Rozpoczęto lansowanie pełnego zalet

systemu opakowań „ekologicznych”.
Zwrócenie uwagi na negatywny wpływ
opakowań na środowisko tego kraju
wynika z obowiązującego przepisu PPP
(ang. „pollutter pays principle”) tzn.
„zanieczyszczający płaci”.

Odpowiedź na pytanie o wady i zalety

opakowań daje sporządzenie tzw. eko-
bilansu. Przygotowywany już na etapie
jego projektowania, ekobilans produk-
tu próbuje wyjaśnić wpływ na środo-
wisko opakowań, m.in. butelki szklanej
lub plastikowej, puszki aluminiowej,
blaszanej czy kartonu.

Butelki szklane

Szkło zalicza się do najstarszych i naj-

ważniejszych materiałów wykorzysty-
wanych przez człowieka. Już ok. 4 000-
5 000 lat pne. (jak wskazują archeolo-
giczne znaleziska w Egipcie) znana była
technika produkcji szkła. Dopiero przed
dwoma tysiącami lat, wraz z wynalezie-
niem rurek do wydmuchu, udało się wy-
produkować wysokie butelki. Z rozwojem
produkcji przemysłowej w Stanach Zjed-
noczonych (1898) butelka szklana stała
się produktem masowym, wyrzucanym
po jej opróżnieniu.

Szkło ze względu na swoje szczegól-

ne właściwości wykorzystuje się zwłasz-
cza do pakowania napojów. Daje się ono
formować podczas produkcji w dowol-
ny kształt, a w trakcie użytkowania przy
wyższych temperaturach (np. napełnia-
nie wrzątkiem, czyszczenie) zachowuje
swoje wymiary.

Głównym surowcem do produkcji

szkła jest piasek. Materiałami dodawany-
mi w dalszej kolejności są: soda, wapno,
dolomit i glinokrzemiany. Surowce te są
powszechne i dają się pozyskiwać łatwo
i bez szkodliwego oddziaływania na śro-
dowisko. Szkło w porównaniu z meta-
lami (puszka aluminiowa), jak również z
plastikiem (butelki PET) wykazuje wy-
raźną przewagę. Dodatkową zaletą jest

jego nieograniczona możliwość recyklin-
gu. Jeśli szkło będzie sumiennie sortowa-
ne według koloru, może być ponownie
wykorzystane jako surowiec. Jak podaje
Berlińskie Przedsiębiorstwo Oczyszcza-
nia Miasta, udział stłuczki szklanej w
produkcji butelek w Niemczech osiąga
obecnie nawet 65%.

Przy powtórnym zagospodarowaniu

szkła odpadowego obniża się punkt top-
nienia surowca, a tym samym spada za-
potrzebowanie na energię o prawie 20%.
Pomimo to pobór energii pozostaje w
dalszym ciągu problemem, gdyż aby uzys-
kać temperaturę topnienia 1 500 st. C,
należy użyć 7 500 kilodżuli w przelicze-
niu na pojedynczą butelkę. Odpowiada
to takiej ilości energii, która mogłaby za-
silać np. telewizor lub dwie pralki nas-
tawione na temperaturę 60 st. C przez
ok. 20 godzin. Ten wysoki nakład ener-
gii ulega zmniejszeniu, gdy butelka po
jednokrotnym użyciu nie jest przetapiana,
ale ponownie wykorzystywana, i to wielo-
krotnie. Butelki mogą być nawet 50-krot-
nie wykorzystane w jednym cyklu życia
produktu (trwającym 6 -10 lat). Jeżeli
zatem podzielimy obciążający środowis-
ko nakład energii na liczbę napełnień,
wówczas w ekologicznej ocenie wyraźnie
zyskuje szklana butelka wielokrotnego
użytku wobec recyklingu „jednorazó-
wek”.

Puszki

Pierwsze blaszane puszki do napojów

wynalezione zostały na początku lat 30.
minionego wieku w USA, natomiast alu-
miniową puszkę o takim samym przez-
naczeniu wyprodukowano w roku 1958.
Obecnie prawie na całym świecie wytwa-
rza się puszki z aluminium. Wyjątkiem
są Niemcy, gdzie do produkcji korpusu
puszki używa się białej blachy lakiero-
wanej, najczęściej z zewnątrz i od środka.
Jedynie górne wieczko z powodów tech-
nicznych jest aluminiowe.

Zużycie energii w produkcji puszki z

blachy jest zdecydowanie odmienne, niż

w przypadku puszki aluminiowej. Nakład
energii na wyprodukowanie tony białej
blachy przy użyciu materiału z odzysku
wynosi ok. 6 000 KWh, a w przypadku
aluminium 12 000 KWh. Różnica ta
zmniejsza się jednak przy ocenie opa-
kowania jednostkowego, ponieważ z
ilości aluminium odpowiadającej takiej
samej ilość blachy można wyprodukować
prawie 2 razy więcej puszek. Mimo po-
zytywnych właściwości zaznaczających
się przy użytkowaniu i transporcie, osta-
teczny ekobilans wypada jednoznacznie
negatywnie zarówno dla puszki alumi-
niowej, jak i dla blaszanej.

Ponadto stwierdzono, że puszki po-

wodują w znacznie większym stopniu
efekt cieplarniany, niż butelki wykorzys-
tywane wielokrotnie. Zarówno alumi-
nium, jak i szkło muszą być wytwarzane
przy dużym nakładzie energii. W zes-
tawieniu jednak ze szkłem, pozyska-
nie aluminium wiąże się nieodłącznie z
daleko większym obciążeniem środowis-
ka. Wynika to z faktu, że pozyskiwa-
ny do produkcji aluminium glin (będąc
trzecim co do zasobności minerałem wys-
tępującym w skorupie ziemskiej) nigdy
nie jest obecny w czystej formie. Dlate-
go też boksyt - jako najważniejsza ruda
do wytwarzania aluminium - musi być
przetwarzany przy znacznym wydatku
energii.

RADY Z EKOSZUFLADY

O P A K O W A N I A -

Na początku 2003 roku w Niemczech obłożono kaucją napoje w opakowaniach jednorazowego użytku.
Celem tej akcji było przeciwdziałanie szkodliwym dla środowiska odpadom.

RYS. ANDRZEJ SZUK, PLSP SUPRAŚL

KONKURS „MOJA ZIEMIA - MÓJ ŚWIAT” 2003

PAPIER

EKOLOGICZNY

32

LUTY 2005

NR 2 (139)