SOCJOLOGIA KULTURY
III semestr
16.09.2012.
transgresja - przekraczanie granic;
SOCJOLOGIA KULTURY - nauka zajmująca się badaniem związków pomiędzy życiem społecznym a kulturą, ich wzajemnymi relacjami, zróżnicowaniem oraz zmianami, które są wynikiem tych relacji;
• zajmuje się badaniem jednostek ludzkich pod kątem tego, jak są one uwarunkowane przez kulturę.
Zakres badań socjologii kultury:
- teoretyczna refleksja nad kulturą,
- społeczna geneza nabywania kultury,
- komunikacyjne aspekty kultury symbolicznej,
- związek kultury z osobowością (statystyczne wzory osobowości),
- kwestia bycia w kulturze,
- kwestia zróżnicowania społecznego a zróżnicowania kulturowego (np. style życia),
- kwestia oceny i porównania kultur (etnocentryzm, relatywizm kulturowy),
- kwestia dynamiki kultury,
- kwestia moralności i religijności,
- kwestia przejawów kultury oraz ich specyfiki,
- kwestia ochrony dóbr intelektualnych.
Dyscypliny pokrewne: archeologia, filozofia, antropologia kultury (człowiek jako twórca i odtwórca kultury), kulturoznawstwo, ekonomia, ekologia itd.
Koncepcje teoretyczne refleksji nad kulturą:
1) ewolucjonizm (Darwin, Spencer),
2) marksizm (Marks, Engels) - w jaki sposób posiadanie dóbr ekonomicznych wpływa na udział w kulturze,
3) szkoła frankfurcka - teoria krytyczna wobec kapitalizmu, człowiek=towar,
4) szkoła Emila Durkheima - traktowanie faktów społecznych jako rzeczy,
5) historycyzm (Franz Boas),
6) funkcjonalizm (B. Malinowski, Talcott Parsons) - kultura jako całość, która jest ze sobą bezpośrednio powiązana,
7) strukturalizm (podłoże w językoznawstwie) - istnieją uniwersalne struktury w umysłach ludzi, te same struktury niezależne od kultury (np. mity),
8) antropologia kognitywna (kognitywistyka - bada związek kultury z umysłem; pyta w jaki sposób ludzie odkrywają, patrzą na świat),
9) studia kulturowe - kwestie władzy, przedstawiania nierówności ludzi,
10) postmodernizm - kultura jest płynna, nie jest czymś stałym.
KULTURA - stanowi układ wyuczonych zachowań i rezultatów zachowań, których elementy składowe są wspólne dla członków danego społeczeństwa i przekazywane w jego obrębie • człowiek - twórca i odtwórca kultury • kultura ma charakter zbiorowy, nie jest jednostkowa (np. język).
Cechy kultury:
- uczymy się kultury - kwestia nauki,
- wywodzi się z cech biologicznych, środowiskowych, psychicznych i historycznych,
- jest zorganizowana (elementy składowe kultury są ze sobą powiązane),
- jest wieloaspektowa (dotyczy różnych wymiarów życia ludzkiego),
- jest dynamiczna i zmienna (np. moda),
- jest instrumentem adaptacyjnym człowieka do środowiska.
30.09.2012.
KULTURA MASOWA - treści przekazywane za pomocą środków technicznych, które z jednej strony cechuje scentralizowanie procesów nadawania treści, a z drugiej strony zaś rozproszenie i różnorodność odbiorców • (wg. A. Kłoskowskiej) - produkt wtórny rewolucji przemysłowej (XVIII / XIX w.) - kwestia upowszechnienia się oświaty - upadek kultury ludowej (chłopi przenieśli ją do miast).
Charakterystyka kultury masowej:
- forma technicznego przekazu,
- ogromna liczna odbiorców,
- wystandaryzowane treści,
- atrakcyjność przekazu,
- nieokreślony związek z rzeczywistością,
- zmiany w procesie twórczym,
- brak kulturowej autonomii.
KULTURA POPULARNA - treści są przekazywane niezależnie od środków technicznych, są łatwe w odbiorze, charakteryzują się konwencją zrozumiałą dla odbiorcy, mają wyraźne elementy rozrywkowe i tym samym przyciągają dużą liczbę odbiorców.
[Różnica pomiędzy k. masową a k. popularną: np. k. popularna - koncert, k. masowa - koncert wyemitowany w TV.]
Zarzuty wobec kultury masowej i kultury popularnej:
- instrument manipulacji politycznej i ekonomicznej (sztuczne kreowanie potrzeb),
- wytwarzanie biernego stosunku do życia,
- zniekształcenie rzeczywistości (pomieszanie fikcji z prawdą),
- kwestia negatywnych treści, które wpływają na dzieci.
Pozytywy:
- pluralizm,
- wypełnianie luki po kulturze ludycznej,
- kultura masowa jest odpowiedzią na alienację,
- wspiera integrację społeczną.
STYL ŻYCIA • (prof. Siciński) zakres i forma codziennych zachowań jednostek lub grup oraz specyficzne dla nich usytuowanie społeczne tzw. manifestujące położenie społeczne jak i charakterystyczne dla tego położenia praktyki społeczne; • (Kaczmarczyk) zachowania względnie niezależne, które w mniejszym lub większym stopniu są wewnętrznie motywowane, które są wynikiem pewnego wyboru, szerszego repertuaru możliwych w danej chwili sytuacji.
Zakres stylu życia:
- poziom i charakterystyka konsumpcji,
- wygląd zewnętrzny (dresscode),
- urządzanie mieszkania,
- kwestia sposobu spędzania czasu wolnego,
- wzory życia rodzinnego,
- charakter kontaktów społecznych (częstotliwość i miejsce spotkań),
- poziom uczestnictwa w kulturze,
- styl życia związany z higieną i ochroną zdrowia.
Style życia: [ sportowy, ekologiczny, alternatywny]
1) sty życia w ograniczonych możliwościach wyboru (przy brak zasobów materialnych),
2) styl unikania wyborów w życiu codziennym,
3) styl poszukiwania drogi życiowej,
4) styl życia nastawiony na cel („nieważne co, ważne żeby”),
5) styl nastawiony na zmianę (niestabilność).
14.10.2012.
Telewizja - źródło wiedzy o świecie dla każdego, informacje wybiórcze, tworzy informacje.
Kategorie TV:
- zawartość programowa, teksty, treści,
- związek między tekstami a odbiorcami,
- pas transmisji wzorów kulturowych - wytwarza schematy dotyczące wartości i norm, które się pojawiają,
- kwestia ekonomii politycznej (połączenie ekonomii i polityki) i transmisję z nią związane.
Modele dotyczące funkcjonowania TV:
1) manipulacyjny (selekcjonowanie treści, konstruowanie treści, źródło działania na odbiorcę),
2) pluralistyczny (bardzo duża liczba różnych nadawców).
TV INFORMACYJNA [zasada selekcji i prezentacji - co jest istotą newsu]:
- personalizacja (np. ważniejsza jest śmierć jednej konkretnej osoby, niż tysiąca bezimiennych),
- nastawienie na zdarzenia negatywne,
- podział informacji na twarde (tematy poważne: polityka, gospodarka) i miękkie/lekkie (związane z rozrywką),
- symbioza między procesami globalnymi a lokalnymi,
- czas - wartość wiadomości zależy od czasu jaki upłynął od zdarzenia,
- obrazowy charakter telewizji (wiadomość jest wiarygodna, gdy jest pokazana wraz z obrazem),
- prostota - mało obrazów, krótkie treści, zero skomplikowanych słów.
OPERY MYDLANE:
- serial nieposiadający narracyjnego zamknięcia,
- wielość wątków i postaci; koncentracja na relacjach międzyludzkich,
- czas płynie równolegle do czasu rzeczywistego,
- podział na części ma charakter nieciągły i najczęściej gwałtowny,
- nacisk położony jest na dialogi, rozwiązywanie problemów i rozmowy intymne,
- kobiety: pewne siebie, atrakcyjne i władcze lub opiekunki ogniska domowego; mężczyźni są wrażliwi i empatyczni,
- akcja zwykle dzieje się w domu, obiekcie zamkniętym.
Funkcje opery mydlanej:
- rozrywkowo-kompensacyjna (daje poczucie zaangażowania),
- edukacyjna,
- przełamywania tabu.
TALK-SHOW:
- program zorientowany na osobę prowadzącą, triumf gospodarza nad gościem,
- ma być wytwarzany w czasie rzeczywistym,
- spontaniczna rozmowa.
REKLAMA - każdy płatny sposób nieosobistego popierania i prezentowania zakupu towarów, usług i idei.
Kwestie podziału reklam:
- cel oddziaływania reklamy (np. informacyjny),
- nakłaniająca reklama,
- przypominanie,
- źródło indywidualne lub zbiorowe,
- sposób rozplanowania reklamy (charakter ciągły lub okresowy),
- zasięg geograficzny (lokalne, regionalne, ogólnokrajowe, globalne),
- sposób produkcji (wydawnicza, pozawydawnicza),
- oddziaływanie na rodzaj zmysłów (np. w tv - audiowizualne).
Cele reklamy:
-zwiększenie zakupu danej marki,
- zwiększenie popytu na daną kategorię produktów,
- utrzymanie klientów,
- przyciągnięcie konkurencji.
Plusy reklamy: reklamy społeczne, kwestia higieny;
Minusy reklamy: wytwarza zakup zbędnych produktów i idei.
Cechy PRASY:
- regularnie się ukazuje (dziennik, dwutygodnik itp.),
- ma charakter towarowy,
- treści są związane z aktualnymi wydarzeniami,
- ma charakter publiczny,
- względna swoboda treści.
Typy prasy:
- zasięg terytorialny (regionalna, ogólnoświatowa),
- ze względu na cykliczność (miesięcznik itp.),
- ze względu na segment prasy - tematycznie (modowe, samochodowe itp.).
Badanie czytelnictwa: ZKDP (Związek Kontroli Dystrybucji Prasy), PBC (Polskie Badania Czytelnictwa).
28.10.2012.
SZTUKA - (Tatarkiewicz) odtwarzanie rzeczy, bądź konstruowanie form, bądź wyrażanie przeżyć, jeśli ten konstrukt jest w stanie nas zachwycić, wzruszyć lub wstrząsnąć.
SOCJOLOGIA SZTUKI interesuje się:
- społeczną genezą sztuki (jakie są początki sztuki),
- ewolucją sztuki ( w jaki sposób historia wpływała na ewolucję sztuki),
- gatunkami, rodzajami i formami artystycznymi,
- socjologią komunikacji artystycznej,
- badaniem obecności sztuki w przestrzeni publicznej i prywatnej.
Elementy systemów sztuki:
1) Instytucje. Dzielą się na:
- podsystemy instytucji tworzenia (szkoły, pracownie),
- podsystemy obiegu sztuki (galerie, pisma, pracownie),
- podsystemy odbioru (muzea, kolekcje prywatne),
- podsystemy odbioru o charakterze społecznym (fankluby, audytoria, stowarzyszenia).
2) Działa sztuki.
Partykularne funkcje sztuki:
1) nadawanie wartości społecznych - tworzenie, upowszechnianie, destrukcja; dotyczą piękna, wiedzy, ideologii;
2) modelowanie więzi społecznych - charakter integratywny lub dezintegratywny.
Funkcje sztuki:
- estetyczna,
- hedonistyczna,
- terapeutyczna,
- ekspresyjna (wyrażanie siebie),
- komunikacyjna (porozumiewanie się z innymi poprzez sztukę),
- magiczna (sztuka jako świętość, element sakralny),
- ideologiczna (np. Joseph Goebbels - propaganda goebbelsowska/nazistowska),
- wychowawcza,
- poznawcza (ukazuje obecny, ten co był i jaki może być świat),
- ekonomiczna (dzieła sztuki mają swoją wartość).
ARTYSTA - człowiek zajmujący się działalnością twórczą, o indywidualnym charakterze, wykazujący się zaangażowaniem, talentem czy wyobraźnią.
Role społeczne artysty:
- twórca,
- kapłan (łączy to co jest sacrum z tym co jest profanum - np. chór),
- prorok (podpowiada i przewiduje co będzie),
- mędrzec (chce doszukiwać się prawdy, istoty piękna i harmonii),
- reformator (przez sztukę chce naprawiać świat).
Mity artysty: mit wyjątkowości, mit wolności, mit cierpienia.
Wyznaczniki kariery artystycznej:
- zasięg i obecność sztuki danego artysty,
- społeczna trwałość wytworów artysty - to, co dało się zachować oraz uznanie, prestiż,
- swoboda w podejmowaniu decyzji.
Formy obiegu sztuki:
- mecenat, - polityka państwa, - rynek dóbr (kultury, sztuki), - sponsoring.
Składniki procesu odbioru sztuki:
- przeżycia zmysłowe i estetyczne,
- odczytanie, zbiór treści, kontent,
- interpretacja,
- ocenianie,
- zapamiętywanie,
- przyswojenie wartości.
PUBLICZNOŚĆ - zbiorowość ludzi znajdująca się w jednym miejscu, zebrana wokół uformowanych, określonych treści sztuki czy artysty. Ludzie, którzy nie muszą być zespoleni więzią społeczną.