plik

TOWARZYSTWO BIBLIOTEKI S

ŁUCHACZÓW

PRAWA UJ

ul. Bracka 12 /302, 31-005

Krak

ów

Zajęcia TBSP z Logiki dla Prawników 2013

Agnieszka Guzik, Filip Leszczyński

Prosimy jak zwykle, aby tego pliku nie umieszczać w jakiejkolwiek „plikowi” lub na forum;
poza tym możecie z niego korzystać dowoli – przesyłać znajomym itd.

BONUS 2

Zacznijmy  od  tego,  że  zadania  z  kategorii  syntaktycznych  polegają  wyłącznie  na
podpisaniu odpowiedniego symbolu kategorii syntaktycznej pod wyrazem.

Reguła  jest  taka:  1  wyraz  =  1  symbol  (prosty  lub  ułamkowy);  od  tej  reguły  są  dwa
wyjątki:

Zwrot „nieprawda, że” traktujemy jako jeden wyraz i ma ona zapis z/z (podobnie prze
zwrocie „szkoda, że” i podobnych: „xxxxxx, że”

Gdyby  pojawiły  się  czasowniki  zwrotne  (chyba  tak  się  nazywają),  tzn.  takie  z  „się”
(„ubiera  się”,  „zastanawia  się”  itp.),  to  też  tego  typu  zwroty  traktujemy  jako  jeden
wyraz: zazwyczaj mają one zapis z/n

Uwaga wstępna: nie umiem pisać ułamków w Wordzie, zresztą utrudniłoby to czytanie
poniższego ALGORYTMU, więc pisze je z ukośnikami: z/nn, z/nn/z/nn itd. Nie sadzę,
abyście Państwo mieli kłopoty z ich właściwym odczytaniem, ale na egzaminie piszcie
te ułamki w pionie!

A TERAZ ALGORYTM ROZWIĄZYWANIA ZADAŃ

1. Najpierw ustalamy, z jaką konstrukcją składniową mamy do czynienia – w
zasadzie możliwe są 4 typy, występujące w zadaniach egzaminacyjnych :



Po pierwsze – zdanie proste, na przykład:

Bardzo znudzony Zenon nieuważnie słucha przemówienia znanego polityka.

W takim przypadku nic więcej nie robimy (na razie).



Po drugie – zdanie proste, ale poprzedzone słowem lub słowami, będącymi

funktorami zdaniotwórczymi od 1 zdania (z/z), na przykład:

Zaiste,

bystry Jan jest bardzo pojętny.

z/z

Nieprawda, że

pracowita Ania dobrze zdała egzamin przedterminowy.

z/z

W takim przypadku podpisujemy z/z pod odpowiednimi słowami, co wyżej
zaznaczyłem.

TOWARZYSTWO BIBLIOTEKI S

ŁUCHACZÓW

PRAWA UJ

ul. Bracka 12 /302, 31-005

Krak

ów

Zajęcia TBSP z Logiki dla Prawników 2013

Agnieszka Guzik, Filip Leszczyński



Po trzecie – dwa zdania proste, połączone spójnikiem, spełniającym funkcję

funktora zdaniotwórczego od 2 zdań (z/zz), na przykład:

Padł strzał myśliwego,

ale

dzielny łoś cudem uniknął niechybnej śmierci.

z/zz

W takim przypadku podpisujemy z/zz pod spójnikiem łączącym zdania proste, co
wyżej zaznaczyłem.



Po czwarte – dwa zdania proste, poprzedzone słowem lub słowami, będącymi

funktorami zdaniotwórczymi od 1 zdania (z/z), oraz połączone spójnikiem,
spełniającym funkcję funktora zdaniotwórczego od 2 zdań (z/zz), na przykład:

Nieprawda, że

Jan jest wesoły,

ale

sympatyczna Zosia bardzo go lubi.

z/z

z/zz

W takim przypadku podpisujemy z/z pod odpowiednimi słowami, znajdującymi się na
początku zdania, a także podpisujemy z/zz pod spójnikiem łączącym zdania proste, co
wyżej zaznaczyłem.

2. W  ten sposób, co łatwo zauważyć na powyższych przykładach, pozostaje  nam
już tylko poprawna interpretacja zdań prostych, co jest niezwykle łatwe.

Trzeba  tylko  wziąć  pod  uwagę,  że  w  języku  polskim  zdania  proste  najczęściej
mają bazową strukturę (mówiąc precyzyjniej: bazowe reguły konstrukcyjne) :

n z/nn   n –   na przykład: Jan   lubi   Zosię.

n z/nn n

albo (rzadziej):

n z/n – na przykład: Leon śpi.

n z/n

Dalsze rozwiązywanie rozpoczynamy więc od tego, że identyfikujemy, z którą z tych
struktur  mamy  do  czynienia  i  podpisujemy  odpowiednie  symbole  pod  trzema  lub
dwoma słowami. Są to oczywiście te słowa, które muszą wystąpić w zdaniu, aby było
ono  poprawne  gramatycznie.  Pozostałe  słowa  –  na  razie  –  pozostawiamy  bez
interpretacji.  Wszystko  wyjaśnią  rozwiązania  powyższych  przykładów  –  proszę  je
uważnie prześledzić:

Bardzo znudzony

Zenon

nieuważnie

słucha

przemówienia

znanego polityka.

n z/nn n

Zaiste,

bystry

Jan jest

bardzo

pojętny.

TOWARZYSTWO BIBLIOTEKI S

ŁUCHACZÓW

PRAWA UJ

ul. Bracka 12 /302, 31-005

Krak

ów

Zajęcia TBSP z Logiki dla Prawników 2013

Agnieszka Guzik, Filip Leszczyński

z/z n z/nn n

Nieprawda, że

pracowita

Ania

dobrze

zdała

egzamin

przedterminowy.

z/z n z/nn n

Padł strzał

myśliwego,

ale

dzielny

łoś

cudem

uniknął

niechybnej

śmierci.

z/n

z/zz n z/nn n

Nieprawda, że

Jan jest wesoły,

ale

sympatyczna

Zosia

bardzo

lubi.

z/z

z/nn

z/zz n n z/nn

3. Pozostaje dokończenie rozwiązania, czyli interpretacja pozostałych słów. Jest
ona również bajecznie prosta – wystarczy ustalić, do którego z opisanych już słów
dane słowo się odnosi i swoiście „pomnożyć” w pionie jego symbol (wskaźnik
kategorii syntaktycznej).

Objaśnię to na pierwszym przykładzie, pozostałe rozwiązujemy analogicznie.

Bardzo znudzony

Zenon

nieuważnie

słucha

przemówienia

znanego polityka.

n z/nn n

Słowa  „bardzo  znudzony”  odnoszą  się  do  słowa  „Zenon”.  Najpierw  interpretujemy
słowo,  które  jest  „bliższe”  słowu  „Zenon”  –  oczywiście  jest  to  słowo  „znudzony”,
gdyż  wyrażenie  (dokładniej:  nazwa  złożona)  „znudzony  Zenon”  jest  syntaktycznie
poprawne,  ale  wyrażenie  „bardzo  Zenon”  jest  nonsensowne.  Interpretujemy  więc
słowo „znudzony” podpisując pod nim – w pionie – wskaźnik będący dwukrotnością
wskaźnika słowa „Zenon”:

Bardzo znudzony

Zenon

n/n n

Pozostaje zinterpretować słowo „bardzo”. Niewątpliwie odnosi się ono do słowa
„znudzony”, które ma wskaźnik n/n. Zatem wskaźnik słowa „bardzo” musi być
dwukrotnością tego wskaźnika, czyli ułamkiem n/n/n/n. Zapisujemy zatem:

Bardzo znudzony

Zenon

n/n/n/n

n/n n

Teraz słowo „nieuważnie” – odnosi się ono do słowa „słucha”, więc podwajamy (w
pionie) ułamek znajdujący się pod słowem „słucha”. Otrzymujemy zapis:

nieuważnie

słucha

z/nn/z/nn z/nn

I wreszcie trzy ostatnie słowa w analizowanym zdaniu: „przemówienia”, „znanego”,
„polityka”. Interpretacja przebiega następująco: trzeba ustalić, które z tych dwóch

TOWARZYSTWO BIBLIOTEKI S

ŁUCHACZÓW

PRAWA UJ

ul. Bracka 12 /302, 31-005

Krak

ów

Zajęcia TBSP z Logiki dla Prawników 2013

Agnieszka Guzik, Filip Leszczyński

ostatnich  słów  jest  „bliższe”  słowu  „przemówienia”.  Zauważamy,  że  zwrot
„przemówienia polityka” jest sensowny, ale zwrot „przemówienia znanego” już takim
nie  jest.  Tak  więc,  „bliższe”  słowu  „przemówienia”  jest  słowo  „polityka”  (Czyje
przemówienie? – polityka), a słowo „znanego” dotyczy już słowa „polityka” (Jakiego
polityka? – znanego).

Zatem  pod  słowem  „polityka”  piszemy  dwukrotność  symbolu  znajdującego  się  pod
słowem  „przemówienia”,  a  potem  pod  słowem  „znanego”  piszemy  podwojony
ułamek, znajdujący się pod słowem „polityka”:

przemówienia

znanego polityka

n n/n/n/n

n/n

Pełne rozwiązanie pierwszego zadania wygląda zatem następująco:

Bardzo znudzony

Zenon

nieuważnie

słucha

przemówienia

znanego polityka.

n/n/n/n

n/n n z/nn/z/nn z/nn n n/n/n/n

n/n

Analogicznie rozwiązujemy pozostałe zadania:

Zaiste,

bystry

Jan jest

bardzo

pojętny.

z/z n/n n z/nn n/n n

Jan jaki? – „bystry” ; Pojętny jak? – „bardzo”

Nieprawda, że

pracowita

Ania

dobrze

zdała

egzamin

przedterminowy.

z/z n/n n z/nn/z/nn z/nn n n/n

Ania jaka? – „pracowita” ; Zdała jak? – „dobrze” ; Egzamin jaki? – „przedterminowy”

Padł strzał

myśliwego,

ale

dzielny

łoś

cudem

uniknął

niechybnej

śmierci.

z/n

n/n

z/zz n/n n z/nn/z/nn z/nn n/n n

Strzał czyj? – „myśliwego” ; Łoś jaki? – „dzielny” ; Uniknął w jaki sposób? –
„cudem” ; Śmierci jakiej? – „niechybnej”
Nieprawda, że

Jan jest wesoły,

ale

sympatyczna

Zosia

bardzo

lubi.

z/z

z/nn

z/zz n/n n z/nn/z/nn n z/nn

Zosia jaka? – „sympatyczna” ; Lubi jak? – „bardzo”

Mam nadzieję, że wszystko jasne i z kategoriami syntaktycznymi poradzicie sobie
Państwo bez trudu. Gdyby były jakieś pytania, to proszę nie zadawać ich drogą e-
mailową, lecz na najbliższych, albo późniejszych ćwiczeniach.

Na koniec kilka zadań do samodzielnego rozwiązania: (odpowiedzi podam za 2
tygodnie). Uwaga – zadanie 3 jest trudniejsze niż typowe zadanie egzaminacyjne.