KOSZTY JAKOŚCI (2)
Małgorzata Sakłak
msaklak@econ.uj .edu.pl
DZIAŁ I |
DZIAŁ II |
||||||||||
P1 |
P2 |
P3 |
P4 |
||||||||
|
KJP1 |
KJP2 |
KJP3 |
KJP4 |
|||||||
|
Koszty jakości producenta |
||||||||||
|
Koszty zgodności |
Koszty niezgodności |
|||||||||
|
Koszty zapobiegania |
Koszty oceny |
KN wewnętrznych |
KN zewnętrznych |
Koszty utraconych możliwości |
||||||
|
WSKAŹNIKI |
||||||||||
|
Globalne |
Do procesów |
|||||||||
|
ekonomiczne |
ekonomiczne |
techniczne |
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Zadanie
Koszty ewidencjonowane
Koszty jakości jakie mogą i powinny być
ewidencj onowane
Koszty ponoszone przez użytkowników
Mierniki kosztów jakości
Procedura ewidencji, analizy i
optymalizacji kosztów jakości
Wpływ jakości na poziom kosztów jakości,
kosztów wytwarzania i świadczenia usług,
utargów, zysków
1 i 2. Koszty ewidencjonowane
oraz
koszty jakości jakie mogą i powinny być ewidencjonowane
Przekrój rodzajowy
koszty jakości dobre - kwoty wydatkowane na zapewnienie, że poziom świadczonych usług czy dostarczanych produktów spełni lub przewyższy oczekiwania klientów, czyli są to kwoty wydatkowane na sprawność ogółu procesów gospodarczych; zaliczyć tutaj można np.: szkolenia, planowanie, właściwy przepływ informacji, efektywne konstruowanie procesów;
koszty jakości złe - koszty, których można by uniknąć, gdyby produkty i procesy były perfekcyjne; to koszty niewłaściwego wykonawstwa i wynikające z tego koszty ponownego wykonania, a także koszty inspekcji i usunięcia usterek.
Koszt zgodności (cost of conformance, COC)
wewnętrzny (integralny) koszt w pełni efektywnego
dostarczenia produktów lub usług według deklarowanych standardów za pośrednictwem podanego, określonego procesu.
Koszt niezgodności (cost of nonconformance, CONC)
koszt straconego czasu, materiałów i możliwości (zasobów) związany z procesem w zakresie otrzymania, produkcji, dostawy i naprawy towarów i usług nie zadowalających.
Koszt procesu
koszt totalny zgodności i niezgodności w odniesieniu do danego procesu.
Przekrój rodzajowy - model kosztów jakości PAF
koszty prewencji (prevention cosi) - są to koszty
działań mające na celu uniknięcie wadliwości lub
koszty doskonalenia jakości;
koszty oceny (appraisal cost) - koszty badania,
kontroli; sprawdzenie, czy są spełnianie
wymagania jakościowe;
koszty błędów (failure cost) - koszty wynikające z niespełnienia wymagań.
Koszty stałe
Sterowanie
(planowanie, regulowanie, kontrola)
KOSZTY JAKOŚCI
Koszty wewnętrznego zapewnienia jakości
Koszty zewnętrznego zapewnienia jakości
Koszty działań apobiegawczych
Koszty zgodności
(koszty inwestycyjne)
Koszty oceny
Koszty niezgodności
Koszty wadliwości wewnętrznej
Koszty wadliwości zewnętrznej
Koszty oceny
zgodności systemu
jakości przez
instytucje certyfikacyjne
Koszty badań i oceny właściwości
produktu przez
niezależne ośrodki
badawcze
3. Koszty ponoszone przez
użytkowników
Źródło: M. Ciechan - Kujawa, Rachunek kosztów jakości, Kraków 2005, s. 117-118.
1) Koszty napraw:
wymiana części,
płace związane z wymianą części;
3) Koszty strat na efektywności procesu:
praca żywa niewykorzystana przed uruchomieniem procesu
produkcyjnego, w trakcie i bezpośrednio po jego zakończeniu,
dodatkowe wadliwe produkty wykonane przed przestojem, w
czasie przestoju i bezpośrednio po nim;
5) Koszty konserwacji w celu uniknięcia braków:
• wyposażenie i materiały,
płace bezpośrednie i pośrednie;
7) Koszty szkód spowodowanych przez wadliwe elementy:
wypadki przy pracy,
kształcenie nowego personelu w celu zastąpienia tych, którzy ulegli wypadkom;
1) Utracony dochód:
zysk z produkcji straconej w wyniku przestojów
spowodowanych wadami,
kary ponoszone na skutek przestojów spowodowanych
wadliwymi elementami (niedotrzymanie terminów sprzedaży);
3) Dodatkowy koszt instalacji w porównaniu z kosztami instalacji produktów konkurencyjnych:
specjalne zainstalowanie,
• koszty badania i konserwacji wyposażenia,
5) Dodatkowe koszty eksploatacji i konserwacji w porównaniu z produktami konkurencyjnymi:
niższa wydajność w jednym cyklu operacyjnym, specjalna energia i paliwo.
4. Mierniki kosztów jakości
Cechy wskaźników i mierników
jakie muszą spełniać mierniki i wskaźniki, aby właściwie pełniły swoje funkcje w zarządzaniu:
adekwatność - adekwatnie odzwierciedlać rzeczywistość,
istotność - przekazywać tylko informacje istotne dla danego procesu decyzyjnego,
rozległość - obejmować możliwie wiele stanów faktycznych dotyczących danego problemu decyzyjnego i wcześnie sygnalizować pojawienie się problemu,
kompletność - pole recepcji powinno być na tyle szerokie, aby obejmowało cały obszar danego problemu decyzyjnego,
Cechy wskaźników i mierników
porównywalność wartości prezentowanych przez mierniki
lub wskaźniki wewnątrz i na zewnątrz przedsiębiorstwa,
kompatybilność - istniejący system informacyjny
powinien zapewniać dostarczanie informacji niezbędnych
do stworzenia pewnego zestawu wzajemnie powiązanych
wskaźników,
efektywność - koszt ustalenia wartości danego miernika
nie może przekraczać korzyści, jakie mają być osiągnięte z
tego tytułu.
m Przykładowe mierniki oceny jakości
Źródło: T. Wawak, Ekonomiczne mierniki oceny jakości, [w:] Społeczna, ekonomiczna i konsumencka ocena jakości, Kraków 1997, s. 205 - 209.
I
Mierniki syntetyczne
[Wskazują, jaki wpływ na
oziom
rzychodów ze
iprzedaży,
oziom kosztów
raz zysk firmy wywierają zmiany
oziomu jakości będące efektem doskonalenia jakości.
1 mierniki nakładów na realizację planów jakości,
mierniki produkcyjności (wolumen wytworzonej produkcji i usług o danym poziomie jakości w ramach danego programu i przy danych nakładach),
mierniki wydajności (porównanie osiągniętych wyników z kosztami,
mierniki efektywności (porównanie wyników rzeczywistych i docelowych),
mierniki kosztochłonności efektów (poziom kosztów uzyskania zamierzonej efektywności),
mierniki efektywności nakładów (porównanie nakładów na realizację programu z jego efektami),
mierniki rentowności (wpływ wzrostu poziomu jakości na wielkość osiągniętego zysku przy zaangażowaniu określonych aktywów firmy, na obrót czy majątek firmy.
Mierniki |
■ wskaźniki niezgodności, |
analityczne |
■ straty z powodu braków wewnętrznych i |
|
zewnętrznych, |
|
■ koszty przestojów, |
|
■ koszty przedwczesnych i opóźnionych oraz |
|
wadliwych dostaw, |
|
■ nadjakość, |
|
■ sprawność procesów, |
|
■ dyspozycyjność, |
|
■ niezawodność. |
H
Szczegółowo określają wybrane zagadnienia jakościowe.
Mierniki kosztów jakości
dynamika kosztów jakości,
wewnętrzna struktura kosztów,
udział kosztów jakości w kosztach
wytwarzania, przychodach ze sprzedaży,
zyskach.
Ukazują skutki ciągłego doskonalenia jakości
Wskaźniki w ujęciu procesowym
1) Proces zakupów:
a) wskaźniki strat:
wartość dostaw odrzuconych / wartość dostaw
wartość dostaw przyjętych z zastrzeżeniem /
wartość dostaw;
b) wskaźniki kosztów zapobiegania i oceny:
• koszty kontroli wejściowej / wartość dostaw;
Wskaźniki w ujęciu procesowym
1) Proces produkcji
a) wskaźniki strat:
koszty błędów wewnętrznych / wynagrodzenie
pracowników bezpośrednio produkcyjnych,
koszty napraw / wartość produkcji,
koszty braków naprawialnych / wartość produkcji,
koszty braków wewnętrznych / wartość produkcji,
koszty przecen i opustów / wartość produkcji;
b) wskaźniki kosztów zapobiegania i oceny:
• koszty oceny / koszty produkcji;
Wskaźniki w ujęciu procesowym
1) Proces marketingu i sprzedaży
a) wskaźniki strat:
koszty reklamacji / wartość sprzedaży,
koszty gwarancji i rękojmi /wartość sprzedaży,
wartość zwrotów / wartość zbytu,
wartość szkód podczas transportu / wartość zbytu,
koszty zwrotów / wartość zbytu;
b) wskaźniki kosztów zapobiegania i oceny:
• koszty badań potrzeb, wymagań i satysfakcji
klientów / koszty ogółem
Wskaźniki w ujęciu procesowym
1. Proces zarządzania j akością
a) wskaźniki strat:
braki wewnętrzne / koszty jakości,
braki zewnętrzne / koszty jakości,
koszty braków łącznie / zysk;
b) wskaźniki kosztów zapobiegania i oceny:
koszty zapobiegania / koszty j akości,
koszty oceny / koszty jakości,
koszty zapobiegania / zysk;
c) wskaźniki na poziomie organizacji:
Koszty jakości / przychody ze sprzedaży,
Zysk i straty jakości / przychody ze sprzedaży,
Zyski i straty jakości / koszty jakości;
Źródło: M. Ciechan - Kujawa, Rachunek kosztów jakości, Kraków 2005, s. 117-118.
5. Procedura ewidencji, analizy i optymalizacj i ko sztó w j ako ści
Zawartość procedury:
tytuł,
cel,
zakres (również zaznaczenie obszarów, których nie
dotyczy),
odpowiedzialność i uprawnienia
opis działań,
zapisy,
załączniki,
dokumenty związane
przegląd, zatwierdzenie, nowelizacja,
identyfikacja zmian.
Nagłówek
Rodzaj dokumentu: PROCEDURA
Data: 17.12.2005
Wersja: 1
Wykonał: Małgorzata Sakłak
Strona 1
z7
Zatwierdził:
Nr dokumentu: PS-03
EWIDENCJA, ANALIZA I OPTYMALIZACJA KOSTOW JAKOŚCI
Procedura rachunku kosztów jakości
Źródło: M. Ciechan - Kujawa, Rachunek kosztów jakości, Kraków 2005, s. 89.
Wpływ dokumentów źródłowych i zestawień
kosztów do poszczególnych komórek
organizacyjnych
dokumentów kosztowych
a a ■§ 1 *
rawdzanie, czy dokumenty dotyczą 11 osztów jakości
Przekazanie dokumentów do komórek ewidencjonujących koszty jakości
Dekretacja dokumentów dotyczących kosztów jakości
Przygotowanie i przekazanie raportów dotyczących kosztów jakości wg rozdzielnika
Analiza raportów i propozycje działań korygujących i zapobiegawczych
^widencja kosztów jakości
Ustalenie kosztów poprawy, przekazanie zasobów do jej realizacji