1

Integracja sensoryczna /SI/-

Dr Jean Ayres

to proces, w którym następuje organizacja wrażeo dostarczanych do organizmu, aby mogły byd
wykorzystane w celowym działaniu, czyli w reakcji adaptacyjnej.

Termin ten po raz pierwszy

użyty został przez Sir Ch. Sherringtona w 1902 roku, ale nowe i szersze znaczenie nadała mu u
schyłku lat 60. w USA dr A. Jean Ayres.

Informacje te przekazywane są do mózgu, a następnie

odpowiednio segregowane, interpretowane, abyśmy mogli w sposób odpowiedni w danej sytuacji
odpowiedzied prawidłową reakcją adaptacyjną .

Integracja sensoryczna - zdolnośd zbierania,

selekcjonowania i segregowania informacji pochodzących z naszego ciała i z otaczającego nas
świata. Reakcje te zachodzą w Ośrodkowym Układzie Nerwowym (rdzeo kręgowy, mózg). Układ
ten, poprzez obwodowy układ nerwowy (nerwy i zwoje nerwowe), otrzymuje informacje od
zmysłów- wzroku, dotyku, słuchu, smaku i węchu. Główna częścią mózgu odpowiedzialną za
prawidłowy przebieg procesu integracji sensorycznej jest pieo mózgu.

Dr Jean Ayres: ukooczyła studia z terapii zajęciowej; uzyskała tytuł doktora psychologii
wychowawczej na Uniwersytecie Południowej Kalifornii; profesor pedagogiki, pedagogiki
specjalnej i terapii zajęciowej na w.w. uczelni; otrzymała dwie najważniejsze nagrody przyznawane
przez American Occupational Therapy: The Eleonor Clark Slagle; Award of Merit; była członkiem
licznych stowarzyszeo działających na polu badao nad edukacją, napisała kilka książek i ponad sto
artykułów; jest twórczynią teorii dysfunkcji integracji sensorycznej; stworzyła dwa zestawy
standaryzowanych testów badających integrację sensoryczną;

2

I.DOTYK
Przesadnie reaguje na niewielki ból
Nie zwraca uwagi na drobne skaleczenia
Lubi aktywności związane z brudzeniem się / malowanie palcami /
Unika aktywności związanych z brudzeniem /lepienie w plastelinie/
Nie lubi byd niespodziewanie dotykany /lekko/
Lubi byd dotykany /uwielbia to , poszukuje tego/
Poszukuje fizycznie agresywnego kontaktu /uderza w ludzi, ściany/
Jest szczególnie łaskotliwy
Unika używania dłoni do eksploracji dotykowej obiektów
Preferuje pewne ubrania i/lub narzeka na metki, mówi że niektóre ubrania drapią ,są za sztywne

II. RÓWNOWAGA I RUCH
Podwrażliwośd:
Ma słabą równowagę
Ma lub miał duże problemy z nauką jazdy na rowerze
Podpiera głowę podczas rysowania pisania
Lubi kręcid się na karuzeli, krześle obrotowym
Często huśta się na krześle lub przyjmuje pozycję głową do dołu
Uwielbia huśtanie się na huśtawkach
Uwielbia szybki ruch
Nadwrażliwośd:
Wygląda na przerażonego w przestrzeni /nie huśta się itp
Unika szybkiego ruchu
Ma chorobę lokomocyjną
Lubi ruch który sam inicjuje nie lubi gdy ktoś nim porusz, huśta
Nie lubi próbowad nowych zadao ruchowych
Nie lubi wysokości, boi się wspinad

III. KOORDYNACJA
Ma problemy z manipulacją /cięcie , rysowanie, zapinanie/
Jest niezgrabny ruchowo, często przewraca się
Ma trudności z uczeniem się nowych aktywności ruchowych
Ma trudności z różnicowaniem prawo –lewo /powyżej 7 r.ż
Nie trzyma kartki drugą ręką gdy pisze lub rysuje
Źle trzyma ołówek
Brzydko pisze, nie mieści się w liniach
Nie potrafi wiązad sznurowadeł, miał trudności z nauczeniem się
Ma trudności z posługiwaniem się sztudcami
Ma trudności w łapaniu i/lub kopaniu piłki

IV. NAPIĘCIE MIĘŚNI
Wygląda na rozluźnionego , wiotkiego
Ma nieprawidłową postawę gdy siedzi lub stoi
Zbyt mocno ściska przedmioty /np. ołówek/

3

Zbyt lekko ściska przedmioty/np. ołówek/
Szybko się męczy
Unika zabaw i gier ruchowych
Podpiera głowę podczas rysowania, pisania
Raczej prowadzi siedzący tryb życia
Jest niezgrabny ruchowo
Ma trudności z podnoszeniem cięższych przedmiotów

V. SŁUCH
Jest zirytowany , pobudzony lub zalękniony w miejscach gdzie jest głośno
Jest bardzo wrażliwy na dźwięki
Trudno mu skupid uwagę w miejscu hałaśliwym
Myli się wykonując polecenia słowne
Potrzebuje powtarzania poleceo ,wskazówek
Myli podobne dźwiękowo słowa
Zatyka uszy na niektóre dźwięki
Lubi dziwne dźwięki, lubi powtarzad pewne dźwięki
Mruczy, śpiewa ,mówi do siebie podczas wykonywania zadania
Unika zabawek innych przedmiotów wydających dźwięki

VI. WZROK
Nadwrażliwy na światło; woli światło rozproszone, półmrok
Ma problemy z różnicowaniem kształtów
Krótki okres fiksacji wzrokowej / skupienia wzroku na przedmiocie/
Z trudnością śledzi poruszający się przedmiotu /gubi go/
Często mruga, ma ból głowy, załzawione oczy po czytaniu
Jest bardzo pobudzony gdy ma do czynienia z wieloma bodźcami wzrokowymi
Odmawia zasłaniania oczu, ograniczenia widzenia
Odwraca litery, sylaby , słowa
Ma problemy z przepisywaniem z tablicy , książki
Mruży oczy podczas słonecznego dnia

VII. WĘCH
Nadwrażliwy na pewne zapachy
Ignoruje nawet ostre i nieprzyjemne zapachy
Ma trudności z różnicowaniem zapachów
Często zatyka nos mówiąc ,że „śmierdzi"
Nie je pokarmów bez wcześniejszego wąchania
Nadwrażliwy na zapach perfum, mydła, wody kolooskiej
Lubi wąchad różne rzeczy nie służące do jedzenia
Lubi mocno doprawione pokarmy
Preferuje pokarmy o łagodnym smaku
Ma łatwy odruch wymiotny na wiele zapachów

4

VIII. UWAGA I ZACHOWANIE
Jest nerwowy , pobudzony
Jest impulsywny, /” wyrywa się” zanim zakooczymy instrukcję/
Ma problemy z organizacją zachowania , wykonywanych zadao
Nie może dłużej skupid się na zadaniu
Bardzo lubi biegad, skakad, jest ciągle w ruchu
Szybko i łatwo pobudzony przez dźwięki, światło itd.
Niespokojny wówczas gdy trzeba byd cicho i koncentrowad się
Łatwo przechodzi od płaczu do śmiechu
Szybko się rozprasza
Lubi biegad podskakiwad, byd w ruchu

Schorzenia, którym może towarzyszyd zaburzenie integracji sensorycznej: autyzm, ADD (zespół
deficytu uwagi),ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), zespół Downa,
porażenie mózgowe MPD, traumatyczne uszkodzenie mózgu, zespół kruchego chromosomu X,
niesprawnośd intelektualna, przedwczesne przyjście na świat, używanie przez matkę szkodliwych
substancji podczas ciąży,

zespół alkoholowy płodu, zachowania opozycyjno-buntownicze, zaburzenia

emocjonalne,

zaburzenia

zachowania,

zaburzenia

obsesyjno-kompulsywne,trudności

z

przyswajaniem wiedzy, dysleksja rozwojowa, RAD – zaburzenia więzi.

U podstaw rozwoju integracji zmysłowej leżą trzy najważniejsze dojrzewające, podstawowe układy
zmysłów: (wg J. Ayres)

* dotykowy,
* proprioceptywny
* przedsionkowy (westybularny, błędnikowy)

To one stanowią bazę, która wraz z rozwojem i integracją odruchów, nadaje kształt rozwojowi
dziecka.

- zmysł dotyku – służy odbiorowi i różnicowaniu wrażeo czuciowych z powierzchni skóry

- zmysł przedsionkowy (nazywany też błędnikowym, westybularnym) , odbiera siłę grawitacji,
umożliwia przeciwstawianie się jej i zachowanie równowagi przy zmianach pozycji ciała, ;

- zmysł propriocepcji- inaczej czucie głębokie, to odczuwanie siebie, np. ułożenia naszych kooczyn w
przestrzeni;( jego bardziej subtelna formę stanowi -zmysł kinestezji, dzięki któremu czujemy
wykonywane ruchy, ich siłę i zasięg)

Układ propriocepcyjny to odbiór wrażeo płynących z mięśni i ścięgien, informujących mózg o
położeniu ciała, jego poszczególnych części oraz o tym, czy i jakie ruchy wykonuje.

Odpowiada za:

5

poczucie cielesnej obecności ciała, odczuwanie ciężaru ciała i poszczególnych jego części w
przestrzeni;

wytwarzanie odruchów prostowania i równowagi, które służą prawidłowej motoryce
przyczyniają się do przeciwdziałania sile grawitacji;

poruszanie poszczególnymi częściami ciała bez kontroli wzroku

swobodne wykonywanie ruchów precyzyjnych

percepcję kształtów drobnych przedmiotów

percepcję położenia narządów jamy ustnej podczas mówienia

tworzenie somatognozji- orientacja w schemacie ciała

tworzenie lateralizacji - "stronnośd" - asymetria czynnościowa prawej i lewej strony ciała
ludzkiego, która wynika z różnic w budowie i funkcjach obu półkul mózgowych.

Układ dotykowy - ma receptory umiejscowione w skórze i na jej powierzchni, odbierające wrażenia
lekkiego i głębokiego dotyku nacisku, ciepła, zimna i bólu.

Odpowiada za:

Zmysł dotyku ma wpływ na:

poznawanie swojego ciała

wczesne poznawanie przedmiotów

rozpoznawanie przedmiotów bez pomocy wzroku

różnicowanie bodźców dotykowych

rozwój emocjonalny

Układ przedsionkowy ( inaczej zmysł równowagi) ma receptory w uchu wewnętrznym, reaguje
na siłę grawitacji, ruch linearny i obrotowy oraz przyśpieszenie.

Odpowiada za:

orientację położenia ciała w stosunku do powierzchni ziemi

informowanie OUN o położeniu głowy w relacji do szyi i reszty ciała oraz otaczającej
przestrzeni

podtrzymywanie prawidłowego napięcia mięśniowego

wyzwalanie odruchów niezbędnych do utrzymania pozycji ciała w spoczynku, odruchów
ocznych i koordynacji pracy obu oczu

utrzymanie stałego pola widzenia w czasie ruchów głowy

6

ma wpływ na rozwój mowy

ma wpływ na autonomiczny układ nerwowy ( przewód pokarmowy, odruch wymiotny)

Odbiór wrażeo dotykowych i proprioceptywnych ma podstawowe znaczenie dla rozwoju percepcji
schematu ciała. Wpływa więc na funkcje motoryczne: koordynację ruchów, sprawnośd manualną i
lateralizacje, planowanie sekwencji ruchów, co z kolei znajduje odzwierciedlenie w rozwoju
samoobsługi, przyswajaniu technik rysowania i pisania, w posługiwaniu się narzędziami.

Układ

przedsionkowy pomaga w prawidłowym odbiorze wrażeo przez inne systemy sensoryczne
(wzrokowy, słuchowy, proprioceptywny). Ma wpływ na stabilizację napięcia mięśniowego,
utrzymanie równowagi, koordynację, płynnośd ruchów ciała i gałek ocznych – a zatem na postawę
ciała podczas aktywności ruchowej, oraz przy wykonywaniu zadao przy stole, właściwą sprawnośd rąk
i współpracę między rękami. Znajduje to również odzwierciedlenie w przyswajaniu technik szkolnych,
jak również w nabywaniu sprawności ruchowej i umiejętności w zakresie samoobsługi.

Koncepcja sekwencyjności rozwoju

W oparciu o teorię z zakresu neurofizjologii i psychologii rozwojowej J. Ayres opracowała
hipotetyczny model przebiegu integracji zmysłowej i opisała cztery stadia rozwoju tego procesu.

PIERWSZE STADIUM Zaczyna się w życiu płodowym i trwa przez pierwsze 2 m-ce życia dziecka.
Na tym poziomie następuje integracja bodźców błędnikowych i proprioceptywnych, która umożliwia
niemowlęciu

koordynację ruchów gałek ocznych,

utrzymanie postawy,

napięcia mięśniowego,

równowagi

i poczucia pewności w stosunku do sił grawitacji.

Poczucie siły grawitacji odbierane przez system przedsionkowy jest drugim źródłem potrzeby
bezpieczeostwa.

Napięcie mięśni w poszczególnych częściach ciała jak i wokół stawów

(kokontrakcja) oraz umiejętnośd precyzyjnych jego zmian jest podstawą dla wykonywania wszystkich
ruchów. Jest to szczególnie ważne w rozwoju precyzyjnych ruchów ręki. Zaburzenia powstałe na tym
poziomie integracji prowadzid mogą w późniejszych latach do trudności w podążaniu wzrokiem
wzdłuż linii druku, co powoduje, że czytanie i pisanie staje się wyczerpującym zadaniem. Oprócz tego
słabiej rozwijają się reakcje posturalne: przewracanie się z brzucha na plecy, pełzanie, stanie i
chodzenie. Upośledzenie reakcji odruchowych postawy prowadzi do powstawania sztywności i braku
płynności ruchu – ruchy są niezgrabne i nieregularne. Dziecko może mied trudnośd z utrzymaniem
równowagi podczas chodzenia po nierównym podłożu, jak również podczas siedzenia na krześle w
czasie pisania. Bodźce dotykowe docierające w tym czasie między innymi podczas ssania, jedzenia czy
przyjemnego dotyku budują podstawę rozwoju emocjonalnego jaką jest więź z matką. Z ciała płyną
pierwsze wrażenia czucia siebie, swojej fizycznej cielesności.

7

*Skóra jako granica siebie odbiera doświadczenia czuciowe, które stają się źródłem rozwoju
emocjonalnego, poczucia bezpieczeostwa, a co za tym idzie rozwoju osobowości.
* Integracja bodźców dotykowych, proprioceptywnych i przedsionkowych wpływa w tym momencie
na rozwój funkcji ssania, połykania, i dalszego kształtowania się dojrzałości pokarmowej.
* W konsekwencji zaś przyczynia się do kształtowania sprawności narządów biorących udział w
mówieniu (język, wargi, mięśnie okrężne ust, policzków).

DRUGIE STADIUM Trwa do kooca 1 roku, następuje łączenie bodźców pochodzących z układu
przedsionkowego z receptorów czucia głębokiego oraz układu dotykowego.

Dzięki prawidłowej integracji informacji płynących z wyżej wymienionych układów tworzy się:

percepcja własnego ciała,

koordynacja stron ciała,

praksja (planowanie motoryczne).

Tworzona w mózgu mapa ciała zawiera informacje o każdej jego części, o relacjach między nimi oraz
o ruchach możliwych przez nie do wykonania. Jeśli mapa ciała jest nieprecyzyjna, niemożliwe jest
planowanie pewnych typów ruchu i uwidaczniają się kłopoty z wykonywaniem działao wymagających
współpracy dwóch rąk.

Wręcz niemożliwa jest manipulacja zabawkami, wykonywanie takich czynności jak: zapinanie guzików
czy wiązanie sznurowadeł. Prawidłowy rozwój schematu ciała jest warunkiem właściwego rozwoju
czynności

ruchowych,

w

tym

również

mowy

i

sprawności

rąk.

Podstawą dla rozwoju schematu ciała jest czucie linii środkowej ciała.

Osiągnięcie tej umiejętności

manifestuje się możliwością łączenia rąk w linii środkowej nad własną klatką piersiową.
Umiejętnośd ta pojawia się koło 4 miesiąca życia, a zaraz potem dziecko rozpoczyna próby chwytania
przedmiotu. Rozwój somatognozji wiąże się z rozwojem praksji (planowania motorycznego).
Dysfunkcje w odbiorze i scalaniu wrażeo zmysłowych na tym etapie mogą objawiad się u dzieci w
późniejszym okresie syndromem dyspraksji.

Głównymi objawami mogą byd wówczas: niezgrabnośd ruchowa, problemy z samoobsługą
(opanowaniem ubierania, rozbierania, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł itd.), z
wykonywaniem precyzyjnych czynności manualnych w zabawach klockami, rysowaniu czy później w
nauce pisania. Dzieci mogą sprawiad wrażenie chaotycznych w działaniu, źle skupiających uwagę.
Bardzo wolno uczą się nowych umiejętności.

TRZECIE STADIUM Kształtuje się od 1 roku życia przez okres przedprzedszkolny(2/3 lata).

Na tym poziomie następuje integracja bodźców pochodzących z układu przedsionkowego,
czuciowego proprioceptywnego, wzrokowego i słuchowego stanowiąca o rozwoju percepcji
wzrokowej, słuchowej, a dziecięca aktywnośd jest coraz bardziej celowa, rozwijają się zdolności
manipulacyjne.

W rozwoju aktywności celowej ważną rolę odgrywają: odczuwanie ułożenia ciała,

koordynacja wzrokowo-ruchowa, używanie mowy i jej rozumienie. Koordynacja oko-ręka jest
prawidłowa w momencie, gdy informacje pochodzące z układu przedsionkowego, czuciowego,
proprioceptywnego i wzrokowego są ze sobą integrowane. Dobra koordynacja wzrokowa oznacza, że

8

ręce i palce zmierzają dokładnie do miejsca wskazanego przez oczy, które „mówią” mózgowi gdzie
ręce mają „iśd”.

Oprócz zintegrowanych informacji płynących z oczu i rąk, mózg do celowej pracy

potrzebuje informacji z receptorów grawitacji, receptorów mięśni i skóry. Integracja bodźców
wzrokowych z bodźcami słuchowymi, przedsionkowymi, proprioceptywnymi i dotykowymi umożliwia
dziecku wykonywanie takich czynności jak: nakładanie kurtki, budowanie z klocków, malowanie,
rysowanie.

Dopływu wrażeo z bazowych systemów sensorycznych wymaga także artykulacja. Dzieci

z zakłóceniami w obrębie systemu przedsionkowego rozwijają mowę z pewnym opóźnieniem.
Dysfunkcje integracji sensorycznej nie pozwalają na czucie języka w ustach, przez co mowa jest
niewyraźna.

STADIUM CZWARTE Integracji, rozwijający się w okresie przedszkolnym, a nawet w
początkowym okresie wczesnoszkolnym, to efekt koocowych procesów przetwarzania
bodźców zmysłowych, występujących na poprzednich trzech poziomach. Układ nerwowy
funkcjonujący jako całośd, na tym etapie dokonuje specjalizacji jednej z półkul mózgu. Aby
mogło do tego dojśd obie półkule muszą współpracowad ze sobą.

Komunikacja między

półkulowa decyduje również o lateralizacji czynności ciała. Proces lateralizacji zaczyna się ok.
6 miesiąca życia dziecka, a powinien zakooczyd się ok. 6 roku życia dziecka. Zaburzenia
lateralizacji przejawiają się deficytami w zakresie obustronnej koordynacji ruchowej,
przekraczania linii środkowej ciała oraz skrzyżowanej lateralizacji. Dysfunkcje w przekraczaniu
środkowej linii ciała mogą dotyczyd również ruchów gałek ocznych.

Jeśli ruch nie jest

płynny, są drgnięcia, gubienie śledzonego przedmiotu, to dziecko może mied trudności w
rysowaniu, pisaniu, układaniu z części, liczeniu ( np. będzie pomijało elementy, litery, cyfry ).
Zaburzenia w procesie lateralizacji będą miały wpływ na funkcjonowanie dziecka w szkole i w
życiu codziennym. Najczęściej spotykane trudności to:

trudności w nauce czytania ( dzieci gubią litery, słowa, mylą linię w której czytały)

trudności w pisaniu, szczególnie przy przepisywaniu z tablicy ( gubią linię, litery lub całe
wyrazy i zdania )

trudności z pisaniem liter podobnych kształtach,

trudności z różnicowaniem prawa- lewa

obniżony poziom graficzny pisma

Niezakłócony rozwój procesów integracji zmysłowej jest podstawą prawidłowego uczenia się i
zachowania. Integralnośd układu nerwowego to działanie prawidłowe ośrodków podkorowych, w
których zachodzą podstawowe procesy integrowana bodźców zmysłowych.

Osiągnięcie

umiejętności z pierwszego stadium warunkuje rozwijanie sprawności z poziomu następnego. Tym,
samym skomplikowane procesy percepcji wzrokowej, słuchowej, pamięci, uwagi, mowy,
umiejętności pisania i czytania będą zależne od integracji podstawowych systemów zmysłowych:
dotykowego, proprioceptywnego, przedsionkowego, wzrokowego i słuchowego.

Reasumując: jeśli występują zaburzenia w odbiorze i integrowaniu bodźców zmysłowych to będą
pojawiad się dysfunkcje w rozwoju: poznawczym, motorycznym oraz zachowaniu dziecka.
Deprywacja sensoryczna Jest to najcięższa forma ograniczenia dopływu doświadczeo
sensorycznych niezbędnych dla prawidłowego rozwoju dziecka np. dzieci z sierocioca na terenach

9

konfliktów zbrojnych.Przeciążenie (zbyt duża ilośd bodźców) może byd równie szkodliwe dla
rozwoju dziecka .

PLASTYCZNOŚĆ NERWOWA Jest to zdolnośd mózgu i całego systemu nerwowego do rozwoju,
zmian i lepszego funkcjonowania :

-J. Piaget – pierwsze cztery- sześd lat życia – okres sensoryczno motoryczny w rozwoju dziecka

- inni naukowcy – pierwsza dekada życia

Deficyty integracji sensorycznej:

-nie oznaczają występowania zawsze bardzo rozległych zaburzeo – istnieje wiele stopni i rodzajów
zaburzeo SI

-mogą one utrudniad proces czytania, pisania, samoobsługi, czy wykonywania dwiczeo
sportowych;

- mogą też wpływad na umiejętnośd zabawy;

- są to też zachowania, które mylnie interpretowane są jako zaburzenia emocjonalne np.
impulsywnośd, nadpobudliwośd, nadwrażliwośd na dotyk;

Integracja sensoryczna to organizowanie, interpretacja i przetwarzanie bodźców zmysłowych. Jeśli
istnieje podejrzenie, że narządy zmysłowe funkcjonują źle, powinno się przeprowadzid
odpowiednie badanie, w celu wyeliminowania ewentualnych zaburzeo organicznych, które nie są
przedmiotem terapii integracji sensorycznej.

Uczeo z zaburzoną integracją sensoryczną charakteryzuje się następującymi cechami:

-

słabe napięcie mięśni

-

opóźniony rozwój reakcji na bodźce

-

opóźniony rozwój małej i dużej motoryki

-

zaburzenia równowagi

-

słabe różnicowanie i zła tolerancja wrażeo dotykowych

-

anormalne dążenie lub unikanie czynności pobudzających układ przedsionkowy

-

niedojrzały wzorzec postawy i chodu

-

Najważniejsza jest obserwacja podczas terapii. Istotne dla dziecka jest to aby potrafiło ono
wykorzystywad doświadczenia zmysłowe w celu właściwego odpowiadania na życiowe
wymagania płynące z otoczenia.

-

Reakcja adaptacyjna – celowe, ukierunkowane na określony cel działanie lub reakcja na
bodziec zmysłowy np. obronne wyciąganie rąk, by nie upaśd przez dziecko, które zaczyna
chodzid, dotykanie wewnętrznej powierzchni dłoni dziecka w celu aktywizacji odruchu
chwytania, uspokajanie dziecka poprzez huśtanie go lub lekkie podrzucanie.

10

-

Dokładne badania i adekwatny dobór technik terapeutycznych pozwalają dokładnie
zidentyfikowad w jakich układach zmysłowych istnieją deficyty, a co jest mocną stroną
dziecka.

-

Ważna jest jak najwcześniejsza identyfikacja i terapia zaburzeo we wczesnym okresie
rozwojowym.

-

Sukces terapii zależy od głębokości i nasilenia dysfunkcji, wewnętrznego popędu,
motywacji i chęci do współpracy dziecka oraz od właściwego zaplanowania i prowadzenia
terapii przez terapeutę.

I.

Przyrządy i materiały do rozwijania układu czuciowego materiały o różnej

powierzchni;

• pędzle do malowania; wałki do malowania; szczoteczki do zębów; szczoteczki do rąk;

szczotka z piór do ścierania kurzu; krem lub płyn do rąk; krem do golenie; piłki
gimnastyczne; torba z kształtami; basen z piłkami;

II.

Przyrządy i materiały do rozwijania układu przedsionkowego

bujany fotel lub krzesło; huśtawka; fotel obrotowy, deski do łapania równowagi; kołyski, łódki,
huśtawki- równoważnie; deska na kółkach; deska do wirowania; zjeżdżalnia z rampa; hamak na
stelażu;

III.

Przyrządy i materiały do rozwijania układu proprioceptywnego

 taśma do dwiczeo rehabilitacyjnych

 rurki do dwiczeo

 różne typy spadochronów

Pozostałe przedmioty: trampolina, piłka z otworami, hula- hop, deska na kółkach, piłka lekarska,
pompka do piłki, nadmuchiwany materac

IV.

Sala doświadczania świata . Pierwsze Sale Doświadczania Świata

(Snoezelen) powstały w latach siedemdziesiątych XX w. w Holandii.
Obecnie, idea ta stopniowo rozpowszechnia się także w Polsce. Założeniem
Sal Doświadczania Świata jest przebywanie w pomieszczeniu, w którym
poddawani jesteśmy stymulacji zmysłów za pomocą całej gamy bodźców.

Akcesoria do terapii integracji sensorycznej i ich przeznaczenie:

PLATFORMA WISZĄCA przeznaczona jest do dostarczania biernej stymulacji
przedsionkowej dzieciom o obniżonej sprawności ruchowej.

BECZKA umożliwia jednoczesną pracę nad podstawowymi trzema układami zmysłu:
przedsionkowym, czucia powierzchniowego, uczucia głębokiego. Przyczynia się do
wspomagania prawidłowej regulacji napięcia mięśniowego, wspomaga budowę schematu
ciała oraz kształtuje reakcję prostowania: nastawcze, równoważne oraz obronnego
podporu.

11

DESKA DO ĆWICZEO RÓWNOWAŻNYCH przeznaczona jest do dwiczeo równowagi w
różnych pozycjach – od leżącej do stojącej.

DESKA ROTACYJNA przeznaczona do wykonywania T do dwiczeo wspomagających układ
przedsionkowy oraz proprioceptywny. Ponadto stymuluje przekroczenie linii środkowej
ciała oraz kształtuje obustronną koordynację.

GRUSZKA REHABILITACYJNA Wspomaga proces somatognozji oraz ułatwia pracę przy
zachowaniu symetrii ciała kształtując linię środkową ciała oraz później integrację,
koordynację obustronną. Gruszka wypełniona jest miękkim granulatem piankowo-
styropianowym, pokryta skóropodobną, wytrzymałą a zarazem miękką tkaniną. Doskonale
dopasowuje się do ciała.

HAMAK podwieszony punktowo na haku za pomocą karabioczyka hamak służy do
relaksacji wywoływanej przez wrażenia proprioceptywne i linearną stymulację
przedsionkową oraz do dwiczeo wzmacniających obustronną koordynację ruchową,
konwergencję oczu.

HUŚTAWKA TERAPEUTYCZNA umożliwia różne kierunki ruchu, włącznie z rotacją,
przeznaczona do stymulacji przedsionkowej i proprioreceptywnej. Może byd stabilna przy
zastosowaniu tzw. stabilizatorów lub zmienna i nieprzewidywalna w kierunku ruchu.

KLINY przeznaczone są do wykonywania różnorodnych dwiczeo np. w pozycji leżącej,
klęcznej i siedzącej. Kliny wykonane są z pianki poliuretanowej. Materiał wierzchni
wykonany jest z tkaniny skóropodobnej.

PIŁKI AKTYWNE przeznaczone są do rehabilitacji i zabaw z dziedmi, polecane miedzy innymi
do dwiczeo koordynacyjnych.

PIŁKI Z KOLCAMI to piłki do dwiczeo sensoryki to są, które pobudzają zakooczenia czuciowe
ciała. Doskonale służą do masażu całego ciała i stymulacji dotykowej.

TRAMPOLINA

wykorzystywana

jest

w

rehabilitacji,

fitness

oraz

treningu

ogólnorozwojowym. W terapii sensomotorycznej wspomaga układ błędnikowy i czucia
głębokiego. Wykorzystywana jest również do kształtowania somatognozji, lateralizacji,
koordynacji bilateralnej.

Kwestionariusz Ryzyka Zaburzeń Integracji Sensorycznej

Autor: Z. Przyrowski

1. Jest mało wrażliwy na ból , nie zwraca uwagi na drobne skaleczenia *TAK+ / *NIE+

2. Nie lubi malowad palcami *TAK+ / *NIE+

3. Nie lubi lepid w plastelinie *TAK+ / *NIE+

4. Nie lubi byd niespodziewanie dotykany *TAK+ / *NIE+

5. Jest szczególnie łaskotliwy [TAK] / [NIE]

6. Lubi się zderzad z innymi dziedmi podczas zabaw grupowych *TAK+ / *NIE+

7. Ma słabą równowagę, często się potyka *TAK+ / *NIE+

8. Często huśta się na krześle *TAK+ / *NIE+

12

9. Ma duże kłopoty na lekcji wychowania fizycznego *TAK+ / *NIE]

10. Ma problemy z cięciem nożyczkami *TAK+ / *NIE+

11. Gorzej niż inne dzieci rysuje *TAK+ / *NIE+

12. Brzydko pisze [TAK] / [NIE]

13. Nie trzyma kartki drugą ręką gdy pisze lub rysuje *TAK+ / *NIE+

14. Wygląda na wiotkie dziecko *TAK+ / *NIE+

15. Ma nieprawidłową postawę podczas pracy przy biurku *TAK+ / *NIE+

16. Nie lubi miejsc gdzie jest głośno *TAK+ / *NIE+

17. Trudno mu skupid uwagę w miejscu hałaśliwym *TAK+ / *NIE+

18. Myli podobne dźwiękowo słowa *TAK+ / *NIE+

19. Często mruga, ma ból głowy, załzawione oczy po czytaniu *TAK+ / *NIE+

20. Ma kłopoty z czytaniem *TAK+ / *NIE+

21. Ma problemy z przepisywaniem z tablicy [TAK] / [NIE]

22. Jest nadwrażliwy na pewne zapachy *TAK+ / *NIE+

23. Jest impulsywny, ” wyrywa się” zanim zakooczymy instrukcję *TAK+ / *NIE+

24. Ma problemy z organizacją zachowania *TAK+ / *NIE+

25.Chodzi podczas lekcji [TAK] / [NIE]