328

328

328

podaje siÚ doustnie (300-800 mg/dobÚ). Z wy-

jÈtkiem rzadkich objawów alergicznych jest

dobrze tolerowany i stanowi lek z wyboru

w zapobieganiu napa dom dny. W poczÈtko-

wym okresie leczenia moĝe dojĂÊ do wystÈ-

pienia ostrego napadu dny, któremu moĝna

zapobiec przez równoczesne podawa nie kol-

chicyny (1-1,5 mg/24 godz.).

Leki uryko zuryczne, takie jak probenecid lub

benzbromaron (100 mg/dobÚ), uïatwiajÈ wyda-

lanie kwasu moczowego z moczem. WysycajÈ

ukïad transportujÈcy kwasy organiczne w kanaliku

bliĝszym, czyniÈc go niedostÚpnym dla zwrotnego

wchïaniania kwasu moczowe go. Jeĝeli dawki sÈ

zbyt maïe, zahamowaniu ulega tylko ukïad wydzie-

lajÈcy kwas moczowy. Zmniejsza siÚ wówczas wy-

dalanie kwasu moczowego, co moĝe uïatwiÊ napad

dny. U chorych z kamicÈ moczanowÈ leki urykozu-

ryczne sÈ przeciw wskazane.

Leki urykolityczne. ZwierzÚta (poza naleĝÈcymi

do rzÚdu naczelnych) mogÈ metabolizowaÊ kwas

moczowy za pomocÈ enzymu urykazy (oksydaza

moczanowa) do lepiej rozpuszczalnej w wodzie,

a tym samym ïatwiej eliminowanej przez nerki –

alantoiny. Rasburykaza jest uzyskiwanÈ dziÚki in-

ĝynierii genetycznej oksydazÈ moczanowÈ i moĝe

byÊ stosowana (we wlewie doĝylnym) u pacjentów

z nowotworem zïoĂliwym, u których podczas che-

mioterapii dochodzi do masywnego uwalniania

kwasu moczowego.

Dna moczanowa i jej leczenie

U podïoĝa metabolicznej choroby, jakÈ jest dna,

leĝy zwiÚkszenie stÚĝenia produktu rozpadu pu-

ryn – kwasu moczowego (hiperurykemia). Kwas

moczowy nie rozpuszcza siÚ w wodzie i w nieğ -

zjologicznych wysokich stÚĝeniach zaczyna kry-

stalizowaÊ, przede wszystkim w bradytroğ cznych

tkankach (tak jak w stawach Ăródstopno-paliczko-

wych).

Krysztaïki kwasu moczowego, tak jak i inne

krysztaïy, pobudzajÈ silnie neutroğ le oraz makro-

fagi. Neutroğ le otaczajÈ i fagocytujÈ (1) te nieroz-

puszczalne struktury (2), a jednoczeĂnie uwalniajÈ

cytokiny prozapalne (3). Jednak ulegajÈc uszkodze-

niu, uwalniajÈ enzymy lizosomalne, które równieĝ

dziaïajÈ prozapalnie i agresywnie na tkanki. Tak

dochodzi do ostrego, bardzo bolesnego napadu dny

moczanowej (4).

Terapia dny moczanowej jest róĝna w: 1) lecze-

niu ostrych napadów; 2) przewlekïym obniĝaniu

hiperurykemii.

Ad 1. Ostry napad dny wymaga szybkiego po-

stÚpowania w celu uĂmierzenia silnych dolegliwo-

Ăci bólowych. Klasycznym Ărodkiem (uĝywanym

juĝ przez Hipokratesa) jest alkaloid z zimowitu

jesiennego (Col chicum autumnale) – kolchicyna.

Substancja ta wiÈĝe siÚ z duĝym powinowactwem

do biaïek mikrotubul i upoĂledza ich funkcje, co

m.in. prowadzi do zatrzymania mitozy (truci zna

wrzeciona podziaïowego). Jej dziaïanie w ostrym

napadzie hamuje reakcjÚ neutroğ lów i makrofa-

gów. Nie dochodzi do uwalniania prozapalnych

cytokin, chociaĝ mechanizm tej inferencji nie jest

do koñca wyjaĂniony.

KolchicynÚ podaje siÚ doustnie w dawce 0,5 mg

do dawki maksymalnej 8 mg. Ograniczenie terapii

kolchicynÈ zaleĝne jest od uszkodzenia nabïonka

jelit, który szybko siÚ dzieli i jest bardzo wraĝliwy

na dziaïanie trucizny wrzeciona. Równieĝ nieste-

roidowe leki przeciwzapalne, takie jak diklofenak

i indometacyna, sÈ skuteczne. Ewentualnie w ciÚĝ-

kich przypadkach mogÈ byÊ stosowane dodatkowo

glikokortykosteroidy.

Ad 2. Przewlekïe obniĝenie stÚĝenia kwasu mo-

czowego – proğ laktyka napadów (poniĝej wartoĂci

6 mg/100 m1 krwi) moĝna uzyskaÊ za pomocÈ:

diety

a. :

naleĝy unikaÊ bogatych w puryny (jÈd-

ra komórkowe) pokarmów, np. miÚsa,

leków urykostatycznych

b. – zmniejszajÈ wy-

twarzanie kwasu moczowego. Allopurynol,

jak teĝ jego podlegajÈcy kumulacji metabolit

– oksypurynol (alloksanty na), hamuje two-

rzenie kwasu moczowego przez wpïyw na

oksydazÚ ksan tynowÈ, która katalizuje przej-

Ăcie hipoksantyny w ksan tynÚ. Substancje te

sÈ ïatwo eliminowane z moczem. Allopurynol

Terapia wybranych jednostek chorobowych

60608-02_book.indb 328

2008-07-29 11:55:50

329

1.

2.

3.

4.

A. Dna moczanowa i jej leczenie

Oksypurynol

Ksantyna

Hipoksantyna

JÈdro

Lizosom

Neutroğle

Czynniki

chemotaktyczne

Napad

dny moczanowej

Kolchicyna

Wchïaniane zwrotne

kwasu

Wydzielanie kwasu

Urykostatyki

Leki urykozuryczne
Probenecid

Allopurynol

Oksydaza

ksantynowa

Kwas moczowy

Dna moczanowa i jej leczenie

60608-02_book.indb 329

2008-07-29 11:55:50