fotograf 313[05] z1 03 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Zbigniew Leszczyński

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki
materiałów fotograficznych
313[05].Z1.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Edward Habas
dr hab. inż. Piotr Nowak

Opracowanie redakcyjne:
mgr Andrzej Zbigniew Leszczyński

Konsultacja:
dr inż. Krzysztof Symela

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 313[05].Z1.03
“Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych” zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu fotograf.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Przygotowanie roztworów do chemicznej obróbki negatywowych materiałów

czarno-białych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Przygotowanie roztworów do pozytywowej obróbki materiałów czarno-białych 15

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Przygotowanie roztworów do tonowania pozytywowych materiałów czarno-

białych

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Przygotowanie roztworów do wysokotemperaturowej obróbki barwnych

materiałów.

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Sporządzanie roztworów zgodnie z recepturami

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć uczniów

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu „Poradnik dla nauczyciela”, który będzie pomocny w organizowaniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie fotograf. Dotyczy on realizacji modułu
313[05].Z1.03

„Przygotowywanie

roztworów

chemicznej

obróbki

materiałów

fotograficznych”, która jest składnikiem modułu „Technologia prac fotograficznych” - 313[05].Z1
(patrz dydaktyczna mapa programu).

Należy zapoznać się z treścią rozdziału Wprowadzenie ponieważ umożliwi to Państwu

skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w realizacji jednostki modułowej
„Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych”dla zawodu
Fotograf 313[05] (pozycja 9 w załączonej tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod

Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu

313[05].O1.01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

313[05].O1.02 Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań

zawodowych

313[05].O1.03 Posługiwanie się terminologią zawodową

313[05].O1.04 Rozróżnianie materiałów fotograficznych

313[05].O1.05 Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych

313[05].O1.06 Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych

313[05].Z1.01 Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02 Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03 Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów

fotograficznych

10.

313[05].Z1.04 Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi

i technikami cyfrowymi

11.

313[05].Z1.05 Wykonywanie zdjęć portretowych

12.

313[05].Z1.06 Wykonywanie zdjęć plenerowych

13.

313[05].Z1.07 Wykonywanie zdjęć architektonicznych

14.

313[05].Z1.08 Wykonywanie zdjęć reportażowych

15.

313[05].Z1.09 Wykonywanie zdjęć reklamowych

16.

313[05].Z1.10 Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z sześciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Scenariusze

zajęć, Ćwiczenia, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.
W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które uczeń
powinien posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli po
analizie uznacie Państwo, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez ucznia opanowane,
wówczas uczeń powinien ponownie przestudiować materiał nauczania zawarty w poradnikach
z poprzednich jednostek modułowych.

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności, które uczeń będzie posiadał po

zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie, czy rzeczywiście
takie umiejętności uczeń opanował, pomoże Państwu załączony w poradniku sprawdzian osiągnięć.

Przykładowe Scenariusze zajęć są szczegółową propozycją przeprowadzenia lekcji w ramach

realizacji materiału nauczania dla tej jednostki modułowej.

W części Ćwiczenia znajdą Państwo propozycje ćwiczeń będących praktycznym

zastosowaniem wiadomości z zakresu materiału nauczania przewidzianego dla tej jednostki
modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Każde z ćwiczeń zawartych w poradniku opisane jest w formie polecenia co należy wykonać.

Natomiast uszczegółowieniem tego polecenia jest lista działań (czynności) określająca Sposób
wykonania ćwiczenia. Ćwiczenia mogą być realizowane indywidualnie lub w 2-5 osobowych
zespołach, w grupach ćwiczeniowych nie większych niż 15 osób.

Ponadto każde z ćwiczeń zawiera Wskazówki do realizacji poszczególnych ćwiczeń.
Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest Lista środków dydaktycznych niezbędnych do

prawidłowego wykonania ćwiczenia oraz zalecone metody nauczania – uczenia się.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie poziomu

wiadomości i umiejętności ucznia po zakończeniu realizacji programu danej jednostki modułowej.
Składa się on z testu teoretycznego oraz z testu praktycznego. Pozytywnie rozwiązane przez
ucznia sprawdziany osiągnięć (teoretyczny i praktyczny) oraz załączona do oceny teczka z efektami
realizacji ćwiczeń stanowić będzą dowód, że uczeń potrafi zrealizować zdanie zawodowe
polegające na prawidłowym przygotowywaniu roztworów do chemicznej obróbki materiałów
fotograficznych”. W przypadku sprawdzianu osiągnięć uczeń powinien wiedzieć, że ma on formę
testu podobnego do tych, jakie występują w egzaminie zewnętrznym dla potwierdzenia kwalifikacji
w zawodzie. Dlatego też istotne jest to, aby nabrał wprawy w rozwiązywaniu tego typu testów, co
z pewnością będzie procentować w przypadku egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy z zakresu tej jednostki modułowej

nauczyciel może skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej Literatura. Zestaw ten powinien być dostępny w zbiorach biblioteki szkolnej lub innych
bibliotekach publicznych. Wiele cennych i ciekawych informacji możecie również pozyskać
Państwo z zasobów internetowych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy

W trakcie realizacji ćwiczeń należy zwrócić szczególną uwagę na przestrzeganie regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających
z prowadzonych prac. Przepisy te uczeń poznał już wcześniej, a niektóre pozna w trakcie nauki.

Należy pamiętać, że uzupełnieniem tego poradnika jest „Poradnik dla ucznia”, w którym

między innymi zamieszczono materiał nauczania, stanowiący podbudowę do realizacji ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

313[05].Z1

Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.04

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.05
Wykonywanie

zdjęć

portretowych

313[05].Z1.06
Wykonywanie

zdjęć

plenerowych

313[05].Z1.07
Wykonywanie

zdjęć

architektonicznych

313[05].Z1.08
Wykonywanie

zdjęć

reportażowych

313[05].Z1.09
Wykonywanie

zdjęć

reklamowych

313[05].Z1.10
Wykonywanie

zdjęć

technicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,

−

rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,

−

magazynować,

przechowywać

dokumentować

materiały

fotograficzne

zgodnie

z obowiązującymi przepisami i standardami.

−

organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,

−

dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać roztwory do obróbki materiałów fotograficznych i ocenić ich przydatność
do określonych procesów chemicznych,

−

przygotować

roztwory

robocze

dopełniające

poszczególnych

procesów

wysokotemperaturowych,

−

przeprowadzić monitorowanie przebiegu procesów fotograficznych,

−

odczytać i zinterpretować treść receptur do obróbki czarno-białej,

−

wykonać dozowanie składników metodą objętościową, wagową i wagowo-objętościową,

−

określić szacunkowo ilość roztworów chemicznych do obróbki materiałów,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

przeprowadzić konserwację narzędzi i sprzętu,

−

porozumieć się ze współpracownikami i przełożonymi,

−

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania: Fotograf - 313[05]
Moduł: Technologia prac fotograficznych 313[05].Z1
Jednostka modułowa: Przygotowywanie

roztworów

chemicznej

obróbki

materiałów

fotograficznych 313[05].Z1.03

Temat: Przygotowanie roztworów do tonowania pozytywowych materiałów czarno-białych.

Cel ogólny: Sporządzenie roztworów do tonowania odbitek czarno-białych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować termin tonowanie,

−

rozróżnić sposoby tonowania,

−

zilustrować procedurę tonowania,

−

przygotować roztwór do tonowania odbitek czarno-białych.

Metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna, praca w zespołach nie więcej niż 4 osób w grupie.

Czas: 180 min

Środki dydaktyczne:

−

waga laboratoryjna,

−

zestaw odczynników,

−

szkło laboratoryjne,

−

pojemniki na roztwory,

−

mieszadła,

−

receptury roztworów tonujących.

Przebieg zajęć:

1. omówienie tematu i celu zajęć,
2. charakterystyka i omówienie odczynników potrzebnych do wykonania ćwiczenia,
3. uzasadnienie teoretyczne zadania i wskazówki praktyczne do jego realizacji,

−

reakcja wybielania

−

rodzaje wybielaczy,

−

przebieg reakcji tonowania,

−

rodzaje substancji tonujących,

4. sporządzanie roztworów,
5. przeprowadzenie tonowania,

6. wnioski, zestawienie wyników.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zakończenie zajęć

Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń.
Praca domowa

−

Opisać ćwiczenie i umieścić w teczce tonowaną odbitkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Każdy z uczniów wypowiada się, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy i zrozumiały.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Temat: Sporządzanie wywoływacza

Cel ogólny: Przygotowanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów czarno-białych

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

sklasyfikować rodzaje wywoływaczy negatywowych,

−

sporządzać roztwory według kolejności rozpuszczania składników wywoływacza.

Metody nauczania-uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna, nie więcej niż 4 osoby w grupie.

Czas:

180 min

Środki dydaktyczne:

−

waga,

−

szkło laboratoryjne, zlewka o pojemności 1000 cm

, cylinder miarowy o pojemności 1000 cm

−

termometr,

−

mieszadło,

−

zbiornik do przechowywania sporządzonego roztworu,

−

kuweta.

Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przedstawia uczniom tematykę i cel zajęć,
2. Nauczyciel przypomina uczniom ogólne wiadomości dotyczące zasad bezpieczeństwa i higieny

pracy na zajęciach w pracowni,

3. Nauczyciel przeprowadza pokaz z objaśnieniem wykonania ćwiczenia,
4. Uczniowie indywidualnie sporządzają roztwory według kolejności rozpuszczania składników,
5. Ocena pracy przez nauczyciela.

Analiza zajęć:
Nauczyciel podsumowuje ćwiczenia, wskazuje jakie nowe umiejętności zostały wykształcone, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel dokonuje podsumowania efektów ćwiczeń.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
Każdy z uczniów wypowiada się, czy zajęcia były prowadzone w sposób ciekawy i zrozumiały.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Przygotowanie roztworów do chemicznej obróbki negatywowych

materiałów czarno-białych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie wywoływacza i utrwalacza negatywowego

z chemikaliów konfekcjonowanych w formie proszku. Wywołaj film czarno-biały zgodnie
z instrukcją wywoływania. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel
monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po
zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty
końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na „mocne” i „słabe” strony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

instrukcjami dołączonymi do wywoływacza i utrwalacza,

4) przeprowadzić rozpuszczenie chemikaliów oraz przelanie ich do szczelnie zamykanych

i dokładnie opisanych pojemników,

5) przygotować film do wywołania,
6) skontrolować temperaturę roztworów,
7) przeprowadzić wywołanie i utrwalanie w odpowiednim czasie pamiętając o tym, aby okresowo

poruszać koreksem,

8) po wypłukaniu filmu zanurzyć go w kąpieli zwilżającej i wysuszyć,
9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wywołania filmu,

10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw konfekcjonowanych chemikaliów w proszku potrzebnych do wywołania filmu czarno-
białego z instrukcjami fabrycznymi,

−

naczynia laboratoryjne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

−

mieszadło,

−

zbiorniki na gotowe chemikalia,

−

koreks,

−

stoper,

−

termometr,

−

suszarka do negatywów,

−

naświetlony film czarno-biały.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie wywoływacza i utrwalacza negatywowego

z chemikaliów konfekcjonowanych w formie koncentratu. Wywołaj film czarno-biały. Oceń efekty
pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

instrukcjami dołączonymi do wywoływacza i utrwalacza,

4) przeprowadzić rozpuszczenie oraz przelanie ich do szczelnie zamykanych i opisanych

pojemników,

5) przygotować film do wywołania,
6) skontrolować temperaturę kąpieli,
7) przeprowadzić wywołanie i utrwalanie w odpowiednim czasie, okresowo poruszając koreksem,
8) po wypłukaniu zanurzyć film w kąpieli zwilżającej i wysuszyć,
9) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów do wywołania filmu,

10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw konfekcjonowanych chemikaliów w koncentracie, potrzebnych do wywołania filmu
czarno-białego, wraz z instrukcjami fabrycznymi,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

mieszadło,

−

zbiorniki na gotowe chemikalia,

−

koreks,

−

stoper,

−

termometr,

−

suszarka do negatywów,

−

naświetlony film czarno-biały.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie wywoływacza negatywowego z odważonych

odczynników chemicznych. Zmierz pH gotowego roztworu. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

receptami wywoływacza,

4) przeprowadzić rozpuszczenie chemikaliów i pomiar pH,
5) zlać wywoływacz do szczelnie zamykanego pojemnika i odpowiednio go opisać,
6) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
7) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
8) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw odczynników chemicznych potrzebnych do przygotowania wywoływacza,

−

waga techniczna z odważnikami,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy i zlewka o odpowiedniej objętości,

−

łyżka do mieszania lub bagietka,

−

zbiornik na gotowy roztwór,

−

termometr,

−

kuweta,

−

pehametr lub papierki wskaźnikowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie utrwalacza negatywowego z odczynników

chemicznych. Zmierz pH gotowego roztworu. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

receptami utrwalacza negatywowego,

4) przeprowadzić rozpuszczenie chemikaliów i dokonać pomiaru pH,
5) zaprezentować w formie pisemnej rezultaty realizacji ćwiczenia,
6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw odczynników chemicznych potrzebnych do przygotowania utrwalacza,

−

waga techniczna z odważnikami,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy i zlewka o odpowiedniej objętości,

−

łyżka do mieszania lub bagietka,

−

zbiornik na gotowy roztwór,

−

termometr,

−

kuweta,

−

pehametr lub papierki wskaźnikowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Przygotowanie roztworów do pozytywowej obróbki materiałów

czarno-białych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie wywoływacza i utrwalacza pozytywowego

z chemikaliów konfekcjonowanych w formie proszku. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

instrukcjami dołączonymi do wywoływacza i utrwalacza,

4) przeprowadzić rozpuszczenie chemikaliów oraz przelanie ich do szczelnie zamykanych

i opisanych pojemników,

5) zaprezentować rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu i materiałów,
6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw konfekcjonowanych chemikaliów w proszku potrzebnych do wywołania pozytywów
czarnobiałych z instrukcjami fabrycznymi,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

−

mieszadło,

−

zbiorniki na gotowe roztwory,

−

lejki,

−

termometr.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj działanie i przeprowadź rozpuszczenie wywoływacza i utrwalacza pozytywowego

z chemikaliów konfekcjonowanych w formie koncentratu. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

instrukcjami dołączonymi do wywoływacza i utrwalacza,

4) przeprowadzić rozpuszczenie chemikaliów oraz przelanie ich do szczelnie zamykanych

i opisanych pojemników,

5) zaprezentować nauczycielowi rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów,

6) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw konfekcjonowanych chemikaliów w koncentracie, potrzebnych do wywołania
pozytywów czarnobiałych z instrukcjami fabrycznymi,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

−

mieszadło,

−

zbiorniki na gotowe roztwory,

−

lejki,

−

termometr.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Przygotowanie roztworów do tonowania pozytywowych

materiałów czarno-białych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj roztwór bezpośrednio tonujący i przeprowadź tonowanie zdjęcia czarno-białego na

brunatnoczarno. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska, zgodnie z listą wyposażenia dla tego

stanowiska,

3) wybrać odpowiedni sprzęt do wykonania ćwiczenia,
4) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem przebieg ćwiczenia,
5) odważyć potrzebne odczynniki,
6) rozpuścić tonujący roztwór roboczy,
7) przeprowadzić tonowanie obrazu fotograficznego,
8) zaprezentować nauczycielowi rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw odczynników, potrzebnych do przygotowania roztworu tonującego pozytywy czarno-
białe,

−

waga techniczna z odważnikami,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

−

mieszadło,

−

zbiornik na gotowe chemikalia,

−

kuwety fotograficzne,

−

lejek.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przygotuj roztwory potrzebne do przeprowadzenia pośredniego tonowania na brązowo

i przeprowadź tonowanie czarno-białego zdjęcia. Oceń efekty pracy i zapisz uwagi.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie lub
w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska, zgodnie z listą wyposażenia dla tego

stanowiska,

3) wybrać odpowiedni sprzęt do wykonania ćwiczenia,
4) zaplanować i uzgodnić z nauczycielem przebieg ćwiczenia,
5) odważyć potrzebne odczynniki,
6) rozpuścić wybielacz i tonujący roztwór roboczy,
7) przeprowadzić wybielanie obrazu i intensywne płukanie,
8) przeprowadzić tonowanie obrazu fotograficznego,
9) zaprezentować nauczycielowi rezultaty realizacji ćwiczenia oraz uzasadnić wybór sprzętu

i materiałów,

10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z instruktażem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw odczynników, potrzebnych do przygotowania roztworu wybielacza i roztworu
tonującego pozytywy czarno-białe,

−

waga techniczna z odważnikami,

−

naczynia laboratoryjne,

−

cylinder miarowy o odpowiedniej objętości,

−

mieszadło,

−

zbiorniki na gotowe chemikalia,

−

kuwety fotograficzne,

−

lejki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Przygotowanie roztworów do wysokotemperaturowej obróbki

barwnych materiałów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj potrzebne kąpiele do przeprowadzenia procesu obróbki barwnej negatywu C-41

standart. Wywołaj dowolny negatyw barwny w procesorze. Oceń efekt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) przygotować negatyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5) uruchomić procesor,
6) po obróbce wysuszyć film,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z instruktażem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,

−

zestaw chemikaliów roboczych do C-41,

−

suszarka do negatywów (przy procesorze typu jobo).

Ćwiczenie 2

Przygotuj potrzebne kąpiele do przeprowadzenia procesu obróbki barwnej diapozytywu E-6.

Wywołaj dowolny film odwracalny w procesorze. Oceń efekt.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel
monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty
końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na „mocne” i „słabe” strony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) przygotować diapozytyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4) sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5) uruchomić procesor,
6) po obróbce wysuszyć diapozytyw,
7) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8) dołączyć materiał odwracalny do opisu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z instruktażem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,

−

zestaw chemikaliów roboczych do E-6,

−

suszarka do negatywów (przy procesorze typu Jobo).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Sporządzanie roztworów zgodnie z recepturami

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przygotuj 1 litr roztworu roboczego wywoływacza pozytywowego. Zostaw go na 24 godziny.

Zaobserwuj powstały osad. Jak należy postępować z osadem? Wnioski zanotuj.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym

oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie z listą

wyposażenia dla tego stanowiska,

3) uzgodnić z nauczycielem termin wykonania ćwiczenia,
4) odważyć i rozpuścić składniki wywoływacza,
5) przelać do szczelnego naczynia i pozostawić do odstania,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
7) po 24 godzinach delikatnie obejrzeć powstały osad,
8) zapisać wnioski.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

waga techniczna z odważnikami,

−

odczynniki chemiczne zgodnie z recepturą,

−

naczynia laboratoryjne, cylinder miarowy,

−

mieszadło,

−

pojemnik na gotowy wywoływacz.

Ćwiczenie 2

Oblicz, jaką ilością węglanu sodu jednowodnego Na

·H

O można zastąpić100 g węglanu

sodu bezwodnego Na

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres i technikę

wykonania

ćwiczenia oraz sprawdzić poziom teoretycznego przygotowania uczniów

z odpowiedniego zakresu materiału nauczania. W trakcie realizacji ćwiczenia nauczyciel
monitoruje sposób realizacji ćwiczenia i koryguje zaobserwowane nieprawidłowości. Po

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zakończonym ćwiczeniu nauczyciel powinien omówić z uczniem (lub grupą uczniów) efekty
końcowe jego (ich) pracy zwracając uwagę na „mocne” i „słabe” strony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać z układu okresowego pierwiastków masy molowe odpowiednich pierwiastków,
2) obliczyć masy molowe obydwóch substancji,
3) ułożyć odpowiednią proporcję,
4) obliczyć wynik,
5) oddać do oceny,
6) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania - uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca indywidualna,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

układ okresowy pierwiastków,

−

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Przygotowywanie roztworów do

chemicznej obróbki materiałów fotograficznych”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1-15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16-22 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń

otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Klucz odpowiedzi

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Rozróżniać etapy obróbki
w procesie C-41

Rozróżniać etapy obróbki
w procesie E-6

Rozróżniać etapy obróbki
w procesie RA-4

Sklasyfikować materiały
fotograficzne do obróbki
w procesie C-41

Określać rolę dopełniania
roztworów roboczych
w procesorze

Nazywać proces stabilizacji
obróbki w procesorze

Zdefiniować pojęcie
monitorowanie procesu
obróbki chemicznej

Wyjaśnić konieczność
utylizacji odpadów
fotograficznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zastosować informację
o utylizacji odpadów
fotograficznych

10.

Porównać poszczególne
procesy obróbki

11.

Scharakteryzowanie cech
przewołanego filmu
negatywowego

12.

Rozróżniać cechy materiału
pozytywowego

13.

Wybrać sposób wykorzystania
zestawu E-6 Kit

14.

Sklasyfikować zagrożenia
wynikające ze stosowania
fotograficznych odczynników
chemicznych

15.

Rozróżnić rodzaje zagrożeń
wynikających ze stosowania
odczynników chemicznych

16.

Zastosować procedury
udzielania pomocy
przedlekarskiej

17.

Wybrać właściwy sposób
postępowania z chemikaliami
fotograficznymi

18.

Określić rolę substancji
zasadowych w
wywoływaczach czarno-
białych

substancje zasadowe w
wywoływaczach czarno-białych
pełnią role substancji
przyspieszających redukcję soli
srebra do srebra metalicznego;
zaliczamy do nich węglan sodu,
węglan potasu, wodorotlenek sodu

19.

Scharakteryzowanie przebiegu
wywołania barwnego
negatywu w procesie C-41

W wywołaniu barwnym następuje
redukcja naświetlonych
halogenków srebra do srebra
metalicznego; proporcjonalnie do
tego procesu w tych miejscach
tworzy się obraz barwnikowy w
wyniku syntezy zużytego
wywoływacza i komponentów
barwników zawartych w
poszczególnych warstwach
emulsyjnych

20.

Sklasyfikować rodzaje czarno-
białych wywoływaczy
negatywowych

kontrastowe, wyrównawczo-
drobnoziarniste,
ultradrobnoziarniste,
małokontrastowe, specjalne
(tropikalne, utrwalające)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21.

Zanalizowanie możliwości
sterowania kontrastem obrazu
czarno-białego w trakcie
wywoływania pozytywu

Kontrolę kontrastu obrazu
pozytywowego prowadzimy
poprzez dobór odpowiedniej
gradacji papieru
stałokontrastowego lub poprzez
użycie odpowiedniej barwy światła
powiększalnika – pracując na
papierach wielokontrastowych.
Korzystanie z wywoływaczy o
różnym kontraście jest mniej
wygodne.

22.

Wnioskować na podstawie
informacji, jak przebiega
proces rozpuszczania
tiosiarczanu sodowego
krystalicznego

Rozpuszczanie kryształów
tiosiarczanu sodowego
krystalicznego w wodzie jest
reakcją endotermiczną, to znaczy,
że w trakcie rozpuszczanie,
związek pobiera ciepło z otoczenia

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 30 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. Tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce znak

X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I – Poziom podstawowy

1. Proces obróbki chemicznej barwnych materiałów negatywowych, oparty na procedurze Kodaka

oznaczonej C-41, składa się z następujących etapów:
a) wywołanie, przerywanie, utrwalenie, płukanie,
b) wywołanie barwne, wybielanie-utrwalanie, płukanie,
c) wywołanie barwne, wybielanie, utrwalanie, płukanie,
d) wywołanie cz-b, przerywanie, zadymianie, wywoływanie barwne, wybielanie, utrwalanie,

płukanie.

2. Proces obróbki chemicznej barwnych materiałów odwracalnych, oparty na procedurze Kodaka

oznaczonej E-6, składa się z następujących etapów:
a) wywołanie, przerywanie, utrwalenie, płukanie,
b) wywołanie barwne, wybielanie-utrwalanie, płukanie,
c) wywołanie barwne, wybielanie, utrwalanie, płukanie,
d) wywołanie cz-b, przerywanie, zadymianie, wywoływanie barwne, wybielanie, utrwalanie,

płukanie.

3. Proces obróbki chemicznej barwnych materiałów pozytywowych, oparty na procedurze

Kodaka oznaczonej RA-4, składa się z następujących etapów:

wywołanie, przerywanie, utrwalenie, płukanie,

wywołanie barwne, wybielanie-utrwalanie, stabilizacja,

wywołanie barwne, wybielanie, utrwalanie, płukanie,

wywołanie cz-b, przerywanie, zadymianie, wywoływanie barwne, wybielanie, utrwalanie,
płukanie.

4. Rozpoznaj, jaki film można wywołać w procesie barwnym negatywowym.

a) Fomapan 100 Classic (D 76),
b) Kodak Portra 160NC Film (C 41),
c) Kodak Ektachrome E100S Profesjonal (E 6),
d) Kodak TRX (T-max).

5. Czemu służy systematyczne dopełnianie roztworów roboczych w trakcie pracy maszyny

wywołującej?

a) utrzymaniu roztworów w stałej aktywności chemicznej,
b) wyrównaniu ubytków chemii, które odparowały,
c) regulacji temperatury,
d) zatrzymaniu procesu utleniania użytych chemikaliów.

6. Stabilizacja warunków obróbki w procesorze typu miniLab polega na

a) okresowym przeglądzie maszyn,
b) utrzymaniu stałej temperatury i sprawnych pomp cyrkulacyjnych,
c) utrzymaniu sprawnych pomp cyrkulacyjnych,
d) kontroli czystości chemikaliów w tankach roboczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Monitorowanie procesu obróbki negatywów polega na

a) regulacji dawek regeneracyjnych,
b) rozpuszczaniu zestawów z chemikaliami,
c) kontroli przy pomocy testów (stripów) kontrolnych,
d) uzupełnianiu roztworów roboczych w maszynie wywołującej.

8. Utylizujemy zużyte kąpiele chemiczne z zakładu fotograficznego

a) dla pieniędzy,
b) ponieważ tego wymagają przepisy prawne,
c) dla ochrony przyrody,
d) ponieważ łatwiej rozpuszczają się koncentraty chemikaliów.

9. Które chemikalia nie są utylizowane?

a) wywoływacz,
b) utrwalacz,
c) wybielacz,
d) przerywacz.

10. Dla którego z procesów barwnej obróbki chemicznej charakterystyczne jest pierwsze

wywołanie czarno-białe?
a) barwny proces pozytywowy (EP-2),
b) barwny proces pozytywowy szybki (RA-4),
c) barwny proces odwracalny (E-6),
d) barwny proces negatywowy (C-41).

11. Zbyt długo wywołany negatyw barwny rozpoznajemy po

a) zbyt ciemnej masce,
b) jasnych napisach na perforacji,
c) mniejszych odstępach między klatkami,
d) zamianie obrazu negatywowego na pozytywowy.

12. Papier fotograficzny barwny, laminowany wywołujemy w szybkim procesie

a) C-41,
b) RA-4,
c) E 6,
d) R-3000.

13. Zestaw E-6 Kit jest przeznaczony do obróbki

a) materiałów odwracalnych w profesjonalnych laboratoriach przemysłowych w systemie

ciągłym,

b) materiałów odwracalnych w jednorazowo prowadzonych procesach w małych procesorach

wywołujących,

c) filmów negatywowych, barwnych w warunkach domowych,
d) materiałów barwnych w procesorach z automatycznym regenerowaniem.

14. Oznaczenie przedstawione na rysunku informuje o tym, że dane odczynniki chemiczne są

a) niebezpieczne na wypadek wdychania oparów, kontaktu ze skórą, połknięcia,
b) poddawane utylizacji,
c) zastrzeżonymi znakami handlowymi,
d) szkodliwe na rozmaite sposoby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Oznaczenie przedstawione na rysunku informuje o tym, że dane odczynniki chemiczne nie są

a) trujące,
b) obojętne dla środowiska naturalnego,
c) poddawane utylizacji,
d) zastrzeżonymi znakami handlowymi.

16. Jak należy postąpić w sytuacji, gdy fotograficzna substancja chemiczna dostanie się do oczu?

wynieść osobę na świeże powietrze i rozluźnić krępujące ubranie,

podać szklankę wody,

zdjąć skażone ubranie i obuwie,

niezwłocznie przepłukać oczy czystą, bieżącą wodą przez przynajmniej 10 minut.

17. W trakcie pracy z fotograficznymi chemikaliami nie należy

a) jeść, pić, palić,
b) nosić fartucha, osłony na twarz i rękawic,
c) przechowywać chemikaliów z dala od dzieci,
d) przestrzegać przepisów bhp i ochrony ppoż.

Część II poziom ponadpodstawowy:

18. Wymień znane Ci substancje zasadowe i omów ich rolę w wywoływaczach.

19. Omów przebieg procesów chemicznych w trakcie wywoływania barwnego negatywu.

20. Zaproponuj klasyfikację i podział czarno-białych wywoływaczy negatywowych.

21. Dlaczego w przypadku wywoływaczy pozytywowych nie ma takiego zróżnicowanego

asortymentu pod względem otrzymywanego kontrastu wywoływanego obrazu jak w przypadku
wywoływaczy negatywowych?

22. Dlaczego w trakcie rozpuszczania tiosiarczanu sodu krystalicznego temperatura roztworu

znacznie spada?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych

Zakreśl X poprawną odpowiedź lub wykonaj zdanie

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST II

Test

praktyczny

–

ćwiczenie

pisemne

jednostki

modułowej

„Przygotowywanie

roztworów

chemicznej

obróbki

materiałów

fotograficznych”

Instrukcja dla nauczyciela

W badaniu osiągnięć ucznia w jednostce modułowej „Przygotowywanie roztworów do

chemicznej obróbki materiałów fotograficznych” przewiduje się zastosowanie zadania testowego
typu „praktyczne ćwiczenia pisemne ”, gdyż pozwoli ono sprawdzić poziom wiedzy teoretycznej,
niezbędny do swobodnego posługiwaniu się odczynnikami w praktyce. Zadanie zostało tak
skonstruowane, aby można było sprawdzić wyszczególniony poniżej plan czynności
wykonywanych przez ucznia. Zadaniem nauczyciela jest wprowadzenie ucznia w wiarygodną
sytuację pracy na stanowisku zadaniowym.

Nauczyciel powinien:

−

przypomnieć uczniom zasady BHP,

−

dokonać oceny końcowej wykonanej pracy.

Treść zadania

Zaplanuj i opisz przygotowanie zestawu chemikaliów i przebieg obróbki negatywu barwnego.

Uwzględnij cechy maszyny, którą wybierzesz. Pamiętaj, że na jakość pracy może wpływć jej
roboczy wariant obróbki i pojemność, możliwości regeneracji oraz wydajność kąpieli.

Ustal plan działania, listę potrzebnego wyposażenia i odczynników.

Czas przeznaczony na wykonanie zadania wykonania zadania 45 minut

Instrukcja dla ucznia

Plan działania powinien zawierać:
1) założenia - dane do projektu, zakres planowanych prac,
2) wykaz działań laboratoryjnych, np. w formie listy,
3) opis sposobów realizacji prac określonych w wykazie.

Kryteria oceniania projektu realizacji prac będą uwzględniać:
1) poprawność sformuowanych założeń w odniesieniu do treści zadania,
2) poprawność opracowanego wykazu działań z zakresu technologi laboratoryjnej,
3) dobór metod i techniki obróbki chemicznej,
4) dobór urządzeń pomiarowych i sprzętu laboratoryjnego.

Uczeń powinien umieścić w planie działania następujące elementy:
1) założenia do projektu działania,
2) dokonać wyboru typu maszyny,
3) opisać sposób wprowadzenia materiału światłoczułego do procesora,
4) dokonać wyboru zestawu chemikaliów,
5) przedstawić sposób przygotowania roztworów roboczych,
6) opisać sposób przeprowadzenia procesu obróbki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryteria poprawnego wykonania zadania

Czynności wykonane przez ucznia

Możliwa do

uzyskania ilość

punktów

Przyznana

ilość punktów

I. Zaplanowanie wykonania zadania

−

przedstawienie w formie pisemnej założeń do wykonania

zadania

−

wykaz działań laboratoryjnych

Razem:

II. Sposob realizacji zaplanowanych prac

−

wybranie typu maszyny

−

opisanie sposobu wprowadzenia materiału światłoczułego

do procesora

−

dokonanie wyboru zestawu chemikaliów

−

przygotowanie roztworów roboczych

−

przygotowanie procesora i kontrola parametrów obróbki

−

opisanie sposób przeprowadzenia procesu obróbki

Razem:

Ogółem pozycje 1-8:

Normy wymagań na poszczególne oceny szkolne:

Ocena

Liczba uzyskanych punktów

dopuszczający

27-32

dostateczny

33-38

dobry

39-44

bardzo dobry

45-50

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Iliński M.: Materiały i procesy fotograficzne. WaiF, Warszawa 1989
2. Katalog wybranych produktów firmy Kodak. Foto-World a joint wenture with Kodak,

Warszawa 1996

3. Nowak P.: Monitoring procesów firmy AGFA. TINTA, Wrocław 2003
4. Paśko J.R.: Z chemią przez fotografię jednobarwną. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1989

Witryna internetowa firmy Foma http://www.foma.cz dostęp 26 kwietnia 2006

6. Witryna internetowa firmy Fujii http://www.fujifilm.pl dostęp 26 kwietnia 2006
7. Witryna internetowa firmy Ilford http://www.ilford.pl dostęp 26 kwietnia 2006

Witryna internetowa firmy Kodak http://www.kodak.pl dostęp 26 kwietnia 2006