Hauserowska koncepcja sztuki średniowiecza
ŚREDNIOWIECZNA SZTUKA ( z historii sztuki- to nie Hauser).
Do sztuki średniowiecza zalicza się malarstwo, rzeźbę i architekturę chrześcijańską od początków ich istnienia aczkolwiek pod wzglądem formy należąca jeszcze do późnego antyku, nazywane sztuką wczesnochrześcijańską, ponadto sztukę przedromańską, następnie romańską i sztukę gotyku. Sztuka bizantyjska od VI w. rozwijało się własnym rytmem. W średniowieczu nastąpiło sformułowanie, rozwinięcie i rozpowszechnienie wszystkich podstawowych tematów chrześcijańskich sztuki religijnej. Podstawą źródłową przedstawień był tekst Pisma Świętego oraz jego egzegeza, apokryfy i legendy hagiograficzne, celem zaś unaocznienie najważniejszych treści nauki Kościoła o Zbawieniu. Bujny rozwój sztuk przedstawiających wynikał z przekonania, że malarstwo i rzeźba mogą pełnić ważną funkcją w objaśnianiu i nauczaniu prawd wiary, zwłaszcza ludzi niewykształconych. Przejawy kultu obrazów wielokrotnie budziły jednak sprzeciw teologów.
Średniowiecze nie wypracowało własnej teorii sztuki, przejąwszy definicję starożytną, że sztuka jest umiejętnością postępowania według reguł, prowadzących do zamierzonego celu. Sztuka (łacińskie „ars, artes”) obejmowała, więc zarówno dociekania i umiejętności intelektualne (sztuki wyzwolone, łacińskie „ Artes liberale”), jak i procesy wytwarzania rozmaitych przedmiotów (sztuki mechaniczne, łac. „artel mechanice”). Dzieła architektury, malarstwa i rzeźby były zaliczane do tej drugiej kategorii i klasyfikowane ze względy na technikę wykonania oraz materiał, z jakiego zostały zrobione. W strukturze społeczeństwa śred. artyści mieli zasadniczo status rzemieślników, dzieła powstawały w specjalizowanych warsztatach, początkowo klasztornych katedralnych, później również miejskich. Od XIII w. warsztaty były zorganizowane w cechach, przynależność do cechu była obowiązkowa, warsztatem kierował mistrz, mający pod opieką uczniów czeladników, czeladników warunkiem uzyskania samodzielności zawodowej była pozytywna ocena wykonanego własnoręcznie dzieła mistrzowskiego tzw. majstersztyku. Swobodniejszą strukturę i szerszy zakres działania miały strzech budowlane, czyli zespoły rzemieślników różnych specjalności, pracujących przy projektowaniu i wznoszeniu budowli. Artyści średniowieczni zazwyczaj nie sygnowali dzieł lub oznaczali je tylko inicjałami, to też większość nich pozostaje anonimowa lub znana tylko pod przydomkami nadanymi im przez badaczy sztuki.
WCZESNOCHRZEŚCIJAŃSKA SZTUKA
Sztuka pierwszych społeczeństw chrześcijańskich basenie Morza Śródziemnego, II-VI w. Okres pierwszy tzw. katakumbowy (do 313-data uznania chrześcijaństwa)-podziemne korytarze o wnętrzach zdobionych malowidłami, liczne rzeźbione sarkofagi. Okres drugi- budowle centralne i bazyliki wielonawowe (wewnątrz bogate mozaiki ), ikony, miniatury książkowe, rzeźba reliefowa, rzemiosło artystyczne.
BIZANTYJSKA SZTUKA
Sztuka Cesarstwa Bizantyjskiego, wyrosła z tradycji sztuki hellenistycznej, sztuki schyłku Cesarstwa Rzymskiego, wczesnochrześcijańskiej- ich połączenia. Ukształtowała się w IV w., rozwijała do upadku cesarstwa bizantyjskiego (1453), swym zasięgiem sztuka bizantyjska objęła początkowo Półwysep Bałkański, następnie Italię, północną Afryką, Armenię, Gruzję i Ruś: tradycje sztuki bizantyjskiej przetrwały w sztuce Rosji i Bałwanów do XIX w. Ślady jej oddziaływania można także znaleźć na terenie Polski.Dzieje sztuki bizantyjskiej dzielą się na trzy okresy: 1) 324-843, 2) 867-1204, 3) 1261-1453, szczególny rozkwit sztuka ta przeżywała w VI w. za panowania cesarza Justyniana I Wielkiego od IX-XV w. w architekturze (ceglane bazyliki kopułowe np. Hagia Sophia 532-537 i Św. Apostołów 536-546 w Konstantynopolu), malarstwie (freski, mozaiki, ikony) i rzemiośle artystycznym (tkaniny, wyroby z kości słoniowej, złota). Malarstwo cechował brak perspektywy, monumentalność, kolorystyczny przepych i dekoracyjność. Najbardziej typową dziedziną twórczości malarskiej stanowią ikony, rzeźba bizantyjska była związana niemal wyłącznie z architekturą.
1.
ROMAŃSKA SZTUKA
Styl w sztuce średniowiecznej: powstał we Francji w XI w. i trwał w Europie do XIII w. Sztuka religijna związana z zakonami benedyktynów cystersów. Klasztory i kościoły o prostych, masywnych bryłach, kształtowane wg. zasad geometrii, sklepienie krzyżowe i kolebkowe, łuki półkoliste, grube mury, małe okna, bogata dekoracja rzeźbiarska podporządkowana formą architektonicznym. Religijne malarstwo ścienne, miniaturowe, tkactwo, snycerstwo, rzeźba w kości słoniowej, odlewnictwo w brązie, złotnictwo. Głównymi ośrodkami sztuki romańskiej były: Francja (kościoły w Tours, Tuluzie, Moissac, Vezelay-także słynne rzeźby, malowidła ścienne -Saint Savin sur- Gartempe ), Włochy ( katedra w Pizie, malowidła ścienne-San Angelo In Formie), Anglia (katedra w Lincoln) Hiszpania (katedra w Santiago de Compostela, w Salamance). Zabytki tej sztuki w Polsce to fragmenty katedr (Gniezno, Płock, Poznań, Kraków) kolegiaty (Kruszwica) Drzwi Gnieźnieńskie.
Arnold Hauser- nie mówi o estetyce sztuki czy konkretnych przykładach, ale odnosi ją i tłumaczy wydarzeniami społecznymi. Można powiedzieć, że obraz polityczny, gospodarczy czy światopoglądowy zaznacza znacznie bardziej. Sam tytuł książki Hausera „Społeczna historia sztuki i literatury” określa nam podejście i koncepcję sztuki. Ostatecznie Hauser traktuje sztukę socjologicznie-na tle wydarzeń społecznych, rządów czy władzy, bądź panowania klas.
2.