Szkodliwe domieszki w powietrzu

•

Pyły

•

Gazy szkodliwe i toksyczne

•

Mikroorganizmy

•

Endotoksyny

Na stopień szkodliwości pyłów mają wpływ:

•rodzaj pyłu (pochodzenie, skład chemiczny),
•wymiary i kształt ziaren,
•stężenie w powietrzu,
•ekspozycja (czas oddziaływania),
•wrażliwość osobnicza.

Pyły pochodzenia

o

rganicznego

dzielimy na

roślinne

– cząsteczki suchych roślin, paszy, pyłki kwiatowe

itp., oraz

zwierzęce

cząsteczki suchych odchodów, sierści,

nabłonka, mączki paszowe itp.

Pyły pochodzenia

n

ieorganicznego

dzielimy

na

chemiczne

– pyliste nawozy sztuczne, środki

owadobójcze /insektycydy/, chwastobójcze /herbicydy/,

grzybobójcze /fungicydy/ itp., oraz

mineralne

– cząsteczki

gleby, skał, sadze, substancje mineralne produkowane przez
zakłady przemysłowe itp.

Oddziaływanie pyłów na organizmy zwierz

ą

t

i ludzi:

Pyły o działaniu drażniącym – zwłaszcza na błony
śluzowe spojówek oczu i górnych dróg oddechowych.
Długotrwała ekspozycja: uszkodzenia śluzówki,
drobne krwawienia, torowanie drogi zakażeniom.

Pyły o działaniu zwłókniającym – przewlekła
ekspozycja na pył zawierający krzem (krzemiany –
glinokrzemiany wapniowo-sodowe i potasowe), talk,
azbest; kwarc. Powodują rozrost tkanki łącznej w ukł.
limfatycznym płuc, przegrodach
sródpęcherzykowych, oskrzelach, tkance
okołooskrzelowej, opłucnej. Zwiększają podatność na
infekcję, przyczyna nowotworów ukł. oddechowego.

Oddziaływanie pyłów na organizmy

zwierz

ą

t i ludzi:

Pyły o działaniu alergizującym – głównie pyły
pochodzenia organicznego ale także chemicznego
(leki). Działają uczulająco, wywołują dychawicę
oskrzelową, alergiczne nieżyty oskrzeli. Sprzyjają
rozwojowi chorób infekcyjnych, nie powodują
czynnościowego uszkodzenia narządu oddechowego.
Pyły o działaniu toksycznym – po rozpuszczeniu się w
drogach oddechowych i wchłonięciu do krwioobiegu
powodują typowe zatrucia (środki owadobójcze,
ołów, mangan) lub wywołują chemiczne podrażnienie
błon śluzowych (kwasy, związki chromu, siarki).

Działanie kancerogenne: związki chromu,

arsenu, pył azbestowy.

W

ielkość

> 100 µm są całkowicie zatrzymywane na
błonie śluzowej nosa i gardła.
> 15 µm – zatrzymywany w jamie nosowej i
tchawicy

5 do 15 µm dociera do oskrzelików płucnych

(usuwa nabłonek migawkowy)
5 do 0,1 µm dochodzi do pęcherzyków
płycnych

Cz

Cz

ą

ą

steczki py

steczki py

ł

ł

ó

ó

w mog

w mog

ą

ą

by

by

no

no

ś

ś

nikiem:

nikiem:

-

-

chemicznych czynnik

chemicznych czynnik

ó

ó

w

w

toksycznych (NH3, H2S, azotany)

toksycznych (NH3, H2S, azotany)

-

-

Bakterii i endotoksyn

Bakterii i endotoksyn

-

-

Grzyb

Grzyb

ó

ó

w zarodnik

w zarodnik

ó

ó

w

w

(

(

pneumomycosis

pneumomycosis

)

)

Normy

Normy

Do 400 cząstek/cm

3

Do 3 mg/m

3

Pomiar zapylenia

1. Metoda konimetryczna

Stężenie pyłów

Ilość cząstek/cm

3

Pojemność zasysania

(cm

3

)

50

50-500

500-2000

5

2,5

1

2. Metoda wagowa (filtrowanie przez sączki,

płuczki)

-

aspirator indywidualny

-

sączki w eksykatorze

-

Czas >10min.

m2-m1

O=

V (dm

3

) x t

Domieszki gazowe powietrza

Powietrze atmosferyczne - bezbarwna i
bezwonna mieszanina gazów, składaj

ą

ca

si

ę

z:

N

2

– 78,09 %

O

2

– 20,94 %

Ar – 0,93 %

CO

2

– 0,032 %

oraz innych gazów, w tym szlachetnych;

Taki jest skład powietrza czystego.

EMISJA AMONIAKU

Według Asman i wsp. (1998) oraz Bouwman i wsp. (1997) –

54 miliony ton rocznie na świecie

od 30 do 40 % globalnej emisji – odchody zwierząt hodowlanych

Największa emisja – Chiny, Indie i Europa

Według EPA (USA) w 2002 roku – 2,418 mln ton z produkcji

zwierzęcej (664 tys. ton z hodowli drobiu)

Dla Polski – lata 90-te – około 500 tys. ton rocznie

Obecnie około 320 tys. ton rocznie

Współczynniki emisji dla zwierząt hodowlanych

Krowy mleczne

–

27,8 kg amoniaku/ sztukę rocznie

Pozostałe bydło

-

12,5 kg

Konie

-

12,5 kg

Świnie

-

5,1 kg

Owce lub Kozy

-

1,9 kg

Drób

-

0,26 kg

Nioski

-

0,32 kg

Normy

26 ppm – drób

20 ppm – inne zwierzęta

Siarkowodór

1. Błony śluzowe siarczek sodowy i stany zapalne

2. Blokowanie żelaza w enzymach oddechowych (łączy się z

układem żelazoporfirynowym emzymów oddechowych)

3. Sulfomethemoglobina

4. Poraża ośrodek oddychania i naczynioworuchowy

0,5 % dawka toksyczna dla dużych zwierząt

0,1 % dla laboratoryjnych

Normy

10 ppm – drób

5 ppm – inne zwierzęta

Metody

Jakościowe

Ilościowe (aspiracyjna-
kolorymetrycznie), analizatory

Powietrze do oznaczenia zawartości

amoniaku i siarkowodoru

pobiera się

metodą aspiracyjną

Odczynnik Nesslera (guma arabska, kwas
siarkowy)

15 ml odczynnika w płuczce, 5 l powietrza.

Krzywa wzorcowa

15 c 1000

X=

V x V1

C- zawartość amoniaku odczytana z
krzywej wzorcowej

V-Objętość powietrza
przepuszczonego przez płuczkę

V1-obj.roztworu pochłaniającego
pobrana do oznaczania

Metody zmniejszania emisji

Metody zmniejszania emisji

amoniaku

amoniaku

ż

ywieniowe (skład dawki pokarmowej,

dodatki paszowe),

techniczne (urządzenia poprawiające
mikroklimat i jakość ściółki),

zoohigieniczne (dodatki chemiczne,
mineralne i mikrobiologiczne do ściółki).

Aerozol bakteryjny =

mikroorganizmy+pyły+para

wodna

i śluz

Saprofityczny
Zakaźny
Mieszany

Fazy aerozolu biologicznego:

•Gruboziarnista >100 nm cząstki
składnika rozproszonego
•Drobnoziarnista (100-50 nm)
•Jądrowo-kropelkowa (50-1 nm)
•Pyły bakteryjnego (50-0,5 nm)

Duże krople 30-60 min., natomiast drobne 5-48 godz.

Metody oznaczania

Metody oznaczania

Metody osadzania (sedymentacji - Koch)

Metody sączenia (filtracji): ze stałym
podłożem, rozpylania, zderzeniowa,
elektroprecypitacji.

α

α

100 100

100 100

A=

A=

BC

BC

efu/m3

efu/m3

A= ilość mikroorganizmów w 1 m3

α

- średnia liczba koloni wyrosłych na
płytkach

B – powierzchnia płytki

C – czas ekspozycji w min. dzielony przez 5

(

na 100 cm

2

w ciągu 5 min. tyle ile w 10 l

)

sedymentacji

5 10 lub 30 minut

Aeroskop MAS -100

Metoda
zderzeniowa