PODSTAWY PLANOWANIA
KOMUNIKACYJNEGO
modelowanie podróży
Proces planowania
Ocena działalności
Stan istniejący
Rozwiązanie
użytkownik-jakość
zarządzający-koszty
środowisko-obciążenie
Projekty rozwiązań
Odwzorowanie stanu istniejącego
Ocena warunków ruchu
Narzędzia wizualizacji
Pojawia się potrzeba opisu
zjawisk towarzyszących
powstawaniu ruchu w mieście
Podstawowe pojęcia
• Podróż – przejazd (przejście) ze źródła do celu,
składa się z sekwencji przemieszczeń
• Przemieszczenie – etap podróży, realizowany w
sposób jednorodny
Rodzaj ruchu w zależności od
położenia źródła i celu
tranzytowy
docelowy
źródłowy
wewnętrzny
zewnętrzny
Proces decyzyjny w podróżowaniu
Potrzeba podróży – gdzie?
Dokąd?
Czym pojechać?
Którędy?
Modelowanie podróży
Matematyczny opis zależności
między środkami transportu i efektu
ich funkcjonowania
Odwzorowanie stanu istniejącego
Prognozy na lata kolejne
(krótkoterminowe, długoterminowe)
Cel modelowania
• Analiza wariantowa rozwoju układu
komunikacyjnego
• Analiza oddziaływania na środowisko
inwestycji komunikacyjnych
Modelowanie podróży dla miast
• Brak możliwości odwzorowania zachowań
indywidualnych
• Konieczność podziału miasta na mniejsze
części = rejon komunikacyjny
• Rejon komunikacyjny – obszar
charakteryzujący się możliwie
jednorodnymi zachowaniami
komunikacyjnymi np. zespoły
mieszkaniowe, przemysłowe itp.
LICZBA REJONÓW KOMUNIKACYJNYCH –
zależna od wielkości miasta, np.:
¾
Warszawa 774 (miasto) 812 (aglomeracja)
¾
Warszawa – model uproszczony - 399
¾
Kraków 265 (miasto) 319 (aglomeracja)
¾
Olsztyn 113
¾
Nowy Sącz 70
¾
Wieliczka 25
¾
Limanowa 18
Modele podróży
Modele ekstrapolacyjne (wskaźnikowe)
• Istotą jest ekstrapolacja trendu podróży –
przedłużamy dotychczasową zależność na
przyjęty horyzont czasowy
• Zalety:
– prostota
– szybkość obliczeń
• Wady:
– mała dokładność
– Brak wrażliwości na zmiany w zagospodarowaniu
przestrzennym
– Nieprzydatna dla opisu planowanych układów
Prognozowanie ruchu- metoda
ekstrapolacyjna
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
[pojazdó
w/go
dz.]
Modele syntetyczne (np. model czterostadiowy)
• Zalety:
– Wnikają w istotę procesów podróży
– Modele dokładne (!?)
– Mogą uwzględnić każdą sytuację hipotetyczną
– Są uniwersalne
• Wady:
– Pracochłonne
– Skomplikowane
– kosztowne
Modele podróży
Proces decyzyjny w podróżowaniu
= model cztero-stadiowy
I. Potencjały ruchotwórcze
II. Rozkład przestrzenny
III. Podział zadań przewozowych
IV. Rozkład ruchu w sieci
Proces decyzyjny w podróżowaniu
=> model cztero-stadiowy
Sklep 1
Sklep 2
Sklep 3
3000m
150
0m
2000m
Dokąd ?
(Więźba ruchu)
Sklep
Pieszo
Rowerem
Samochodem
Tramwajem
Czym pojechać ?
Sklep 3
Którędy ?
(Rozkład ruchu w sieci)
1
2
Potrzeba – gdzie?
(potencjały ruchotwórcze)
Czym pojechać?
(Podział zadań przewozowych)
Proces decyzyjny w
podróżowaniu
=> model cztero-stadiowy
Potrzeba podróży – gdzie? (potencjały ruchotwórcze)
Dokąd? (więźba ruchu)
Czym pojechać? (podział zadań przewozowych)
Którędy? (rozkład ruchu w sieci)
I. Potencjały ruchotwórcze
Potencjał ruchotwórczy
Wytwarzający ruch:
„produkcja”
(inaczej generacja)
Liczba podróży rozpoczynających
się na wyodrębnionym
obszarze w jednostce czasu
Absorbujący ruch:
„atrakcja”
Liczba podróży kończących się na
wyodrębnionym obszarze
w jednostce czasu
Potencjał ruchotwórczy może odnosić się do
osób, pojazdów lub jednostek ładunku
• Modele regresji wieloczynnikowej
(ekonometryczne)
– Zmienna objaśniana (zależna):
- potencjał ruchotwórczy wytwarzający bądź absorbujący ruch
– Zmienne objaśniająca (niezależne):
- wyrażające intensywność określonej aktywności
(demografia – liczba mieszkańców;
produkcja, usługi, szkolnictwo – liczba miejsc)
- Inne czynniki np. położenie rejonu w stosunku do centrum
I. Potencjały ruchotwórcze
Poziom agregacji danych wejściowych oraz
wyników:
•rejon komunikacyjny
•miasto
I. Potencjały ruchotwórcze
Zbieranie danych:
¾
Dane demograficzne
¾
Kompleksowe badania ruchu
(KBR) – badania ankietowe
wśród mieszkańców, pomiary
uzupełniające
¾
Plany rozwoju miast
I. Potencjały ruchotwórcze
Rejon
Strefa
Ludność
Studenci
Pracujący
Emeryci
Bezrobotni
Miejsca w
liceach
Miejsca na
uczelniach
Miejsca
pracy
Miejsca
pracy w
usługach
1
1
3865
283
1410
982
403
260
10317
19480
18520
2
1
957
70
373
241
107
0
4742
3716
3634
3
1
1394
111
535
296
153
1048
0
1024
759
4
1
1292
105
493
290
141
51
129
2019
1479
5
1
1772
190
616
468
176
0
412
1739
1525
6
1
2670
235
929
641
266
1017
5558
4778
4222
7
1
2900
310
1065
633
305
2164
3060
3608
3030
8
1
2782
218
1050
652
300
1365
87
4227
3941
9
1
1194
127
423
255
121
50
642
2035
1878
10
1
1572
127
562
378
161
346
0
1506
1402
11
1
4331
313
1566
1066
448
717
88
3106
2271
12
1
2830
223
899
995
257
1936
10803
6863
6481
13
1
1674
134
629
378
180
1027
237
6558
6195
Zbiory danych - zestawienie zmiennych
objaśniających wyznaczonych dla każdego rejonu:
Powiązanie zmiennych z wielkościami podróży
rozpoczynanych i kończonych w rejonach
(produkcja i atrakcja) – programy statystyczne
Statistica, Statgraphics, SPSS
I. Potencjały ruchotwórcze
Motywacje podróży:
Podróże obligatoryjne
¾
Dom – praca
¾
Praca – dom
¾
Dom – nauka (niekiedy zróżnicowane)
¾
Nauka – dom (niekiedy zróżnicowane)
Podróże fakultatywne
¾
Dom – inne
¾
Inne – dom
¾
Nie związane z domem
• Dla grupy motywacji Dom-Praca; Praca-Dom
Produkcja
Dom-Praca
= 0,651*
liczba zawodowo czynnych
Atrakcja
Dom-Praca
= 0,711*
liczba miejsc pracy
I. Potencjały ruchotwórcze
[Podróży na dobę]
II. Więźba ruchu
• Przestrzenny rozkład ruchu obrazujący skąd i
dokąd i ile jest realizowanych podróży
• Rozdziela generację danego rejonu na cały
modelowany obszar
• Ma postać macierzy kwadratowej o liczbie
wierszy / kolumn odpowiadającej liczbie rejonów
II. Więźba ruchu
• Wyrażająca rzeczywiste zachowania
komunikacyjne mieszkańców
9
Praktycznie niemożliwa do zrealizowania ze
względu na wysokie koszty badań i brak
dostępności mieszkańców
• Modelowana na podstawie badań zachowań
komunikacyjnych
9
Uogólnienie wyników badań ankietowych na
zachowania wszystkich mieszkańców
II. Więźba ruchu
• Model grawitacyjny – analogia do prawa powszechnego
ciążenia
• Siła F działająca między każdymi dwoma punktami
materialnymi o masach m
1
i m
2
znajdującymi się w
odległości r
2
2
1
r
m
m
G
F
⋅
=
II. Więźba ruchu
∑
=
⋅
=
n
j
j
j
i
ij
ij
A
A
G
d
f
T
1
)
(
Model grawitacyjny
gdzie:
T
ij
– liczba podróży miedzy rejonem i oraz j
f(d
ij
) – funkcja oporu ośrodka
G
i
– potencjał generujący podróże
A
j
– potencjał absorbujący podróże
II. Więźba ruchu
Model proporcjonalny
gdzie:
T
ij
– liczba podróży miedzy rejonem i oraz j
G
i
– potencjał generujący podróże
A
j
– potencjał absorbujący podróże
∑
=
⋅
=
n
j
j
j
i
ij
A
A
P
T
1
II. Więźba ruchu (wewnętrznego)
∑
∑
=
j
i
j
i
A
P
,
,
Produkcja
Atrakcja
II. Więźba ruchu
(wewnętrznego i zewnętrznego)
Nr rejonu rejon 1
rejon 2
rejon 3
rejon 4
rejon 5
rejon 6
rejon 7
wlot1
wlot2
wlot3 wlot4 wlot5
rejon 1
111
75
60
51
78
213
74
126
12
117
10
27
rejon 2
79
54
42
37
56
152
53
89
8
83
7
19
rejon 3
37
25
20
17
26
71
25
42
4
39
3
9
rejon 4
16
11
9
7
11
31
11
18
2
17
1
4
rejon 5
29
20
16
14
21
56
20
33
3
31
3
7
rejon 6
166
113
89
77
117
318
111
187
17
175
15
40
rejon 7
27
19
15
13
19
52
18
31
3
29
2
7
wlot1
88
60
47
41
62
169
59
-------- --------
5044
336 --------
wlot2
8
6
4
4
6
16
5
-------- -------- --------
4
160
wlot3
82
56
44
38
58
157
55
5063 -------- -------- --------
420
wlot4
7
5
4
3
5
13
5
314
8 -------- -------- --------
wlot5
19
13
10
9
13
36
13
--------
173
407 -------- --------