1

METODYKA ZAJĘĆ WYCHOWAWCZYCH W EDUKACJI ZINTEGROWANEJ

I.

ORGANIZACJA

:

a)

Kolokwium zaliczeniowe 13.12.14

godz. 8:00 (zaliczenie pisemne: 3 pytania otwarte lub test)

b) Dr Michał Klichowski

- dyżur: 22.11. godz. 14:00-15:00 / 14.12. godz. 11:15 – 12:15
- pokój 408

c) Literatura:

- M. Nowak „Teorie i koncepcje wychowania”; 2008, Roz.9
- M. Dudzikowa „Wychowanie: pojęcie – procesy – konteksty”; 2007 tom 3
- M. Klichowski „Cybernizacja…”; 2014 w całości
- M. Klichowski „Między linearnością a klikaniem…”; 2012 cz.1

II.

PROBLEMATYKA WYKŁADÓW

:

1. Neurobiologiczne konteksty wychowania
2. Psychologiczne konteksty wychowania
3. Socjologiczne konteksty wychowania

1)

NEUROLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA:

1.

Neurobiologia

: a) badanie nad mózgiem

b) funkcjonowanie mózgu

c) przebieg procesów uczenia się

d) mechanizmy nerwowe ucznia

e) relacja między funkcjonowaniem układu nerwowego a naszym

poznawczym, psychicznym funkcjonowaniem

2. Aby nastąpiło wychowanie uczeń musi mieć zdolność uczenia się.

3.

Kształtowanie się myśli neurobiologicznej

:

a)

Papirus chirurgiczny Edwina Smith’a

:



Ok. 3000 – 2500 lat przed naszą erą



Edwin Smith  przywiózł go do Europy



Opis głownie żołnierzy rannych w walce



W tym okresie zrozumieli, że mózg ma wpływ na inne narządy (zaczęli wiązać uszkodzenia
mózgu z uszkodzeniami innych części ciała)

b)

Czaszki ze śladami kraniotomii lub trepanacji

pochodzące nawet z 3000r. p.n.e. (cywilizacja

peruwiańska):



Czaszki noszą ślady wielokrotnych operacji (co oznaczało, że pacjent taką operację przeżył i
po jakimś czasie ponownie go operowano)

c)

Traktat Hipokratesa pt. „O Świętej Chorobie”



Wszystko co czujemy, wszystko co myślimy znajduje się w głowie

d)

Doktryna Komorowa

(średniowiecze):



Nazwa  w mózgu człowieka są komory



Psychika jest gazem



Około IV-V wieku n.e. Nemezjusz oraz św. Augustyn wypracowali, wywodząc od koncepcji
czynności psychicznych Arystotelesa i koncepcji gazu psychicznego Galena, tzw. "doktrynę
komorową", wg której komory mózgu pompują pneumę duchową i są siedliskami różnych
cech, takich jak fantazja, wyobraźnia, ocenianie, myślenie, czy pamięć.

2

e)

Frenologia

(oświecenie):



1 usystematyzowana nauka o funkcjonowaniu mózgu człowieka



Mózg został podzielony na różne obszary odpowiedzialne za różne funkcje psychologiczne
człowieka



Hipoteza mówiącej czaszki

f)

Paul Broc

:



Rozpoczął badania logopedyczne



Kontekst mowy w kontekście neurologii



Neurologiczne podłoże mowy



„mówimy lewą półkulą”



Układ funkcjonalny przekształca się w okresie uczenia się

g)

Carl Wernicke

:



Funkcje językowe reprezentowane przez konkretny język: mowa i pismo

h)

Aleksander Łuria

:



Układ funkcjonalny  przez uczenie się następuje automatyzacji (przykład z nauką jazdy)

i)

Metody neuroobrazowania mózgu – funkcjonalnego rezonansu magnetycznego

(fMRi)

4.

Neoroatonomia i neurolokalizacja uczenia się



Mózg z móżdżkiem



Neuron – komórka nerwowa



Wyróżniamy 2 rodzaje wyrostków:



Neuryt (akson)



Dendryt



Pień mózgu ( odpowiada za podstawowe funkcje życiowe np. oddychanie)



Kresomózgowie

a)

Engram

(ślad pamięciowy)

Pamięć natychmiastowa

1 filtr percepcji

Pamięć robocza

Engram pamięci krótkotrwałej

2 filtr percepcji

konsolidacja (proces przepisywania obwodu

Engram pamięci długotrwałej

elektrycznego na białka)

Engram pamięci deklaratywnej

Engram pamięci proceduralnej

(np. zastanawiamy się jak uruchomić pralkę)

(np. uruchamiamy pralkę)

Engram pamięci epizodycznej

Engram pamięci semantycznej

(konkretne wydarzenie)

(relacja między wydarzeniami)

3

b) Przypomnienie

Pamięć robocza


Przypomnienie informacji


Pamięć deklaratywna


Zapamiętanie informacji

2)

PSYCHOLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA



Arystotelesowska epigeneza

- polega na postępującym różnicowaniu się komórek. Przede nim wierzono, że

psychika rozwija się równo z organizmem. Stwierdził, że tak nie jest bo pewne funkcje mogą zanikać a inne
pojawiać się.



Predeterministyczna interpretacja (kreod)

– każda osoba rozwija się po ścieżce rozwojowej (kreod);

zdeterminowana genetycznie; wychowawca towarzyszy, zabezpiecza wychowanka na tej ścieżce



Probabilistyczna interpretacja – stymulacja

– wychowanek nie ma 1 ścieżki rozwoju, ale genetycznie

zdeterminowane zdolności a wychowawca kreuje możliwości (najczęściej występuje w edukacji)



Dynamiczny interakcjonizm

– w koncepcji probabilistycznej wychowawca zmienia wychowanka a w tej

koncepcji wychowanek również zmienia nauczyciel



Preformizm

– nie ma żadnego związku między środowiskiem a rozwojem

1.

EDUKACJA DZIECKA

:

a)

Konstruktywizm psychologiczny

(wychowawca bierze pod uwagę z czym wychowanek „przychodzi”)



Jean Piget

– aspekt epistemologiczny – wiedza człowieka jest wynikiem interakcji społecznych



Jerome Bruner

– społeczna konstrukcja; przez „ramki” patrzymy na świat – wynik naszych

doświadczeń społecznych



Lew S. Wygotski

– stymulacja dziecka przez nauczyciela; sfery rozwoju dziecka:

Przypomnienie

4



Aktualny rozwój (to co dziecko potrafi samodzielnie zrobić)



Najbliższy rozwój (to co jest w stanie zrobić z nauczycielem)

Najpierw diagnozujemy a potem stymulujemy

NAUCZYCIEL

SAR

mapa obszaru gotowości dziecka

SNR

stymulacja

b)

Behawioryzm

(koncepcja maksymalizuje rolę wychowawcy; wychowanka traktuje jak białą kartkę)



Pavlov - Prawo kojarzenia (badania nad psami – ślinienie) i warunkowania klasyczne



Prawo efektu – prawo uczenia się przypadkowego (doświadczenie na kotach – otwierania
pudełka)



Skinner - Warunkowanie sprawcze (instrumentalne) – doświadczenie na szczura
 Wzmocnienie pozytywne
 Wzmocnienie negatywne
 Kara



Bandura - Modelowanie (teoria społecznego uczenia); nauczyciele są modelami (ich osobowość,
postawa, gestykulacja – to są najsilniejsze kanały wychowawcze (Lalka Bobo)



Uczenie się samorzutne – rozwijanie zainteresowań; jest to forma samowychowania

DYSKURSY ZAINTERESOWAŃ DYNAMIKI

Dyskursy zainteresowań dynamiki

Dyskursy zainteresowań dynamiki

wpisujące się w paradygmat

wpisujące się w paradygmat

dyskursu modernistycznego

dyskursu postmodernistycznego

rozwój zainteresowań

rozwój zainteresowań

zdeterminowany biologicznie

zdeterminowany środowiskowo

uniwersalny profil dynamiki zainteresowań

wielość profili dynamiki zainteresowań



w przedszkolu nauczyciel powinien dawać jak najwięcej możliwości na wypróbowanie nowych rzeczy i rozwój

zainteresowań



na etapie szkoły nauczyciel powinien diagnozować i stymulować zainteresowania uczniów

3)

SOCJOLOGICZNE KONTEKSTY WYCHOWANIA

1. Socjologiczna interpretacja uczenia się



Badanie zbiorowości ludzkich i mechanizmy je konstytuujące



Socjalizacja: teoria równowagi społecznej i teoria konfliktu społecznego (dlaczego tak się dzieje, że
niektórzy nie odnoszą sukcesu chociaż powinni)

2. Uczenie się jako proces, dla którego układem odniesienia jest środowisko społeczne

5

3.

Społeczny konstruktywizm

:



Peter Berger & Thomas Luckmann „Social Construction of Reality”
a)

Schematy typizujące

(porządkuje rzeczywistość; klasyfikacja indywidualna; my klasyfikujemy i

inni nas klasyfikują)

b)

Instytucjonalizacja

porządkuje wzory percepcyjne – każdy z nas interpretuje specyficznia, tak

jak dana instytucja (np. nauczyciele, urzędnicy)

4.

Teoria reprodukcji kulturowej

:



Pierre Bourdieu
a)

Kapitał kulturowy

(niski, wysoki; dziedziczny po rodzicach)

b)

Habitus

(kultura, w której dobrze się czujemy)

5.

Teoria reprodukcji ekonomicznej

:



Samuel i Hubert Gintis
a) System edukacyjny jako przestrzeń reprodukcji ekonomicznej (niski kapitał kulturowy  niski

kapitał ekonomiczny; dziedziczone)

6.

Teoria technologicznego determinizmu

:



digitariat

(te dzieci co mają dostęp do technologii) &

proletariat

(te dzieci, które nie mają dostępu

do technologii)



rzeczywistość rozszerzania

7.

Dyskursy w teorii wychowawczej

:



determinizm technologiczny

– rozwój techniki zmienia człowieka w sposób niekontrolowany



cyborganizacja

– kontrolowane zamienianie człowieka poprzez technikę