200404 3536

background image

90

ÂWIAT NAUKI KWIECIE¡ 2004

WARTO WIEDZIEå

Wenus oglàdamy zwykle jako jasnà, Êwie-
càcà bia∏ym Êwiat∏em Jutrzenk´ lub
Gwiazd´ Wieczornà. Jednak 8 czerwca
br. uka˝e si´ nam w zupe∏nie innej posta-
ci: ujrzymy jà jako czarny krà˝ek prze-
suwajàcy si´ po tarczy S∏oƒca. Zjawisko
to nosi nazw´ tranzytu (przejÊcia) i w
przypadku Wenus wyst´puje bardzo
rzadko. W Polsce po raz ostatni widzia-
no je w 1761 roku, a nast´pne b´dzie
mo˝na podziwiaç dopiero za 243 lata.
Znacznie cz´Êciej zdarzajà si´ przejÊcia
Merkurego, z których ostatnie oglàdali-
Êmy w maju ub.r.

Tegoroczne przejÊcie Wenus potrwa

ponad szeÊç godzin i b´dzie widoczne z
wi´kszoÊci obszaru Europy, Afryki oraz
Azji. Liczne instytucje naukowe i oÊwia-
towe z ca∏ej Europy, m.in. European
Southern Observatory (ESO), European
Association for Astronomy Education
(EAAE), Institut de Mécanique Céleste
et de Calcul des Éphémérides (IMCCE),
Observatoire de Paris oraz Astrono-
mick∂y Ústav Akademie V˘d C

ˇeské Re-

publiky, organizujà z tej okazji mi´dzynarodowà akcj´ ob-
serwacyjnà o nazwie Program VT-2004. PrzejÊcie Wenus stwa-
rza mo˝liwoÊç dok∏adnego wyznaczenia Êredniej odleg∏oÊci
Ziemi od S∏oƒca, czyli tzw. jednostki astronomicznej, na któ-
rej opiera si´ pomiar odleg∏oÊci w ca∏ym WszechÊwiecie. Od-
powiednie rachunki zostanà przeprowadzone w centrum ob-
liczeniowym programu na podstawie danych nades∏anych
przez jego uczestników.

Program VT-2004 zyska∏ wsparcie Komisji Europejskiej,

która nada∏a mu rang´ Publicznego Programu Edukacyjnego.
Ze wzgl´du na wyjàtkowoÊç zjawiska przedsi´wzi´cie to mo-
˝e byç bardzo atrakcyjne dla szerokiej publicznoÊci. PrzejÊcie
Wenus mo˝na wspaniale wykorzystaç do upowszechnienia
podstaw wiedzy astronomicznej i wykazania, ˝e nauki Êcis∏e,
które majà opini´ hermetycznych, wcale takimi nie sà. Udzia∏
w programie jest otwarty dla wszystkich ch´tnych: mi∏oÊników
astronomii, studentów, uczniów z ka˝dej polskiej szko∏y.

Krajowymi koordynatorami Programu VT-2004 sà dr hab.

Pawe∏ Rudawy oraz mgr Barbara Cader-Sroka z Instytutu
Astronomicznego Uniwersytetu Wroc∏awskiego (51-622 Wro-
c∏aw, ul. Kopernika 11). Redakcja Âwiata Nauki zaprasza wraz
z nimi do systematycznego odwiedzania strony internetowej
http://www.astro.uni.wroc.pl/vt-2004.html, na której poda-
wane sà bie˝àce informacje o przygotowaniach do krajowej i

mi´dzynarodowej kampanii obserwacyj-
nej. Tam te˝ mo˝na znaleêç dok∏adne
momenty poczàtku i koƒca przejÊcia w
ró˝nych miastach Polski, a ponadto pod-
stawowe informacje o S∏oƒcu i Wenus,
objaÊnienie przyczyn okresowego powta-
rzania si´ przejÊç oraz szczegó∏owe infor-
macje o metodach bezpiecznego obser-
wowania.

Obserwacje przejÊcia sà bardzo pro-

ste; nie wymagajà stosowania skompli-
kowanej i drogiej aparatury. Do zorgani-
zowania ciekawego pokazu (który mo˝e
odbyç si´ np. na boisku szkolnym) wy-
starczy zwyk∏a lornetka. Nale˝y jednak
pami´taç, ˝e nieumiej´tnie prowadzone
obserwacje S∏oƒca gro˝à uszkodzeniem
lub nawet trwa∏à utratà wzroku, i dlate-
go nale˝y bezwzgl´dnie stosowaç si´ do
nast´pujàcych zasad bezpieczeƒstwa:

• Nigdy nie wolno patrzeç wprost w

S∏oƒce bez odpowiednich filtrów (ciem-
ne okulary nie wystarczà).
• Nigdy nie wolno obserwowaç S∏oƒca

bezpoÊrednio przez teleskop, lornetk´ ani inny instrument
optyczny. Takie obserwacje mogà wykonywaç tylko doÊwiad-
czeni astronomowie posiadajàcy odpowiedni sprz´t.
• Osoby nieb´dàce profesjonalnymi obserwatorami S∏oƒca
mogà je obserwowaç wy∏àcznie metodà projekcyjnà (rzutu-
jàc jego obraz na ekran).

WÊród licznych imprez, które b´dà towarzyszyç obserwa-

cjom przejÊcia Wenus, zwraca uwag´ og∏oszony przez ESO
konkurs na film wideo o tematyce zwiàzanej z tym zjawi-
skiem. G∏ównà nagrodà jest wyjazd do obserwatorium na Cer-
ro Paranal w Andach Chilijskich, gdzie znajduje si´ najwi´k-
szy teleskop Êwiata. Zainteresowanym polecamy otworzonà
przez ESO stron´ http://www.vt-2004.org. Kolejne informacje
o przebiegu Programu VT-2004 zamieÊcimy w majowym i
czerwcowym numerze Âwiata Nauki. Ponadto w numerze
czerwcowym uka˝e si´ obszerny, kilkustronicowy artyku∏ Ste-
vena Dicka, w którym obok podstawowych wiadomoÊci o te-
gorocznym przejÊciu znajdzie si´ barwna historia poprzed-
nich takich zjawisk. Autor artyku∏u prowadzi w NASA dzia∏
historii nauki, a w latach 1997–2000 by∏ przewodniczàcym
Komisji Historii Astronomii Mi´dzynarodowej Unii Astrono-
micznej (IAU – International Astronomical Union).

M.R.

Czarna Wenus

SIOSTRZANÑ PLANET¢ ZIEMI UJRZYMY NA TLE S¸O¡CA

PLAKAT

mi´dzynarodowej akcji obserwacyjnej

tranzytu Wenus.

ESO


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
200404 3533
3536
200404 3514
200404 3510
200404 3508
3536
200404 3506
200404 3537
200404 3538
200404 3541
200404 3529
200404 3534
200404 3520
200404 3515
200404 3512
200404 3513

więcej podobnych podstron