INTERPRETACJA I NADINTERPRETACJA. ECO

1. Interpretacja skooczona i nieskooczona.
a) Interpretacja to ustalenie znaczenia Słowa Bożego ( na początku) hermeneutyka biblijna

Schleiermachera.

b) Koncepcja dzieła literackiego jako przedmiotu estetycznego – samowystarczakbego,

autotelicznego, z samoistnym znaczeniem. odrzucenie błędu intencjonalności!

POSTSTRUKTURALIZM : za punk wyjścia przyjmuje de Saussure’owski pogląd o arbitralności signifiant.
Derrida: niestabilnośd wszelkiego znaczenia w tekście literackim.

INTENTIO OPERIS :

Intencja dzieła jako źródło znaczenia. Intencja autora poprzedza tekst, ale nie może służyd jako baza
do interpretacji, bo może byd myląca.

Culler: broni nadinterpretacji. Tekst nie może przesądzad o zakresie pytao jakie mu stawiamy. W
dekonstrukcjonizmie znaczenie jest zalezne od kontekstu. Nie uznaje on intentio operis. Interpretacja
ciekawa tylko, gdy jest skrajna.

INTERPRETACJA I HISTORIA.

„Opera aperta”  aktywna rola interpretatora w odczytywaniu tekstów posiada wartośd estetyczną.
Dialektyczny stosunek między prawami tekstów i *prawami ich interpretatorów.

Idea nieograniczonej semiozy.

* Interpretacja potencjalnie tu nie ma kooca, nie musi mied happy endu+.

Interpretowad to wyjaśnid czemu słowa mogą zdziaład pewne rzeczy ( a inne np. nie) przez sposób
w jaki są interpretowane. Interpretacja może byd zła. Nie rządzi się publicznymi kryteriami.

Oprócz INTENCJI AUTORA i INTENCJI INTERPRETATORA jest jeszcze INTENCJA TEKSTU. Eco mówi o
korzeniach współczesnej debaty n.t. znaczenia tekstu.

Racjonalizm klasyczny : barbarzyocy to ci, co nie umieją poprawnie mówid. Potem na odwrót  ten
bełkot staje się świętym językiem.

Interpretacja jest nieokreślona. Znaczenie wciąż się wymyka.

II w.  Corpus Hermeticum.

II w.  Nous : władza , która poznaje za pomocą mistycznej intuicji, nieracjonalnej iluminacji I
niedyskursywnej wizji.

„Post hoc, ergo ante hoc”



Model hermeneutyczny  irracjonalizm hermeneutyczny = Goethe  Jung itd.



II w.  gnoza [ prawdziwe poznanie bytu]  świat jako wygnanie, człowiek to ofiara swego

ciała –jest ono grobem I więzieniem. Gnostyk to iskra boskości na tymczasowym wygnaniu w
wyniku kosmicznej intrygi. To religia panów. Sławienie zła.



STAROŻYTNY HERMETYZM : Tekst jako niezdeterminowany wszechświat, w którym

interpretator może odnaleźd nieskooczoną liczbę wzajemnych odniesieo. W języku: odbija się
niedooskonałośd myślenia.

2. Nadinterpretowanie tekstów.

Jakie jest kryterium nadinterpretacji? Są reguły, by stwierdzid, że interpretacja jest zła, ale nie
ma by stwierdzid, że „najlepsza”.



Teoria poczwórnego znaczenia Pisma św. + reguły tych znaczeo.



Symbolika pelikana, róży, krzyża



IZOTOPIA : zespół różnych kategorii semantycznych, które umożliwiają jednolite odczytanie

fabuły.



SPÓR O INTERPRETACJĘ: 1. Co autor miał na myśli? Czy : 2. Co tekst mówi niezależnie od

intencji autora?



TEKST : wytwarza modelowego czytelnika (lecz może wystosowad nieskooczoną ilośd

domysłów). Tekst jest budowany przez interpretację ( która sama siebie potwierdza  KOŁO
HERMENEUTYCZNE.



Teoria czterokrotnego znaczenia Pisma św. – o znaczeniu przesądzającym ścisłe reguły.  ten

stosunek do tekstów świętych i na tematy świecie – Wergiliusz , Rabelais, Szekspir, Joyce,
Dante.



Dante – pozaliteralnośd tekstu : Czciciele Całunu ( chodzi o ukrytą warstwę w tekstach

Dantego – symbole różokrzyżowców i masonów). Hipotezy Rosettiego ( który, by dowieśd
doskonałości tekstu C postuluje, że jest tekst archetypiczny A – ale gdy nie można go znaleźd
przyjmuje się, że był on równoważny z C. Wtedy tekst C miał wpływ na tekst B [efekt post hoc
// ergo ante hoc].



Interpretacja jest prawomocna , gdy ma potwierdzenie w innym fragmencie.



Eco : dialektyka : czytelnika i tekstu.

3. Pomiedzy autorem i tekstem.

Akt lektury : interakcja miedzy kompetencja czytelnika a kompetencja w tekscie ( przyklad slowa
„gay”).

Sytuacja, gdy autor tekstu zyje ( jego reakcja na cudze interpretacje tekstu).

Jakis czytelnik „zagiął” Eco mówiąc mu o pośpiechu u Wilhelma („Imię róży”) i brakiem pośpiechu u
mnicha Bernarda – Eco nie umiał odpowiedzied. Eco czerpie źródło z innych autorów i przyznaje się

do tego.Rozumienie procesu twórczego polega na rozumieniu przypadkowości i nieświadomości
twórcy. ( historia o latynosce Amparo i historia starodruku Arystotelesa w zbiorach Eco).

4. Kariera pragmatysyty. ( tekst by R. Rorty)

Rorty uważa „Wahadło Focaulta” za drwinę ze strukturalizmu.



Eco : Intentio lectoris  różnica m. interpretowaniem a użyciem tekstu. ( na to nie godzą się

pragmatyści.



Pragmatyzm : nastawienie na używanie tekstów.



Eco : znaczenie ( wejście w tekst) i oznaczanie ( odnoszenie tekstu do czegoś innego). Wg

pragmatystów nie istnieje wewnętrzna, nierelacyjna własnośd. Wg Eco tekst jest budowany
przez interpretację ( w postaci koła). Przedefiniował tu koło hermeneutyczne * tekst
wytwarzany w czasie interpretacji].



Rorty: brak rozróżnienia na spójnośd wewnętrzną i zewnętrzną tekstu.



Dilthey: Podział na przedmioty intencjonalne i przedmioty naturalne.



De Man: filozofia jako podstawa do literackiej interpretacji, a tym samym do dotarcia do

sedna tekstu. Rorty nie ufa strukturalizmowi, ani poststrukturalizmowi. Brak mu też wiary w
to, że uda mu się osiągnąd metody czytania czy jej „etyki”.

Culler: krytyk powinien byd w działaniu interpretacyjnym nieprzejednany. Skrajnośd interpretacji
może wyjśd na plus, bo wzbudzi większe zainteresowanie. Wg niego Eco uważa, że nadinterpretacja
jest ciekawsza. Nadinterpretacja może byc niedointerpretacją  interpretacja paranoidalna. 
zrozumienie w  nadrozumienie

Rozumienie = czytelnik modelowy
Nadrozumienie = zastanowienie n. Głębszą warstwą. Może byd produktywne. O czym dzieło
zapomina?



Rorty: nie ma różnicy m. Uzyciem tekstu do własnych celów, a jego interpretowaniem ( i to i

to jest „użyciem tekstu”). Nie trzeba rozkminiad nad tym jak działa tekst.



Często mylenie interpretacji z analizą dzieła



S. Fish: nie ma „natury” znaczenia lub lektury.



Wg Rorty’ego nie powinniśmy starad się zrozumied tekstu

DEKONSTRUKCJA:

- znaczenie związane z kontekstem ( lecz kontekst nie jest ograniczony

* Culler: nadinterpretacja to płodne działanie, źródło wiedzy o literaturze i języku.
Christine Brooke – Rose : „Historia palimpsestowa”  to historia alternatywna. Tym pojęciem
zastępuje termin „realizm magiczny”. To:

1. realistyczna powieśd historyczna
2. Zmyślona fabuła w określonej epoce historycznej + magia
3. Zmyślona fabuła bez magii, ale z magicznym efektem (Eco)
4. Błazeostwo z epoki historycznej.

Realizm powieściowy to swego rodzaju socjologia.

- więź powieści z historią
- powieśd ma poszerzad horyzonty intelektualne
- umieszczenie powieści palimpsestowej w połowie drogi m. Świętą księgą, a powieścią realistyczną.

==============================ECO : „REPLIKA”-=====================================
Polemika (sarkastyczna) z Rorty’m. Denerwuje go rozróżnienie na artyzm   naukowośd pisania.
Powieśd może mied wiele możliwych konkluzji.
* teksty twórcze: konkluzja w zawieszeniu
Wg Eco zawsze czytamy emocjonalnie. Trudno powiedzied czy dana interpretacja jest dobra, czy nie,
ale : wg Eco nie wszystko jest dozwolone.
Jak działa tekst? Trzeba ustalid, które z jego aspektów są istotne dla spójnej jego interpretacji, a które
nie dają możliwości spójnego odczytania.

Są STOPNIE DOPUSZCZALNOŚCI INTERPRETACJI.