J - 84

JABEL

®

Rysunek p³ytki

ECHO I POG£OS ELEKTRONICZNY

Uk³ad ten s³u¿y do elektronicznego
otrzymywania efektu echa i pog³osu. Mo¿e mieæ
zastosowanie w domowym studiu nagrañ, do
wzbogacenia dŸwiêku elektronicznych
instrumentów muzycznych, a tak¿e wœród
entuzjastów CB.

Do budowy urz¹dzenia wykorzystano analogow¹ liniê opóŸniaj¹c¹ MN3207. Sk³ada siê ona z 1026
tranzystorów MOSFET i kondensatorów. Sygna³ na wejœciu linii zostaje zapamiêtany w postaci napiêcia
na kondensatorze. Napiêcie to zostaje prze³adowywane na kolejne kondensatory w skutek
naprzemiennego w³¹czania i wy³¹czania tranzystorów sterowanych sygna³ami zegarowymi. Sygna³y
zegarowe maj¹ tê sam¹ czêstotliwoœæ lecz s¹ przesuniête w fazie o 180°. W opisywanej linii czas
przejœcia sygna³u przy f zegara 10kHz wynosi ok.52ms, a przy 200kHz ok.2,5ms.
Sygna³ z mikrofonu zostaje wzmocniony we wzmacniaczu zbudowanym przy u¿yciu 1/4 uk³adu TL084.
Potencjometr monta¿owy PR1 umo¿liwia regulacjê wzmocnienia tego toru, dla ró¿nych typów
mikrofonów. Wzmocniony sygna³ trafia do pierwszego miksera C (1/4 US1), a nastêpnie do wejœcia linii
opóŸniaj¹cej. Sygna³ wyjœciowy z linii podawany jest na filtr dolnoprzepustowy (1/2 US3) o czêstotliwoœci
granicznej 2kHz, gdzie zostaj¹ silnie st³umione wy¿sze harmoniczne sygna³u wraz sygna³em zegara.
Kolejnemu wzmocnieniu sygna³ podlega we wzmacniaczu D (1/4 US1), sk¹d ponownie trafia do miksera
C. Potencjometr P2 s³u¿y do regulacji iloœci powtórzeñ echa. Czêœæ sygna³u z filtru dolnoprzepustowego
podawana jest do wejœcia drugiego miksera, gdzie sygna³ opóŸniony zostaje na³o¿ony na bezpoœredni
sygna³ wejœciowy. Stosunek tych sygna³ów mo¿na regulowaæ przy pomocy potencjometru P l. Generator
taktuj¹cy zbudowany jest przy u¿yciu uk³adu 4047. Potencjometr P3 umo¿liwia regulacjê jego
czêstotliwoœci w zakresie 10....200kHz.
1/2 uk³adu US3 (TL082) zosta³a u¿yta do budowy „sztucznej masy", co umo¿liwia zasilanie modu³u z
pojedynczego napiêcia zasilania. Napiêcie referencyjne, niezbêdne do poprawnej pracy uk³adu MN3207
, pobierane jest z dzielnika R10-R11. Powinno one wynosiæ ok. 93% napiêcia zasilaj¹cego. Monta¿
rozpoczynamy tradycyjnie od wlutowania wszystkich zwór z cienkiej srebrzanki. Nastêpnie montujemy
rezystory, kondensatory, uk³ady scalone. Pod uk³ad MN3207 wlutowujemy podstawkê. Potencjometry
najwygodniej przylutowaæ bezpoœrednio do p³ytki przy pomocy krótkich odcinków
grubszego drutu. Po starannym sprawdzeniu po³¹czeñ i ewentualnym usuniêciu zwaræ przystêpujemy do
uruchomienia zestawu. Do wejœcia modu³u pod³¹czamy mikrofon dynamiczny. (Próby przeprowadzane
by³y z wykorzystaniem mikrofonu o impedancji 600ft). Wyjœcie przystawki ³¹czymy z wejœciem dowolnego
wzmacniacza. Chwilowo nie wk³adamy w podstawkê uk³adu US2. Pod³¹czamy zasilanie. Ze wzglêdu na
pobór pr¹du nie przekraczaj¹cy 20mA mo¿na u¿yæ baterii 9V - 6F22. Mówi¹c do mikrofonu, z g³oœników
powinniœmy us³yszeæ czysty, niezniekszta³cony sygna³. Ewentualnej korekcji wzmocnienia
przedwzmacniacza dokonujmy potencjometrem monta¿owym PR1. Po wy³¹czeniu zasilania
umieszczamy w podstawce uk³ad MN3207. Potencjometry P1,P2 i P3 ustawiamy w prawych, skrajnych
po³o¿eniach. Po ponownym za³¹czeniu zasilania, w g³oœnikach powinniœmy us³yszeæ sygna³ pochodz¹cy
od generatora przebiegu taktuj¹cego. Delikatnie pokrêcaj¹c potencjometrem monta¿owym PR2
doprowadzamy do jego zaniku. Mówi¹c teraz do mikrofonu, w tle czystego sygna³u powinno byæ s³yszalne
wielokrotne echo. Sprawdzamy dzia³anie pozosta³ych potencjometrów : P2 iloœæ powtórz-eñ echa, Pl
poziom sygna³u opóŸnionego, oraz P3 czas opóŸnienia. Po prawid³owym zmontowaniu uk³ad nie
powinien sprawiaæ ¿adnych k³opotów z uruchomieniem. Mo¿na przeprowadzaæ eksperymenty w celu
uzyskania innej barwy dŸwiêku, zmieniaj¹c wartoœci elementów wchodz¹cych w sk³ad filtru
dolnoprzepustowego (R14...R17, C9..C11). Nale¿y jednak pamiêtaæ i¿ zbyt du¿e podniesienie
czêstotliwoœci granicznej filtru spowoduje metaliczny, nienaturalny odg³os echa. Mo¿e równie¿ sprawiæ
k³opoty z eliminacj¹ sygna³u zegarowego. Chc¹c pod³¹czyæ do wejœcia uk³adu przetwornik daj¹cy wy¿szy
poziom sygna³u, nale¿y kilkakrotnie zmniejszyæ wartoœæ rezystora R3.

US1...............................TL084
US2...............................MN3207
US3...............................TL082
US4...............................4047
C1..................................330nF
C2.................................1uF
C3,C7,C13,C15.............2,2uF
C4..................................100pF
C5,C6,C16....................10uF
C8..................................100nF
C9..................................3,3nF
C10,C11........................2,2nF
C12,C14........................1nF
C17,C18,C19................100uF
PODSTAWKA DIP8

R1,R4,R5,R6,R14,R19,R23,R24..47k
R2,R12,R13..................................100
R3................................................470k
R7...................................................10
R8,R9,R11,R21.............................1k
R10...............................................15k
R15...............................................39k
R16,R17........................................33k
R18.............................................120k
R20,R25,R26.............................100k
R22...............................................22k
PR1,PR2.........................................1k
P1,P2............................................10k
P3................................................100k

P£YTKA DRUKOWANA
ZACISK BATERII 9V

W

W

W

W

W

W
W

W

W

W

W

W

W

W

WYKAZ ELEMENTÓW ZESTAWU:

VDD

5

VSS

1

MR

9

O

10

(+)TRG

8

O

11

REtrig

12

Schematideowy