KONCEPCJA OBRAZU RELIGIJNEGO W KRĘGU SZTUKI PRAWOSŁAWNEJ I ŁACIŃSKIEGO
ZACHODU

- IKONY:

- W kręgu sztuki prawosławnej:

- Od początku prawosławia są ważnym sposobem wyrażania tradycji religijnej.

- Obowiązywał kanon ikonograficzny.

Zasady tworzenia ikon ukształtowały się w okresie obrazoburstwa (730-843).
Określono metody malowania wg wzoru i podlinniki, określających dopuszczalne
tematy, sposób ich ujęcia oraz niezmienne metody wykonania. Postanowiono, że
„kompozycja obrazu religijnego nie może zależeć od artystów, ale ma się opierać na
zasadach sformułowanych przez kościół i tradycję”.

- Przedstawienia tego typu mają schematyczną formę.

Kompozycje z reguły były niewielkie, nieskomplikowane, co wprowadzało ich
przejrzystość i jasną czytelność. Formy nie były wyszukane. Stosowano również czyste
kolory.

- Forma dydaktyczna i sakralna.

Nie miały być tyle dziełami sztuki, co rodzajem łącznika między wierzącymi, którzy
używali ich do modlitwy, a Bogiem, do którego je kierowano. Charakter dydaktyczny
również narzucał wspomnianą uproszczoną formę.

– Przedstawienia te dzieli się na:

- ikonę Zbawiciela;

- ikonę Matki Bożej;

- ikonę Trójcy Świętej.

- Traktowano je w wymiarze duchowym.

Ich tworzenie jest związane z wcześniejszą spowiedzią, gdyż traktowane są jako
objawienie Boga.

- Konieczny był opis ikony.

Najistotniejszy wymóg z kanonu ikonograficznego to konieczność umieszczenia na
pracy skróconego tytułu wydarzenia lub skrótów od imion ukazanych świętych.

- Przykłady:

- Częstochowska ikona Matki Bożej

- Bułgarska ikona św. Jerzego

- ikona świętych Konstantyna i Heleny

- W kręgu sztuki łacińskiego zachodu:

- Ikony nie są w pełni akceptowane.

Choć pierwsze ikony zaczęły powstawać jeszcze przed rozpadem kościoła, w różnych
kręgach odegrały różną rolę. O ile w kościele prawosławnym stały się znakiem
suwerenności, to na łacińskim zachodzie nie uzyskały one pełnej akceptacji.

- Główna forma obrazu religijnego.

Mimo opisanego (powyżej) podziału, ikony są główną formą obrazu religijnego w obu
sferach.

- STYL GOTYCKI:

- W czasie panowania tego stylu nastąpiły pewne zmiany:

- Obrazy zaczęły tracić na swojej schematyczności

- W koncepcjach znalazło się miejsce dla elementów bardziej historyczno-
narracyjnych, niż czysto religijnych.

- Na zachodzie sztuka ikonograficzna stawała się coraz bardziej uczuciowa oraz
subiektywna.

Bardziej skupiano się na wartościach artystycznych niż samej religijnej symbolice.

- Przykłady:

- „Chrystus Pantokrator”