www.agronom-polski.pl

Oznaczanie zawartości w glebach przyswajalnego fosforu i potasu metodą

Egnera-Riehma

Metoda Egnera-Riehma służy do oznaczania zawartości fosforu i potasu w tym samym wyciągu na
ćwiczeniach oznaczamy zawartość w glebie fosforu.

Zasada metody

Związki fosforu i potasu ekstrahuje się z gleby buforem mleczanowym składającym się z mleczanu
wapnia i kwasu mlekowego. Przez dodanie do mleczanu wapnia kwasu solnego otrzymuje się bufor
mleczanowy wg reakcji:

2CH

3

(CHOHC00)

2

+ 2HCl Ca(CHOHC00)

2

+ 2CH

3

CHOHCOOH + CaCl

2

Roztwór ekstrakcyjny ma pH = 3,55 i na tym poziomie zakwaszenia utrzymuje warunki ekstrakcji bez
względu na wyjściowy odczyn gleby. Eliminuje się w ten sposób w znacznym stopniu wpływ na
rozpuszczalność fosforu jednego z podstawowych czynników, jakim jest odczyn gleby. Wysokie stężenie
jonów Ca

2+

w roztworze ekstrakcyjnym powoduje koagulację koloidów glebowych, dlatego

rozpuszczalność związków próchnicowych jest nieznaczna. Dzięki temu otrzymuje się bezbarwny wyciąg
glebowy, szczególnie przydatny do oznaczeń kolorymetrycznych.

Ekstrakcja fosforu z gleby;

- 2 g gleby roztartej i przesianej przez sito o średnicy oczek 2 mm naważyć do butelki plastikowej (żeby
uzyskać klarowne przesącz można dodać do butelki około 0,1 g węgla aktywnego)

- odmierzyć cylinderkiem 100 cm

3

roztworu mleczanu wapnia i zadać nim glebę w butelce,

- wytrząsać na mieszadle obrotowym przez 1,5 godz.

Następnie zawiesinę sączymy przez suchy fałdowany sączek do kolby stożkowej, odrzucając pierwsze
partie przesączu (w przypadku przesączów zabarwionych dodać ponownie węgla aktywnego wymieszać i
przesączyć jeszcze raz). Kolejne partie przesączu pobiera się pipetą dla oznaczenia zawartości fosforu

Oznaczenie fosforu w wyciągu glebowym

zasada oznaczenia polega na dodaniu do kwaśnego roztworu zawierającego jony ortofosforanowe i
wanadowe, molibdenianu amonowego. Powstaje wówczas mieszany heteropolikwas fosforo-wanado-
molibdenowy o stosunku P:V:Mo = 1:1:11 posiadający w roztworze charakterystyczne żółte zabarwienie.

25 cm

3

przesączy odmierza się pipetą do kolby miarowej na 50 cm

3

, następnie dodaje kolejno z biurety 5

cm

3

kwasu azotowego, 5 cm

3

roztworu metawanadynianu amonu i 5 cm

3

roztworu molibdenianu

amonowego

1)

, kolbkę uzupełnić do kreski wodą destylowaną i wymieszać. Po upływie 30 minutach

mierzy się intensywność zabarwienia na spektrofotometrze przy długości fali 420 nm.

1)

kwas azotowy

,

metawanadynianu amonu, molibdenianu amonowego można zmieszać ze sobą w

stosunku 1:1:1 i dodawać po 10 cm

3

jako mieszaninę reagującą.

www.agronom-polski.pl

Roztwory wzorcowe;

Oznaczenia ilościowe wykonuje się metodą porównawczą-krzywej wzorcowej. Przygotowuje się serię
roztworów wzorcowych o stopniowo wzrastającym stężeniu oznaczanego pierwiastka i po zmierzeniu
absorpcji roztworów wzorcowych sporządza się wykres, odkładając na osi odciętych X zawartość
pierwiastka w poszczególnych roztworach wzorcowych, a na osi rzędnych y odpowiadające im wartości
absorpcji. Znając (z pomiaru) wartość absorpcji analizowanej próby, odczytuje się odpowiadające jej
stężenie oznaczanego związku.

Przygotowanie roztworów wzorcowych;

Roztwór wzorcowy podstawowy A = 1 mg P

2

O

5

w 1 cm

3

Roztwór wzorcowy roboczy: B = 0,02 mg P

2

O

5

w 1 cm

3

- do kolbki miarowej na 250 cm

3

odpipetować 5

cm

3

wzorca podstawowego (1mg P

2

O

5

w 1 cm

3

) uzupełnić wodą destylowaną do kreski i wymieszać.

Przygotować kolebki miarowe na 100 cm

3

odpipetować podane ilości cm

3

wzorca roboczego B (0,02 mg

P

2

O

5

w 1 cm

3

) dodać 5 cm

3

stężonego mleczanu wapnia uzupełnić wodą destylowaną do kreski i

wymieszać.

cm

3

wzorca B 0,02 mg P

2

O

5

w 1 cm

3

do kolbki

miarowej na 100 cm

3

0

5

10

20

30

mg P

2

O

5

w 25 cm

3

roztworu= 0,5 g gleby

0

0,025

0,05

0,1

0,15

mg P

2

O

5



100g

-1

gleby

0

5

10

20

30

Do kolbek miarowych na 50 cm

3

odpipetować po 25 cm

3

poszczególnych roztworów wzorcowych

roboczych, następnie dodaje kolejno z biurety 5 cm

3

kwasu azotowego, 5 cm

3

roztworu metawanadynianu

amonu i 5 cm

3

roztworu molibdenianu amonowego, uzupełnić wodą do kreski i dobrze wymieszać. Czas

reakcji – 30 minut

Roztwory wzorcowe [mg P

2

O

5

·100 g

-1

gleby]

Absorpcja

0

5

10

20

30

Na podstawie odczytów absorpcji dla roztworów wzorcowych sporządzamy krzywą wzorcową
A

0 5 10 15 20 25 mg P

2

O

5

·100 g

-1

gleby

Następnie z znając wartość absorpcji dla swojej próbki odczytujemy ile mg P

2

O

5

·100 g

-1

gleby zawiera

nasza gleba.

www.agronom-polski.pl

Określenie zasobności gleby w fosfor;

Obliczoną zawartość fosforu porównuje się z liczbami granicznymi, co umożliwia zaliczenie gleby do
jednej z pięciu klas zasobności określanych przy oznaczeniach zawartości fosforu metodą Egnera-Riehma
tab.1.

Tabela 1.

Ocena zawartości fosforu w glebach mineralnych oznaczonego metodą Egnera-Riehma

Klasa zawartości

Barwa znaków na

mapie

Ocena zawartości

Liczby graniczne

w mg ·100 g

-1

gleby

P

2

O

5

na P

V

brązowa

bardzo niska

do 5,0

do 2,2

IV

czerwona

niska

5,1 – 10,0

2,3 – 4,4

III

żółta

średnia

10,1 – 15,0

4,5 – 6,6

II

niebieska

wysoka

15,1 -20,0

6,7 – 8,8

I

zielona

bardzo wysoka

do 20,1

od 8,9