1

KREW

I

HEMOPOEZA

Krew jest tkank płynn , poniewa płynna jest

istota mi dzykomórkowa (osocze)

Funkcje krwi:

• transport tlenu i substancji od ywczych do komórek

• transport CO

2

i metabolitów wydalanych przez komórki

• transport komórek i czynników uczestnicz cych w procesach

obronnych

• transport substancji regulacyjnych (np. hormonów) do komórek

• udział w utrzymywaniu homeostazy ustrojowej (równowaga

wodno-jonowa, buforowanie płynów ustrojowych, termoregulacja)

• krzepni cie

Wska nik hematokrytu

obj to

elementów morfotycznych

obj to

krwi pełnej

Hct =

m czy ni

0.4 – 0.5

kobiety

0.35 – 0.45

osocze

elementy morfotyczne

Skład osocza krwi

Woda

91 – 92%

Białka: albuminy, globuliny , , (immunoglobuliny), fibrynogen 7 – 8%

Inne substancje:

1 – 2%

jony (Na

+

, K

+

, Ca

++

, Mg

++

, Cl

-

, HCO

3

-

, PO

4

-3

, SO

4

-2

)

produkty przemiany materii (mocznik, kwas moczowy,

kreatynina, sole amonowe)

substancje od ywcze (glukoza, aminokwasy, lipidy)

gazy (tlen, dwutlenek w gla, azot)

substancje regulacyjne (hormony, enzymy, witaminy)

Surowica: osocze pozbawione fibrynogenu i czynników krzepni cia

Rozmaz krwi

Erytrocyty

(krwinki czerwone)

4 500 000 - 5 000 000 /mm

3

Leukocyty

(krwinki białe)

5 000 - 8 000 /mm

3

Trombocyty

(płytki krwi)

200 000 - 300 000 /mm

3

Limfocyty

25 - 35%

Monocyty

4 - 8%

Neutrofile

55 - 65%

(oboj tnochłonne)

Eozynofile

2 - 4%

(kwasochłonne)

Bazofile

0.5 - 1%

(zasadochłonne)

Elementy morfotyczne krwi

granulocyty

agranulocyty

2

Spo ród wszystkich elementów morfotycznych, tylko erytrocyty

i płytki krwi pełni swoje funkcje w obr bie ło yska naczyniowego -

leukocyty przew drowuj przez ciany naczy do tkanek, które s

terenem ich działania

Erytrocyty

(krwinki czerwone)

•

rednica 7,5 m

• brak j dra

• brak organelli

• hemoglobina

• gruby glikokaliks

retikulocyt (1-2%)

Erytrocyty utrzymuj kształt dzi ki obecno ci

wewn trznego szkieletu błonowego

glikoforyna

ankyryna

aktyna

białko 3 szczytu

białko 4.2

spektryna

białko 4.1

aktyna

adducyna

Białka transportowe błony:

• białko III szczytu – transporter anionowy

• pompa sodowo-potasowa

Cukrowce glikokaliksu erytrocytów

s antygenami układu AB0

galaktoza

glukoza

fukoza

N-acetyloglukozamina

ANTYGEN 0

ANTYGEN B

ANTYGEN A

galaktoza

glukoza

N-acetyloglukozamina

fukoza

N-acetylogalaktozamina galaktoza glukoza

N-acetyloglukozamina

fukoza

GRANULOCYTY

(neutrofile, eozynofile, bazofile)

• zawieraj du

ilo

ziarn azurochłonnych*
i swoistych

• j dro segmentowane,
• nie dziel si

• krótki czas ycia (dni)

AGRANULOCYTY

(limfocyty, monocyty)

• zawieraj niewielk ilo

ziarn azurochłonnych

• j dro niesegmentowane
• mog si dzieli i

ró nicowa ,

• długi czas ycia

(tygodnie – lata)

LEUKOCYTY

*szczególna forma

p cherzyków hydrolazowych

Neutrofile zabijaj i fagocytuj bakterie

ziarnisto ci

pseudopodia

segmenty

j dra

• rednica ok. 12 m

• segmentowane j dro

• ubogie organelle

• ziarnisto ci

Zdolne do:

• ruchu pełzakowatego

• fagocytozy

• zabijania bakterii

• produkcji mediatorów

regulujacych reakcje

immunologiczne

Neutrofile s głównymi komórkami ostrego stanu zapalnego

3

Ziarna azurochłonne

• kwa ne hydrolazy

• mieloperoksydaza

• lizozym

• defenzyny

Ziarna swoiste

• lizozym

• laktoferryna

• kolagenaza

• fosfolipaza

Ziarna gelatynazowe

• gelatynaza

• arginaza

• lizozym

P cherzyki wydzielnicze

• cytokiny

• receptory

• cz steczki adhezyjne

Ziarna neutrofila i ich zawarto

Pod wpływem czynników chemotaktycznych

neutrofile (i inne leukocyty) przechodz przez cian naczynia:

marginacja

→

→

→

→

toczenie

→

→

→

→

adhezja

→

→

→

→

diapedeza

Selektyny

Integryny / Immunoglobuliny

chemoatraktanty

KREW

TKANKA

Fagocytoza:

• głównie bakterii

• szczególnie intensywna

po opłaszczeniu bakterii

przeciwciałami i/lub

składnikami dopełniacza

(mechanizm receptorowy)

Neutrofil

receptor dla dopełniacza

dopełniacz

Bakteria

rejon Fc przeciwciała

receptor dla Fc

Dlaczego neutrofilom tak „smakuj ” bakterie?

Neutrofile (i inne komórki uczestnicz ce w nieswoistych procesach

obronnych) maj tzw. receptory rozpoznaj ce wzorzec (patogenu).

Receptory te rozpoznaj :

• specyficzne substancje obecne w cianach bakterii i grzybów

• bakteryjny DNA

• wirusowe kwasy nukleinowe.

A zatem komórki te mog wst pnie odró nia patogeny

od elementów nieszkodliwych lub własnych struktur organizmu

bakterie

glikogen

fagosom

j dro

ziarnisto ci

Zabijanie i trawienie bakterii

• „wybuch tlenowy”

• fuzja ziarn z fagosomem

• zabicie bakterii

• trawienie bakterii

System zabijania bakterii:

Czynniki tlenozale ne

• mieloperoksydaza - H

2

O

2

- jony

chlorkowe i jodkowe

• rodniki ponadtlenkowe

i hydroksylowe

Czynniki tlenoniezale ne

• lizozym

• laktoferryna

• defenzyny

Defenzyny „dziurawi ” błon komórkow bakterii

Podsumowanie...

4

W trakcie zabijania i trawienia bakterii neutrofile gin .

Je eli proces zapalny jest bardzo intensywny, szcz tki

neutrofili i bakterii tworz wydzielin ropn

Podwy szona liczba neutrofili w krwi obwodowej

najcz ciej wiadczy o tocz cym si procesie zapalnym

wywołanym zaka eniem bakteryjnym

Eozynofile zabijaj larwy paso ytów i współpracuj

z mastocytami w reakcjach alergicznych

• rednica ok. 15 m

• dwusegmentowe j dro

• ubogie organelle

• kwasochłonne ziarna

swoiste, zawieraj ce:

- MBP (główne białko zasadowe)

- ECT (białko kationowe eozynofili)

- EDN (eozynofilow neurotoksyn )

- eozynofilow peroksydaz

- enzymy hydrolityczne

- cytokiny

rdze

ziarna

swoiste

• zabijanie larw paso ytów
• współpraca z mastocytami
• działanie immunoregulacyjne

• słaba zdolno

do fagocytozy

• słabe własno ci bakteriobójcze i guzobójcze

limfocyt

mastocyt

Funkcje eozynofili

Podwy szona liczba eozynofili w krwi obwodowej

jest wska nikiem chorób paso ytniczych i alergicznych

Bazofile s podobne morfologicznie i czynno ciowo

do mastocytów, ale stanowi odr bn populacj komórek

• rednica ok. 10 m

• j dro segmentowe lub nie

• zasadochłonne ziarna

swoiste zawieraj ce:

- histamin

- siarczan chondroityny

- czynnik chemotaktyczny

dla eozynofili

• receptory dla IgE

Limfocyty odpowiadaj za reakcje

immunologiczne

• rednica 8 i 12-15 m („małe” i „du e”)

• du e kuliste j dro

• ubogie organelle

Limfocyty B - odpowied humoralna

Limfocyty T - odpowied komórkowa

Wygl d du ych limfocytów maj równie

kr

ce w krwi komórki macierzyste

5

Monocyty migruj do tkanek, gdzie przekształcaj si

w makrofagi lub komórki prezentuj ce antygen (dendrytyczne)

• rednica 15-20 m

• nerkowate j dro

• dobrze rozwini te

organelle

• ziarna azurochłonne

Płytki krwi inicjuj proces krzepni cia krwi

hialomer

granulomer

mikrotubule

glikogen

• rednica 2-4 m

• brak j dra

• strefa obwodowa (hialomer)

- mikrotubule

- filamenty aktynowe

- otwarty system kanalikowy

- zamkni ty system kanalikowy

• strefa centralna (granulomer)

- organelle i ziarna

- glikogen

• gruby glikokaliks

Płytki krwi s bezj drzastymi fragmentami wi kszych komórek prekursorowych

zamkni ty system kanalikowy

(g sty system tubularny)

mikrotubule

mitochondrium

ziarno alfa

otwarty system

kanalikowy

p cherzyk

hydrolazowy

ziarno delta

(ciałko g ste)

glikogen

błona komórkowa

filamenty

aktynowe

Twory p cherzykowe obecne w granulomerze:

Nazwa

Zawarto

ziarna

czynniki krzepni cia,

tromboplastyna, trombospondyna,

płytkowy czynnik wzrostu

ziarna

ATP, ADP, Ca

2+

, histamina,

(ciałka g ste)

serotonina, pirofosfataza

p cherzyki hydrolazowe

enzymy hydrolityczne

(ziarna )

peroksysomy

enzymy peroksysomowe

Płytki agreguj w miejscu uszkodzenia ciany naczyniowej

i wydzielaj substancje uruchamiaj ce proces krzepni cia krwi

• kontakt z uszkodzonym

miejscem

• przyleganie

• uwalnianie zawarto ci

ziarn

• agregacja

• utworzenie „czopu

płytkowego”

Substancje uwalniane

z płytek oraz inne czynniki

krzepni cia (osoczowe,

tkankowe) doprowadzaj

do wytworzenia skrzepu

Szpik krwiotwórczy -

miejsce hemopoezy

6

Przedziały:

• naczyniowy

• hemopoetyczny

Przedział naczyniowy

Cienko cienne naczynia zatokowe

(odmiana naczy włosowatych):

• ródbłonek

• brak blaszki podstawnej

• komórki przydankowe (perycyty)

Komórki ródbłonkowe

buduj ce cian naczynia

tworz dora nie tzw. pory

migracyjne dla komórek

szpikowych przechodz cych

do krwi

Komórki przydankowe

reguluj ten proces poprzez

„odsłanianie” fragmentów

ciany naczynia

• rusztowanie z tkanki ł cznej

siateczkowatej: włókna srebrochłonne

i komórki zr bowe (fibroblasty,

makrofagi, mezenchymatyczne kom.

macierzyste)

• w jego obr bie grupy dojrzewaj cych

komórek krwi

Przedział

hemopoetyczny

CFU - L

CFU-LT

CFU-LB

Wszystkie komórki

krwi wywodz si

z jednej komórki

macierzystej

Komórki progenitorowe

Komórki o podobnej

morfologii

Komórki ró ni ce si morfologicznie

Rozmaz szpiku

Mielogram:

• linia rozwojowa

erytrocytów: 20%

• linia rozwojowa

granulocytów: 65%

• pozostałe linie:15%

Rozmaz krwi

7

Powstawanie erytrocytów (linia erytropoezy)

proerytroblast

erytroblast

zasadochłonny

erytroblast

polichromatofilny

(wielobarwliwy)

erytroblast

kwasochłonny

retikulocyt

rybosomy

hemoglobina

Powstawanie granulocytów

(linia granulopoezy)

mieloblast

promielocyt

(wytwarzanie ziarn azurochłonnych)

mielocyty

(wytwarzanie

ziarn swoistych)

metamielocyty

(wytwarzanie ziarn

gelatynazowych

w linii neutrofili)

“młody” neutrofil

(forma pałeczkowata)

Powstawanie płytek krwi (linia trombopoezy)

megakarioblast

(

endomitozy)

promegakariocyt

(

endomitozy)

megakariocyt

błony demarkacyjne

Megakariocyt

• do 100 m

• do 64 n

• płatowate j dro

• obszary:

- okołoj drowy (organelle)

- po redni (błony demarkacyjne)

- zewn trzny (mikrofilamenty)

uwalnianie płytek krwi

Niektóre czynniki wpływaj ce na hemopoez

(SCF)

Białaczki:

nowotworowy rozrost prekursorów komórek krwi

(ró nych linii)