S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
1
I
I
s
s
t
t
o
o
t
t
a
a
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
Problem postrzegania obiektów przez człowieka wymaga wyja
ś
nienia istoty barwy. Jest to poj
ę
cie
zwi
ą
zane z natur
ą
ś
wiatła oraz z sposobem w jaki człowiek widzi otaczaj
ą
ce go obiekty.
Dla rozumienia barwy wa
ż
nym
j
j
e
e
s
s
t
t
p
p
o
o
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
o
o
b
b
i
i
e
e
k
k
t
t
ó
ó
w
w
n
n
a
a
:
:
o
o
b
b
i
i
e
e
k
k
t
t
y
y
,
,
k
k
t
t
ó
ó
r
r
e
e
c
c
z
z
ł
ł
o
o
w
w
i
i
e
e
k
k
w
w
i
i
d
d
z
z
i
i
,
,
p
p
o
o
n
n
i
i
e
e
w
w
a
a
ż
ż
e
e
m
m
i
i
t
t
u
u
j
j
ą
ą
ś
ś
w
w
i
i
a
a
t
t
ł
ł
o
o
oraz na takie,
o
o
b
b
i
i
e
e
k
k
t
t
y
y
,
,
k
k
t
t
ó
ó
r
r
e
e
w
w
i
i
d
d
z
z
i
i
p
p
o
o
n
n
i
i
e
e
w
w
a
a
ż
ż
o
o
d
d
b
b
i
i
j
j
a
a
j
j
ą
ą
ś
ś
w
w
i
i
a
a
t
t
ł
ł
o
o
,
,
k
k
t
t
ó
ó
r
r
e
e
j
j
e
e
o
o
ś
ś
w
w
i
i
e
e
t
t
l
l
a
a
(
(
k
k
t
t
ó
ó
r
r
e
e
n
n
a
a
n
n
i
i
e
e
p
p
a
a
d
d
a
a
)
)
.
.
Najcz
ęś
ciej widzimy obiekty w
ś
wietle słonecznym. Widzimy je, poniewa
ż
odbijaj
ą
padaj
ą
ce
ś
wiatło słoneczne.
Cz
ę
sto widzimy te
ż
obiekty noc
ą
poniewa
ż
s
ą
o
ś
wietlone przez
ś
wiatło, o którym mówimy,
ż
e jest
„
ś
wiatłem sztucznym”. To
ś
wiatło emitowane przez zbudowane przez człowieka lampy. Z kolei, tablice
ś
wietlne,
ś
wiatła sygnalizacyjny czy obrazy w telewizorze widzimy, poniewa
ż
obiekty te wysyłaj
ą
ś
wiatło –
mówimy,
ż
e
ś
wiec
ą
.
Wykorzystuj
ą
c komputer b
ę
dziemy widzieli obrazy „na jego wyj
ś
ciu” drukowane przez drukarki
(drukowane obrazy widzimy w
ś
wietle odbitym) lub na ekranie monitora (te pokazuj
ą
obrazy emituj
ą
c
ś
wiatło).
Barwa widzianego obiektu – to jak człowiek go b
ę
dzie go widział, zale
ż
e
ć
wi
ę
c b
ę
dzie od samego obiektu, od
rodzaju o
ś
wietlaj
ą
cego go
ś
wiatła, od barwy otoczenia ale tak
ż
e od „jako
ś
ci” systemu wzrokowego
człowieka.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
2
Barwa jest poj
ę
ciem zło
ż
onym. Istot
ę
barwy mo
ż
na wyja
ś
nia
ć
, czy definiowa
ć
na gruncie fizyki, fizjologii,
psychologii (mówi
ć
b
ę
dziemy o aspektach psychofizycznych barwy), sztuki (w szczególno
ś
ci malarstwa) czy
grafiki komputerowej. Odbiór, percepcja barwy wymaga okre
ś
lenia trzech poj
ęć
:
o
o
d
d
c
c
i
i
e
e
ń
ń
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
,
oznacza potocznie „czyst
ą
barw
ę
”, np. czerwony, zielony,
ż
ółty, itd.,
n
n
a
a
s
s
y
y
c
c
e
e
n
n
i
i
e
e
,
oznacza stopie
ń
, z jakim czysta barwa ró
ż
ni si
ę
od poziomu szaro
ś
ci, barw
ą
z natury silnie nasycon
ą
jest barwa czerwona lub pomara
ń
czowy, granat czy fiolet, barwy słabo
nasycone to ró
ż
owy czy
ż
ółty, barwy słabo nasycone to potocznie u
ż
ywane pastele, arty
ś
ci
nasycenie barwy zmieniaj
ą
dodaj
ą
c do barwnika bieli, barwa biała jest idealnie nienasycona
(fizycy okre
ś
laj
ą
nasycenie barwy jako czysto
ść
pobudzenia, tzn. stosunek danej czystej barwy do
bieli; całkowicie czysta barwa jest nasycona w 100%, mieszaniny czystej barwy i bieli maj
ą
nasycenie w przedziale od 0% do 100%;
ś
wiatło białe i odcienie szaro
ś
ci maj
ą
nasycenie 0%),
j
j
a
a
s
s
n
n
o
o
ś
ś
ć
ć
,
potocznie oznacza warto
ść
czy „sił
ę
” barwy; jasno
ść
jest u
ż
ywanym okre
ś
leniem
gdy oceniamy „sił
ę
” barwy obiektu odbijaj
ą
cego
ś
wiatło; w przypadku obiektów emituj
ą
cych
ś
wiatło u
ż
ywamy dla okre
ś
lenia „siły” tego
ź
ródła
ś
wiatła- terminu jaskrawo
ść
; to
ś
wiatło
ż
arówki
mo
ż
e by
ć
jaskrawe, kineskop
ś
wieci bardziej lub mniej jaskrawo.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
3
Poni
ż
ej, w tabeli zestawiamy porównanie wspomnianych poj
ęć
z ich odpowiednikami z fizyki.
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
a
a
F
F
i
i
z
z
y
y
k
k
a
a
O
O
d
d
c
c
i
i
e
e
ń
ń
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
- czysta barwa, np. czerwony, zielony itd.
D
D
o
o
m
m
i
i
n
n
u
u
j
j
ą
ą
c
c
a
a
d
d
ł
ł
u
u
g
g
o
o
ś
ś
ć
ć
f
f
a
a
l
l
i
i
N
N
a
a
s
s
y
y
c
c
e
e
n
n
i
i
e
e
– okre
ś
la jak dana barwa ró
ż
ni si
ę
od szaro
ś
ci, kolor
mocno
nasycony – pomara
ń
cz,
czerwie
ń
,
słabo
nasycony –
zielony, pastele – wzgl
ę
dnie nienasycone
C
C
z
z
y
y
s
s
t
t
o
o
ś
ś
ć
ć
p
p
o
o
b
b
u
u
d
d
z
z
e
e
n
n
i
i
a
a
J
J
a
a
s
s
n
n
o
o
ś
ś
ć
ć
(dla obiektów
ś
wiec
ą
cych),
j
j
a
a
s
s
k
k
r
r
a
a
w
w
o
o
ś
ś
ć
ć
(dla obiektów
odbijaj
ą
cych
ś
wiatło – siła barwy)
L
L
u
u
m
m
i
i
n
n
a
a
n
n
c
c
j
j
a
a
,
,
n
n
a
a
t
t
ę
ę
ż
ż
e
e
n
n
i
i
e
e
ś
ś
w
w
i
i
a
a
t
t
ł
ł
a
a
Człowiek przystosował si
ę
w widzeniu
ś
wiata do tego,
ż
e na ogół wszystko dokoła nas jest o
ś
wietlane
ś
wiatłem słonecznym, które odbijaj
ą
c si
ę
od przedmiotów jest odbierane przez nasz wzrok.
Ś
wiatło
słoneczne nazywane przez fizyków
ś
wiatłem białym, jest w swej fizycznej istocie rodzajem zło
ż
onego
promieniowania, które składa si
ę
z sze
ś
ciu kolorów podstawowych.
Te kolory to:
1
1
1
.
.
.
f
f
f
i
i
i
o
o
o
l
l
l
e
e
e
t
t
t
,
,
,
2
2
2
.
.
.
n
n
n
i
i
i
e
e
e
b
b
b
i
i
i
e
e
e
s
s
s
k
k
k
i
i
i
,
,
,
3
3
3
.
.
.
z
z
z
i
i
i
e
e
e
l
l
l
o
o
o
n
n
n
y
y
y
,
,
,
4
4
4
.
.
.
ż
ż
ż
ó
ó
ó
ł
ł
ł
t
t
t
y
y
y
,
,
,
5
5
5
.
.
.
p
p
p
o
o
o
m
m
m
a
a
a
r
r
r
a
a
a
ń
ń
ń
c
c
c
z
z
z
o
o
o
w
w
w
y
y
y
,
,
,
6
6
6
.
.
.
c
c
c
z
z
z
e
e
e
r
r
r
w
w
w
o
o
o
n
n
n
y
y
y
.
.
.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
4
Istota barwy o
ś
wietlanego przedmiotu zale
ż
y od jego fizycznych własno
ś
ci i od rodzaju o
ś
wietlaj
ą
cego
go
ś
wiatła. I tak, je
ż
eli na przedmiot pada
ś
wiatło słoneczne i odbija on wszystkie składowe tego
ś
wiatła
to przedmiot widzimy biały. Ten sam przedmiot ogl
ą
dany w ciemni fotograficznej b
ę
dzie czerwony,
poniewa
ż
b
ę
dzie o
ś
wietlany
ś
wiatłem czerwonym, o
ś
wietlony
ś
wiatłem niebieskim-b
ę
dzie niebieski.
Dzieje si
ę
tak, poniewa
ż
przedmiot ten odbija wszystkie składowe
ś
wiatła. Je
ż
eli za
ś
przedmiot
o
ś
wietlony
ś
wiatłem słonecznym jest
czerwony
, to oznacza to,
ż
e odbiciu uległa składowa czerwona
ś
wiatła białego a wszystkie inne składowe zostały pochłoni
ę
te. Ten sam przedmiot wi
ę
c o
ś
wietlony
ś
wiatłem czerwonym b
ę
dzie czerwony,
ś
wiatłem niebieskim – b
ę
dzie czarny (nie odbija niebieskiego),
ś
wiatłem zielonym – czarny itd. Zauwa
ż
my,
ż
e fizyka nie zna barwy czarnej. Dla fizyków czarne
przedmioty to te, które nie odbijaj
ą
,
ż
adnego
ś
wiatła (lub inaczej te, które w cało
ś
ci
ś
wiatło pochłaniaj
ą
).
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
5
W
W
z
z
o
o
r
r
c
c
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
Precyzyjne okre
ś
lenie barwy dla
ś
wiatła odbitego realizowane jest poprzez porównanie wzrokowe
próbki o nieznanej barwie ze zbiorem próbek wzorcowych. W u
ż
yciu jest system
b
b
a
a
r
r
w
w
w
w
z
z
o
o
r
r
c
c
o
o
w
w
y
y
c
c
h
h
M
M
u
u
n
n
s
s
e
e
l
l
l
l
a
a
. W drukarstwie i w
ś
ród grafików u
ż
ywany jest zestaw próbek wzorcowych okre
ś
lany jako
P
P
a
a
n
n
t
t
o
o
n
n
e
e
M
M
a
a
t
t
c
c
h
h
i
i
n
n
g
g
S
S
y
y
s
s
t
t
e
e
m
m
(
(
P
P
M
M
S
S
)
)
. Standard ten jest wykorzystywany przez wiele programów graficznych
np. przez Corel Draw.
Co ciekawe, arty
ś
ci dla uzyskania po
żą
danej barwy do „czystego koloru” dodaj
ą
barwnika białego lub
czarnego posługuj
ą
c si
ę
takimi poj
ę
ciami jak:
t
t
i
i
n
n
t
t
y
y
,
,
o
o
d
d
c
c
i
i
e
e
n
n
i
i
e
e
s
s
z
z
a
a
r
r
o
o
ś
ś
c
c
i
i
,
,
c
c
i
i
e
e
n
n
i
i
e
e
l
l
u
u
b
b
t
t
o
o
n
n
y
y
.
.
Powy
ż
sze wyja
ś
nia schemat:
Biały
Tinty
Czysta barwa (tu np.
czerwony
)
Poziomy
Szaro
ś
ci
Tony
Cienie
Czarny
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
6
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
w
w
g
g
r
r
a
a
f
f
i
i
c
c
e
e
k
k
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
b
b
a
a
r
r
w
w
R
R
G
G
B
B
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
-
-
R
R
G
G
B
B
(
R
G
B
(ang.:
Red
,
Green
,
Blue
))
jest modelem stosowanym dla odwzorowaniu obrazów przez
urz
ą
dzenia, które
ś
wiec
ą
(monitory CRT i LCD).
Udowodniono,
ż
e mieszaj
ą
c trzy kolory:
czerwony
,
zielony
i
niebieski
mo
ż
na odwzorowa
ć
z du
ż
a
dokładno
ś
ci
ą
wszystkie postrzegane przez człowieka barwy. Przy gł
ę
bi barwy jeden, trzy jedynki (111)
oznaczaj
ą
piksel biały (poniewa
ż
wyst
ę
puje czerwony, zielony i niebieski a mieszanka tych kolorów daje
biel). Trzy zera (000) wskazuj
ą
,
ż
e piksel jest czarny (nie ma czerwieni, zieleni i niebieskiego).
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
7
W modelu tym podstawowe barwy
R
,
G
i
B
s
ą
mieszane addytywnie. Podstawowe mieszanki z równym
udziałem mieszanej barwy s
ą
nast
ę
puj
ą
ce:
0
0
0
0
0
0
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
c
c
z
z
a
a
r
r
n
n
a
a
,
,
1
1
0
0
0
0
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
c
c
z
z
e
e
r
r
w
w
o
o
n
n
a
a
,
,
1
1
1
1
0
0
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
ż
ż
ó
ó
ł
ł
t
t
a
a
,
,
0
0
1
1
0
0
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
z
z
i
i
e
e
l
l
o
o
n
n
a
a
,
,
0
0
1
1
1
1
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
c
c
y
y
j
j
a
a
n
n
,
,
0
0
0
0
1
1
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
n
n
i
i
e
e
b
b
i
i
e
e
s
s
k
k
a
a
,
,
1
1
0
0
1
1
-
-
b
b
a
a
r
r
w
w
a
a
m
m
a
a
g
g
e
e
n
n
t
t
a
a
.
.
Przy gł
ę
bi barwy osiem w technice RGB przeznacza si
ę
na odzorowanie barwy piksela 24 bity (osiem bitów
na czerwie
ń
(red), osiem na zielony (green) i osiem na niebieski (blue)), mamy wi
ę
c mo
ż
liwo
ść
odwzorowa
ć
po 256 kombinacji ka
ż
dej z trzech barw. Mieszanka 256 kombinacji czerwonego, 256
zielonego i 256 niebieskiego daje ponad 16,7 mln „mieszanek barwych” piksela (256
3
=16777216).
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
8
Sze
ś
cian barw w modelu RGB pokazuje schemat:
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
9
G
G
ł
ł
ę
ę
b
b
i
i
a
a
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
w
w
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
u
u
R
R
G
G
B
B
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
10
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
-
-
C
C
M
M
Y
Y
K
K
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
-
-
C
C
M
M
Y
Y
K
K
jest modelem odwzorowywania obrazów w
ś
wietle odbitym. Efekt barwny uzyskuje si
ę
mieszaj
ą
c cyjan (Cyjan), magent
ę
(Magenta) i
ż
ółty (Yellow) (model CMY) z czarnym (blacK). W tym
modelu odwzorowywane s
ą
obrazy tworzone (malowane?) przez drukarki atramentowe b
ą
d
ź
laserowe.
Skanery odwzorowuj
ą
c obrazy map
ą
bitow
ą
dla odwzorowania barwy wykorzystuj
ą
model RGB.
Wyprowadzanie obrazu na monitor komputera nie nastr
ę
cza
ż
adnych problemów. Problemy pojawiaj
ą
si
ę
, gdy na podstawie mapy bitowej chcemy obraz „wydrukowa
ć
”. Musi istnie
ć
algorytm
przekształcaj
ą
cy barwy z modelu RGB do modelu CMYK.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
11
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
C
C
M
M
Y
Y
i
i
C
C
M
M
Y
Y
K
K
Barwy cyjan, magenta i
ż
ółty (Cyjan, Magenta i Yellow) s
ą
barwami dopełniaj
ą
cymi odpowiednio: do
czerwieni, do zieleni i niebieskiego.
Model CMY jest modelem substraktywnym
, tzn. barw
ę
uzyskujemy
odejmuj
ą
c „co
ś
” od bieli a nie przez to co dodano do czerni.
Zale
ż
no
ś
ci barw w modelach RGB i CMY podaj
ą
równania:
−
=
B
G
R
Y
M
C
1
1
1
−
=
Y
M
C
B
G
R
1
1
1
W tych równaniach jednostkowy wektor kolumnowy reprezentuje barw
ę
biał
ą
dla modelu RGB i barw
ę
czarn
ą
dla modelu CMY.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
12
Współczesne drukarki atramentowe maj
ą
dwa pojemniki z tuszami. Pierwszy zawiera trzy tusze o
barwach z modelu CMY, drugi napełniony jest tuszem czarnym. Daje to mo
ż
liwo
ść
odwzorowania barwy
w oparciu o model CMYK (CMY+K, od blacK). W porównaniu do modelu CMY barwa czarna (blacK) jest
u
ż
ywana do zast
ą
pienia „równowarto
ś
ciowych mieszanek” C, M i Y. Przekształcenie ma posta
ć
:
K
Y
Y
K
M
M
K
C
C
Y
M
C
K
−
=
−
=
−
=
=
)
,
,
min(
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
13
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
Y
Y
I
I
Q
Q
W modelu
YIQ
składowa
Y
oznacza luminancj
ę
(jaskrawo
ść
(obiekty
ś
wiec
ą
ce)) i jest zdefiniowana tak,
ż
eby odpowiadała składowej podstawowej
Y
w modelu
C
C
I
I
E
E
(
M
M
i
i
ę
ę
d
d
z
z
y
y
n
n
a
a
r
r
o
o
d
d
o
o
w
w
a
a
K
K
o
o
m
m
i
i
s
s
j
j
a
a
d
d
s
s
.
.
O
O
ś
ś
w
w
i
i
e
e
t
t
l
l
e
e
n
n
i
i
a
a
(
(
K
K
o
o
l
l
o
o
r
r
u
u
)
)
,
,
C
C
o
o
m
m
m
m
i
i
s
s
i
i
o
o
n
n
I
I
n
n
t
t
e
e
r
r
n
n
a
a
t
t
i
i
o
o
n
n
a
a
l
l
e
e
d
d
e
e
l
l
’
’
E
E
c
c
l
l
a
a
i
i
r
r
a
a
g
g
e
e
(
(
C
C
I
I
E
E
)
)
).
W telewizji czarno-białej jest pokazywana tylko składowa
Y
telewizyjnego sygnału barwnego;
barwa jest zakodowana w:
I
(
I
n-faze,
orange
-
blue
) oraz
Q
(
Q
uadrature amplitude modulation,
purple-
green
).
Model
YIQ
wykorzystuje układ współrz
ę
dnych kartezja
ń
skich 3D, przy czym widzialny podzbiór jest
wypukłym wielo
ś
cianem, który odwzorowuje si
ę
na sze
ś
cian RGB.
Odwzorowanie
RGB-YIQ
jest zdefiniowane w nast
ę
puj
ą
cy sposób:
−
−
−
=
B
G
R
Q
I
Y
*
311
,
0
528
,
0
212
,
0
321
,
0
275
,
0
596
,
0
114
,
0
587
,
0
299
,
0
Wielko
ś
ci w pierwszym wierszu odzwierciedlaj
ą
znaczny udział czerwieni i zieleni i wzgl
ę
dnie mały
udział niebieskiego w jaskrawo
ś
ci. Macierz odwrotna do macierzy
RGB-YIQ
jest wykorzystywana do
konwersji
YIQ-RGB
.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
14
Okre
ś
lanie barw w modelu
YIQ
rozwi
ą
zuje potencjalny problem dotycz
ą
cy materiału, który został
przygotowany dla telewizji: dwie ró
ż
ne barwy pokazane obok siebie na monitorze kolorowym b
ę
d
ą
wydawały si
ę
ró
ż
ne, ale po konwersji na
YIQ
i wy
ś
wietleniu na monitorze monochromatycznym mog
ą
wygl
ą
da
ć
identycznie. Mo
ż
emy unika
ć
tego problemu okre
ś
laj
ą
c te dwie barwy z ró
ż
nymi warto
ś
ciami
Y
w przestrzeni modelu
YIQ
(to jest reguluj
ą
c tylko warto
ś
ci
Y
w celu ich rozró
ż
nienia).
W modelu
YIQ
s
ą
wykorzystane dwie u
ż
yteczne wła
ś
ciwo
ś
ci systemu wzrokowego.
Po pierwsze
, system jest bardziej czuły na zmiany luminancji ni
ż
na zmiany odcienia barwy
albo nasycenia; to znaczy, nasza zdolno
ść
do przestrzennego dyskryminowania informacji
barwnej jest słabsza ni
ż
nasza zdolno
ść
do przestrzennego dyskryminowania informacji
monochromatycznej. Ta obserwacja sugeruje,
ż
e do reprezentowania warto
ś
ci
Y
powinna
by
ć
u
ż
ywana wi
ę
ksza liczba bitów pasma ni
ż
do reprezentowania
I
oraz
Q
, tak
ż
eby uzyska
ć
wi
ę
ksz
ą
rozdzielczo
ść
dla
Y
.
Po drugie
, obiekty, które pokrywaj
ą
wyj
ą
tkowo mał
ą
cz
ęść
pola wizualizacji, wytwarzaj
ą
ograniczone wra
ż
enia barwne, które mog
ą
by
ć
wystarczaj
ą
co okre
ś
lane za pomoc
ą
jednego,
a nie dwóch parametrów barwy. Ten fakt sugeruje,
ż
e albo
I
albo
Q
mo
ż
e mie
ć
mniejsze
pasmo ni
ż
ten drugi parametr.
W systemie
NTSC
przy kodowaniu sygnału
YIQ
na sygnał emitowany wykorzystuje si
ę
t
ę
wła
ś
ciwo
ść
w celu maksymalizowania ilo
ś
ci transmitowanej informacji w ustalonym pa
ś
mie:
składowej Y przypisuje si
ę
4 MHz,
składowej I, 1,5 MHz,
składowej Q, 0,6 MHz.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
15
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
H
H
S
S
V
V
Modele RGB, CMY, YIQ s
ą
ukierunkowane sprz
ę
towo.
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
H
H
S
S
V
V
(
(
H
H
u
u
e
e
,
,
S
S
a
a
t
t
u
u
r
r
a
a
t
t
i
i
o
o
n
n
,
,
V
V
a
a
l
l
u
u
e
e
,
,
(
(
o
o
d
d
c
c
i
i
e
e
ń
ń
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
,
,
n
n
a
a
s
s
y
y
c
c
e
e
n
n
i
i
e
e
i
i
w
w
a
a
r
r
t
t
o
o
ś
ś
ć
ć
)
)
)
)
– model opisu przestrzeni barw zaproponowany w 1978 roku przez Smitha)
(okre
ś
lany równie
ż
jako model HSB (
B-Brightness
)) jest zorientowany na u
ż
ytkownika i wykorzystuje
intuicyjne wra
ż
enia modelu artysty, a wi
ę
c tinty, tony i cienie.
Model HSV jest oparty na cylindrycznym układzie odniesienia, a podzbiór przestrzeni, w którym jest
zdefiniowany model, stanowi ostrosłup sze
ś
ciok
ą
tny (niekiedy sto
ż
ek).
O
O
s
s
t
t
r
r
o
o
s
s
ł
ł
u
u
p
p
(
(
s
s
t
t
o
o
ż
ż
e
e
k
k
)
)
p
p
r
r
z
z
e
e
s
s
t
t
r
r
z
z
e
e
n
n
i
i
b
b
a
a
r
r
w
w
H
H
S
S
V
V
Model
HSV
nawi
ą
zuje do sposobu, w jakim widzi ludzki narz
ą
d wzroku, gdzie wszystkie
barwy postrzegane s
ą
jako
ś
wiatło pochodz
ą
ce z o
ś
wietlenia. Według tego modelu wszelkie
barwy wywodz
ą
si
ę
ze
ś
wiatła białego, gdzie cz
ęść
widma zostaje wchłoni
ę
ta a cz
ęść
odbita
od o
ś
wietlanych przedmiotów.
H – odcie
ń
barwy
(cz
ę
stotliwo
ść
ś
wiatła,
Hue
) wyra
ż
ona k
ą
tem na kole barw przyjmuj
ą
ca
warto
ś
ci od 0° do 360°. Model jest rozpatrywany jako sto
ż
ek, którego podstaw
ą
jest koło
barw.
Wymiary sto
ż
ka opisuje:
-
składowa S
– nasycenie koloru (
Saturation
) jako
promie
ń
podstawy
oraz
-
składowa V
– (
Value
) równowa
ż
na nazwie
B
– mocy
ś
wiatła białego (
Brightness
) jako
wysoko
ść
sto
ż
ka
.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
16
Przyporz
ą
dkowanie cz
ę
stotliwo
ś
ci fal
ś
wietlnych na kole barw w modelu
HSV
jest takie
same jak w modelach HLS lub HSL, tzn. centrum barwy czerwonej odpowiada k
ą
t 0° lub
360°. Centrum barwy zielonej odpowiada k
ą
t 120°. Centrum barwy niebieskiej odpowiada k
ą
t
240°. Pozostałe barwy po
ś
rednie dla składowej
Hue
s
ą
odpowiednio rozło
ż
one pomi
ę
dzy
kolorami czerwonym, zielonym i niebieskim.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
17
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
18
W
W
ł
ł
a
a
s
s
n
n
o
o
ś
ś
c
c
i
i
o
o
s
s
t
t
r
r
o
o
s
s
ł
ł
u
u
p
p
a
a
(
(
s
s
t
t
o
o
ż
ż
k
k
a
a
)
)
p
p
r
r
z
z
e
e
s
s
t
t
r
r
z
z
e
e
n
n
i
i
b
b
a
a
r
r
w
w
H
H
S
S
V
V
Odcie
ń
barwy H
jest mierzony za pomoc
ą
k
ą
ta wokół osi pionowej - barwie czerwonej
odpowiada k
ą
t 0°, barwie zielonej k
ą
t 120° itd.. Barwy dopełniaj
ą
ce w ostrosłupie HSV
znajduj
ą
si
ę
naprzeciwko siebie w odległo
ś
ci 180°.
Warto
ść
S
(nasycenie) jest ułamkiem zmieniaj
ą
cym si
ę
od 0 na osi ostrosłupa do 1 na jego
bokach. Nasycenie jest mierzone wzgl
ę
dem gamy barw reprezentowanej przez model, która
jest oczywi
ś
cie podzbiorem całego wykresu chromatyczno
ś
ci CIE. St
ą
d 100% nasycenia w
modelu jest to mniej ni
ż
100% czysto
ś
ci pobudzenia.
Wierzchołek ostrosłupa znajduje si
ę
w pocz
ą
tku układu współrz
ę
dnych, a najwi
ę
ksza
warto
ść
parametru
V
wynosi 1. W wierzchołku znajduje si
ę
barwa czarna, a warto
ść
współrz
ę
dnej V wynosi 0. W tym punkcie warto
ś
ci
H
i
S
s
ą
nieistotne.
W punkcie
S
=0,
V
=1 jest barwa biała. Po
ś
rednie warto
ś
ci
V
dla
S
=0 (na osi ostrosłupa)
odpowiadaj
ą
poziomom szaro
ś
ci. Dla
S
=0 warto
ść
H
jest nieistotna (zgodnie z konwencj
ą
mówi si
ę
,
ż
e jest niezdefiniowana).
Gdy
S
nie jest zerem, warto
ść
H
staje si
ę
istotna. Na przykład czysta barwa czerwona ma
współrz
ę
dne
H
=0, S=1,
V
=1.
Ka
ż
da barwa, dla której
V
=1,
S
=1, jest podobna do czystego pigmentu stosowanego przez
artyst
ę
jako punkt wyj
ś
cia przy mieszaniu barw.
Dodanie białego pigmentu odpowiada zmniejszeniu
S
(bez zmiany
V
).
Cienie tworzymy utrzymuj
ą
c
S
=1 i zmniejszaj
ą
c
V
.
Tony tworzymy zmniejszaj
ą
c
S
i
V
. Oczywi
ś
cie zmiana
H
odpowiada wybraniu
pocz
ą
tkowego czystego pigmentu. A wi
ę
c
H
,
S
i
V
odpowiadaj
ą
koncepcji modelu barw
artysty.
Podstawa ostrosłupa
HSV
odpowiada rzutowi, jaki si
ę
obserwuje patrz
ą
c wzdłu
ż
głównej
przek
ą
tnej sze
ś
cianu barw RGB od strony barwy białej w kierunku barwy czarnej .
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
19
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
C
C
I
I
E
E
X
X
Y
Y
Z
Z
Mi
ę
dzynarodowa komisja CIE (w 1931) okresliła trzy standardowe barwy podstawowe jako X, Y, Z
dopasowuj
ą
c je do „widzenia barwy” przez człowieka.
Trójchromatyczne składowe widmowe X,Y,Z w funkcji długo
ś
ci fali przedstawiono poni
ż
ej.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
20
Pogl
ą
dowy wykres chromatyczno
ś
ci, tzw. trójk
ą
t barw
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
21
CIEXYZ zwana te
ż
CIE1931 – jest to przestrze
ń
barw stworzona w 1931 przez
Mi
ę
dzynarodow
ą
Komisj
ę
O
ś
wietleniow
ą
(
C
omission
I
nternationale de l'
E
clairage).
Przyjmuje si
ę
j
ą
jako standard i punkt odniesienia do innych przestrzeni barw utworzonych
przez t
ę
komisj
ę
(CIELUV, CIELab). CIEXYZ jest specjaln
ą
palet
ą
barw skonstruowan
ą
przede wszystkim pod k
ą
tem postrzegania barw przez ludzkie oko (fotoreceptory).
Barw
ę
w sposób jednoznaczny opisuje si
ę
we współrz
ę
dnych trójchromatycznych X, Y, Z,
przy czym współrz
ę
dne te zale
ż
ne s
ą
od składowych, zwanych równie
ż
wzgl
ę
dnymi
sprawno
ś
ciami wizualnymi słupków ocznych. Te trzy współrz
ę
dne trójchromatyczne
odpowiadaj
ą
procentowemu udziałowi trzech podstawowych barw R (czerwonej),
G (zielonej) i B (niebieskiej).
CIEXYZ jest opisem trójwymiarowym. Równie
ż
w 1931,
ż
eby umo
ż
liwi
ć
opis w dwu-
wymiarze, wprowadzono przestrze
ń
barw CIExyY, która przelicza składowe barw X, Y, Z na
współrz
ę
dne trójchromatyczne x, y, Y, gdzie x i y okre
ś
laj
ą
chromatyczno
ść
a Y jasno
ść
.
Współrz
ę
dne te nakładaj
ą
c si
ę
odwzorowywane s
ą
w przestrzeni barw przedstawionej z
pomoc
ą
wykresu chromatyczno
ś
ci jako tzw. trójk
ą
t barw: obszar zamkni
ę
ty dwiema liniami -
krzyw
ą
i prost
ą
.
Kolejne prace nad zagadnieniem postrzegania ró
ż
nicy barw Writhta (1941), MacAdama
(1942), Silesa (1946) doprowadziły do zagadnienia równomierno
ś
ci przestrzeni barw. Je
ś
li w
przestrzeni CIEXYZ wyznaczymy obszary ró
ż
nicy percepcyjnej barw, wówczas powstan
ą
elipsoidy ró
ż
nej wielko
ś
ci (elipsoidy MacAdama): w obszarze barw zielonych o stosunkowo
du
ż
ej
ś
rednicy, w obszarze barw niebieskich o stosunkowo małej
ś
rednicy. Oznacza to,
ż
e
dwa punkty w przestrzeni CIEXYZ w przypadku barw zielonych mog
ą
okre
ś
la
ć
barwy,
pomi
ę
dzy którymi ludzkie oko nie dostrzega ró
ż
nicy barw (czyli jest to subiektywnie jedna
barwa), natomiast dwa punkty tak samo oddalone w przestrzeni barw CIEXYZ w obr
ę
bie
barw niebieskich mog
ą
by
ć
odebrane jako subiektywnie dwie ró
ż
ne barwy. Prace nad
równomierno
ś
ci
ą
przestrzeni barw doprowadziły do stworzenia przestrzeni CIELab i
CIELUV.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
22
M
M
o
o
d
d
e
e
l
l
L
L
a
a
b
b
(
(
C
C
I
I
E
E
L
L
a
a
b
b
)
)
Przestrze
ń
CIELab
to przestrze
ń
barw, która została znormalizowana w
1976 przez
CIE
(Comission Internationale de l'Eclairage).
CIELab
stanowi
matematyczn
ą
transformacj
ę
przestrzeni
CIEXYZ
. Transformacj
ę
t
ę
wprowadzono jako wynik bada
ń
nad spostrzeganiem przez oko ludzkie
ró
ż
nicy mi
ę
dzy barwami. Zakładano,
ż
e barwy znajduj
ą
ce si
ę
w przestrzeni
CIELab
w jednakowej odległo
ś
ci
∆
E
od siebie b
ę
d
ą
postrzegane jako
jednakowo ró
ż
ni
ą
ce si
ę
od siebie. Zatem
CIELab
miała by
ć
równomiern
ą
przestrzeni
ą
barw. De facto przestrze
ń
CIELab
jest jedynie zalecana jako
równomierna
przestrze
ń
barw.
Dowodem
nierównomierno
ś
ci
tej
przestrzeni jest fakt,
ż
e ró
ż
nicy percepcyjnej barw nie mo
ż
na
jednoznacznie okre
ś
li
ć
za pomoc
ą
∆
E
.
Barw
ę
opisuj
ą
matematycznie trzy składowe:
L - jasno
ść
(luminancja),
a – barwa od zielonej do magenty,
b – barwa od niebieskiej do
ż
ółtej.
L=25%
L = 50%
L = 75%
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
23
Przestrze
ń
CIEXYZ
mo
ż
na przekształci
ć
na przestrze
ń
barwn
ą
CIELab
według zwi
ą
zków:
w których:
X
0
= 94,81
Y
0
= 100,0
Z
0
= 107,3
s
ą
współrz
ę
dnymi barwy ciała nominalnie białego.
CIELab
jest obecnie najpopularniejszym sposobem opisu barwy i stanowi podstaw
ę
współczesnych
systemów zarz
ą
dzania barw
ą
.
Ró
ż
nica pomi
ę
dzy dwiema barwami w przestrzeni
CIELab
ma posta
ć
:
i jest zwykł
ą
odległo
ś
ci
ą
euklidesow
ą
pomi
ę
dzy dwoma punktami w przestrzeni trójwymiarowej.
Mo
ż
na przyj
ąć
,
ż
e standardowy obserwator zauwa
ż
a ró
ż
nic
ę
barw nast
ę
puj
ą
co:
•
0 <
∆
E
< 1 - nie zauwa
ż
a ró
ż
nicy,
•
1 <
∆
E
< 2 - zauwa
ż
a ró
ż
nic
ę
jedynie do
ś
wiadczony obserwator,
•
2 <
∆
E
< 3,5 - zauwa
ż
a ró
ż
nic
ę
równie
ż
niedo
ś
wiadczony obserwator,
•
3,5 <
∆
E
< 5 - zauwa
ż
a wyra
ź
n
ą
ró
ż
nic
ę
barw,
•
5 <
∆
E
- obserwator odno
ś
ci wra
ż
enie dwóch ró
ż
nych barw.
Powy
ż
sze dane s
ą
danymi statystycznymi, sprawdzonymi do
ś
wiadczalnie. Ze wzgl
ę
du na faktyczn
ą
nierównomierno
ść
przestrzeni
CIELab
zalecana ostatnio przez norma ISO jest
∆
E
2000
.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
24
I
I
s
s
t
t
o
o
t
t
a
a
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
,
,
p
p
o
o
d
d
e
e
j
j
ś
ś
c
c
i
i
e
e
F
F
e
e
y
y
n
n
m
m
a
a
n
n
a
a
Dla porównania zapoznajmy si
ę
z tym: jak problem barwy interpretuje wybitny fizyk - Feynman? (R.P.
Feynman, R.B. Leighton, M. Sands. Feynmana wykłady z fizyki. PWN. Warszawa 1969. Str. 142-146)
… „Mierzenie wra
ż
enia barwnego
Zajmiemy si
ę
teraz widzeniem za pomoc
ą
czopków, czyli widzeniem dziennym, dochodz
ą
c w ten sposób
do zjawiska najbardziej charakterystycznego dla widzenia, mianowicie do barwy. Białe
ś
wiatło mo
ż
na,
jak wiadomo, rozło
ż
y
ć
za pomoc
ą
pryzmatu na widmo
ś
wietlne o ró
ż
nych długo
ś
ciach fal, które, jak nam
si
ę
wydaje, maj
ą
ró
ż
ne barwy.
Barwy bowiem nie s
ą
oczywi
ś
cie niczym innym jak wra
ż
eniami.
Ka
ż
de
ź
ródło
ś
wiatła mo
ż
na analizowa
ć
za pomoc
ą
siatki dyfrakcyjnej czy pryzmatu i mo
ż
na okre
ś
li
ć
jego
rozkład widmowy, to znaczy „ilo
ść
" ka
ż
dej długo
ś
ci fali. Dane
ś
wiatło mo
ż
e zawiera
ć
wiele bł
ę
kitu,
sporo czerwieni, bardzo mało
ż
ółtego i tak dalej. Wszystko to jest bardzo dobrze okre
ś
lone w sensie
fizyki, ale powstaje pytanie, jak
ą
b
ę
dzie wydawa
ć
si
ę
barwa tego
ś
wiatła? Oczywi
ś
cie, ró
ż
ne barwy
zale
żą
w pewien sposób od widmowego rozkładu
ś
wiatła, ale sprawa polega na wykryciu cech rozkładu
widmowego, które powoduj
ą
powstawanie okre
ś
lonych wra
ż
e
ń
. Jak na przykład mamy post
ą
pi
ć
, aby
otrzyma
ć
wra
ż
enie barwy zielonej? Wiemy wszyscy,
ż
e mo
ż
emy po prostu wzi
ąć
tzw. zielon
ą
cz
ęść
widma. Ale czy jest to jedyny sposób uzyskania wra
ż
enia zielonej, czy pomara
ń
czowej, czy jakiejkolwiek
innej barwy?
Czy istnieje wi
ę
cej ni
ż
jeden rozkład widmowy, który powoduje takie samo wra
ż
enie wzrokowe?
Odpowied
ź
jest zdecydowanie twierdz
ą
ca. Liczba wra
ż
e
ń
wzrokowych jest bardzo ograniczona, ich
rozmaito
ść
- jak wkrótce zobaczymy - jest dokładnie trójwymiarowa, podczas gdy dla
ś
wiatła
przychodz
ą
cego z ró
ż
nych
ź
ródeł mo
ż
emy wyrysowa
ć
niesko
ń
czon
ą
liczb
ę
ró
ż
nych krzywych - jego
rozkładów widmowych. Zagadnieniem wymagaj
ą
cym teraz omówienia jest to, w jakich warunkach ró
ż
ne
rozkłady widmowe
ś
wiatła daj
ą
oku wra
ż
enie dokładnie tej samej barwy?
Najbardziej skuteczna technika psychofizyczna przy ocenie barwy polega na przyj
ę
ciu oka za narz
ę
dzie
zerowe. Znaczy to,
ż
e nie usiłujemy okre
ś
li
ć
, co stanowi istot
ę
wra
ż
enia zieleni, ani te
ż
mierzy
ć
, w jakich
warunkach powstaje wra
ż
enie zieleni, poniewa
ż
okazuje si
ę
,
ż
e sprawy te s
ą
niezmiernie zło
ż
one.
Badamy tylko warunki, w których dwa bod
ź
ce s
ą
nierozró
ż
nialne. Nie musimy wtedy rozstrzyga
ć
tego,
czy dwaj ludzie odbieraj
ą
takie samo wra
ż
enie wzrokowe w ró
ż
nych warunkach, a tylko - czy dwa
wra
ż
enia. takie same dla jednej osoby s
ą
te
ż
takie same i dla innej. Nie musimy rozstrzyga
ć
, czy kto
ś
widz
ą
cy co
ś
zielonego odczuwa wewn
ę
trznie to samo, co kto
ś
inny widz
ą
cy co
ś
zielonego; o tym nic nie
wiemy.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
25
Dla pokazania mo
ż
liwych sytuacji posłu
ż
ymy si
ę
układem czterech lamp projekcyjnych zaopatrzonych w
filtry. Jasno
ść
lamp mo
ż
na regulowa
ć
w sposób ci
ą
gły w szerokim zakresie: jedna z lamp ma filtr
czerwony i na ekranie daje plam
ę
ś
wiatła czerwonego, nast
ę
pna ma filtr zielony i daje plam
ę
zielon
ą
,
trzecia ma filtr niebieski, a czwarta daje białe koło z czarnym punktem w
ś
rodku. Puszczaj
ą
c na ekran
troch
ę
ś
wiatła czerwonego, a nast
ę
pnie troch
ę
zielonego, zobaczymy,
ż
e w obszarze pokrywania si
ę
ś
wiateł wywołuj
ą
one wra
ż
enie, którego nie nazwiemy czerwonaw
ą
zieleni
ą
, bo stanowi ono now
ą
barw
ę
, w tym wypadku
ż
ółt
ą
. Zmieniaj
ą
c wzajemny stosunek czerwieni i zieleni mo
ż
emy przej
ść
przez
ró
ż
ne odcienie pomara
ń
czowego i tak dalej. Wyobra
ź
my sobie,
ż
e otrzymali
ś
my w ten sposób pewien
odcie
ń
ż
ółty. T
ę
sam
ą
ż
ółt
ą
barw
ę
mo
ż
emy tak
ż
e otrzyma
ć
nie przez mieszanie wspomnianych dwu
barw, ale inaczej, przepuszczaj
ą
c np. białe
ś
wiatło przez filtr
ż
ółty albo wywołuj
ą
c w inny sposób takie
samo wra
ż
enie. Innymi słowy, mieszaj
ą
c
ś
wiatło przechodz
ą
ce przez rozmaite filtry mo
ż
na ró
ż
ne barwy
utworzy
ć
na wi
ę
cej ni
ż
jeden sposób.
To, co wła
ś
nie odkryli
ś
my, mo
ż
na analitycznie wyrazi
ć
jak nast
ę
puje. Okre
ś
lon
ą
ż
ółt
ą
barw
ę
mo
ż
na na
przykład przedstawi
ć
za pomoc
ą
symbolu Y, który okre
ś
la „sum
ę
” pewnych ilo
ś
ci przefiltrowanego
ś
wiatła czerwonego (R) i zielonego (G). U
ż
ywaj
ą
c dwóch liczb r i g do opisu jasno
ś
ci (R) i (G) mo
ż
emy
dla naszej barwy
ż
ółtej napisa
ć
wzór:
Y=rR+gG.
Powstaje pytanie: czy mo
ż
na wytworzy
ć
pełn
ą
rozmaito
ść
barw przez dodawanie do siebie
ś
wiatła o
dwóch lub trzech ró
ż
nych, ale ustalonych barwach?
Zobaczmy, co z tego zało
ż
enia mo
ż
e wynikn
ąć
.
Drog
ą
mieszania tylko czerwieni i zieleni nie uda si
ę
z pewno
ś
ci
ą
uzyska
ć
pełnej rozmaito
ś
ci barw,
poniewa
ż
w takiej kombinacji nie pojawi si
ę
nigdy np. bł
ę
kit. Dodaj
ą
c jednak troch
ę
bł
ę
kitu mo
ż
na doj
ść
do tego,
ż
e obszar centralny, w którym trzy plamki si
ę
nakładaj
ą
, b
ę
dzie si
ę
wydawał prawie zupełnie
biały. Mieszaj
ą
c rozmaite barwy i przypatruj
ą
c si
ę
obszarowi centralnemu stwierdzamy,
ż
e zmieniaj
ą
c
wzajemne proporcje mo
ż
emy w nim uzyska
ć
spory zakres barw. Nie jest wi
ę
c wykluczone,
ż
e wszystkie
barwy mo
ż
na utworzy
ć
przez mieszanie tych trzech barw. Zastanowimy si
ę
teraz, w jakim stopniu jest to
prawdziwe. Rzeczywi
ś
cie, jest to w zasadzie prawda. Przekonamy si
ę
wkrótce, jak to zało
ż
enie mo
ż
na
lepiej sformułowa
ć
.
Dla zilustrowania tej sprawy zsu
ń
my trzy barwne plamki na ekranie tak, aby nakładały si
ę
całkowicie na
siebie i starajmy si
ę
odtworzy
ć
barw
ę
, któr
ą
wida
ć
w pier
ś
cieniu kołowym, utworzonym przez czwart
ą
lamp
ę
. Wychodz
ą
ce z niej
ś
wiatło, które dawniej wydawało si
ę
nam „białe”, teraz wygl
ą
da
ż
ółtawo.
Spróbujmy odtworzy
ć
t
ę
barw
ę
dopasowuj
ą
c czerwie
ń
, ziele
ń
i bł
ę
kit, jak umiemy najlepiej, metod
ą
prób
i bł
ę
dów. Stwierdzamy,
ż
e udało si
ę
nam wcale dokładnie odtworzy
ć
ten szczególny odcie
ń
„kremowy".
Łatwo uwierzy
ć
,
ż
e mo
ż
emy w ten sposób utworzy
ć
wszystkie barwy. Za chwil
ę
b
ę
dziemy si
ę
starali
utworzy
ć
barw
ę
ż
ółt
ą
, ale zanim si
ę
do tego zabierzemy, we
ź
my jeszcze jedn
ą
barw
ę
, której utworzenie
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
26
mo
ż
e by
ć
bardzo trudne. W wi
ę
kszo
ś
ci wykładów o barwach tworzy si
ę
wszystkie „
ż
ywe” barwy, a nigdy
si
ę
nie tworzy br
ą
zowej i trudno sobie nawet przypomnie
ć
, czy si
ę
kiedykolwiek widziało br
ą
zowe
ś
wiatło. Istotnie, barwy tej nie u
ż
ywa si
ę
nigdy do
ż
adnego efektu scenicznego, nigdy te
ż
nie widzi si
ę
ś
wietlnej plamy barwy br
ą
zowej; mo
ż
emy wi
ę
c s
ą
dzi
ć
,
ż
e utworzenie br
ą
zu oka
ż
e si
ę
niemo
ż
liwe. Aby
si
ę
przekona
ć
, czy mo
ż
na go wytworzy
ć
, zauwa
ż
my najpierw,
ż
e
ś
wiatła br
ą
zowego nigdy nie widujemy
bez tła. Istotnie, mo
ż
emy je utworzy
ć
mieszaj
ą
c troch
ę
czerwieni i
ż
ółtego. Aby wykaza
ć
,
ż
e patrzymy na
ś
wiatło br
ą
zowe, wystarczy po prostu zwi
ę
kszy
ć
jasno
ść
tła pier
ś
cieniowego, na którym to
ś
wiatło
widzimy. Stwierdzamy,
ż
e rzeczywi
ś
cie, ma ono barw
ę
, któr
ą
nazywamy br
ą
zow
ą
! Br
ą
zow
ą
jest zawsze
ciemna barwa, s
ą
siaduj
ą
ca z ja
ś
niejszym tłem. Charakter br
ą
zu mo
ż
emy łatwo zmieni
ć
. Zabieraj
ą
c na
przykład troch
ę
czerwieni, uzyskujemy czerwonawy br
ą
z, wygl
ą
daj
ą
cy jak czekoladowo-czerwonawy
br
ą
z, a wkładaj
ą
c stosunkowo wi
ę
cej zieleni, uzyskujemy znan
ą
barw
ę
mundurów wojskowych, która
jest obrzydliwa, chocia
ż
ś
wiatło o tej barwie samo przez si
ę
nie jest takie okropne; jest ono
ż
ółtawo-
zielone, tyle tylko,
ż
e ogl
ą
dane na jasnym tle. Wstawmy teraz
ż
ółty filtr do czwartej lampy i starajmy si
ę
odtworzy
ć
widzian
ą
barw
ę
(nat
ęż
enie musi znajdowa
ć
si
ę
w zakresie nat
ęż
enia pozostałych lamp; nie
mo
ż
emy dobiera
ć
czego
ś
, co jest za jasne, poniewa
ż
moc w lampie nie b
ę
dzie wystarczaj
ą
ca). Barw
ę
ż
ółt
ą
mo
ż
emy jednak odtworzy
ć
; bierzemy mieszanin
ę
czerwieni i zieleni i dodajemy odrobin
ę
bł
ę
kitu,
aby uczyni
ć
j
ą
jeszcze doskonalsz
ą
. Mo
ż
emy ju
ż
chyba uwierzy
ć
,
ż
e w odpowiednich warunkach uda
nam si
ę
doskonale odtworzy
ć
ka
ż
d
ą
żą
dan
ą
barw
ę
.
Omówimy teraz prawa mieszania barw.
Stwierdzili
ś
my najpierw,
ż
e ró
ż
ne rozkłady widmowe mog
ą
dawa
ć
wra
ż
enie tej samej barwy; widzieli
ś
my nast
ę
pnie,
ż
e „dowoln
ą
” barw
ę
mo
ż
na utworzy
ć
przez
dodawanie trzech szczególnych barw: czerwonej, niebieskiej i zielonej. Najciekawsza cecha mieszania
polega na tym, co nast
ę
puje: je
ś
li pewne
ś
wiatło, które mo
ż
emy okre
ś
li
ć
jako X, oku wydaje si
ę
nierozró
ż
nialne od Y (mo
ż
e to by
ć
inny rozkład widmowy, który wydaje si
ę
jednak nierozró
ż
nialny), to
barwy te nazywamy „równymi” w tym sensie,
ż
e oko widzi je jako równe, i piszemy:
X=Y.
Tak oto dochodzimy do jednego z wielkich praw teorii barw: je
ś
li dwa rozkłady widmowe s
ą
nierozró
ż
nialne i do ka
ż
dego z nich dodamy pewne
ś
wiatło Z (pisz
ą
c X+Z mamy na my
ś
li puszczanie
obu rodzajów
ś
wiatła na to samo pole), to nowe mieszaniny tak
ż
e b
ę
d
ą
nierozró
ż
nialne:
X+Z=Y+Z.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
27
Dopasowali
ś
my wła
ś
nie nasz
ą
barw
ę
ż
ółt
ą
; je
ś
li o
ś
wietlimy teraz wszystko
ś
wiatłem ró
ż
owym, to
dopasowanie pozostanie. Tak wi
ę
c dodanie dowolnego
ś
wiatła do
ś
wiateł ju
ż
dopasowanych zachowuje
dopasowanie. Wszystkie te zjawiska barwne mo
ż
emy innymi słowy stre
ś
ci
ć
nast
ę
puj
ą
co: gdy mamy ju
ż
dopasowane dwa
ś
wiatła barwne, widziane obok siebie w tych samych warunkach, to wówczas w
dowolnej innej sytuacji mieszania barw dopasowanie to pozostaje i jedno
ś
wiatło mo
ż
e by
ć
zast
ą
pione
przez drugie. Istotnie, okazuje si
ę
- i jest to bardzo wa
ż
na i ciekawa sprawa -
ż
e dopasowanie barw
ś
wiatła nie zale
ż
y od cech oka w chwili obserwacji. Wiemy,
ż
e je
ś
li po wpatrywaniu si
ę
przez długi czas
w
ż
ywo czerwon
ą
powierzchni
ę
albo w jasne
ś
wiatło czerwone spojrzymy na biały papier, wyda si
ę
nam
on zielonkawy. Podobnie i inne barwy zostan
ą
zniekształcone na skutek naszego długiego patrzenia na
ż
yw
ą
czerwie
ń
.
Wyobra
ź
my sobie teraz dopasowywanie powiedzmy dwóch barw
ż
ółtych. Przypatrzywszy si
ę
i dopasowawszy je do siebie wpatrujmy si
ę
przez dłu
ż
szy czas w jak
ąś
ż
yw
ą
czerwon
ą
powierzchni
ę
, po
czym wró
ć
my do naszej barwy
ż
ółtej. Wcale nie b
ę
dzie ona ju
ż
wygl
ą
dała
ż
ółto: nie wiem, jaka to b
ę
dzie
barwa, ale na pewno nie b
ę
dzie miała wygl
ą
du barwy
ż
ółtej. Mimo to, barwy pierwotnie
ż
ółte pozostan
ą
nadal dopasowane, bo gdy nawet oko przystosowuje si
ę
do ró
ż
nych poziomów nat
ęż
enia, dopasowanie
barw pozostaje, chyba
ż
e nat
ęż
enie
ś
wiatła spadnie tak nisko,
ż
e nast
ę
puje przestawienie si
ę
z czopków
na pr
ę
ciki. Dopasowanie barwne-nie jest ju
ż
wtedy dopasowaniem barwnym, poniewa
ż
posługujemy si
ę
innym układem widzenia.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
28
Inna zasada barwnego mieszania
ś
wiateł brzmi nast
ę
puj
ą
co: dowoln
ą
barw
ę
mo
ż
na utworzy
ć
z trzech
ró
ż
nych barw, w naszym przypadku ze
ś
wiatła barwy czerwonej, zielonej i niebieskiej.
Odpowiednio
mieszaj
ą
c wszystkie te trzy barwy mo
ż
emy utworzy
ć
w ogóle ka
ż
d
ą
barw
ę
, jak pokazali
ś
my w naszych
dwu przykładach. Poza tym prawa te s
ą
bardzo ciekawe pod wzgl
ę
dem matematycznym. Tym, którzy
interesuj
ą
si
ę
stron
ą
matematyczn
ą
całej sprawy, przedstawimy j
ą
nast
ę
puj
ą
co. Załó
ż
my,
ż
e bierzemy
nasze trzy barwy, którymi s
ą
czerwie
ń
, ziele
ń
i bł
ę
kit, ale oznaczamy je A, B, C i nazywamy naszymi
barwami zasadniczymi. Ka
ż
d
ą
barw
ę
powinno si
ę
wi
ę
c da
ć
utworzy
ć
z pewnych ilo
ś
ci tych trzech: niech
na przykład pewna ilo
ść
a barwy A, pewna ilo
ść
b barwy B i pewna ilo
ść
c barwy C daj
ą
barw
ę
X:
X=aA+ bB+cC.
Załó
ż
my teraz,
ż
e z tych samych trzech barw utworzona jest inna barwa Y:
Y=a'A+b'B+c'C.
Okazuje si
ę
,
ż
e mieszanin
ę
tych dwóch barw (jest to jedna z konsekwencji praw, o których ju
ż
wspomnieli
ś
my) otrzymuje si
ę
bior
ą
c sum
ę
składowych X i Y:
Z=X+Y=(a+a')A+(b+b')B+(c+c')C.
Przypomina to dodawanie wektorów, gdzie (a, b, c) odgrywaj
ą
rol
ę
składowych jednego wektora, (a', b',
ć
) - składowych innego wektora, nowa za
ś
barwa Z stanowi „sum
ę
” tych wektorów. Zagadnienie to
ciekawiło zawsze fizyków i matematyków. Schrödinger napisał nawet o widzeniu barwnym wspaniał
ą
prac
ę
, w której rozwin
ą
ł spraw
ę
zastosowania teorii analizy wektorowej do mieszania barw.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
29
Powstaje teraz pytanie: jak nale
ż
y poprawnie wybra
ć
barwy zasadnicze, którymi mamy si
ę
posługiwa
ć
?
Otó
ż
okazuje si
ę
,
ż
e nie istnieje poj
ę
cie „ustalonych” poprawnie barw zasadniczych przy mieszaniu
barw. W praktyce mog
ą
wprawdzie istnie
ć
trzy farby bardziej od innych u
ż
yteczne do uzyskiwania
wi
ę
kszej rozmaito
ś
ci mieszanych barwików, ale nie o to nam teraz chodzi. Dowolne trzy
ś
wiatła ró
ż
nej
barwy (wyj
ą
tek zdarza si
ę
oczywi
ś
cie wtedy, gdy jedna z tych trzech barw mo
ż
e by
ć
dobrana przez
zmieszanie pozostałych) zmieszane w odpowiedniej proporcji mog
ą
zawsze utworzy
ć
dowolne wra
ż
enie
barwne. Czy mo
ż
emy wykaza
ć
t
ę
fantastyczn
ą
tez
ę
? Zamiast posługiwania si
ę
czerwieni
ą
, zieleni
ą
i bł
ę
kitem u
ż
yjmy w naszym projektorze barwy czerwonej, niebieskiej i
ż
ółtej. Czy mo
ż
emy si
ę
nimi
posłu
ż
y
ć
do wytworzenia na przykład barwy zielonej?
Mieszaj
ą
c te trzy barwy w rozmaitych proporcjach uzyskujemy spor
ą
gam
ę
ró
ż
nych barw, rozci
ą
gaj
ą
c
ą
si
ę
w widmo. Ale po wielu próbach i bł
ę
dach stwierdzimy,
ż
e
ż
adna z tych barw nie przypomina zieleni.
Pytanie: czy w ten sposób w ogóle mo
ż
emy utworzy
ć
ziele
ń
? Odpowied
ź
: tak. Jak jednak? Otó
ż
pu
ść
my
troch
ę
czerwieni na ziele
ń
. Otrzyman
ą
barw
ę
mo
ż
emy odtworzy
ć
przy pomocy pewnej ilo
ś
ci
ś
wiatła
ż
ółtego i niebieskiego! Barwy dopasowali
ś
my wi
ę
c, tyle
ż
e oszuka
ń
czo umie
ś
cili
ś
my czerwie
ń
po
„drugiej stronie” równania. Ale poniewa
ż
nie brak nam pewnego sprytu matematycznego, wi
ę
c mo
ż
emy
uzna
ć
,
ż
e to, co pokazali
ś
my,, nie oznaczało naprawd
ę
,
ż
e barw
ę
X zawsze mo
ż
na utworzy
ć
z czerwieni,
bł
ę
kitu i
ż
ółtego, ale
ż
e stawiaj
ą
c czerwie
ń
po „drugiej stronie” równania, barwa czerwie
ń
plus X mogła
zosta
ć
utworzona z bł
ę
kitu i
ż
ółtego. Pozostawienie pewnej wielko
ś
ci po drugiej stronie równania
mo
ż
emy interpretowa
ć
jako jej ilo
ść
ujemn
ą
. Je
ś
li wi
ę
c dopuszczamy zarówno dodatnie, jak i ujemne
współczynniki w równaniach typu X=aA+bB+Cc i je
ż
eli interpretujemy znaczenie ujemnych ilo
ś
ci jako
dodawanie ich po drugiej stronie równania, to dowoln
ą
barw
ę
rzeczywi
ś
cie mo
ż
na odtworzy
ć
przy
pomocy dowolnych trzech barw i nie istnieje poj
ę
cie ,,ustalonych” podstawowych barw zasadniczych.
S
S
S
S
W
W
,
,
W
W
y
y
d
d
z
z
i
i
a
a
ł
ł
Z
Z
a
a
m
m
i
i
e
e
j
j
s
s
c
c
o
o
w
w
y
y
w
w
C
C
h
h
o
o
j
j
n
n
i
i
c
c
a
a
c
c
h
h
Z
Z
a
a
k
k
ł
ł
a
a
d
d
I
I
n
n
f
f
o
o
r
r
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
i
i
M
M
a
a
t
t
e
e
m
m
a
a
t
t
y
y
k
k
i
i
P
P
r
r
o
o
f
f
.
.
S
S
S
S
W
W
d
d
r
r
i
i
n
n
ż
ż
.
.
J
J
a
a
n
n
u
u
s
s
z
z
Ż
Ż
ó
ó
ł
ł
k
k
i
i
e
e
w
w
i
i
c
c
z
z
P
P
o
o
d
d
s
s
t
t
a
a
w
w
y
y
G
G
r
r
a
a
f
f
i
i
k
k
i
i
K
K
o
o
m
m
p
p
u
u
t
t
e
e
r
r
o
o
w
w
e
e
j
j
.
.
B
B
a
a
r
r
w
w
a
a
,
,
m
m
o
o
d
d
e
e
l
l
e
e
b
b
a
a
r
r
w
w
y
y
30
Mo
ż
emy zapyta
ć
: czy istniej
ą
takie trzy barwy, które do wszystkich mieszanin wchodz
ą
tylko w
dodatnich ilo
ś
ciach?
Odpowied
ź
jest, przecz
ą
ca. Ka
ż
dy układ barw zasadniczych wymaga ujemnych
ilo
ś
ci dla uzyskania pewnych barw i dlatego nie ma jednoznacznego sposobu okre
ś
lenia barw
zasadniczych. W elementarnych podr
ę
cznikach mówi si
ę
,
ż
e barwami zasadniczymi s
ą
czerwona,
zielona i niebieska, ale tylko dlatego,
ż
e przy ich pomocy uzyskuje si
ę
szerszy zakres barw, bez
ujemnych współczynników w niektórych zestawieniach.
” ...
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
S-Modele4-dodatek
16 Rozdział 13 Dodatek uwzględniający nowsze modele
Nowe Modele Nr2 2000 03 Dodatek Wózek transportowy do wodnopłatu Nakajima A6N 2N Rufe
w5b modele oswietlenia
Modele krajobrazu
86 Modele ustrojowe wybranych panstw
Modele nauczania i uczenia się
wyklad 13 Modele ARIMA w prognozowaniu (1)
Dodatek mieszkaniowy
Wykład 10 dodatek
Modele Oligopolu
Pamięć robocza i modele umysłowed
Modele integracji imigrantów
więcej podobnych podstron