich mitach przedkolumbijskich istniało coś na wzór „pierwotnego objawienia” –
rozumianego jako gotowość do przyjęcia chrześcijaństwa

-

powstają także pisma tworzone już przed podbitych, zlatynizowanych Indian

•

Pedro Cieza de Leon „Cronica del Peru” – dwutomowe dzieło. Opisy
geograficzne, dotyczące rytuałów i mitologii; fascynacja

•

Juan de Betanzos „Suma y narracion de los Incas” (Narrative of the Incas) –
zbiór informacji na temat inkaskiej religii i obyczajów; mieszkał pośród
Inków, jedną z nich pojął za żonę

•

Garcilaso de la Vega „El Inca” „Commentarios reales de los Incas” – syn
konkwistadora i inkaskiej księżniczki; idealizacja Inków; można
zaobserwować u niego tendencję do przybliżania koncepcji inkaskich
crześcijaństwu

•

Felipe Guaman Poma de Ayala „Nueva Cronica y Buen Gobierno” – bogato
ilustrowana

•

Manuskrypt z Huarochiri – nie mówi o Inkach, spisany w keczua około 1608
roku. Ślady religii chrześcijańskiej; pokazuje synkretyzację religii

-

dzisiaj proponuje się reinterpretację dzieł okresu kolonialnego. Stawia się również
pytanie o pochodzenie systemów religijnych indiańskich. Istnieje wspólny trzon, który
ewaluował (H.J.Nickolson, J.H.Rowe)

-

studia na temat synkretyzmu religijnego  Basil Hendrick „Religious syncretism in
Spanish America”

-

Manuel Marzal „El sincrestismo iberoamericano”, „Tierra encontada. Tratado de
antropologia religiosa en America Latina"

•

uważał on, iż katolicyzm ludowy jest najwierniejszym, najbardziej trwałym
obliczem wiary w Ameryce Łacińskiej

-

konfrontacje  religie autochtoniczne vs. Katolicyzm hiszpański; religie afrykańskie
vs religie zastane

-

XV wiek  szamanizm; wiara w moc szamanów, zawiązek z naturą. Społeczności
rolnicze posiadały rozbudowany i skomplikowany podział = hierarchizację strefy
religijnej (grobowce, świątynie, „zakony”, kapłani, kult przodków, rytuały
pogrzebowe)

Religia prekolumbijska pełniła bardzo ważną rolę w sferze interpretacji świata;

odgrywała olbrzymią rolę w życiu codziennym, sztuce, zabawie. Słowem – była
wszechobecna.

Cechą typową dla religii prekolumbijskich jest przeświadczenie o cykliczności

dziejów – człowiek powstał w procesie transformacji.

Silnie zakorzeniona jest tutaj koncepcja dualizmu nie tylko w strefie sacrum (dobro –

zło, życie – śmierć, ciemność – jasność), lecz również w każdym innym elemencie życia, np.
w architekturze (dół – góra, lewo – prawo), w organizacji porządku społecznego.

Animizm – wszelkie żywe istoty posiadają duszę (zjawiska natury i przedmioty też); we
wszystkim, co otacza człowieka jest tego pierwiastek. Wg E. Taylor’a był animizm
pierwszym stadium w rozwoju religii – nie jest to prawda, gdyż animizm obecny jest również
u społeczności rolniczych, a więc stojących na wyższym etapie rozwojowym.

Politeizm – cechuje się skomplikowanym, zhierarchizowanym panteonem bóstw (odpowiadał
on zapewne rozwarstwieniu społecznemu), które mogą posiadać cechy nadprzyrodzone i
ludzkie. Bogowie połączeni ze sobą relacjami rodzinnymi.

Rytuał – obrzędy i ceremonie religijne służące utrzymaniu sił natury w równowadze.

Kapłani:

-

odczytywali znaki

-

mieli kontakt z bóstwem

-

składanie ofiar (wraz z władcami), które miały podtrzymywać istniejący porządek
świata

-

niekiedy posuwali się do manipulowania społeczeństwem

Mit – opowieść narracyjna, symbole i obrazy bez zasad logiki. Historia prawdziwa i fałszywa
jednocześnie. Mity porządkują świat, czas i przestrzeń. Opowieść o początkach. Mity
wskazują w końcu normy moralne, uzasadniają porządek społeczny.

Nie można stawiać znaku równości pomiędzy religią inkaską a religijnością andyjską. Ta
ostatnia obejmowała bowiem całe terytorium andyjskie, gdzie czczono siły natury, jak
również lokalne bóstwa i przodków. Natomiast religia inkaska to rytuały, wierzenia i
ceremonie religijne Inków. Inkowie w wielu przypadkach pozwalali podbitej ludności na
kontynuowanie lokalnych kultów.

Misterium świata andyjskiego

•

huacas

•

ikonografia sacrum

•

kult przodków i wegetacji

•

ofiary

W klimatycznych i geograficznych warunkach, w jakich przyszło żyć starożytnym
mieszkańcom ziem dzisiejszego Peru, normalnym było, iż podstawą religii, podstawą wierzeń
było zadawalanie bóstw odpowiedzialnych za siły przyrody zawiązane z urodzajem.

HUACAS (waka, guaca)

-

święte miejsce (góra, strumyk, głaz), lub przedmiot złożony w ofierze (np. rzeźba,
idol), lecz także i mumia przodka

-

dana huaca zawiera w sobie moc przodków, siły witalne, którymi społeczności mogą
równie dobrze zostać obdarzone

-

obowiązkiem każdej społeczności było dbania o huacas

-

tzw. s a c e r d o t e s  kapłani, którzy opiekują się huaca w centrach
ceremonialnych i miejscach kultu, oraz którzy kontaktują się z bóstwami. Z czasem
stała się to zamknięta grupa (astronomia, łączność z przodkami)

-

ofiary składane huacas podczas różnych świąt miały na celu zapewnienie
przychylności przodków

-

kult huacas pozwalał na kontakty z innymi społecznościami – odbywały się wspólne
rytuały i spotkania.

http://notatek.pl/kurs-poswiecony-histrorii-religii-w-am-lacinskiej?notatka