fotograf 313[05] z1 01 u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Andrzej Zbigniew Leszczyński

Organizowanie stanowiska pracy
313[05].Z1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Wanda Brześcińska
mgr Remigiusz Kutyła

Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński

Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].ZI.01
„Organizowanie stanowiska pracy” zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu
fotograf.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zasady organizacji prac fotograficznych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach fotograficznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac fotograficznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac fotograficznych

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Normy i instrukcje techniczne

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Podstawowe zasady organizacji pracy

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Jesteś w posiadaniu „Poradnia dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy

i podstawowych umiejętności dotyczących organizowania stanowiska pracy. Poznasz zasady
doboru odpowiedniego sprzętu, jego montażu, warunków technicznych, normy i instrukcje
techniczne oraz główne zasady organizacji pracy. Mam nadzieję, że niniejszy poradnik będzie Ci
pomocny w uzyskaniu podstawowych umiejętności z zakresu

organizowania stanowiska pracy, które

w przyszłości dadzą ci szansę na osiągnięcia mistrzostwa w tej dziedzinie.

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie, ponieważ umożliwi Ci to skuteczne

korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki modułowej
„Organizowanie stanowiska pracy” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz pozycja 7 w załączonej
tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod

Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu

313[05].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

313[05].O1.02

Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań zawodowych

313[05].O1.03

Posługiwanie się terminologią zawodową

313[05].O1.04

Rozróżnianie materiałów fotograficznych

313[05].O1.05

Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych

313[05].O1.06

Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych

10.

313[05].Z1.04

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi

11.

313[05].Z1.05

Wykonywanie zdjęć portretowych

12.

313[05].Z1.06

Wykonywanie zdjęć plenerowych

13.

313[05].Z1.07

Wykonywanie zdjęć architektonicznych

14.

313[05].Z1.08

Wykonywanie zdjęć reportażowych

15.

313[05].Z1.09

Wykonywanie zdjęć reklamowych

16.

313[05].Z1.10

Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał

nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które

powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli
po analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas
powinieneś ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach z poprzednich jednostek
modułowych. W dotarciu do właściwego poradnika pomoże Ci załączona powyżej lista jednostek
modułowych, która obejmuje swym zakresem cały program nauczania dla zawodu. W przypadku
trudności skonsultuj się z nauczycielem w celu trafnego wyboru poradnika.

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności jakie będziesz posiadał

po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy rzeczywiście
takie umiejętności opanowałeś, pomogą Ci załączone w poradniku sprawdziany postępów oraz
sprawdzian osiągnięć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium

informacji, które powinieneś starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych
ćwiczeń oraz zaliczenia sprawdzianu osiągnięć. Przykład takiego sprawdzianu jest zawarty
na końcu poradnika. Ponadto materiał nauczania zawiera Pytania sprawdzające stan Twojej
wiedzy, która jest wymagana do realizacji danego ćwiczenia. Każde z Ćwiczeń zawartych
w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy wykonać. Natomiast uszczegółowieniem
tego polecenia jest lista działań (czynności) określająca Sposób wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia
będziesz realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska pracy.

Lista ta umożliwia sprawdzenie czy stanowisko ćwiczeniowe jest wyposażone w środki
dydaktyczne niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia. W celu dokonania samooceny,
(określenia jaki jest efekt nabycia wiedzy i umiejętności z danego zakresu materiału nauczania)
możesz posłużyć się narzędziem, które nazywa się Sprawdzian postępów. Jest to lista kontrolna,
którą powinieneś wypełnić odpowiadając na pytanie „tak” lub „nie”, co jest równoznaczne z oceną,
że potrafisz wykonać daną czynność lub jeszcze jej nie potrafisz. W tym drugim przypadku
powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie odpowiednie ćwiczenie. Zasadne jest również
to, abyś wówczas jeszcze raz przestudiował zakres materiału nauczania potrzebny do realizacji tych
ćwiczeń. Pomoże Ci w tym Twój nauczyciel, do którego powinieneś zwracać się z pytaniami
i wątpliwościami.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie poziomu

Twoich wiadomości i umiejętności po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej.
Pozytywnie rozwiązany przez Ciebie sprawdzian osiągnięć będzie stanowił dowód, że potrafisz
zrealizować zdanie zawodowe polegające na

organizowaniu stanowiska pracy. W przypadku

sprawdzianu osiągnięć powinieneś również wiedzieć, że ma on formę testu podobnego do tych,
jakie występują w części teoretycznej egzaminu zewnętrznego dla potwierdzenia kwalifikacji
w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, żebyś nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego typu testów,
co z pewnością będzie procentować w przypadku Twojego egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej

możesz również skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Jednakże wymaga to od Ciebie inicjatywy aby dotrzeć do rekomendowanego
zastawu literatury. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub innych
bibliotek publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możesz również uzyskać korzystając
z zasobów internetowych. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek trudności ze zrozumieniem treści
materiału nauczania lub ćwiczeń to poproś nauczyciela o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.

Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z prowadzonych prac. Przepisy te
już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki. W czasie pracy koniecznie musisz dbać
o ochronę środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

313[05].Z1

Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.04

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.05
Wykonywanie

zdjęć

portretowych

313[05].Z1.06
Wykonywanie

zdjęć

plenerowych

313[05].Z1.07
Wykonywanie

zdjęć

architektonicznych

313[05].Z1.08
Wykonywanie

zdjęć

reportażowych

313[05].Z1.09
Wykonywanie

zdjęć

reklamowych

313[05].Z1.10
Wykonywanie

zdjęć

technicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,

−

posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,

−

rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,

−

dobierać czułość matrycy w aparacie cyfrowym oraz rozdzielczość i kompresję zapisu obrazu,

−

posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),

−

magazynować,

przechowywać

dokumentować

materiały

fotograficzne

zgodnie

z obowiązującymi przepisami i standardami,

−

wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
-

korzystać z różnych źródeł informacji,

posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym z możliwością
ręcznych ustawień parametrów,

stosować obiektywy wymienne,

posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,

posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego,

dokonywać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

przygotować stanowisko pracy z uwzględnieniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony
środowiska,

−

wyznaczyć miejsce przechowywania materiałów,

−

przygotować stanowisko suchej obróbki materiału fotograficznego,

−

przygotować stanowisko mokrej obróbki materiału fotograficznego,

−

przygotować stanowisko wykończania prac fotograficznych,

−

ustalić miejsca instalacji maszyn, urządzeń i sprzętu fotograficznego,

−

dobrać narzędzia i sprzęt do prac fotograficznych,

−

dobrać sprzęt komputerowy i oprogramowanie do obróbki zdjęć,

−

określić szacunkowo ilość materiału do wykonania prac,

−

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska,

−

przygotować i zastosować materiały pomocnicze,

−

zastosować racjonalnie materiały,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zasady organizacji prac fotograficznych

4.1.1. Materiał nauczania

Analiza założeń prac fotograficznych

Odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy do konkretnego zadania fotograficznego

wymaga wnikliwej analizy jego podstawowych założeń. Przed podjęciem jakichkolwiek działań
musisz więc zastanowić się, co dokładnie zamierzasz zrobić i w zależności od tego ustalić plan
i kolejność działania. Wymaga to świadomego podejścia do wyznaczonego zadania fotograficznego
i odpowiedniego doboru wszystkich elementów, mających wpływ na końcowy efekt.

Dobrze jest przeprowadzić pisemną analizę głównych założeń, co pozwoli uporządkować

planowanie, pomoże uniknąć wielu błędów, a przy okazji będzie gotowym planem, przydatnym
w trakcie kolejnych działań. Należy pamiętać, że dokładne przestudiowanie założeń pracy jest
bardzo ważne dla projektu i ma ogromny wpływ na jego ostateczny efekt. Analizując założenia
pracy, powinieneś wziąć pod uwagę zarówno sprzęt, jak i oświetlenie, jakie będzie Ci potrzebne
w trakcie działania, a także rodzaj obróbki odpowiedni do zadania i możliwość końcowej
ekspozycji pracy. Na każdym etapie pracy należy pamiętać o przestrzeganiu podstawowych założeń
bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.

Zaplanowanie sprzętu niezbędnego do wykonania pracy

Każdy rodzaj działania fotograficznego wymaga zaplanowania sprzętu niezbędnego

do wykonania pracy. Po dokładnej analizie podstawowych założeń zadania fotograficznego
powinieneś podjąć decyzję, jaki rodzaj sprzętu wykorzystasz w czasie tej konkretnej pracy. Na tym
etapie nauki możesz już świadomie zadecydować, co i w jakiej kolejności przyda Ci się
do realizacji zadania. Planując wykonanie zdjęcia portretowego w studio będziesz potrzebował
innego sprzętu i oświetlenia niż przy zdjęciu krajobrazu czy portretu w plenerze. Warto więc znać
cechy charakterystyczne konkretnego sprzętu fotograficznego i kierować się nimi przy jego
doborze.

Tradycyjne lustrzanki małoobrazkowe są małe, lekkie, poręczne i posiadają największy wybór

różnych obiektywów. Dzięki zautomatyzowaniu ekspozycji i ostrości mogą być bardzo szybkie
i skuteczne w działaniu. Wielkość formatu materiału zdjęciowego (kliszy, filmu) ogranicza ich
zastosowanie zawodowe.

Tradycyjne lustrzanki średnioformatowe, które mają większą powierzchnię filmu, a co za tym

idzie wyższą jakość rejestrowanego obrazu, są zatem bardziej przydatne przy robieniu zdjęć
wymagających najwyższej jakości. Mają jednak liczne ograniczenia, są duże, ciężkie i wykonują
zdjęcia w krótszych seriach, co jest związane z długością materiału zdjęciowego.

W pewnych okolicznościach lepiej sprawdzają się aparaty wielkoformatowe, które posiadają

ruchowe standardy (przedni i tylny). Pozwala to na ksztaltowanie płaszczyzny ostrości w głąb kadru
oraz kontrolowania przerysowań perspektywicznych obrazu. Wadą ich jest wielkość konstrukcji
i długi czas regulacji, w związku z czym mają zastosowanie głównie w studio.

Można również rejestrować obraz na matrycy cyfrowej, posługując się cyfrową lustrzanką

małoobrazkową, a w przypadku aparatów średnio i wielkoformatowych przy pomocy specjalnej
przystawki cyfrowej. Przyspiesza to ocenę zdjęcia i umożliwia wprowadzanie poprawek.

W zależności od planowanej pracy do wybranego już rodzaju aparatu fotograficznego

powinieneś dobrać odpowiedni obiektyw. Ze względu na długość ogniskowej obiektywy
podzielone są na standartowe, długoogniskowe i krótkoogniskowe. Dobór ogniskowej wpływa
na skalę odwzorowania zdjęcia, a w połączeniu z odległością przedmiotową na oddanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

perspektywy. Stosując obiektywy ze zmienną ogniskową szczególnie uważnie należy kontrolować
zmiany perspektywy podczas kadrowania. Kolejną ważną cechą obiektywu jest jego otwór
względny nominalny, czyli jasność obietywu. Obiektywy z dużą jasnością są bardziej przydatne
przy fotografowaniu w ciemnych pomieszczeniach i wszędzie tam, gdzie zależy nam
na najmniejszej głębi ostrości.

Korzystanie w trakcie zdjęć ze statywu rozszerza możliwości stosowania szerszych zakresów

czasów otwarcia migawki, a także poprawia ostrość obrazu. Powinieneś więc stosować statyw
we wszelkich możliwych sytuacjach zdjęciowych.

W wielu sytuacjach zdjęciowych niewystarczające jest naturalne źródło światła. Dodatkowe

oświetlenie można realizować poprzez lampy błyskowe wbudowane w aparat, dodatkowe lampy
reporterskie lub błyskowe studyjne zestawy oświetleniowe. Zakres działania lampy zależy od jej
mocy. Powinieneś pamiętać, że nie ma lampy uniwersalnej, czyli nie każda lampa nadaje się
do każdej sytuacji zdjęciowej.

Planując sprzęt niezbędny do wykonania pracy fotograficznej należy pamietać, że w pewnych

sytuacjach zdjęciowych przydatne jest wyposażenie dodatkowe: mieszki do reprodukcji, nasadki,
filtry.

Zaplanowanie efektu oświetleniowego

Rozejrzyj się wokół siebie. Popatrz na zdjęcia w czasopismach, książkach, na plakatach

i bilbordach. Są one bardzo różnorodne nie tylko ze względu na tematykę, zwróć uwagę na to, że
oprócz innych tematów zdjęcia te różnią się metodą oświetlenia. Możemy powiedzieć, że światło
jest obrazotwórcze i za chwilę dowiesz się, co to dokładnie znaczy.

W zależności od efektu, jaki chcemy osiągnąć planujemy inny rodzaj oświetlenia. Technika

oświetleniowa jest związana z fotografowanym przedmiotem, a temat pracy fotograficznej narzuca
określone możliwości oświetleniowe. Nie można jednak powiedzieć, że do danej sytuacji
zdjeciowej pasuje tylko jeden konkretny efekt oświetleniowy. Zaplanowanie efektu
oświetleniowego wymaga dokładnej analizy fotografowanego obiektu lub postaci.

W warunkach studyjnych światło daje się bardzo łatwo kontrolować, może więc spełniać wiele

szczególnych funkcji. Używając go ze znawstwem można osiągnąć znacznie więcej niż tylko
uwidocznienie na zdjęciu różnych części fotografowanej sceny. Istnieje wiele sposobów
klasyfikacji wizualnych własności obiektu, ale najprościej można powiedzieć, że ma on kształt,
formę, masę, fakturę i kolor. Zmiana sposobu oświetlenia najefektywniej ukazuje wymienione
wyżej cechy obiektu. Inaczej będziemy świecić, chcąc pokazać kształt przedmiotu, a inaczej
pokazując fakturę powierzchni.

Pamiętaj o tym, że podczas planowania efektu oświetleniowego bardzo przydatny może być

szkic sytuacyjny. Podziel to zadanie na dwa etapy. Po pierwsze zaprojektuj zamierzony efekt
oświetleniowy w możliwie najprostszy sposób i rozrysuj obiekt oraz zaznacz strefę światła i cienia.
Kolejnym naturalnym krokiem twojego działania powinno być schematyczne przedstawienie, czyli
rozrysowanie ustawienia lamp. W ten sposób uzyskujesz plan zdjęciowy.

Działanie na planie zdjęciowym

Dokładne zaplanowanie sprzętu niezbędnego do wykonania pracy i efektu oświetleniowego

pozwoli Ci teraz na sprawne osiągnięcie zamierzonego celu. Twoje działanie będzie uzależnione
od tego, czy podejmujesz je w studio czy w plenerze. Studio fotograficzne jest miejscem, w którym
obrazy fotograficzne powstają w sposób kontrolowany i zaplanowany. Działanie w każdym innym
miejscu służy wyłącznie do obserwacji rzeczywistości (fotografia reporterska i wszelkiego rodzaju
fotografia dokumentacyjna). Oznacza to, że zupełnie inaczej będziesz się poruszał w ograniczonym
i dobrze ci znanym miejscu, jakim jest studio, a inaczej w plenerze czy studio przenośnym.

W zależności od miejsca wykonywania zdjęć i jego tematu powinniśmy przyjąć różne sposoby

postępowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy fotogrfowaniu małych przedmiotów (martwa natura, zdjęcia katalogowe) zacznij

od ustawienia obiektu i wybrania odpowiedniego aparatu fotograficznego. Następnie wyceluj
obiektyw w obiekt tak, aby uzyskać zamierzony efekt (wielkość obrazu, kąt widzenia). Teraz
powinieneś przygotować tło. Pamiętaj, że przy wyborze obiektywu szerokokątnego będzie ci
potrzebna większa powierzchnia tła. Na tym etapie możesz wpłynąć na ostrość odwzorowania tła
poprzez zmianę odległości od pierwszego planu. Kolejnym krokiem będzie ustawienie światła,
zgodnie z zaplanowanym wcześniej efektem. Przyda ci się wykonany szkic sytuacyjny, według
którego możesz odpowiednio ustawić lampy. Pamiętaj o tym, że minimalne ruchy lamp mogą
popsuć zaplanowany efekt zdjęciowy. Teraz czas na ustalenie parametrów ekspozycji. Przy pomocy
światłomierza dostosowanego do typu oświetlenia ustal, używając preferowanej przez ciebie
metody pomiaru, wartość przesłony i czas naświetlania. Pamiętaj o wcześniejszym ustawieniu
czułości filmu lub matrycy aparatu cyfrowego. Możliwe jest wykonanie zdjęć aparatem cyfrowym
bez pomiaru światła, ale niezbędne jest wtedy zrobienie próbnego zdjęcia i zinterpretowanie
informacji zawartej na wykresie histogramu, w który wyposażony jest prawie każdy aparat
cyfrowy.

Masz więc już obiekt ustawiony na planie zdjęciowym, tło, źródła światła i aparat

fotograficzny oraz znasz optymalne warunki ekspozycji. Jeśli wybrałeś do fotografii światło ciągłe
możesz przystąpić do fotografowania. W przypadku światła błyskowego musisz jeszcze
zsynchronizować lampy błyskowe z aparatem. To ostatni etap działania, po którym możesz zacząć
fotografować.

Obróbka obrazu stosowna do wybranej technologii

Obróbka wykonanego obrazu zależy od tego, czy mamy do czynienia z tradycyjną czy też

cyfrową techniką zapisu obrazu. W przypadku fotografii tradycyjnej od rodzaju filmów, na jakich
zostały wykonane zdjęcia, uzależniona jest ich obróbka. Wybierając film musisz więc mieć
świadomość tego, że jednocześnie wybierasz określony sposób jego obróbki.

Tradycyjne filmy czarno-białe możemy wywołać mając do dyspozycji koreks i zestaw

odczynników. Jest to proces niskotemperaturowy, można go więc wykonać bez koniecznej
stabilizacji temperatury obróbki. Na jakość uzyskanego obrazu negatywowego wpływa
odpowiednio dobrany czas wywoływania, utrzymanie zalecanej temperatury i okresowe poruszanie
filmem w trakcie obróbki. Na trwałość obrazu ma wpływ prawidłowe utrwalenie materiału i jego
wypłukanie.

Procesy barwne wymagają wysokiej temperatury obróbki i w związku z tym niezbędne jest

użycie procesora, który zapewni powtarzalne parametry: czas przebiegu procesu, sposób poruszania
i stałą temperaturę. Jest to szczególnie ważne, ponieważ całkowity czas obróbki jest stosunkowo
krótki i wszelkie odstępstwa od określonego standardu wpływają na pogorszenie jakości obrazu.
Są dwa standardy obróbki barwnych filmów: C-41 dla negatywów i E-6 dla diapozytywów.

Wywołane filmy kopiujemy na papier fotograficzny. Do kopiowania optycznego zazwyczaj

używamy powiększalnika lub printera z odpowiednim wyposażeniem dodatkowym.

Papier czarno-biały wywołujemy w procesie pozytywowym czarno-białym, papier barwny

w barwnym procesie pozytywowym RA-4.

Do obróbki używa się wielu różnych maszyn. Do najwydajniejszych należą maszyny

przeciągowe, ale wymagają specjalistycznej obsługi i są stosunkowo duże. Przez proces obróbki
papier przechodzi w roli i dopiero po wysuszeniu zostaje rozcięty (system MiniLab). Mniejszymi
konstrukcyjnie maszynami są maszyny rolkowe, w których można wywoływać pojedyncze kartki
naświetlonego papieru fotograficznego.

Fotografując aparatem cyfrowym możemy mówić o dalszej obróbce obrazu w komputerowych

programach edycyjnych. W tym celu należy wprowadzić pliki obrazu do komputera i tam
skutecznie nimi zarządzać. Aby swobodnie wykonywać podstawowe zabiegi edycji obrazu musisz
poznać przynajmniej w stopniu podstawowym wybrany program graficzny. Lepsza znajomość
takiego programu pozwoli Ci pełniej zapanować nad efektem wizualnym twojej pracy. Będziesz

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mógł wykorzystać wiele tricków naśladujących efekty fotograficzne, procesy wywołania i obróbki
ciemniowej.

Możliwości ekspozycji fotogramów

Każdemu fotografowi zależy na efektownej ekspozycji swojej pracy. Bez względu na to, czy

wykonujemy popularne zdjęcia legitymacyjne, czy inne usługowe należy zadbać o staranność
wykonania i podania swojej pracy. Estetyczne przygotowywanie fotogramów do ekspozycji przyda
Ci się przy prezentacji prywatnych zdjęć, np.w gronie najbliższych czy w formie autorskiego
portfolio potencjalnemu zleceniodawcy.

Inaczej przygotowuje się zdjęcia do internetowej galerii, a inaczej wystawę, składającą się

z wielkoformatowych fotogramów. Masz do wyboru wiele możliwości. Już samo wykonanie passe-
partou może dać różnorodne efekty. Możesz działać poprzez kolor, szerokość oprawy, wielkość
kąta przycięcia stosowanego materiału, jego fakturę i rodzaj. Możesz wykorzystać techniki cyfrowe
lub tradycyjne. Do prac wykończeniowych należy również usunięcie zanieczyszczeń, czyli retusz
fotograficzny. Dobry retusz jest niewidoczny, więc musisz do tego zadania podejść szczególnie
uważnie. Warto ćwiczyć umiejętności retuszerskie zarówno w fotografii tradycyjnej, jak i cyfrowej.
W każdej sytuacji powinieneś kierować się dobrym smakiem i intuicją.

Miejsce ekspozycji fotogramów również nie powinno być przypadkowe. Zdjęcia prezentowane

na ekranie lepiej ogląda się, gdy tło jest neutralne, szare lub czarne. Zaciemnione okna gwarantują
czytelność szczegółów w światłach i prawidłowe nasycenie barw. Zdjecia i wydruki eksponowane
na ścianach wymagają odpowiedniego oświetlenia, bez którego cała praca wygląda nieefektownie.
Należy pamiętać, że zdjęcia i wydruki odizolowane szybą lub pleksi od dostępu powietrza
i promieniowania UV wolniej ulegają degradacji, czyli dłużej zachowują wysoką jakość
i niezmienne parametry.

Warunki bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska

Musisz pamiętać o tym, aby wszystkie działania planować i wykonywać z zachowaniem

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.
Bezpieczeństwo i higiena pracy oznacza zespół warunków pracy, w których eliminuje się
zagrożenia dla zdrowia i życia. Oznacza to, że masz prawo oczekiwać, aby warunki w jakich
wykonujesz ćwiczenia praktyczne, spełniały określone przez Kodeks Pracy normy. Przepisy
ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska mają na celu zapewnienie bezpiecznego
od zagrożeń pożarowych miejsca pracy i jednocześnie takie postępowanie, które wyeliminuje
szkodliwe oddziaływanie na środowisko.

W każdej pracowni znajdziesz instrukcje, zwierające podstawowe zasady postępowania,

zgodne z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska. Ty również musisz ich przestrzegać, od tego bowiem zależy bezpieczeństwo Twoje
i pracujących z Tobą osób.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jakich sytuacjach zdjęciowych użyjesz aparatu średnioformatowego, a kiedy

wielkoformatowego?

2. Przy pomocy jakich trzech argumentów przekonasz swojego kolegę, że warto używać statywu

fotograficznego?

3. Jakie cechy obiektu można podkreślić przy użyciu światła?
4. Gdzie masz większe możliwości kreowania światła, w studio czy w plenerze?
5. Jakie znasz procesy obróbki chemicznej barwnych materiałów fotograficznych?
6. Jaką formę prezentacji zdjęć chciałbyś zastosować do swojej prezentacji fotogramów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj działania, które podejmiesz wykonując zdjęcia legitymacyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) zaplanować w formie pisemnej efekt oświetleniowy,
5) dobrać z zestawu wyposażenia sprzęt fotograficzny do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,
6) dobrać z zestawu wyposażenia materiały fotograficzne do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,
7) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wykonywania zdjęć legitymacyjnych,

8) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii,

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

zestaw żarowy (reflektory: dwa talerzowe, jeden ramieniowy, jeden niski talerzowy), statywy,

−

zestaw błyskowy: cztery lampy ze statywami, jeden tubus, dwa wielkopowierzchniowe
reflektory z dyfuzorem z tkaniny, jeden reflektor z plastrem miodu,

−

materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj stanowisko pracy, jakie będzie ci potrzebne do wywołania czarno-białego negatywu

typu 120.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zorganizować stanowisko pracy z uwzględnieniem: typu filmu, ilości potrzebnych

chemikaliów, metod kontroli przebiegu procesów (czas, temperatura).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

koreks dostosowany do typu wywoływanego filmu,

−

wywoływacz do błon negatywowych,

−

przerywacz,

−

utrwalacz,

−

roztwór zwilżający,

−

lejek,

−

termometr,

−

miernik czasu,

−

zawieszki do filmów.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj sprzęt niezbędny do wykonania zdjęć reporterskich w USC.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonania zdjęć

reportażowych,

5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wykonania zdjęć reportażowych,

6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych, m.in.: lustrzanka średnioformatowa, lustrzanka
małoobrazkowa, lustrzanka cyfrowa, cyfrowy aparat kompaktowy,

−

obiektywy wymienne do poszczególnych typów aparatów,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

reporterskie lampy błyskowe z zapasowym zasilaniem,

−

materiały zdjęciowe do fotografii czarno-białej i barwnej, pozytywowe i negatywowe
o różnych czułościach i typach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dokonać wstępnej analizy założeń konkretnego zadania fotograficznego?



2) zaplanować, jaki rodzaj sprzętu fotograficznego będzie ci potrzebny do

wykonania zadania?



3) scharakteryzować podstawowe cechy aparatów fotograficznych?



4) zaplanować efekt oświetleniowy do planowanego zdjęcia?



5) wykonać szkic sytuacyjny planowanego efektu oświetleniowego?



6) zaplanować i przeprowadzić działania na planie zdjęciowym?



7) dobrać obróbkę obrazu do wybranego rodzaju filmu?



8) określić, jaka jest podstawowa różnica między obróbką filmu czarno-białego

a barwnego?



9) przygotować zdjęcia do ich efektywnego wyeksponowania?



10) przeprowadzić retusz fotograficzny przy użyciu technik tradycyjnych lub

cyfrowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady doboru sprzętu stosowanego w pracach fotograficznych

4.2.1. Materiał nauczania

Dobór sprzętu w zależności od tematu i warunków zdjęciowych.

Wiesz już, że każdy rodzaj działania fotograficznego wymaga zaplanowania sprzętu

niezbędnego do wykonania pracy. Teraz dowiesz się, w zależności od czego powinieneś ten sprzęt
dobierać. Wybór, który pozwoli Ci osiągnąć oczekiwany efekt pomagają określić temat i konkretne
warunki zdjęciowe.

Decydując się na aparat fotograficzny powinieneś wziąć pod uwagę odpowiednie kryteria.

Zalicza się do nich:

−

charakterystyka fotografowanych motywów,

−

układ celowniczy i nastawienie ostrości,

−

format błony,

−

preferencje fotografa.

Wszystkie te czynniki są naturalnie ze sobą powiązane.

Fotograf, który wyspecjalizował się w fotografowaniu krajobrazu i jest fanatykiem

odwzorowania najdrobniejszych szczegółów potrzebuje aparatu na wspinaczkę wysokogórską.
Rodzaj spotykanych tam motywów w połączeniu z własnymi skłonnościami wskazują
na konieczność użycia aparatu wielkoformatowego, ale warunki pracy wymuszają poprzestanie na
aparacie małym i lekkim. W takim przypadku musi ucierpieć fotograf lub jakość zdjęć. On sam, bo
jest zmuszony dźwigać wielki, ciężki aparat, albo akceptować prace, które go nie zadowalają. Prace
nie są wykonane odpowiednim aparatem, a więc są niedostatecznie ostre, zatracają szczegóły,
wykazują strukturę ziarnistą. Najlepsze wyniki daje wtedy zwykle wyjście kompromisowe, użycie
aparatu średnioformatowego.

Charakterystyka fotografowanych motywów.

Jednym z kryteriów, które powinieneś poznać jest charakterystyka motywów. Kiedy

decydujemy się na wybór aparatu, musimy rozróżniać ich dwa rodzaje. Pierwszym są motywy
dynamiczne, dla których charakterystyczny jest ruch. Wymagają one “szybkiego” aparatu, tzn.
lekkiego i dynamicznego. Drugim rodzajem są motywy statyczne, dla których charakterystyczne
jest wszystko, co stoi w miejscu i nie porusza się. Zdjęcia można wówczas wykonywać aparatem
dowolnego typu, ale ze względów fototechnicznych duży format daje tu lepsze wyniki niż mały.

Układ celowniczy i nastawienie ostrości.

W odpowiednim dobraniu aparatu fotograficznego pomogą Ci również podstawowe informacje

o układzie celowniczym i nastawianiu ostrości. Współcześnie stosowany system automatycznego
nastawiania ostrości sprawdza się w wielu sytuacjach. W konstrukcji lustrzanki jednoobiektywowej
wizjer pozwala dokładnie obserwować fotografowane pole, bez względu na rodzaj zastosowanego
obiektywu. Aparaty cyfrowe natomiast posiadają już systemy stabilizacji obrazu, które dają ostre
zdjęcia przy dłuższych czasach rejestracji. Dużo wolniejsze w pracy są aparaty wielkoformatowe,
ale im większy obraz w celowniku, tym lepiej. Duży obraz w celowniku wyraźniej ukazuje cechy
oglądanego motywu i w ten sposób ułatwia kompozycję.

Format błony.

Kolejnym kryterium, którego znajomość przyda Ci się przy wybieraniu aparatu jest format

błony. W fotografii zawodowej wystarczy rozróżnienie trzech głównych formatów: małoobrazkowy
(błona o szerokości 35mm), średni (błona zwojowa o szerokości 6cm.) i duży (arkusze minimum
9x12cm.). Każdy z nich ma swoje zalety i wady. Do podjęcia świadomej i trafnej decyzji wystarczą
Ci ich główne cechy.

Błona małoobrazkowa jest najtańsza w eksploatacji, dlatego aparaty małoobrazkowe nadają się

szczególnie do zdjęć obiektów w ruchu i do fotografii dokumentacyjnej. Trzeba tam wykonać
zdjęcia w krótkich odstępach czasu, albo w dużej liczbie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Średni format, a więc błona zwojowa typu 120 i 220, z uwagi na swe zalety i wady zajmuje

pozycję pośrednią między małym obrazkiem, a dużym formatem. Wielki format jest najdroższy
w eksploatacji, a aparaty wielkoformatowe większe, cięższe i bardziej czasochłonne w obsłudze niż
aparaty wymienione wcześniej.

Mogłoby się wydawać, że omówienie podstawowych formatów błon w zupełności wystarczy.

Pamiętaj jednak o tym, że masz obecnie znacznie większe możliwości niż np. dziesięć lat temu.
Zupełnie nową jakość fotografii wprowadziły aparaty cyfrowe. Wśród nich też można wyróżnić
kilka kategorii. Przeznaczone dla wymagających fotografów zaawansowane aparaty cyfrowe mają
prawie takie same funkcje, co tradycyjne lustrzanki małoobrazkowe. Uniwersalne lustrzanki
cyfrowe z wymiennymi obiektywami pozwalają w pełni kontrolować wszystkie parametry.
Matryce, rejestrujące co najmniej 6 megapikseli, dostarczają wystarczającej ilości danych, aby
wykonać wysokiej jakości wydruki do celów komercyjnych, takich jak fotografia reklamowa,
ślubna, portretowa czy prasowa.

Innowacją przeznaczoną dla zawodowych fotografów są przystawki cyfrowe, które zostały tak

zaprojektowane, aby mogły stanowić całość ze skompletowanym profesjonalnym systemem
średnioformatowym. Montuje się ją w ten sam sposób jak kasetę z filmem, dlatego też zawodowy
fotograf, poza wyborem między filmem kolorowym a czarno-białym, ma możliwość korzystania
z techniki cyfrowej. Przy tak dużych ilościach danych do zapisania pojawiają się krótkie opóźnienia
pomiędzy możliwością zarejestrowania kolejnych klatek. Np. przystawka PhaseOne P30 rejestruje
obrazy z prędkością 1 klatkę na sekundę do zapełnienia karty pamięci, tworząc pliki obrazu
o wielkości 19 megapikseli.

Innym rozwiązaniem rejestracji cyfrowej związanej z wielkim formatem są przystawki

skanujące. Wyposażone są one w precyzyjne oprogramowanie do zarządzania barwami, wielkością
zdjęcia, formatem zapisu i głębią koloru. Przystawki tego typu nie nadają się do rejestrowania
obiektów ruchomych, ze względu na powolność procesu rejestracji obrazu. Z tego samego powodu
kolejnym ograniczeniem jest możliwość pracy jedynie w świetle ciągłym – błysk flesza wydobyłby
tylko drobny fragment obrazu. Nie ma natomiast przeszkód, żeby stosować różnego typu źródła
światła ciągłego.

Preferencje fotografa.

Aparaty cyfrowe rozszerzyły Twoje możliwości związane z doborem odpowiedniego sprzętu

do tematu i warunków zdjęciowych. Tak naprawdę jednak wszystko zależy od Ciebie i Twoich
osobistych preferencji.

Każdy jest inny i w związku z tym może mieć odmienne upodobania, styl i sposób pracy. Jedni

fotografują impulsywnie, inni pracują metodycznie. Jedni uwielbiają przygody i chcieliby
“zobaczyć świat”, inni wolą robić zdjęcia w swoim najbliższym otoczeniu. Przede wszystkim
jednak mogą mieć bardzo różne zainteresowania. Tak na przykład fotograf niespokojny,
zainteresowany przede wszystkim zdjęciami ludzi, wydarzeń i “życia” będzie zadowolony mając
tylko aparat małoobrazkowy lub lustrzankę cyfrową. Wystarczy mu to w zupełności i będzie zdolny
wypowiadać się swobodnie. Ktoś całkiem inny, np. solidny i metodyczny pracownik z wysoko
rozwiniętym poszanowaniem jakości i precyzji odwzorowania, z poczuciem harmonii barwy
i wartości tonalnych itp., będzie potrzebował do osiągnięcia swoich celów fotograficznych aparatu
o dość dużym formacie. Wymusi to na nim pewne niedogodności, bo będzie musiał się zgodzić na
większą masę i objętość sprzętu oraz większą czasochłonność zdjęć.

Wszystkie te czynniki powinieneś więc wziąć pod uwagę przy wyborze określonego aparatu.

Jeżeli środki fotograficzne nie będą dostosowane do Twojej osobowości i zainteresowań, to
będziesz odczuwał niedosyt, a tym samym nie będziesz mógł robić dobrych zdjęć.

Dobór sprzętu i oprogramowania komputerowego.

Twoja decyzja związana z dobraniem odpowiedniego sprzętu fotograficznego nie wyczerpuje

tematu. Jeśli zdecydujesz sie na sprzęt cyfrowy, powinieneś zastanowić się nad tym, jaki rodzaj
oprogramowania bedzie Ci potrzebny w dalszych dzialaniach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Oprogramowanie, program, aplikacja – wszystkie te słowa oznaczają to samo: interaktywne

środowisko służące do przetwarzania i przygotowania danych w celu uzyskania założonego
wyniku. Nawet okno startowe ukazujące się na ekranie monitora jest aplikacją Windows XP czy
Apple OSX, stanowiącą część systemu operacyjnego. Aplikację tworzy się do konkretnych zadań,
takich jak księgowanie, przetwarzanie obrazu, przeglądanie internetu, ale każda z nich pozwala
użytkownikowi manipulować materiałem wyjściowym i przetworzyć go na wymagany format.
Możesz więc ingerować w swoją pracę niemal na każdym poziomie. Zanim będziesz mógł
przetwarzać swoje obrazy, należy wprowadzić dane do komputera.

Współczesne komputery PC i Apple Mac są wyposażone w port USB, niezbędny

do współpracy z aparatem cyfrowym. Możesz mieć jednak problemy z wprowadzeniem danych
z nowoczesnego aparatu do starszych komputerów.

Wiele aparatów cyfrowych wyposażono w oprogramowanie pozwalające przeglądać zdjęcia

w postaci ikonek i pobierać wybrane fotografie do komputera. Używanie przeglądarki nie jest
konieczne, jako że edycji wykonanych zdjęć można dokonać w bardziej zaawansowanych
programach. Zawartość można skopiować na dysk twardy bez potrzeby stosowania przeglądarki.
Najnowsze systemy operacyjne, takie jak Mac OSX firmy Apple posiadają wbudowane
przeglądarki, które umożliwiają podgląd katalogów ze zdjęciami.

Rys. 1. Obraz aplikacji Adobe Photoshop – przykładowe ułożenie narzędzi

[źródło: opracowanie autorskie]

Mocną i wciąż najwyższą pozycję wśród oprogramowania do edycji obrazu zajmuje Adobe

Photoshop – najlepsza na rynku aplikacja do edycji obrazu. Photoshop jest obecny zarówno
na platformie Apple Mack jak i Windows PC, potrafi odczytywać i zapisywać wszystkie
standardowe formaty plików, może także pracować w dziewięciu różnych trybach obrazu.

Jeżeli zdecydujesz sie na skorzystanie z tej aplikacji, to musisz wiedzieć, że Adobe Photoshop

oferuje zestaw narzędzi i trików naśladujących efekty fotograficzne, procesy wywołania i obróbki
ciemniowej. Trudność polega na ich odnalezieniu i umiejętnym wykorzystaniu. Adobe Photoshop
oferuje mnóstwo narzędzi edycji obrazu, dostosowanych do różnych poziomów umiejętności,
poczynając od prostych okienek z suwakami, a kończąc na bardziej złożonych panelach
kontrolnych o większych możliwościach kontroli obrazu.

Photoshop Elements jest tańszą wersją oryginalnego oprogramowania, ale w odróżnieniu

od innych tanich pakietów jest dostarczany z obszernym podręcznikiem. Oprócz tego na pulpicie
umieszczono praktyczny panel Wskazówki i Porady, pomagający użytkownikowi w rozpoczęciu
pracy. Elements posiada znajome ci składniki, takie jak Poziomy, Warstwy, oraz Filtry i przydatną
paletę Historia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

PaintShop Pro jest tanią, dostępną jedynie dla Windows, aplikacją. Oferuje ona wiele

elementów obecnych w programach profesjonalnych typu Adobe Photoshop, takich jak warstwy,
poziomy czy wielokrotne cofanie poleceń. PaintShop Pro jest doskonałą aplikacją dla
początkujących, a przez zastosowanie niektórych podstawowych w tego typu programach narzędzi
daje użytkownikowi szansę przeniesienia umiejętności i wiedzy na wyższy poziom
oprogramowania w późniejszym okresie.

MGI PhotoSuite to pakiet przeznaczony jedynie dla Windows, który wyróżnia się ciekawym

interfejsem, przypominającym internetową przeglądarkę. Dzięki temu jest to program, od którego
powinni zacząć użytkownicy bardziej obeznani z surfowaniem po sieci niż z przedzieraniem się
przez zawiłości profesjonalnygo edytora obrazu. PhotoSuite wyposażono w duże, dobrze widoczne
przyciski i kontrolki.

Jak mogłeś zauważyć przy okazji tego skrótowego przeglądu podstawowych rodzajów

oprogramowania komputerowego, masz do dyspozycji wiele aplikacji. Każda z nich oferuje
szerokie możliwości pracy nad obrazem. Decydując się na konkretne oprogramowanie powinieneś
się dobrze zastanowić, bo od tego zależy Twoja dalsza praca nad obrazem.

Do dodatkowych czynników, które również będą miały wpływ na ostateczny efekt, jaki uda Ci

się osiągnąć w trakcie cyfrowej obróbki zdjęć, można zaliczyć kalibrowanie monitora, skanowanie
i drukowanie.

Kalibrowanie monitora

Podstawowym elementem sprzętu koputerowego, decydującym o jakości wydruków zdjęć jest

monitor. Istnieją dwa rodzaje monitorów – tradycyjne, kineskopowe CRT (od cathode ray tube)
i płaskie panele LCD, zwane wyświetlaczami ciekłokrystalicznymi. Podobnie jak dobrej jakości
obiektyw w aparacie, lepszy monitor umożliwia oglądanie ostrych zdjęć o wiernie oddanych
barwach. Przed rozpoczęciem pracy monitor wymaga dokładnej kalibracji stosownie
do powierzonych mu zadań. Odpowiednio przeprowadzona kalibracja pozwoli uzyskać efekt
kolorystyczny, na jakim Ci najbardziej zależy.

Powinieneś wiedzieć, że wszystkie monitory powinno się kalibrować kolorystycznie za

pomocą specjalistycznego oprogramowania, a nie tylko za pomocą przycisków na przednim panelu
monitora. Dobrym rozwiązaniem jest Adobe Gamma, dołączany do większości systemów
operacyjnych i aplikacji graficznych. Adobe Gamma poprowadzi cię krok po kroku przez procesy
ustawienia jasności, kontrastu i balansu kolorów, w wyniku czego powstaje i jest zapisany
specjalny plik zwany "profilem". Profil ten jest wywoływany za każdym razem, gdy włącza się
komputer i przejmuje kontrolę nad wyświetlaniem obrazu na monitorze. Dzięki uzyskanym
profilom zgodność barw może być ściśle kontrolowana i utrzymywana podczas pracy ze zdjęciami.
Uniwersalne profile barw zostały opracowane przez najlepszych producentów sprzętu
i oprogramowania o nazwie International Color Consortium, w skrócie ICC. Profile zgodne z ICC,
takie jak często wykorzystywany Adobe RGB (1998), pozwalają zachować zgodność kolorów
podczas przesyłania obrazów cyfrowych pomiędzy różnymi systemami.

Skanowanie

W trakcie pracy powinieneś dobrać również skaner, który jest ważnym elementem

oprogramowania do sprzętu komputerowego. Skanery płaskie przeznaczone są do skanowania
płaskich materiałów refleksyjnych i działają podobnie do kserokopiarek. Większość obsługuje się
za pomocą ich własnego oprogramowania, lub przez wybraną aplikację graficzną. Klasa skanera
zależy od jego rozdzielczości, czyli od potencjalnej jakości obrazu.

Skanery do filmów, czyli materiałów transparentnych, są przeznaczone do rejestracji danych

ze znacznie mniejszych oryginałów. Tu, podobnie jak w skanerach płaskich, jakość określana jest
przez rozdzielczość liniową, np. 2800dpi. W porównaniu do skanerów płaskich, rozdzielczość
urządzeń tego typu jest bardzo duża, ze względu na charakter oryginalnych materiałów, a zwłaszcza
ich niewielkie wymiary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Drukowanie

Ostateczny wygląd Twojej pracy zależy od tego, jaki rodzaj drukarki wybierzesz. Masz

wiele możliwości, a decyzja którą podejmiesz powinna być przemyślana. Drukarki atramentowe
cieszą się największą popularnością wśród zajmujących się fotografią cyfrową. Domowa
czterokolorowa “atramentówka” zapewnia wystarczającą jakość grafiki i tekstu, ale nie oddaje
wystarczająco wiernie niuansów barwnych fotografii. Naboje CMYK sprawiają, że na jasnych,
pustych obszarach pojawiają się punkty, mimo zastosowania wysokiej rozdzielczości obrazu.
Znacznie lepsze rezultaty daje drukarka fotorealistyczna z dwoma dodatkowymi kolorami –
jasnym cjanem i jasną magentą – pomagającym uzyskać subtelności odtwarzanych barw.

Drukarki

profesjonalne,

przeznaczone

dla

fotografów,

zaprojektowano

tak,

aby zminimalizować płowienie barw. Wyposażone są w atramenty pigmentowe, zapewniające
większą trwałość barw. Wszechstronność drukarek atramentowych polega na tym,
że umożliwiają drukowanie na wielu typach nośników obrazu.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie kryteria powinieneś wziąć po uwagę, decydując się na wybór aparatu fotograficznego?
2. Jakie znasz rodzaje motywów fotograficznych?
3. Na czym polega system stabilizacji obrazu?
4. Do jakiego rodzaju zdjęć najlepsze są błony małoobrazkowe?
5. Do czego służą przystawki cyfrowe?
6. Do czego służy port USB w komputerze?
7. Jakie znasz rodzaje oprogramowania do edycji obrazów?
8. Na czym polega kalibracja monitora?
9. Od czego zależy jakość skanera?
10. Dlaczego drukarka czteroatramentowa typu CMYK nie jest najlepsza do wykonywania

wydruków fotorealistycznych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj na piśmie, jaki sprzęt i oprogramowanie będzie Ci potrzebne do cyfrowej obróbki

zdjęć.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-4 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) uzasadnić wybór sprzętu i materiałów do wykonania obróbki cyfrowej obrazów,
4) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
5) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC z nagrywarką CD oraz z odpowiednim oprogramowaniem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

skaner płaski,

−

skaner do negatywów,

−

czytnik kart pamięci,

−

nośniki pamięci.

Ćwiczenie 2

Wykonaj następujące działania: otwórz plik z obrazem, a następnie ustaw w Adobe Photoshop

profil Adobe RGB (1998). Przydziel go do otwartego pliku obrazowego. Zamień profil Adobe RGB
(1998) na sRGB. Zapisz różnice, jakie zaobserwujesz po zamianie profilu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4) przydzielić odpowiednie profile,
5) zapisać zaobserwowane różnice,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 3

Wydrukuj przygotowany plik obrazu na drukarkach różnej konstrukcji. Użyj takiego samego

papieru do wydruku. Oceń na piśmie jakość wydruków.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które ma być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) dobrać sprzęt i oprogramowanie adekwatne do tematu ćwiczenia,
4) wydrukować obrazy,
5) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
6) zapisane wnioski przedstawić do oceny nauczycielowi.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer PC ze standardowym oprogramowaniem,

−

co najmniej dwie różne drukarki,

−

papier,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wybrać sprzęt fotograficzny w zależności od tematu i motywu zdjęć ?



2) scharakteryzować fotografowane motywy?



3) sprawnie operować układem celowniczym w różnych typach aparatów ?



4) dobrać rodzaj błony do fotografowanego tematu?



5) określić, jaki rodzaj oprogramowania wybrać do edycji zdjęć?



6) scharakteryzować najbardziej profesjonalny program do edycji zdjęć?



7) wyjaśnić dlaczego przystawki skanujące nie mogą być używane ze światłem

błyskowym?



8) przeprowadzić kalibrację monitora?



9) określić, jaką rozdzielczość powinien mieć dobrej klasy skaner?



10) wybrać drukarkę, która najlepiej odwzoruje kolory twojego zdjęcia?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Zasady montażu i użytkowania sprzętu i urządzeń do prac

fotograficznych

4.3.1. Materiał nauczania

Montaż maszyn

Technologia fotograficzna wymaga stosowania wielu maszyn. Niezbędne jest fachowe

posługiwanie się nimi. Montaż każdego urządzenia opisany jest w instrukcji obsługi. W zależności
od rodzaju maszyny, jej typu, wielkości, wydajności należy zwracać uwagę na:

−

minimalną odległość zabudowy, która wpływa na dostępność urządzenia i wygodę jej obsługi,

−

rodzaj i wytrzymałość podłogi, stropu,

−

warunki pracy maszyny: temperatura, wentylacja - odprowadzenie oparów,

−

zasilenie elektryczne - odpowiedni przydział mocy, wyłącznik bezpieczeństwa,

−

zasilenie wodne- wymagane ciśnienie, minimalna wysokość odpływu do kanalizacji,

−

ergonomię obsługi (pozycja siedząca, stojąca, dla leworęcznej osoby, itp.),

−

oświetlenie stanowiska - światło rozproszone wystarczającej mocy,

Prawidłowo zainstalowana i regularnie monitorowana maszyna pracuje niezawodnie przez wiele
lat.

Zapoznanie się z zasadami posługiwania się sprzętem zgodnie z instrukcją obsługi:

Każdy sprzęt fotograficzny wyposażony jest w instrukcję obsługi. Nawet jeśli wydaje Ci się,

że doskonale znasz dany sprzęt i potrafisz się nim posługiwać, powinieneś zapoznać się
z instrukcją. Upewni Cię ona, że korzystasz ze sprzętu we właściwy sposób lub pozwoli
skorygować drobne błędy. Zazwyczaj nie jesteśmy w stanie poznać wszystkich opcji, jakie
posiadają nowoczesne urządzenia. Instrukcja poprowadzi Cię wówczas krok po kroku i pozwoli
w pełni skorzystać z ich możliwości. Ważne jest, aby przestrzegać zasad użytkowania konkretnego
sprzętu, dzięki czemu można uniknąć wielu błędów.

Aparaty fotograficzne

Poznanie jednego typu aparatu fotograficznego zajmuje zazwyczaj bardzo dużo czasu. Robiąc

zdjęcia, masz możliwość doświadczalnego sprawdzenia wybranych funkcji. Jest to jednak dość
czasochłonny i często kosztowny sposób. Uważnie czytając instrukcję obsługi i postępując zgodnie
z zawartymi w niej wskazówkami możesz szybko i sprawnie poznać aparat.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 2. Elementy budowy aparatu fotograficznego – fragment instrukcji obsługi

[źródło: instukcja obsługi aparatu Canon D300]

Sprzęt oświetleniowy

W trakcie fotografowania będziesz miał do dyspozycji różny sprzęt oswietleniowy, między

innymi lampy błyskowe wbudowane w aparat, lampy reporterskie i błyskowe studyjne zestawy
oświetleniowe. Instrukcje obsługi pozwolą Ci sprawnie zmontować wybrany rodzaj oświetlenia
i w pełni skorzystać z jego możliwości podczas pracy.

Oto dane techniczne przykładowej studyjnej lampy błyskowej Qant 500

wyprodukowanej przez PPUH Elfo:

•

Sterowana mikroprocesorem,

•

Umozliwia regulację nastaw energii błysku w zakresie 5f ze skokiem co 1/10f,

•

Posiada wbudowaną fotocelę,

•

Optyczny i dzwiękowy sygnał gotowości do pracy,

•

Temperatura barwowa 5400K,

•

500J przesłona f=45,3 z odległości 1 m przy 100 ISO i czaszy 60,

•

czas błysku dla t 0,5 1/550s,

•

czas ładowania 0,9-2,4s (przy 220V).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Światłomierze

Masz możliwość pomiaru intensywności światła w trakcie pracy, jeśli skorzystasz

ze światłomierza. Dołączona do niego instrykcja opisuje bardzo dokładnie, jak należy się nim
posługiwać. Uzyskasz dzięki temu wskazówki, jak właściwie nastawić przysłonę i migawkę. Poza
oddzielnymi światłomierzami, możesz często używać tych wbudowanych w aparaty. Wówczas
informacje o posługiwaniu się światłomierzem znajdziesz w instrukcji obsługi aparatu. Pamiętaj
jednak, że wbudowany światłomierz podlega pewnym ograniczeniom, o czym dowiesz się więcej
w kolejnym rozdziale.

INSTRUKCJA OBSŁUGI ŚWIATŁOMIERZA SECONIC

Światłomierz Seconic służy do pomiaru światła błyskowego oraz światła ciągłego.

Podstawowe elementy obsługi:

1. Włącznik zasilania

2. Wybór regulacji światłoczułości (należy nacisnąć i przytrzymać, jednocześnie nacisnąć boczne
klawisze ↑ ↓ )

3. Wybór czasu synchronizacji z błyskiem T (należy nacisnąć boczne klawisze ↑ ↓ )

4. Wybór trybu pracy ( c EV ☼ )
- pomiar światła błyskowego wyzwalanego ręcznie (naciśnięcie klawisza GO uaktywnia
światłomierz - oczekuje na błysk światła),
c – pomiar światła błyskowego po połączeniu z lampą błyskową kablem
synchronizacyjnym przez gniazdo GNC (naciśnięcie klawisza GO wyzwala błysk i powoduje jego
pomiar),
EV – pomiar liczby naświetlenia,
☼ - pomiar światła ciągłego (następuje po naciśnięciu klawisza GO).

5. Wskazania na wyświetlaczu:

−

Tryb pracy światłomierza ( c EV ☼ ),

−

Wartość przesłony F z dokładnością do 1/10F,

−

Wartość czasu migawki T.

6. Ruchomy dyfuzor umożliwia dokonanie pomiaru światła

padającego (położenie w lewo) i odbitego (położenie
w prawo).

7. Graficzny wskaźnik wartości przesłony w dziesiętnych

(1/10).

Rys. 3. Skrócona instrukcji obsługi światłomierza

[źródło: oporacowanie autorskie]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Programy do edycji fotografii cyfrowej

Poznałeś już różne programy edycyjne. Wiesz o tym, że mają one bardzo dużo możliwości

wykorzystania narzędzi edycji obrazu, dostosowanych do różnych poziomów umiejętności.
Bez dokładnego studiowania instrukcji i postępowania zgodnie z jej zaleceniami niemożliwe
byłoby poznanie i zapamiętanie wszystkich opcji, jakie oferuje na przyklad Adobe Photoshop.
Poniżej przedstawiono fragment instukcji tego programu dotyczący pracy na warstwach
i dodawaniu tekstu.

Rys. 4. Fragment instrukcji programu do edycji obrazu

[źródło: instukcja pomoc Adobe Photoshop CS2]

4.3.2.Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie ustawienia pokrętła trybów fotografowania w aparacie uznaje się za nastawy ręczne

i dlaczego? (patrz instrukcja aparatu powyżej)

2. W jakich zakresach można regulować siłę światła lampy Qant 500 firmy Elfo?
3. W jaki sposób lampa Qant 500 sygnalizuje gotowość do pracy?
4. Z jaką dokładnością dokonuje pomiaru światła światłomierz Seconic opisany powyżej?
5. Jak przełącza się pomiar światła padającego na pomiar światła odbitego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Odpowiedz, po zapoznaniu się z fragmentem instrukcji obsługi aparatu cyfrowego:
7. W jakich sytuacjach zdjęciowych należy korygować ustawienia systemu autofokusa,

wbudowanego w aparat?

8. Czym różnią się oznaczenia AF i MF?
9. Jak możemy rozwiązać kłopoty z automatycznym nastawianiem ostrości przez aparat?
10. Czy w trybie MF system autofokus kontroluje ostrość obrazu?
11. W jaki sposób aparat informuje o trudności w nastawieniu na ostro?

Rys. 5. Sterowanie ostrością – fragment instrukcji aparatu fotograficznego

[źródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z fragmentu instrukcji obsługi, wykonaj serię zdjęć jednego motywu

fotograficznego, zmieniając wyłącznie kolejne ustawienia balansu bieli. Zwróć uwagę na charakter
użytego źródła światła. Skorzystaj z załączonej instrukcji regulacji balansu bieli. Zaobserwuj
i zapisz zmiany w obrazie.

Rysunek do ćwiczenia 1 Sterowanie balansem bieli – z instrukcji aparatu fotograficznego

[źródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z instrukcją regulacji balansu bieli,
4) wybrać funkcję regulacji balansem bieli,
5) dokonać serii naświetleń,
6) dołączyć wykonane prace do teczki z notką, które zdjęcie podoba ci się bardziej.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje aparatów fotograficznych cyfrowych wraz z instrukcjami obsługi lub fragmenty
dotyczące regulacji balansu bieli,

−

statyw fotograficzny,

−

sprzęt i materiały do wykonania kopii pozytywowej,

−

sprzęt oraz przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma klejąca,
nożyczki, nożyk itp.).

Ćwiczenie 2

Wykonaj trzy zdjęcia dowolnego, ale tego samego obiektu, zmieniając ustawienia ekspozycji.

Pierwsze zdjęcie zgodnie ze wskazaniami światłomierza, drugie- niedoświetlone, np. o wartość
1EV, a trzecie- prześwietlone, np. o wartość 1EV. Zauważ na wykresie histogramu, jak te obrazy
są przedstawione. Skorzystaj z załączonej instrukcji dotyczącej informacji dołączonej do obrazu
fotograficznego. Omów z nauczycielem wnioski.

Rysunek do ćwiczenia 2 Informacja o obrazie, histogram – z instrukcji aparatu cyfrowego

[źródło: instrukcja obsługi aparatu Canon D300]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać odpowiedni sprzęt cyfrowy,
4) zapoznać się z instrukcją uzyskiwania informacji o wyświetlanym obrazie,
5) dokonać pomiaru warunków naświetlania i ustawić je w aparacie,
6) wykonać zdjęcia odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami ich obsługi,

−

światłomierz zewnętrzny – po 1 szt. na zespół,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 3

Odszukaj w instrukcji aparatu fotograficznego fragmenty, dotyczące różnych możliwości

wyzwalania migawki. Wykonaj próbne zdjęcia, ustawiając dostępne tryby pracy. Zaproponuj, jakie
są możliwości wykorzystania ich w różnych sytuacjach zdjęciowych. Swoje propozycje omów
z nauczycielem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) wybrać odpowiedni sprzęt; aparat analogowy lub cyfrowy,
4) zapoznać się z instrukcją sterowania wyzwalaniem migawki,
5) dokonać kolejnych zmian ustawień wyzwalania spustu migawki w aparacie,
6) wykonać zdjęcia próbne, odpowiadające tematowi ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) omówić z nauczycielem wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne rodzaje analogowych i cyfrowych aparatów fotograficznych wraz z instrukcjami ich
obsługi,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii.

Ćwiczenie 4

Zapoznaj się z aplikacją Pomoc w Adobe Photoshop. Znajdź proponowany tam sposób

postępowania z obrazami wymagającymi korekty kontrastów i barwy. Przećwicz ten tok
postępowania na dowolnym obrazie. Oceń efekty własnej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rysunek do ćwiczenia 4 Instrukcja korekty parametrów obrazka graficznego [źródło: instrukcja pomoc Adobe

Photoshop CS2]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu,
4) proponowany tok korekty obrazu:

−

wstępna ocena obrazka,

−

utworzenie nowej warstwy dopasowania Poziomy,

−

sprawdzenie histogramu obrazka,

−

ustawienie świateł i cieni,

−

dostosowanie półcieni,

−

ustawienie przebarwień kolorów,

−

zakończenie poprawek,

5) ocena pracy omówiona z nauczycielem.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

komputer z odpowiednim oprogramowaniem,

−

zestaw książek i czasopism

z dziedziny fotografii cyfrowej i obróbki obrazu.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) czytać ze zrozumieniem instrukcje obsługi sprzętu do prac fotograficznych?



2) posługiwać się informacjami zawartymi w instrukcjach montażu i zasad

używania sprzętu fotograficznego?



3) zmontować studyjny zestaw oświetleniowy zgodnie z instrukcją?



4) nastawić przysłonę i migawkę, zgodnie z odczytami światłomierza?



5) odczytać z histogramu informację o niedoświetleniu obrazu cyfrowego?



6) skorygować obrazek cyfrowy pod względem kontrastu i barwy?



7) dobrać czas otwarcia migawki aparatu do czasu świecenia lampy błyskowej?



8) przełączać tryb nastawiania ostrości z AF na MF?



9) wybierać tryby sterujące ekspozycją w zależności od okoliczności

wykonywania zdjęć?



10) czytać sygnały ostrzegawcze wysyłane przez aparat?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Zasady doboru warunków technicznych wykonywania prac

fotograficznych

4.4.1. Materiał nauczania

Eksponometria. Posługiwanie się światłomierzem fotoelektrycznym

Naświetlać film czy matrycę aparatu cyfrowego to znaczy pozwolić na oddziaływanie na ten

materiał takiej ilości światła, jaka jest potrzebna, aby po wywołaniu lub zgraniu do komputera nasz
obraz możliwie dalece odpowiadał fotografowanemu motywowi pod względem oddania barw,
wartości tonalnych i gęstości ogólnej. W praktyce czynność ta zajmuje znacznie mniej czasu niż
odczytanie jej definicji, o czym miałeś okazję przekonać się niejednokrotnie.

Prześwietlenie (ekspozyzja nadmierna) i niedoświetlenie (ekspozycja niedostateczna) prowadzi

do powstania wielu błędów rejestrowanego obrazu. Regulację ekspozycji przeprowadzamy
przy pomocy dwóch urządzeń znajdujących się w aparacie. To przysłona i migawka. Oko ludzkie
nie potrafi precyzyjnie oszacować intensywności oświetlenia naszego planu zdjęciowego, dlatego
chcąc uzyskać najlepsze zdjęcia powinniśmy umieć posługiwać się światłomierzem fotograficznym.
Dowiedziałeś się już, jak istotne jest postępowanie zgodnie z instrukcją obsługi. Teraz dowiesz się,
jak wiele masz możliwości wyboru.

Jest kilka metod pomiaru światła, a poszczególni fotografowie mają w tej kwestii własne

preferencje. Wiele aparatów ma wbudowany światłomierz zintegrowany z mechanizmami
sterującymi wielkością ekspozycji. Tam, nawet przy manualnych nastawach aparat podpowiada
swoje propozycje wartości przysłony i czasu otwarcia migawki. Ale taki wbudowany w aparat ma
kilka ograniczeń, o których warto pamiętać w trakcie stosowania. Pomiary punktowe i pomiar
światła padającego dużo dokładniej możemy przeprowadzić ręcznym, oddzielnym światłomierzem.
Podczas stosowania światłomierza należy pamiętać również o tym, że różne konstrukcje
i zastosowane w nich odmienne elementy światłoczułe wpływają na dokładność pomiaru. Jest
to ważny i obszerny zakres wiedzy wymagający wyciągania wniosków z własnych doświadczeń.
Większość światłomierzy ma możliwość wprowadzenia indywidualnych korekt wskazań, dzięki
czemu możemy dostroić urządzenie do naszych preferencji.

W większości sytuacji zdjęciowych wystarczą pomiary uśredniające oświetlenie planu

zdjęciowego. Musimy pamiętać, że taki pomiar może okazać się niewystarczający, na przykład gdy
fotografujemy szczególnie kontrastowy plan zdjęciwy, lub kiedy wykonujemy zdjęcie na bardzo
ciemnym albo jasnym tle i jeszcze dodatkowo pod światło.

Sterowanie światłem, regulacja geometrii snopa światła

Oświetlenie jest podstawowym elementem fotografii w warunkach studyjnych. Będziesz miał

do wyboru wiele lamp, uchwytów i dodatków, przy pomocy ktorych możliwe stanie się sterowanie
światłem. Uzyskasz możliwość wykorzystywania różnego stopnia rozproszenia i skupienia, kształtu
snopa padającego światła, ostrości brzegów cienia, jednorodności oświetlenia i innych podobnie
subtelnych właściwości. To wszystko pozwoli Ci rozszerzyć zakres tematów, które będziesz mógł
podejmować w studio.

Pierwszy wybór, na jaki powinieneś się zdecydować, to typ źródła światła: ciągłe, nie ciągłe;

żarowe, błyskowe, jarzeniowe, Fotografując na materiałach światłoczułych pamiętaj
o kontrolowaniu zalecanej dla nich temperatury barwowej światła. Zmieniając charakter oświetlenia
wykorzystanego do zdjęć można wpływać na uzyskany efekt barwny. Fotografia cyfrowa natomiast
wymaga ustawienia odpowiedniej funkcji sterowania balansem bieli w menu aparatu.

Zależnie od rozmiaru i kształtu reflektora światło to może być rozproszone lub więcej

czy mniej skoncentrowane. To również czyni je bardziej lub mniej intensywnym i wpływa
na charakter oświetlenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Są dwie skrajności: źródło do światła punktowego i wielkopowierzchniowe światło potokowe.

Obiekt oświetlony światłem punktowym charakteryzuje się kontrastami i ostrymi konturami,
zagubionymi szczegółami w cieniach, oraz blikami światła o małej powierzchni.

Potokowe światło charakteryzuje się tym, że jest przepuszczone przez dyfuzor o dużej

powierzchni. Obiekt oświetlony takim źródłem ma bardziej miękkie kontury i niższy kontrast.

Między tymi skrajnościami zaobserwujesz niezliczoną ilość stanów pośrednich. Zależą one

od tego, jak daleko światło jest od obiektu, od zastosowanych dyfuzyjnych materiałów i folii.
Jednak wymagania oświetleniowe to coś więcej niż wybór źródła światła i typu oświetlenia.
Równie ważny jest sposób ustawienia źródła względem obiektu i osi kamery. Wiele czynników
decyduje o funkcji lampy w układzie oświetleniowym, może ona być światłem głównym, światłem
wypełniającym, efektowym lub światłem tła. Układ oświetleniowy trzeba budować krok
za krokiem. Zaczynamy zawsze od światła głównego. Nie dodawajmy nigdy następnej lampy,
dopóki nie jesteśmy w pełni zadowoleni z ustawienia poprzedniej. Zbyt duża intensywność światła
i zbyt wiele jego źródeł – to czynniki psujące efekt każdego oświetlenia.

Parametry zapisu fotograficznego obrazu cyfrowego.

Uzyskany przez Ciebie cyfrowy obraz fotograficzny należy zapisać. Niezbędna jest do tego

znajomość parametrów zapisu, czyli wielkość pliku, jego format, rozdzielczość i głębia bitowa.
Powinieneś wiedzieć, że wielkość pliku określamy w pikselach, na przykład 1536x1024 pikseli
oznacza mały plik, a 3072x2048 pikseli plik duży. Format, czyli rodzaj pliku charakteryzowany jest
rozszerzeniem nazwy po kropce, na przykład .jpg, .tiff, .gif, .psd, .RAW i inne. Mogą one podlegać
kompresji, czyli zmniejszaniu objętości danych cyfrowych tak, by zajmowały mniej miejsca na
dyski i szybciej były przesyłane siecią oraz aby więcej się ich mieściło na nośnikach pamięci.
Formaty te mają różne zastosowania i mogą być stosowane w różnych aplikacjach. W zależności od
zastosowania obrazu, należy go zapisać z określoną rozdzielczością, czyli ustalić ilość pikseli
w jednostce długości. Piksele nie mają stałego rozmiaru. Te o wielkości centymetra kwadratowego
będą wyglądały jak kafelki gigantycznej mozaiki i w niczym nie będą przypominały obrazu
fotograficznego. Im mniejsze piksele, tym bardziej są niewidoczne, zapewniając fotografiom
realistyczny wygląd. Do oglądania obrazu na monitorze wystarczy 72 pikseli/cal. Ta rozdzielczość
przy drukowaniu będzie jednak zbyt niska. Jeżeli zmniejszy się piksele do 200/cal wydruk stanie się
mniejszy, ale znacznie lepszy jakościowo. Głębia bitowa natomiast opisuje wielkość palety barw
używanej do odtworzenia obrazu cyfrowego, na przykład paleta 8 bitowa, 16 lub 24 bitowa. Bit zaś
jest najmniejszą porcją cyfrowych danych, która może odzwierciedlać dwa stany, na przykład
włączony- wyłączony, czyli czarny- biały w odniesieniu do kolorów.

Warto wiedzieć, że niektóre cyfrowe lustrzanki pozwalają wybrać profil barwy, sRGB lub

Adobe RGB (1998). Takie zarządzanie kolorem pomaga utrzymać jednolity odcień przy
przechodzeniu obrazu przez cyfrowy łańcuch sprzętu.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jaka jest różnica między ekspozycją nadmierną a niedostateczną?
2. W jaki sposób można przeprowadzić punktowy pomiar światła?
3. W jakich sytuacjach niewystarczający może być pomiar uśredniający oświetlenie planu

zdjęciowego?

4. Jakie są typy źródeł światła?
5. Jakie cechy będzie miał obiekt oświetlony światłem punktowym?
6. Jakie cechy będzie miał obiekt oświetlony światłem potokowym?
7. W jaki sposób należy budować układ oświetleniowy?
8. W jakich jednostkach określamy wielkość pliku?
9. Na czym polega kompresja danych?
10. Co oznacza termin głębia bitowa?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pięć zdjęć białej gipsowej figury na białym tle, oświetlonej na pięć różnych sposobów

pojedynczą lampą fotograficzną (najlepiej z reflektorem). Zaobserwuj zmiany i zapisz je.
1. Figurę i tło oświetl przednio-górnym światłem. W tym celu trzeba mniej więcej pięciokrotnie

przedłużyć ekspozycję wskazaną przez światłomierz albo naświetlać według pomiaru światła
odbitego od szarej karty.

2. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, naświetlając tym razem zgodnie ze wskazaniami

światłomierza.

3. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach, przymykając jednak przysłonę o trzy lub cztery

wartości.

4. Powtórz zdjęcie w tych samych warunkach i za pomocą odpowiednio trzymanego kartonu

skieruj oświetlenie w taki sposób, aby figura znajdowała się w pełnym świetle, tło zaś –
w głębokim cieniu.

5. Zachowaj ten sam układ, kierując jednak oświetlenie w taki sposób, aby tło było w pełni

oświetlone, a figura - w cieniu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane w zespołach (4-5
osób),

2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,
3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia tego stanowiska,

4) dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu zdjęciowego,
5) postępować zgodnie z punktami 1-5, zawartymi w ćwiczeniu,
6) wyciągnąć wnioski i opisać je,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

różne

rodzaje

aparatów

fotograficznych:

lustrzanka

średnioformatowa, lustrzanka

małoobrazkowa, aparat cyfrowy,

−

materiały negatywowe, odpowiednie do wybranego aparatu,

−

światłomierz zewnętrzny z możliwością pomiaru światła padającego – 1 szt. na 2. uczniów,

−

biała figura,

−

białe tło,

−

lampa fotograficzna (z reflektorem),

−

zastawka (karton).

Ćwiczenie 2

Dokonaj pomiaru punktowego trzech jednakowo oświetlonych pól : białego, czarnego i szarego

(18% odbicia). Zapisz wyniki. Z czego wynikają różnice pomiaru?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-3 osób),

2) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem etapy realizacji projektu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia tego stanowiska,

4) dokonać wyboru odpowiedniego światłomierza,
5) dokonać pomiaru punktowego, zgodnie z treścią ćwiczenia,
6) wyciągnąć wnioski i opisać je,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

światłomierz do realizacji pomiaru światła punktowego,

−

trzy plansze.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać definicję naświetlenia materiału fotograficznego?



2) przeprowadzić punktowy pomiar światła przy pomocy światłomierza?



3) przeprowadzić pomiar światła padającego?



4) wybrać typ źródła światła dla osiągnięcia konkretnego efektu zdjęciowego?



5) przewidzieć jaki efekt uzyskasz fotografując obiekt na bardzo ciemnym tle?



6) wymienić funkcje lampy w układzie oświetleniowym?



7) zbudować

studyjny

układ

oświetleniowy

wykonania

zdjęcia

portretowego?



8) określić, jak wielkość pliku wiąże się z formatem zapisu?



9) wyjaśnić, na co wpływa rozdzielczość zapisanego obrazu?



10) wymienić przynajmniej cztery formaty zapisu obrazu cyfrowego?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Normy i instrukcje techniczne

4.5.1. Materiał nauczania

Procedury fotograficzne

Wiesz już, jak ważne jest stosowanie się do instrukcji obsługi konkretnego sprzętu do prac

fotograficznych. Praktycznie niemożliwe jest sprawne i efektywne posługiwanie się na przykład
nowym aparatem cyfrowym bez poznania jego możliwości, zawartych w instrukcji. Podobnie jest
w przypadku każdego rodzaju działania fotograficznego. Istnieją normy i instrukcje techniczne,
które kierują postępowaniem w zależności od wybranej technologii, działu czy rodzaju fotografii.
Znajomość tych procedur fotograficznych jest równie niezbędna jak znajomość instrukcji obsługi
światłomierza.

Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Polskie Normy są tworzone przede

wszystkim na podstawie tłumaczenia i zatwierdzania norm europejskich EN i światowych ISO,
przyjmując oznaczenie PN EN lub PN ISO. Normy tłumaczone i zatwierdzone przez Polski
Komitet Normalizacyjny mają taki sam status jak normy w języku oryginału.

Spotkasz się z czterema rodzajami norm: międzynarodowymi (ISO), krajowymi (PN),

branżowymi (BN) i zakładowymi (ZN). Wszystkie one opisują standardy jakościowe, ilościowe,
wydajnościowe. Standardy jakościowe określają parametry, konieczne do osiągnięcia w cyklu
produkcyjnym.

W fotografii

szczegółowym

wyznaczeniem

tych

parametrów

zajmuje

się sensytometria. Standardy ilościowe dla konkretnych maszyn określa ich producent, podając
maksymalną ilość powstałych elementów produkcyjnych. Standardy wydajnościowe podawane
są zazwyczaj przez pracodawców i wynikają z rachunku ekonomicznego.

Nie musisz znać norm ani instrukcji technicznych na pamięć. Są to dosyć skomplikowane

oznaczenia, np. PN-89/C-99025.22 to Wymiary światłoczułych materiałów fotograficznych, a PN-
93/C-99465.09 – Wyznaczanie podstawowych wielkości sensytometrycznych w świetle odbitym
dla materiałów barwnych na podłożu nieprzezroczystym. Wystarczy więc, że będziesz potrafił
do nich sięgnąć w razie potrzeby. Powinieneś pamiętać o tym, że normy mogą być uaktualniane
wraz ze zmieniającą się technologią, sytuacją gospodarczą lub polityczną. Tak właśnie stało
się ze zdjęciami do paszportów biometrycznych, które to zdjęcia muszą być wykonywane dokładnie
według ściśle określonego wzoru, co reguluje odpowiednia norma.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Do czego służą normy fotograficzne?
2. Do czego służą instrukcje fotograficzne?
3. Jakie znasz rodzaje norm?
4. Jakie standardy opisują normy fotograficzne?
5. Czym różnią się normy jakościowe od wydajnościowych?
6. Kto określa normy wydajnościowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdź w materiałach źródłowych, co oznacza i z czego wynika zapis: ISO 100/21

. Zanotuj

wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) sprawdzić w źródłach definicję skali światłoczułości,
2) odnaleźć zależności pomiędzy jednostkami ISO, ASA i DIN,
3) zapisać wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

materiały źródłowe, adekwatne do tematu ćwiczenia

−

dostęp do Internetu.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić, do czego służą normy fotograficzne?



2) określić, do czego służą instrukcje techniczne?



3) zdefiniować pojęcie norma ilościowa?



4) rozróżnić rodzaje standardów?



5) wymienić i omówić międzynarodową normę fotograficzną?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Podstawowe zasady organizacji pracy

4.6.1. Materiał nauczania

Organizacja stanowiska do wykonywania prac

Poznasz teraz podstawowe zasady organizacji pracy, w której być może znajdziesz wkrótce

zatrudnienie. W zależności od specjalizacji zakładu można wyróżnić w nim takie rozwiązania
organizacyjne, które ukierunkowują na określone działania. Jeżeli głównym kierunkiem jest
fotografowanie, to mówimy o studiu fotograficznym. W zapleczu studia powinien być magazyn
z materiałami światłoczułymi, garderoba dla modeli itp. W zakładzie, który nastawiony jest głównie
na obróbkę materiałów, miejsce do fotografowania znajduje się zazwyczaj na uboczu. W takim
laboratorium praca zasadnicza odbywa się w pomieszczeniu z urządzeniami wywołującymi zdjęcia
na papierze i w zależności od typu maszyn, pomieszczenia te mogą być jasne lub zaciemnione.
Zapleczem dla tego pomieszczenia jest magazyn materiałów eksploatacyjnych i miejsce
składowania zużytych chemikaliów. Wyprodukowane zdjęcia sortowane są blisko lady
w kolejności zleceń dla wygody pracy i obsługi klienta.

Sporządzanie zapotrzebowania i rozliczania materiałowego

Praca w zakładzie fotograficznym wiąże się z określonymi czynnościami, kórych znajomość

przyda Ci się z całą pewnością. Ważnym elementem w pracy laboratorium jest rachunek
ekonomiczny. Należy stale kontrolować efektywność poszczególnych faz produkcji. Podstawową
zasadą rozliczenia materiałowego laboratorium jest porównanie ilości wykonanych zdjęć (dane
z liczników maszyny) z ich sprzedażą, według raportu kasowego. Bardziej szczegółow rozliczenie
obejmuje także rozliczenie zużytych chemikaliów i innych materiałów eksploatacyjnych.
W każdym laboratorium szacuje się wielkość produkcji i na tej postawie na bieżąco uzupełnia się
zapas niezbędnych do produkcji materiałów. Ze względu na wysokie koszty materiałów i dbałość
o ich wysoką jakość, zakłady generalnie unikają składowania większych ilości papieru
fotograficznego i chemikaliów do ich obróbki.

Oszczędność materiałów fotograficznych

Ze wzgledu na wysokie koszty ważnym elementem ekonomicznym funkcjonowania zakładu

jest zwrócenie uwagi na zużycie materiałów fotograficznych. Podczas fotografowania aparatem
analogowym takim ograniczeniem są koszty filmów. Przy trudnych tematach chciałoby się
powtarzać wybrany motyw tyle razy, aby nabrać pewności, że uchwyciliśmy zamierzony efekt. Jest
to możliwe dopiero po obróbce, więc robimy ujęcia zapasowe. Przekonałeś się już pewnie
wielokrotnie, że w takich sytuacjach fotografia cyfrowa przynosi nieocenione oszczędności. Ilość
powtórzeń nie wpływa na cenę wykonywanej pracy.

Współczesne laboratoria fotograficzne korzystają już z tak nowoczesnych maszyn, które

przy starannej obsłudze nie powodują powstawania odpadów. Większość strat wynika z błędów
człowieka.

Bezpieczeństwo środowiska naturalnego

Miejsce Twojej pracy przygotowane jest zgodnie z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Jest to szczególnie ważne
w przypadku pracowni, które wykorzystują chemikalia, mogące stanowić zagrożenie dla
środowiska naturalnego. Przepisy wymagają, aby odpady technologiczne były systematycznie
odbierane przez wyspecjalizowane do tego firmy. Laboratoria zbierają zużyte roztwory chemiczne
oraz odpady papierowe i przechowują je w przeznaczonym do tego pomieszczeniu. Niektóre

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zakłady, w trosce o bezpieczeństwo naturalne, zbierają od swoich klientów zużyte baterie i oddają
je do utylizacji.

Zagrożenia i pierwsza pomoc

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz

ochrony środowiska praktycznie może niemal zupełnie wyeliminować zagrożenia. W każdej jednak
sytuacji należy liczyć się z możliwością wystąpienia niepożądanych zdarzeń i należy wówczas
odpowiednio szybko zareagować. Każdy, kto zauważył wypadek lub dowiedział się o nim powinien
udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu. Należy również natychmiast poinformować o tym
zdarzeniu prowadzącego zajęcia nauczyciela i możliwie szybko wezwać profesjonalną pomoc
medyczną. Sprawne działanie pozwoli zminimalizować efekty ewentualnego wypadku, a może
również uratować życie.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakiego rodzaju zakłady fotograficzne poznałeś?
2. Na czym polega rozliczenie materiałowe?
3. Od czego zależy składowana w zakładach ilość materiałów i chemikaliów?
4. Dlaczego używanie aparatów cyfrowych jest bardziej ekonomiczne niż stosowanie aparatów

analogowych?

5. W jaki sposób zakłady fotograficzne pozbywają się odpadów technologicznych?
6. Jakie przepisy regulują postępowanie w sytuacjach zagrożeń?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Masz do dyspozycji rolkę papieru o szerokości 152 mm. Wiedząc, że długość rolki wynosi 175

metrów bieżących oblicz, ile zdjęć można z niej wykonać:

a) w formacie 10x15 cm.
b) w formacie 15x21 cm.

Jak myślisz, czy otrzymana przez Ciebie ilość zdjęć jest możliwa do uzyskania w zakładzie

fotograficznym?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować sposób wykonania ćwiczenia,
2) wykonać obliczenia,
3) skonsultować wynik z nauczycielem,
4) omówić wnioski.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

kalkulator,

−

materiały piśmiennicze.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj, w jakie pomieszczenia powinien być wyposażony zakład fotograficzny, świadczący

usługi:

–

wywoływanie filmów,

–

kopiowanie zdjęć na maszynie typu print-scan (z różnych nośników obrazu),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

wykonywanie zdjęć do dokumentów,

–

sprzedaż albumów i ramek do zdjęć.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zaplanować pomieszczenia zakładu fotograficznego,
4) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
5) przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

lista możliwych typów pomieszczeń, mogących znajdować się w zakładzie fotograficznym.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić szacunkowo ilość materiału do wykonania pracy?



2) zorganizować stanowisko do wykończania prac fotograficznych?



3) przeprowadzić rozliczenie materiałowe?



4) przygotować i zastosować materiały pomocnicze?



5) zastosować racjonalne materiały?



6) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z uwzględnieniem przepisów bhp,

ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu trudności.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak „X” lub wpisując

prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Test składa się z dwóch części: Część I – poziom podstawowy, Część II – poziom

ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów jeśli prawidłowo odpowiesz
na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedz otrzymujesz „1” punkt.
Natomiast za złą odpowiedź lub jej brak otrzymujesz „0” punktów.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut czasu.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I – Poziom podstawowy
1. Przepisy BHP nie obowiązują:

a) pracodawcy,
b) w zakładzie pracy,
c) w szkole,
d) na ulicy.

2. Reakcja organizmu ludzkiego na zetknięcie się z niektórymi substancjami chemicznymi

używanymi w fotografii, objawiająca się podrażnieniem skóry, wysypką lub trudno gojącymi
się ranami to
a) uczulenie alergiczne,
b) fotofobia,
c) brązowienie skóry pod wpływem promieniowania ultrafioletowego,
d) wskaźnik rozwijającego się stanu zapalnego.

3. Przepisy ochrony przeciwpożarowej określają:

a) jak szkolić strażaków,
b) jak ratować ludzi z pożaru,
c) jak zapobiegać i postępować na wypadek pożaru,
d) sposób postępowania z podpalaczami.

4. Materiały fotograficzne przechowujemy w magazynie, którego warunki wyznaczają:

a) odpowiednie oświetlenie,
b) maksymalną wilgotność i temperaturę,
c) dopuszczalne zapylenie powietrza,
d) usytuowanie pomieszczeń produkcyjnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Dobra organizacja stanowiska pracy oznacza:

a) spełnienie większości wymogów formalnych,
b) wygodne, efektywne, ergonomiczne ustawienie środków produkcji,
c) możliwość pracy bez instrukcji obsługi,
d) dobrą współpracę między pracodawcą i pracownikiem.

6. Maszynę typu printer, przeznaczoną do obróbki papieru barwnego, należy podłączyć do prądu

wykorzystując:
a) własne umiejętności,
b) możliwość podłączania odpływu,
c) elektryka z odpowiednimi uprawnieniami,
d) pomoc rodziny.

7. Ciemnia fotograficzna niezbędna jest podczas obróbki:

a) filmów barwnych,
b) automatycznej papierów barwnych,
c) ręcznej czarno-białych papierów fotograficznych,
d) i kopiowania plików cyfrowych na papier barwny.

8. Warunki określające sposób instalacji maszyny do obróbki fotograficznej można uzyskać:

a) z Internetu,
b) od sprzedawcy (dostawcy),
c) od pracownika serwisu,
d) z instrukcji obsługi.

9. Zakres prac wykończeniowych obrazów fotograficznych nie obejmuje:

a) wyretuszowania zdjęcia,
b) obcięcia do określonego formatu,
c) podklejenia na sztywnym podłożu,
d) odpowiedniego oświetlenia zdjęcia.

10. Zdjęcia wykonywane w złych warunkach oświetleniowych z bardzo długim czasem

naświetlania wymagają
a) zastosowania czasu otwarcia migawki krótszego niż 1/60s,
b) bezwzględnego użycia lampy błyskowej,
c) przymocowania aparatu do statywu fotograficznego,
d) użycia obiektywu z ogniskową 100-200cm.

11. Które fotograficzne zużyte roztwory nie powinny być wylewane do kanalizacji i trzeba je

oddawać do utylizacji?
a) tylko roztwory wywołujące,
b) tylko roztwory trwalające,
c) roztwory wywołujące, utrwalające, wybielające,
d) tylko roztwory wybielające.

12. W laboratorium fotograficznym mamy do czynienia z różnymi substancjami chemicznymi,

wszystkie pojemniki należy starannie
a) myć,
b) opisywać,
c) segregować,
d) kolekcjonować.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Kolorystyka zdjęć oglądanych na monitorze zależy od jego ustawień. Chcąc oceniać wygląd

zdjęć należy:
a) zapisać zdjęcia na twardym dysku,
b) dopasować je funkcją „wariacje”,
c) skalibrować monitor,
d) użyć przeglądarki.

14. Aby uzyskać duże powiększenie z cyfrowego obrazka o małej wielkości należy poddać go

obróbce polegającej na:
a) powiększeniu rozdzielczości obrazu,
b) stopniowej interpolacji,
c) zmniejszeniu rozdzielczości obrazu,
d) zmianie wielkości obrazu do docelowej.

15. Aby uzyskać najwyższą jakość odwzorowania barw w trakcie wykonywania serii zdjęć

aparatem cyfrowym, w stałych warunkach oświetleniowych, balans bieli należy
a) ustawić w pozycji auto,
b) ustawić w pozycji światło dzienne,
c) ustawić w pozycji światło żarowe,
d) ustawić ręcznie.

Część II – Poziom ponadpodstawowy

16. Układ funkcji poszczególnych pomieszczeń w zakładzie fotograficznym powinien wynikać z:

a) usytuowania budynku,
b) ilości pomieszczeń,
c) typu działalności i prowadzonego cyklu technologicznego,
d) ilości dysponowanych maszyn.

17. Zwiększenie mocy obliczeniowej komputera w celu uzyskania właściwej pracy programów

edytowania i obróbki obrazów o dużej wielkości uzyskuje się poprzez
a) podłączenie drugiego monitora,
b) zastosowanie odpowiednio dużego twardego dysku,
c) zainstalowanie stacji nagrywającej DVD,
d) rozbudowę pamięci RAM.

18. Zaplanuj sprzęt komputerowy potrzebny do skanowania i edycji diapozytywów 35 mm.

19. Zaproponuj w punktach jak przygotujesz techniką cyfrową zdjęcie do publikacji w Internecie.

20. Jaki charakter ma zasadnicze źródło światła przedstawione na poniższym schemacie?

a) tylne skierowane,
b) tylne rozproszone,
c) przednie skierowane,
d) przednie rozproszone.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. aparat fotograficzny

2. obiekt fotografowany

3. softbox

4. tło

21. Funkcja „autofokus" w obiektywie definiuje

a) automatyczny dobór warunków ekspozycji,
b) automatyczną zmianę ogniskowej obiektywu,
c) automatyczne ustawianie ostrości,
d) automatyczny pomiar światła.

22. Migawka w aparacie fotograficznym służy do

a) kadrowania obrazu,
b) sterowania ostrością obrazu,
c) regulowania przysłony,
d) kontrolowania strumienia światła wpadającego przez obiektyw.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Organizowanie stanowiska pracy

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wpisz wymagane treści zadania

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Daly T.: Encyklopedia fotografii cyfrowej. Wydawnictwo G+J Gruner+ Jahr, Warszawa 2004
2. Feininger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987
3. Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993
4. Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
5. Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 1. WSiP, Warszawa 1978
6. Marchesi J.J.: Profesjonalna technika świetlna. MILSO, Warszawa 1988