Wspólnotowy rynek ubezpieczeń i

jego wpływ na polski obszar

europejskiego rynku ubezpieczeń

Anna Łojko, Katarzyna Witek

jego ustanowienie było jednym z zadań Wspólnot Europejskich (Europejskiej

Wspólnoty Gospodarczej)
nie był celem samym w sobie, a raczej narzędziem do realizacji zadań Wspólnoty
umożliwia realizację zadań nałożonych na kraje członkowskie
pozwala na zwiększenie efektywności gospodarowania i poprawienia pozycji krajów

tego ugrupowania w handlu światowym

WSPÓLNOTOWY RYNEK UBEZPIECZENIOWY - ze względu na strategiczną rolę tego

sektora gospodarki przyczynia się do obniżki kosztów, wzrostu bezpieczeństwa i tym

samym wzrostu efektywności w innych gałęziach. Dodatkowo jest warunkiem

podnoszenia stopy życiowej mieszkańców Wspólnoty – a więc jednym z jej celów.

Ponadto dostarcza on w dużej mierze produktu będącego substytutem świadczeń

socjalnych państwa w formie np. ubezpieczeń na życie czy następstw nieszczęśliwych

wypadków, a one mają na celu właśnie podniesienie dobrobytu społecznego.

Wspólny rynek

Realizacja idei wspólnego rynku w zakresie ubezpieczeń ma
długo historię. Przez długi czas zakładano, iż kluczem do
stworzenia wspólnego rynku jest uregulowanie takich
problemów jak:



standardy prawne



reguły finansowe



standardy organizacyjne i ostrożnościowe

W końcu zorientowano się, że realizacja wymaga również
uregulowania kwestii klientów, nadzorów, pośrednictwa,
reasekuracji czy prawa kontraktowego.

Budowa jednolitego rynku

ubezpieczeniowego

TREŚĆ

DATA PRZYJĘCIA

Pierwsza dyrektywa komunikacyjna

1972

Pierwsza dyrektywa nie na życie (non life)

1973

Pierwsza dyrektywa na życie

1979

Druga dyrektywa komunikacyjna

1983

Druga dyrektywa na życie

1988

Druga dyrektywa nie na życie

1990

Trzecia dyrektywa komunikacyjna

1990

Trzecia dyrektywa nie na życie

1992

Trzecia dyrektywa na życie

1992

Czwarta dyrektywa komunikacyjna

2000

Dyrektywa w sprawie pośrednictwa

2002

Piąta dyrektywa komunikacyjna

2005

Tablica 1. Podstawowe regulacje

jednolitego rynku ubezpieczeń UE

Rynek ubezpieczeniowy zaczynał stanowić coraz ważniejszą część

rynku finansowego kraju.
Na koniec 2003 – aktywa sektora ubezpieczeniowego wynosiły

ponad 62 mld zł i stanowiły 45% aktywów sektora nie-bankowego.

Łączne aktywa finansowe kraju zaś 180 mld $.
W tym czasie sektora finansowego krajów UE wynosiły 48 bilionów

$ (w tym 5,6 biliona $ aktywa ubezpieczeniowe), a więc były

wyższe 270 razy od polskich aktywów.
Polska wchodząc stanowiła ok 0.3% aktywów unijnej piętnastki, a

więc reprezentowała niewielką część ubezpieczeń unijnego rynku.

Składka ubezpieczeniowa w Polsce stanowiła zaledwie 0.8% składki

unijnej.

Polski rynek ubezpieczeniowy na tle

Unii Europejskiej – przed wejściem

Polski rynek był mały i słabo rozwinięty, nie tylko ze względu
na niskie PKB na mieszkańca, ale również niski poziom
penetracji ubezpieczeniowej w Polsce.
Polska była krajem wyraźnie „NIEDOUBEZPIECZONYM” z
powodu wielu przyczyn:

-

Relatywnie dobrego poziomu zabezpieczeń społecznych
(emerytury, renty)

-

Niska świadomość ubezpieczeniowa osób fizycznych i
korporacji

-

Relatywnie niski poziom zamożności społecznej

Polski rynek ubezpieczeniowy

- przed UE

Według forów i dyskusji oczekiwano w niedalekiej przyszłości
szybkiej zmiany istniejącej sytuacji. Szczególnie jeśli chodziło
o ubezpieczenia na życie – Polska była na poziomie
rejestrowanym w krajach UE w latach 80-tych.
Jednak z 14nastu grup ubezpieczeniowych działających na
terenie UE i zajmujących dużą część rynku, już 8 z nich było
również na terenie Polski, co oznaczało, że rynek naszego
kraju był przedmiotem zainteresowania dużych graczy. Także
nie oczekiwano drastycznych zmian na „liście”
ubezpieczycieli działających w Polsce.

Oczekiwania

Przystępując do Unii Europejskiej Polska stała się także
częścią składową jednolitego rynku
ubezpieczeniowego, którego istotę stanowi wspólna
przestrzeń ubezpieczeniowa dla uczestników rynków
na całym terenie Unii Europejskiej oraz Europejskiego
Obszaru Gospodarczego. Gdy Polska przystępowała do
UE nasuwały się więc pytanie, jakie są perspektywy
dalszego rozwoju.

01.05.2004 r. Polska w UE

Formalne warunki dla powstania rynku ubezpieczeniowego w Polsce określała

ustawa z dnia 28.07.1990 o działalności ubezpieczeniowej. Istotny wpływ miały

również procesy dostosowawcze w związku z przystąpieniem Polski do WTO

(np. dostosowanie do zasad uczciwej konkurencji), OECD (uwzględnienie zasad

liberalizacyjnych i niedyskryminacji), Wspólnoty Europejskiej oraz planowanego

przystąpienia do UE.
W 2003 roku uchwalono ustawę o działalności ubezpieczeniowej, która

normuje zarówno kwestie związane z funkcjonowaniem zakładów

ubezpieczeń, problematykę likwidacji szkód, wymogi odnoszące się do

ogólnych warunków ubezpieczenia, jak i zasady kalkulacji składek.

Przyłączeni Polski do UE oznaczało przymus upodobnienia regulacji prawnych,

ale nie oznaczało całkowitej i dosłownej unifikacji.

Zasady formalne funkcjonowania

rynku

Układ Europejski zobowiązał Polskę do stworzenia właściwych ram dla

stopniowej integracji Polski ze Wspólnotą Europejską, przy czym

warunkiem integracji gospodarczej ze Wspólnotą było zbliżenie

istniejącego i przyszłego ustawodawstwa Polski do ustawodawstwa

Unii, między innymi w dziedzinie usług finansowych. Polskę

zobowiązano także do współpracy ze Wspólnotą w celu przyjęcia

wspólnego zbioru przepisów i norm dotyczących rachunkowości oraz

nadzoru i systemów regulacyjnych w takich dziedzinach jak

bankowość, ubezpieczenia i finanse. Polska zrealizowała też

zasadę asymilacji (standardu narodowego), polegającą na zakazie

dyskryminacji podmiotów zagranicznych, które prowadzą działalność

w tej samej sferze gospodarki w stosunku do podmiotów krajowych.

Konieczność dostosowania

polskiego prawa

ubezpieczeniowego do standardów

UE

Całkowita zgodność:

z pierwszą dyrektywą,
z dyrektywami dotyczącymi rocznego sprawozdania oraz
skonsolidowanych wyników ubezpieczycieli (ustawa z
29.09.1994 r. o rachunkowości oraz rozporządzenie Ministra
Finansów z dnia 10.12.2001 r. w sprawie szczegółowych zasad
rachunkowości zakładów ubezpieczeń),

Częściowa zgodność:

z dyrektywami dotyczącymi reasekuracji i retrocesji
z dyrektywami dotyczącymi agentów i maklerów (brokerów)
ubezpieczeniowych

Zgodność polskiego prawa z

dyrektywami UE (ubezpieczenia na

życie)

jednolitej licencji (art. 42 i następne ustawy o działalności

ubezpieczeniowej),
otwartego okienka (rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22.03.1996 r.

w sprawie określenia przypadków dopuszczalności zawierania umów

ubezpieczenia z zakładami ubezpieczeń nie posiadającymi zezwolenia na

prowadzenie działalności ubezpieczeniowej na terytorium RP),
obowiązku przekazywania organowi nadzoru ogólnych warunków

ubezpieczenia, a także innych dokumentów używanych przy zawieraniu

umów ubezpieczenia (art. 83 ust. 6 ustawy o działalności

ubezpieczeniowej),
możliwości odmowy wydania zezwolenia na prowadzenie działalności

ubezpieczeniowej w razie zagrożenia ważnego interesu gospodarczego

państwa (art. 33 ustawy o działalności ubezpieczeniowej),
możliwości odmowy wydania zgody w zakresie nabycia tzw. znacznych

pakietów akcji (udziałów) w razie zagrożenia dla ważnych interesów

gospodarczych państwa (sprzeczne z zasadą swobody przepływu kapitału).

Brak zgodności polskiego prawa

(Dyrektywa III generacji)

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności
ubezpieczeniowej
Ustaw dnia 22 maja 2003 r. o nadzorze ubezpieczeniowym i
emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie
ubezpieczeniowym
Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach
obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych Kodeks Cywilny

Ustawy obecnie obowiązujące

Data

Rodzaj szkody

Limit

Do 1990

BRAK

Od 1990

600.000 €

Od 2004

Osobowa/osobę

350.000 €

Majątkowa/zdarzenie

200.000€

D0 10.12.2009

Osobowa (jedno
zdarzenie, nie ważne
ilu poszkodowanych)

1.500.000

Majątkowa (to samo
założenie)

300.000 €

Do 10.06.2012

Osobowa

2.500.000 €

Majątkowa

500.000 €

Teraz

Osobowa

5.000.000 €

Majątkowa

1.000.000 €

Limity odpowiedzialności w Polsce

1)

„Jednolity rynek ubezpieczeniowy Wspólnoty
Europejskiej – podstawowe swobody” M.
Lemkowska

2)

Forum dyskusyjne „Rynek ubezpieczeniowy po
przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej” –
przewodniczący prof. dr hab. Tadeusz Szumlicz

3)

www.pzu.pl

4)

http://www.kalkulator-ubezpieczeniowy.pl

Bibliografia