ETYKA I SPOŁECZNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

W DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ

ETYKA I SPOŁECZNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

W DZIAŁALNOŚCI

GOSPODARCZEJ

Wojciech Gasparski

Centrum Etyki Biznesu

WSPiZ im. L Koźmińskiego & IFiS PAN

Wojciech Gasparski

Centrum Etyki Biznesu

WSPiZ im. L Koźmińskiego & IFiS PAN

SWOBODA GOSPODARCZA

W ETYCZNYCH RAMACH

• W ustawie o swobodzie gospodarczej (z

dnia 2 lipca 2004 r.) zawarto

dwa ważne

artykuły nadające wolności
gospodarowania właściwe ramy

niczym

passe-partout obrazowi.

• Są to artykuły 17 i 18 traktujące o

uczciwości, dobrych obyczajach oraz
moralności publicznej

.

§17
§18

Ustawa o swobodzie działalności

gospodarczej

gospodarczej z 2 lipca 2004 r.

• Art. 17. Przedsiębiorca wykonuje działalność

gospodarczą na zasadach

uczciwej konkurencji i

poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych
interesów konsumentów

.

• Art. 18. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać

określone przepisami prawa warunki wykonywania
działalności gospodarczej, w szczególności
dotyczące

ochrony przed zagrożeniem życia,

zdrowia ludzkiego i moralności publicznej

, a

także

ochrony środowiska

.

§

§

Nieetyczne = nielegalne!

• Artykuły 17 i 18 ustawy

kładą kres

powtarzanemu

niby mantra przekonaniu, że „co niezakazane, to
dozwolone”.

• Otóż od wejścia w życie ustawy o swobodzie

działalności gospodarczej uchwalonej

nieuczciwa

konkurencja oraz poszanowanie dobrych
obyczajów i interesów konsumenta

jest

nie tylko –

jak zawsze było

nieetyczne

, ale także

nielegalne

.

• Nielegalne

jest także

prowadzenie działalności

gospodarczej

w sposób zagrażający moralności

publicznej

. Koniec z mantrą.

ETYKA I SPOŁECZNA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ FIRMY

WARUNKIEM WYSOKIEJ JAKOŚCI

WYROBÓW I USŁUG

•

Jakość

jest stopniem w jakim producent

wyrobów i/albo usług wykonuje to, co
zamierzył oraz spełnia wymagania określone
dokumentacją stanowiącą podstawę
wytwarzania wyrobów i usług.

• Jakość to

stopień doskonałości

, na

podstawie którego wyroby i/albo usługi
mogą być rangowane na podstawie
wybranych własności lub cech
charakterystycznych.

Jakość

→

Reputacja

• Rangowania produktów (wyrobów i/albo

usług) dokonują klienci końcowi czyli

konsumenci

oceniając jakość w kategoriach

wyglądu, osiągów, dostępności, giętkości,
niezawodności oraz tego, jak są obsługiwani
(sprzedaż, informacja, reklamacje).

• Od jakości produktu (wyrobu i/albo usługi)

oraz obsługi zależy

reputacja organizacji

.

• Jakość produktu i obsługi jest pochodną

jakości zorganizowania

firmy.

Zorganizowanie

→

Jakość

Kultura, wartości, etyka

• Jakość zorganizowania

zależy od

chemizmu społeczności

tworzącej

organizację oraz od

zorkiestrowania

działań

-

podejmowanych decyzji

- członków

organizacji.

• Chemizm organizacji zależy od

kultury

organizacyjnej

, ta zaś od

wartości

, na

jakich ufundowana jest

etyka

organizacji.

Złe zachowania - dlaczego?

• Złe zachowanie ludzi w organizacjach

spowodowane jest nie tym, że ludzie są
mniej etyczni niż inni, ale tym, że

zbyt

mało uwagi poświęca się kwestii

moralnego rozwoju organizacji

, w których

pracownicy mogliby działać etycznie.

• Przypadki złego zachowania są pochodną

faktu, że

nieetyczne zachowania mają

charakter systemowy

.

Dobra firma i jej znaczenie

• Etyczni ludzie mogą zejść na manowce

pracując w złych firmach, natomiast

w

firmach dobrych ludzie

nawet o wątpliwej

reputacji

mogą stać się lepszymi

, albo

przynajmniej być pod kontrolą.

• Dobre firmy to firmy

społecznie

odpowiedzialne.

• „Firma” to po włosku „nazwisko” (np.

Wedel, Grycan, Eris, Kandulski itp.)

Odpowiedzialny biznes

to taki

biznes, który:

•

realizuje cel firmy

(powiększanie wartości firmy

dostarczanie produktów i usług odpowiedniej jakości),

• czyni to

w długim horyzoncie czasowym

(harmonijna

trwałość)

• co jest zapewniane przez

należyte kształtowanie relacji z

głównymi interesariuszami firmy

(właściciele,

pracownicy, menedżerowie, klienci, konsumenci,
dostawcy, społeczność lokalna, środowisko naturalne itd.)

• w toku

postępowania zgodnego z prawem i społecznie

przyjętymi normami etycznymi

(przez wszystkich

interesariuszy)

Firma i jej interesariusze

Firma

Pracownicy

Właściciele

Współpracownicy

Konsumenci

Klienci

Dostawcy

Odbiorcy

Organa władzy

Mieszkańcy gminy/regionu

Menedżerowie

Organizacje

społeczne

wewnętrzni

zewnętrzni

Co robić?

• Bycie firmą odpowiedzialną wymaga

wprowadzenia:

– infrastruktury etycznej

na wszystkich

poziomach funkcjonowania firmy

– przede wszystkim

programów etycznych

– wraz z

kodeksami etycznymi

.

Co to jest program etyczny?

• Program etyczny jest to całościowe

przedsięwzięcie skierowane są na
uczynieniu z etyki biznesu najwyższego
standardu organizacji o randze strategicznej,
a nie redukowanie jej do PR-owskiego
dodatku

Program etyczny

Elementy programu etycznego

• identyfikacja

wartości

, tj. tego, co cenione jest w

firmie bardziej niż wszystko inne

• ustalenie

misji firmy

, tj. tego po co firma istnieje i

działa

• opracowanie

kodeksu etycznego

, tj. zbioru norm i

standardów firmy

• opracowanie

programu kształcenia etycznego

(rozmowy, rady, konsultacje)

• promowanie zachowania etycznego

(wyróżnienia,

sankcje za zachowania nieetyczne)

• stałe

monitorowanie przestrzegania norm

etycznych i standardów zawodowych,

• okresowe

przeprowadzanie audytu etycznego

Szefie, wszystko zależy od

Ciebie!

• Zaangażowanie

się zespołu pracowników

firmy w kwestie etyki i kultury nie

powinno

mieć charakteru przypadkowego, lecz

być

autentyczne

.

• Istotna jest

wola i zaangażowanie

kierownictwa

w tworzenie systemu etyki

firmy.

Wpływ przestrzegania norm

etycznych przez menedżera na

powodzenie firmy

przyczynia siê

do powodzenia

firmy

88%

nie przyczynia

siê do

powodzenia

firmy

4%

nie ma

znaczenia dla

firmy

5%

trudno

powiedzieæ

3%

Jednym z najważniejszych elementów

programu etycznego jest

kodeks etyczny

,

ponieważ dobrze zaprojektowany kodeks:

• zmniejsza przypadki

łapownictwa, korupcji,
defraudacji i innych
złych praktyk

• zmniejsza liczbę

sytuacji, w których
występuje konflikt
interesów

• zwiększa zaufanie

klientów i partnerów

• zwiększa

wiarygodność
personelu

• zwiększa lojalność

pracowników i
reputację firmy

Jak to robić? – Skorzystaj z

pakietu narzędziowego

Efektywność kodeksów

• Jest tym większa, im

bardziej systematycz-
nie prowadzone są
szkolenia/ rozmowy z
zakresu etyki

trudno

powiedzieæ

2%

nie

68%

tak, rzadziej

ni¿ raz na

rok
7%

tak, raz na

rok

12%

tak, kilka

razy w roku

11%

Częstotliwość szkoleń w
polskich firmach

Wspólne dobro

• Tworzenie strategii

społecznej odpowiedzialności

oraz etycznej infrastruktury

nie powinno być

sprawą samych firm

oraz nielicznych osób i

instytucji.

• Wymaga to

zaangażowania wszystkich

interesariuszy

i to w sposób związany z

koniecznością rezygnacji przez nich z
manifestowania postaw roszczeniowych oraz
zdawania sobie sprawy z nieodzowności
współdziałania

na rzecz

wspólnego dobra

.

Trzy „E”

• Społeczna odpowiedzialność biznesu, polega

nie na zastępowaniu celu wewnętrznego
działalności gospodarczej - mierzonego

efektywnością

i

ekonomicznością

(“dwa E”) -

celami zewnętrznymi.

• Chodzi o harmonizację celów oraz o

autentyczne uwzględnianie

etyczności

(“trzecie

E”), zdającej sprawę ze stopnia

społecznego

przyzwolenia

na takie formy prowadzenia

działalności gospodarczej jakie nieobrażają
moralności.

Trzy „E”

o

Działanie

Ef

Ek

Et

ek

d

et

d

ef

d

Efektywność * Ekonomiczność * Etyczność

Strategia odpowiedzialności

• Przygotowanie

spójnej

strategii

odpowiedzialności

dla przedsiębiorstw

obecnych na rynku

wymaga:

–

zaangażowania się w otwarty i

konstruktywny dialog

ze wszystkimi

interesariuszami

– aktywnej polityki państwa /samorządu

w

tym obszarze.

Rola MSP

•

Rola

biznesu w życiu społecznym, w

szczególności

małych i średnich

przedsiębiorstw

,

jest znacząca

zarówno w

skali lokalnej, jak i globalnej.

%%%%%%%%%%%%

Firma dobrym obywatelem

• Wzrostowi znaczenia towarzyszyć powinna

rosnąca odpowiedzialność

organizacji

uprawiających działalność gospodarczą

– nie tylko za jakość spełniania roli

realizatorów celów firm i korporacji

,

– ale także za jakość spełniania roli członków

społeczeństwa

- co opatrywane jest nazwą

obywatelstwa korporacyjnego

- jakimi są te

firmy te i korporacje.

Konkluzja

• Zharmonizowane i jakościowo dobre

spełnianie obu ról

jest w ostatecznym

rachunku korzystne zarówno dla firm, jak i
społeczeństwa.

• Jest to

bowiem

nie koszt, lecz

długoterminowa inwestycja.