Mięśnie żucia (mm. masticatores)

(ich czynność polega wyłącznie na poruszaniu żuchwy, w celu chwytania, przecinania i rozcierania pożywienia; następuje to
poprzez: obniżanie i unoszenie żuchwy, wysuwanie i cofanie się jej, oraz jej boczne ruchy; tworzą one wspólną grupę
rozwojową – pochodzą z mięśniówki I łuku skrzelowego, są zaopatrzone nerwem tego łuku – trzecia gałęzią nerwu
trójdzielengo)

a)

mięsień skroniowy (m. temporalis)

-

położony w dole skroniowym

-

przyczepy początkowe:

•

ściana przyśrodkowa dołu skroniowego aż do grzebienia podskroniowego

•

powierzchnia wew. powięzi skroniowej

•

łuk jarzmowy

-

przednie włókna przebiegają pionowo, tylne – prawie poziomo, wszystkie włókna zbiegają się tworząc
płaskie ścięgno, które kierując się do wew. łuku jarzmowego, kończy się na wyrostku dziobiastym żuchwy,
obejmują go obustronnie

Czynność:

włókna poziome tylnej części mięśnia cofają wysuniętą żuchwę, ta cześć mięśnia działa przeciwniczo do m.
skrzydłowego bocznego

wszystkie włókna mięśnia kurcząc się podnoszą żuchwę, obracają nieco na zew. i zaciskają zęby

Topografia:

powierzchnia wew. mięsna ściśle przylega do ściany kostnej dołu skroniowego, jedynie w dolnej czwartej
części jest skierowana do obu mm. skrzydłowych i m. policzkowego oraz styka się z poduszeczką tłuszczową
policzka

powierzchnia zew. mięśnia jest przykryta powięzią skroniową, poniżej zaś graniczy z łukiem jarzmowym

Unerwienie:

nerwy skroniowe głębokie od trzeciej gałęzi nerwu trójdzielnego

b)

mięsień żwacz (m. masseter)

-

składa się z dwóch części, które tylko z tyłu i u góry wyraźnie są os siebie oddzielone:

•

część powierzchowna (pars superficialis)- dłuższa i szersza, rozpoczyna się długim ścięgnem na dolnym

brzegu kości jarzmowej i łuku jarzmowego aż do szwu skroniowo – jarzmowego, włókna biegną
skośnie ku tyłowi oraz do dołu i kończą się na powierzchni bocznej dolnej części gałęzi i kąta
żuchwy, sięgając aż do guzowatości żwaczowej

•

część głęboka (pars profunda) – rozpoczyna się włóknami mięśniowymi na tylnej części łuku

jarzmowego i sięga prawie do stawu skroniowo – żuchwowego, włókna biegną prosto ku dołowi i
łączą się z włóknami części powierzchownej, tylko część włókien części głębokiej przyczepia się
samodzielnie nieco powyżej gałęzi żuchwy

Czynność:

unosi żuchwę, obracając ją nieco do boku

Topografia:

powierzchnia wew. mięśnia przylega do:

•

gałęzi żuchwy

•

wcięcia żuchwy (przez które przechodzi powrózek naczyniowo – nerwowy: nerw i naczynia żwaczowe)

•

m. skroniowego (częściowo tworzy dno wcięcia żuchwy)

•

wyrostka dziabiastego

•

m. policzkowego (oddzielony od niego poduszeczką tłuszczową policzka)

powierzchnia zew. przykryta powięzią sąsiaduje z:

•

trzema mięśniami: jarzmowym większym, śmiechowym, szerokim szyi

•

częścią przednią ślinianki przyusznej

•

krzyżuje jej przewód, tętnicę poprzeczna twarzy i gałęzie nerwu twarzowego

na brzegu przednim , na żuchwie wyczuwa się pulsowanie tętnicy twarzowej

Unerwienie:

n. żwaczowy

gałąź nerwu trójdzielnego, który wraz z naczyniami żwaczowymi przechodzi przez wcięcie żuchwy i wnika do
powierzchni wew. mięśnia

c) mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (m. pterygoideus medialis)’

-

położony do wew. od gałęzi żuchwy

-

rozpoczyna się krótkim ścięgnem:

•

w dole skrzydłowym kości klinowej

•

na wyrostku piramidowym kości podniebiennej

•

na małym przylegającym odcinku wyrostka podniebiennego szczęki

-

włókna biegną równolegle ku dołowi, do tyłu i nieco do boku, kończąc się na powierzchni przyśrodkowej
kąta żuchwy (guzowatość skrzydłowa) i w jej otoczeniu

Czynność:

unosi żuchwę – współdziała z m. żwaczem i m. skroniowym

kurcząc się jednostronnie obraca żuchwę nieco na zew.

Topografia:

graniczy do wew. z gardłem, od którego oddziela do przestrzeń przygardłowa (zaw.: tt. szyjna wew. i zew., ż.
szyjna wew., nerwy: pień współczulny, językowo – gardłowy, błędny, dodatkowy, podjęzykowy)

na zew. mięsień graniczy u góry z m. skrzydłowym bocznym, poniżej krzyżuje n. językowy, n. zębodołowy dolny
wraz z towarzyszącymi mu naczyniami, jeszcze niżej przylega do kości, do której się przyczepia

gałąź żuchwy oddziela m. skrzydłowy przyśrodkowy od m. żwacza, natomiast wzdłuż tylnego brzegu jej części
dolnej pasmo ścięgniste łączy oba mięśnie, tak, ze tworzą one pętlę mięśniową dokoła gałęzi żuchwy

Unerwienie:

nerw skrzydłowy przyśrodkowy od trzeciej gałęzi nerwu trójdzielnego

TRZY MIĘŚNIE, KTÓRE UNOSZĄC ŻUCHWĘ ZAMYKAJĄ SZCZĘKI, UŁOŻONE SĄ W TRZECH WARSTWACH:

-

POWIERZCHOWNA – M. ŻWACZ

-

ŚRODKOWA – M. SKRONIOWY

-

WEWNĘTRZNA – M. SKRZYDŁOWY PRZYŚRODKOWY

b)

mięsień skrzydłowy boczny (m. pterygoideus lateralis)

-

znajduje się w dole podskroniowym

-

ma kształt trójściennego graniastosłupa podstawą skierowanego do czaszki, wierzchołkiem – do stawu
skroniowo – żuchwowego

-

głowa górna – mniejsza, rozpoczyna się na grzebieniu podskroniowym i powierzchni podskroniowej
skrzydła większego kości klinowej

-

głowa dolna – rozpoczyna się częściowo na powierzchni zew. blaszki bocznej wyrostka skrzydłowatego,
częściowo na powierzchni podskroniowej szczęki

-

włókna biegną poziomo i zbieżnie do tyłu oraz do boku i kończą się w dołku skrzydłowym wyrostka
kłykciowego żuchwy

-

włókna głowy górnej przyczepiają się częściowo również do powierzchni przedniej torebki stawowej i
krążka stawowego stawu skroniowo – żuchwowego

Czynność:

skurcz obustronny wysuwa żuchwę do przodu (główka stawowa wraz z krążkiem stawowym ustawia się
ubustronnie pod guzkiem stawowym), jednocześnie oba mięśnie rozwierają nieco szczęki

skurcz jednostronny – skręca żuchwę do wewnątrz; przy jednostronnym skurczu główka tej samej strony
przesuwa się do przodu, drugostronna – pozostaje na miejscu i wykonuje ruch obrotowy

Topografia:

powierzchnia górna jesr skierowana do powierzchni podskroniowej skrzydła większego kości klinowej; między
nimi biegną:

•

nerw żwaczowy

•

nerw skroniowy głęboki środkowy

•

odgałęzienia nerwy żuchwowego

nerw policzkowy (gałąź nerwu żuchwowego) przechodzi między obiema głowami mięśnia

powierzchnia zew. graniczy (idąc od tyłu do przodu) z:

•

m. żwaczem (poprzez wcięcie żuchwy)

•

wyrostkiem dziobiastym żuchwy i ścięgnem m. skroniowego

•

poduszeczką tłuszczową policzka

powierzchnia wew. graniczy z :

•

m. skrzydłowym przyśrodkowym

•

krzyżują ją nerwy: językowy, zębodołowy dolny, uszno – skroniowy

•

często tętnica szczękowa

między obu mm. skrzydłowymi znajduje się trójkątna szczelina, wierzchołkiem skierowana do przodu, z której
wychodzą wielkie gałęzie nerwu żuchwowego (nerw językowy i zębodołowy dolny)

Unerwienie:

nerw skrzydłowy boczny od trzeciej gałęzi nerwu trójdzielnego

WSPÓŁPRACA MIĘŚNI STAWU SKRONIOWO – ŻUCHWOWEGO:

-

mięśnie otwierające – m. skrzydłowy boczny, m. żuchwowo – gnykowy, m. dwubrzuścowy

-

mięśnie zamykające – m. skroniowy, m. żwacz, m. skrzydłowy przyśrodkowy