KOSZTY JAKOŚCI

KOSZTY JAKOŚCI

KOSZTY JAKOŚCI

KOSZTY JAKOŚCI

Dr inż Jan Sas

Dr inż. Jan Sas

Kraków, 2008

Zakres tematyczny

1.

Jakość a efektywność finansowa organizacji

2.

Koszty jakości – definicje, rodzaje, struktura

3.

Pomiar kosztów jakości

4

W k ź iki k

tó j k ś i

4.

Wskaźniki kosztów jakości

Jakość a efektywność finansowa organizacji

Jakość a efektywność finansowa organizacji

Jakość na różnych etapach łańcucha wartości
produktu

Koszty jakości - definicje

y j

j

Wg Jurana:

Wg Jurana:

Koszty jakości to suma wszystkich kosztów, które by znikły, gdyby

nie było żadnych problemów z jakością

Zgodnie z TQM

Kompleksowe koszty jakości to różnica pomiędzy rzeczywistym

kosztem wyrobu lub usługi a kosztem zmniejszonym gdyby nie było

kosztem wyrobu lub usługi a kosztem zmniejszonym, gdyby nie było

wad wyrobów i poniżej standardowych usług.

Wg normy BS 6143

Wg normy BS 6143

Koszty związane z jakością to koszty zapobiegania, koszty oceny

oraz koszty wewnętrznych i zewnętrznych braków.

Podział kosztów jakości

(wg American Society for

Podział kosztów jakości

(wg American Society for

Quality Control)

Koszty zapobiegania (prewencji) – koszty ponoszone dla zapobiegania

wystąpieniu produktów odbiegających od specyfikacji projektowej

Koszty oceny – koszty ponoszone w celu oceny i wykrycia produktów

odbiegających od specyfikacji projektowej

Koszty wad wewnętrznych – koszty ponoszone w wyniku wykrycia

produktu odbiegającego od specyfikacji projektowej, przed wysyłką do

p

g ją g

p y

j p j

j, p

y y ą

klienta

Koszty wad zewnętrznych – koszty ponoszone w rezultacie wykrycia

Koszty wad zewnętrznych – koszty ponoszone w rezultacie wykrycia

u klienta produktu odbiegającego od specyfikacji projektowej

Podział kosztów jakości

(

b t j ki j BS 6143)

Podział kosztów jakości

(wg normy brytyjskiej BS 6143)

K

t

bi

i (

ji) k

t

d i ł i

Koszty zapobiegania (prewencji) – koszty ponoszone na działania

realizowane w celu ograniczenia do minimum kosztów braków

i kosztów oceny

Koszty oceny – koszty dotyczące ustalenia zgodności produktów

z wymaganiami jakościowymi

y

g

j

y

Koszty wad wewnętrznych – koszty wynikające z wykrycia produktu

nieodpowiedniej jakości przed jego wprowadzeniem na rynek

nieodpowiedniej jakości, przed jego wprowadzeniem na rynek

Koszty wad zewnętrznych – koszty ponoszone w wyniku wykrycia

produktu o nieodpowiedniej jakości po jego wprowadzeniem na rynek

produktu o nieodpowiedniej jakości po jego wprowadzeniem na rynek

Struktura kosztów jakości

• koszty jakości to nawet do 20

÷25% przychodów przedsiębiorstwa

• koszty jakości przed podjęciem działań zapobiegawczych

koszty oceny: 10-15%

koszty oceny: 10 15%

koszty zapobiegania: do 10%

koszty wad wewn.
i zewn : 70-80%

i zewn.: 70 80%

•

koszty jakości po podjęciu działań zapobiegawczych

koszty oceny: do 40%

koszty oceny: do 40%

koszty wad: do 50%

koszty zapobiegania: do 20%

Zmiana struktury kosztów jakości

Zmiana struktury kosztów jakości

Koszty

koszty wadliwości

koszty oceny

koszty zapobiegania

Zmiana świadomości dot. jakości

Koszty i straty jakości

Koszty i straty jakości

• Koszty zapewnienia zadawalającej jakości

• Koszty zapewnienia zadawalającej jakości

• Straty wynikające z nieracjonalnego wykorzystania środków

zastosowanych w procesach

• Straty wynikające z niezadowolenia klienta (zewnętrznego

Straty wynikające z niezadowolenia klienta (zewnętrznego

i wewnętrznego)

• Straty wynikające z niewykorzystania szans na uzyskanie

• Straty wynikające z niewykorzystania szans na uzyskanie

dodatkowych wartości przez klienta, organizację lub społeczeństwo

S

ik j

ś dkó

ii

i łó

• Straty wynikające z marnotrawstwa środków, energii, materiałów

i surowców naturalnych podczas wytwarzania produktów

Rodzaje kosztów jakości

(

h

kt

k

tó )

Rodzaje kosztów jakości

(wg charakteru kosztów)

• Koszty „dobrej jakości” – koszty ponoszone dla zapewnienia, że

oferowane produkty spełniają oczekiwania klienta, lub nawet je
przewyższają

przewyższają

• Koszty „złej jakości” – koszty, których można by uniknąć, gdyby jakość

y „

j j

y,

y

y

ą , g y y j

produktów była zgodna z założeniami oraz ogół kosztów ponoszonych
aby wyeliminować bądź zmniejszyć negatywne skutki nieosiągnięcia
założonej jakości

założonej jakości

Koszty jakości

(ponoszone przez użytkownika)

Koszty jakości

(ponoszone przez użytkownika)

• Koszty napraw

• Koszty strat na efektywności procesów

• Dodatkowe koszty konserwacji

• Dodatkowe koszty instalacji

• Dodatkowe koszty eksploatacji

K

t

kód

d

h

dli

l

t

• Koszty szkód spowodowanych przez wadliwe elementy

• Utracone dochody

Utracone dochody

Pomiar kosztów jakości

(wewnętrzne koszty organizacji)

Pomiar kosztów jakości

(wewnętrzne koszty organizacji)

• Koszty bezpośrednie – pozycje kosztowe, które można przypisać

do danego obiektu kosztowego na podstawie dokumentów
kosztowych

• Koszty pośrednie – te koszty, które alokuje się do danego obiektu

kosztowego przy wykorzystaniu odpowiednio dobranego klucza

li

i

rozliczeniowego

OBIEKT KOSZTOWY - część działalności przedsiębiorstwa, dla której
d k

j

i

i

k

tó (

d kt

t

i k

dokonuje się pomiaru kosztów (np.: produkty, stanowiska pracy,
działy, wydziały, działania, projekty itp.

Pomiar kosztów jakości dla produktu

(etapy

Pomiar kosztów jakości dla produktu

(etapy

pomiaru i rozliczeń)

1.

Wybór produktu

2.

Identyfikacja kosztów jakości bezpośrednich

2.

Identyfikacja kosztów jakości bezpośrednich

3.

Wybór rodzajów pośrednich kosztów jakości

4.

Identyfikacja pozycji pośrednich kosztów jakości wraz
z kluczami rozliczeniowymi

5.

Obliczenie kosztów jakości pośrednich przypadających
na wybrany produkt

y

y p

6.

Obliczenie całkowitych kosztów jakości

Pomiar kosztów jakości dla produktu

(wg BS 6143)

•

Prowadzenie rachunku pro forma (księga pomocnicza).

•

W naliczaniu kosztów uczestniczą:

- służby księgowości (zbieranie danych dot. kosztów, przypisywanie kosztów
jakości do pr edsię

ięć spor ąd anie raportó )

jakości do przedsięwzięć, sporządzanie raportów),
- służby kontroli jakości (analiza kosztów, badanie przyczyn, rozstrzyganie

sporów dot. odpowiedzialności za koszty i in.).

•

Źródła danych kosztowych:

-

analiza płac,

t k ł

b k

ń

- protokoły zabrakowań,
- protokoły prac poprawkowych,
- informacje o kosztach produkcji,
- sprawozdania z delegacji służbowych,
- sprawozdania z kosztów napraw u klienta,
- protokoły kontroli i prób,

y

- protokoły niezgodności.

Pomiar kosztów jakości dla produktu

(wg BS 6143)

Koszty zapobiegania (prewencji)

i i

d ś i

t i łó

ó i

bó

ki

i

i

•

zapewnienie zgodności materiałów, procesów i wyrobów z oczekiwaniami,

•

kreowanie jakości i nadzór nad celami dot. jakości,

•

tworzenie systemu jakości,

tworzenie systemu jakości,

•

projektowanie metod i narzędzi inspekcji,

•

podnoszenie kwalifikacji.

Koszty oceny

badanie materiałów i produkcji w toku

•

badanie materiałów i produkcji w toku,

•

audyty jakości,

•

specjalistyczne badanie dot. jakości wyrobów/procesów,

specjalistyczne badanie dot. jakości wyrobów/procesów,

•

ocena dostawców i usługodawców,

•

koszty utrzymania służb kontrolnych i laboratoriów.

Pomiar kosztów jakości dla produktu

(wg BS 6143)

Koszty wad (uszkodzeń) wewnętrznych

•

korygowanie wadliwych materiałów,

yg

y

,

•

koszty usunięcia wadliwości produktów lub ich wybrakowania,

•

koszty ponownej kontroli poprawionych produktów,

•

koszty obniżenia gatunku/klasy produktów,

•

koszty utrzymywania zbyt wysokich stanów magazynowych,

•

koszty ustalenia przyczyn wadliwości

•

koszty ustalenia przyczyn wadliwości.

Koszty wad (uszkodzeń) zewnętrznych

y

(

)

ę

y

•

koszty zwrotu i naprawy wadliwych produktów,

•

koszty gwarancji i działalności serwisowej w okresie gwarancji,

•

koszty dodatkowych badań przyczyn wadliwości reklamowanych
produktów,

•

koszty sporów sądowych i ew odszkodowań

koszty sporów sądowych i ew. odszkodowań,

•

opusty za niższą jakość.

KOSZTY JAKOŚCI

Dane za okres:

Budżet

Wyszczególnienie

Wartość

[tys. zł]

Koszty prewencji

11.
2.

.

.
.

Razem koszty prewencji

Razem koszty prewencji

Koszty oceny

1.
2.

.

.
.

Razem koszty oceny

Tabela - cd

Budżet

Wyszczególnienie

Wartość

[tys. zł]

Koszty wad wewnętrznych

11.
2.

.

.
.

Razem koszty wad wewnętrznych

Razem koszty wad wewnętrznych

Koszty wad zewnętrznych

1.
2.

.

.
.

Razem koszty wad zewnętrznych

Ś

RAZEM KOSZTY JAKOŚCI

Wskaźniki kosztów jakości

Wskaźniki kosztów jakości

Przykładowe wskaźniki

Wartości współczynników

Okres poprzedni

Okres bieżący

koszty defektów wewnętrznych

robocizny bezpośredniej

całkowite koszty defektów

koszty wytwarzania

koszty jakości

sprzedaż netto

koszty oceny

liczba wyprodukowanych wyrobów