Klasyfikacja

Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i postacią somatyczną obejmują dużą grupę zaburzeń
kodowanych od F40 di F48 w ICD:

–

zaburzenia lękowe w postaci fobii (F40)

–

inne zaburzenia lękowe (F41)

–

Zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne (F42)

–

Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne (F43)

–

Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne) (F44)

–

zaburzenia występujące pod postacią somatyczna (F

–

inne zaburzenia nerwicowe (F48)

Zaburzenia lękowe w postaci fobii:

–

słowo fobia pochodzi z języka greckiego: phobos – strach. Oznacza lęk przed różnymi
przedmiotami, sytuacjami, istotami.

–

Zaburzenia to cechuje się pojawieniem nadmiernego lęku aż do lęku panicznego. Lęk
występuje podczas bezpośredniego kontaktu z określonymi sytuacjami lub obiektami. Może
występować również w momentach wyobrażania sobie sytuacji (obiektu).

–

Osoba zdaje sobie sprawę, że lęk jest irracjonalny, mimo wszystko unika samych sytuacji
lub bodźców ją przypominających

Etiopatogeneza fobii:

–

czynniki genetyczne – znaczenie ma tutaj predyspozycja biologiczna i osobowościowa do
wystąpienia danego zaburzenia

–

czynniki środowiskowe – związane są z posiadaną już wiedzą o sposobie reakcji na dane
wydarzenie, wynikają z nabytej w przeszłości wiedzy o sposobach reakcji w danych
sytuacjach.

Rodzaje zaburzeń o charakterze fobii:

1. Agorafobia
2. Fobie swoiste
3. Fobia społeczna (zespół lęku społecznego)

Agorafobia:

–

jest to lęk przed otwartą przestrzenią (agora – plac)

–

współcześnie zaburzenie to obejmuje przebywania na otwartej przestrzeni, oraz wszelkie
sytuacje z których wydostanie może być trudne, kłopotliwe albo niemożliwe może być
udzielenie pomocy danej osobie w razie złego samopoczucia: przebywanie w tłumie, podróż
samemu w tramwaju, autobusie pociągu, oddalanie się samemu od swojego domu.

–

Najczęstszą częścią składową lęku napadowego

–

dotyczy 2-5% populacji

Kryteria diagnostyczne wg ICD 10
- A…[zdj 13]

1. tłum
2. miejsca publiczne
3. samotne podróżowanie
4. podróżowanie z dala od domu
–

co najmniej 2 objawy lęku występowały naraz w sytuacjach budzących obawę przy co

1 Z 10

najmniej jednej okazji od początku zaburzeń. Jednym z objawów był objaw wymieniony w
pkt 1

–

Objawy pobudzenia autonomicznego:
–

odczucie bicia lub ciężaru serca, albo przyspieszenie jego częstości

–

pocenie się

–

drżenie lub dygotanie

–

suchość w jamie ustnej (nie spowodowana lekami lub odwodnieniem)

–

objawy z zakresu klatki piersiowej i brzucha
–

utrudnione oddychanie

–

uczucie dławienia się

–

ból i dyskomfort w klatce piersiowej

–

nudności lub nieprzyjemne doznania brzuszne

–

objawy obejmujące stan psychiczny:
–

zawroty głowy, brak równowagi, wrażenie omdlewania, uczucie oszołomienia

–

poczucie nierealności przedmiotów (derealizacja), albo uczucie dystansu czy
„nierealności” samego siebie (depersonalizacja)

–

objawy utraty kontroli „zwariowania”, „wyłączenia się”

–

obawa śmierci

–

Objawy ogólne:
–

uderzenia gorąca, zimne dreszcze

–

poczucie odrętwienia, swędzenia

–

C unikanie lub objawy lękowe oceniane są przez chorego jako nadmierne lub irracjonalne i
są przyczyna istotnego napięcia emocjonalnego

–

D objawy występują wyłącznie lub najczęściej w sytuacjach budzących obawę albo w
następstwie rozmyślania o takich sytuacjach

–

E najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia: kryterium A nie jest wynikiem urojeń,
omamów, ani zaburzeń takich jak: organiczne zaburzenia psychiczne (F00-09), zaburzenia
nastroju (F30-39), zaburzenia obsesyjno kompulsywne (F42), ani nie są wtórne do
przekonań uwarunkowanych kulturowo

–

Agorafobia może być z napadami paniki lub bez napadów

Fobie swoiste:

–

są to nadmierne lub irracjonalne lęki przed określonymi sytuacjami

–

dotyczą jednej lub kilku sytuacji

–

w danej sytuacji osoba cierpiąca na to zaburzenie przeżywa silną przykrość (distress)

–

poprzez unikanie sytuacji upośledzone jest funkcjonowanie danej osoby

–

Rozpowszechnienie jest dość znaczne, osoby takie często nie zgłaszają się do lekarza

Fobie swoiste:

–

fobia zwierzą – pająków (arachnofobia), węży (ofidofobia), robaków (akarofobia)

–

fobia „środowiska naturalnego” - lek przed przebywaniem na wysokości (akrofobia), lęk
przed burzą (brontofobia), lęk przed deszczem (omrofobia), grzmoty (keraunofobia), morze
(talasofobia)

–

fobie krew-inekcja-rana – cechuje się lękiem, który wywoływany jest widokiem krwi lub
zranienia. Może tu dojść do omdlenia w wyniku lęku. W rodzinie takich osób często się
zdarzają odczyny wazowagalne.

–

Fobie sytuacyjne – przebywanie na moście (gefirofobia), miejsca zamknięte (klasutrofobia),
latanie samolotem (awiatofobia)

2 Z 10

–

inne fobie – pociski (balistofobia), pył (amantofobia), samotność (autofobia), szkło
(hialofobia), wszystko (pantofobia), włosy (trychofobia)

Kryteria ICD10:
A) występuje którekolwiek z następujących:

–

znaczna obawa przed specyficznym przedmiotem lub sytuacją nie wymienionym w
przypadku agorafobii lub fobii społecznej.

–

Nasilone unikanie specyficznego przedmiotu lub sytuacji nie wymienionych w przypadku
agorafobii lub fobii społecznej

Najbardziej pospolite: zwierzęta, ptaki, wysokość, grzmot, latanie, małe zamknięte przestrzenie,
widok krwi, zastrzyki, dentyści, szpitale

B) Przez jakiś czas od początku zaburzeń w sytuacjach budzących obawę występowały objawy lęku
(wg B w F40)

C) unikanie lub objawy lękowe oceniane są przez chorego jako nadmierne lub irracjonalne i są
przyczyną napięcia emocjonalnego

D) nie występują wyłącznie lub najczęściej w sytuacjach budzących obawę albo w następstwie
rozmyślania o takich sytuacjach.

Fobia społeczna (zespół lęku społecznego):

–

do niedawna przejawy lęku społecznego i …. które były wywoływane przez obecność
innych osób traktowano jako zaburzenia osobowości i skrajną nieśmiałość (unikanie
kontaktów interpersonalnych)

–

do ICD10 jednostka ta została wprowadzona w 1992r do DSM-III w latach 80-tych.

–

Głównym objawem fobii społecznej jest utrwalona obawa przed sytuacjami związanymi z
przebywaniem wśród nieznajomych lub sytuacjami mogącymi doprowadzić do
kompromitacji danej osoby np. przemawianie (glossofobia), jedzenia w miejscach
publicznych (skryptofobia)

–

może pojawić się zaczerwienienie (erytrofobia), drżenie (głównie ręki i kołatanie serca,
pocenie się, problemy w artykulacji)

–

pacjent unika takich sytuacji → upośledzone funkcjonowania szkolnego, zawodowego i inn

Epidemiologia:
ok 3% populacji równie często kobiety jak i mężczyźni:

–

kobiety częściej zgłaszają się do lekarza

–

ryzyko pojawienia fobii społecznej wg badań amerykańskich może dotyczyć nawet ok 10%
osób. U 50% chorych występują fobie swoiste, również u 50% chorych są cechy agorafobii.

–

1/5 jest uzależniona od alkoholu

–

10% od środków psychoaktywnych

–

20% osób z fobią społeczną wykazuje objawy depresji

–

u 70% z nich fobia poprzedza depresję

–

w 6-8 miesiącu życia dziecko zaczyna odczuwać lęk przed obcymi. Utrzymywanie się tych
objawów w powiązaniu z nadmierną nieśmiałością i zahamowaniem behawioralnym w
późniejszym wieku mogą być prekursorem rozwojowym późniejszej fobii społecznej

–

objawy najczęściej rozpoczynają się w wieku 11 -15 lat, im wcześniej tym gorsze

3 Z 10

rokowanie.

Etiopatogeneza:

–

Czynniki genetyczne: krewni osób u których stwierdzono fobie społeczną mają 3krotnie
większe ryzyko zachorowania

–

bliźnięta monozygotyczne → ryzyko zachorowania 2x większe niż u bliźniąt
dizygotycznych

–

Zaburzenia w zakresie neuromediatorów → deficyty przewodnictwa dopaminergicznego
(głównie w prążkowiu) serotoninergicznego, noradrenergicznego oraz GABA

Kryteria ICD 10 fobii społecznej:

A) [..]

–

[..]

–

wyraźne unikanie znalezienia się w centrum uwagi lub w okolicznościach związanych z
obawą zachowania się w sposób, który okaże się kłopotliwy lub kompromitujący

–

obawy pojawiają się w takich sytuacjach jak jedzenie, przemawianie lub spotykanie
znających się osób w miejscu publicznym,

B) co najmniej dwa objawy lęku wg definicji kryterium B dla F40:

–

agorafobia występowały przez pewien czas od początku zaburzenia w sytuacjach
budzących obawę, a ponadto co najmniej jeden z następujących ojawów:

1. zaczerwienienie
2. obawa zwymiotowania
3. nagła potrzeba oddania moczu lub stolca

C) unikanie lub objawy lękowe oceniane przez chorego jako nadmierne lub irracjonalne i są
przyczyna istotnego napięcia emocjonalnego
D) Objawy występują wyłączenie lub najczęściej w sytuacjach budzących obawę albo w
następstwie rozmyślania o takich sytuacjach.
E) najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia: objawy A i B nie są wynikiem urojeń, omamów
ani zaburzeń takich jak: organiczne zaburzenia psychiczne (F00 -F09) zaburzenia nastroju ((F30-
F39), zaburzenia obsesyjno – kompulsyjne (F42), ani nie są wtórne do przekonań uwarunkowanych
kulturowo.

Leczenie:
W swoistej fobii społecznej (np. lęk przed publicznym wystąpieniem) korzystnie działa propranolol
Farmakoterapia fobii społecznej:

–

SSRI (poprawa u 50% chorych) np. paroksetyna 20-60mg/d, sertralina, fluwoksamina

–

SNRI np. wenlafaksyna

–

inhibitory MAO

–

BZD stanowią leczenie uzupełniające

Terapia behawioralno-poznawcza:

–

przestawienie powiązań poznawczo-behawioralno-fizjologicznych

–

identyfikacja i próba zmian nieracjonalnych przekonań na temat danej sytuacji

–

ekspozycja na dane sytuacje

–

ćwiczenia w domu przez pacjenta

Zalecane jest łączenie farmakoterapii z psychoterapią

Zaburzenia lękowe uogólnione i napadowe:

–

najczęściej występują zaburzenia nerwicowe

4 Z 10

–

2,5-6,4% osób choruje w ciągu roku (badania w USA)

–

lęk napadowy stwierdza się u ok. 1,3% M i 3,2 % K

–

pacjenci z tymi zaburzeniami najczęściej trafiają do POZ i kardiologów (lęk napadowy) oraz
gastrologów (somatyczne objawy lęku) w dalszej kolejności do psychiatry

Definicja lęku:
LĘK – nastrój, w którym dominuje poczucie stałego zagrożenia lub zatrważającej zmiany
wywodzącej się z nieznanego źródła. Gdy źródło zagrożenia jest znane używa się terminu strach. O
obawie mówimy, gdy zagrożenie jest przewidywalne, o trwodze, gdy zmiana jest trwała, a o panice
gdy nagła.

Nastrojowi lęku towarzyszą objawy wzbudzenia:

–

psychicznego (trudność skupienia, rozluźnienia, zaśnięcia, drażliwość)

–

ruchowego – wzmożenie napięcia mięśni, niepokój, drżenie, dygotanie, męczliwość, uczucie
„miękkich nóg”

–

autonomicznego – tachykardia, hipertonia, zasłabnięcie, zawroty głowy, trudności
przełykania, suchość śluzówek, nudności, parcie na mocz i stolec, pocenie się, uderzenia
gorąca, mrowienia

Patologiczne teorie lęku:

–

[..] Objawy histeryczna stanowią[..] unerwienie czuciowe i ruchowe ciała. Główną rolę
odgrywa ego. Jest to dynamiczna struktura obronna, która utrzymuje równowagę
osobowości gdyż wytwarza mechanizmy osobowości. Osobowość jest aparatem do radzenia
sobie z lękiem.

–

szkoła humanistyczna (Carl Rogers) – lęk jest wynikiem konfliktu między własna ocena
wartości swojej osoby a normami narzuconymi przez świat zewnętrzny.

–

teorie behawioralne (Pawłow, Skinner) – dana osoba uczy się reakcji lękowych.
Obiektywnie nieadekwatny bodziec osoby łączą z przeżywaniem lęku (warunkowanie).

–

teorie poznawcze (Beck, Ellis) – w patogenezie lęku rolę odgrywa błędnie wyuczane
myślenie w przebiegu życia np. dominacja myślenia treści związanych z lękiem, nagłym
atakiem, ciągle negatywne emocje.

Biologia Lęku:

–

w mechanizmie lęku rolę odgrywa układ limbiczny (ciało migdałowate i hipokamp) oraz
CRH. Drażnienie ciała migdałowatego powoduje strach, lek, doznania trzewne z okolic
nadbrzusza, aktywacja układu autonomicznego.

–

Wzrost CRH uaktywnia system strachu aktywując nadnercza poprzez ACTH. Równocześnie
pod wpływem CRH wydzielają się endogenne opioidy, co powoduje efekt przeciwbólowy.

–

Serotonina – istotna w zaburzeniu lękowym uogólnionym, hamuje wrodzoną reakcję walki
i ucieczki.

Genetyka lęku:

–

15% członków rodzin pacjentów z zaburzeniami lękowymi cierpi z powodu tego
zaburzenia.

–

W patogenezie zaburzeń lękowych czynniki genetyczne to 30% a środowiskowe 70%

–

prowadzone są intensywne badania nad genami lęku

Zaburzenia lękowe z napadami leku = lęk paniczny.

–

w obrazie choroby dominują nawracające napady paniki z nasilonymi objawami

5 Z 10

wegetatywnymi i sinym uczuciem strachu przed śmiercią lub utratą kontroli nad sobą

–

pacjent po napadzie zaczyna unikać sytuacji podobnych do tych w której zdarzył się napad.

–

Zaburzenie najczęściej zaczyna się w wieku 20-25lat, dane amerykańskie wskazują na dwa
szczyty zachorowań (15-24l i 45-54l)

–

często temu zaburzeniu temu zaburzeniu towarzyszy agorafobia

Epizodyczny lęk napadowy – panic disorder ICD -10

chory przeżywa nawracające ataki panicznego lęku nie związane w sposób konsekwentny z
określoną sytuacją lub przedmiotem, a często występuje spontanicznie (epizody nieprzewidywalne).
Napady paniki nie wiążą się z wysiłkiem ani narażeniem na sytuacje niebezpiecznie lub zagrażające
życiu.

Epizodyczny lęk napadowy = panic disorder kryteria ICD 10:
B) napady paniki cechuje [..]
- jest oddzielnym [..]
objawy wzbudzenia autonomicznego

–

odczucie bicia lub ciężaru serca albo przyspieszonej jego czynności

–

pocenie się

–

drżenie dygotanie

–

suchość w jamie ustnej
objawy ze strony klatki piersiowej i brzucha:

–

utrudnione oddychanie

–

ból i dyskomfort w klatce piersiowej

–

nudności i nieprzyjemne doznania brzuszne

Objawy obejmujące stan psychiczny:

–

zawroty głowy, brak równowagi, wrażenie [..]uczucie oszołomienia

–

poczucie nierealności przedmiotów, (derealizacja), albo nierealności samego siebie
(depersonalizacja)

–

obawa utraty kontroli

–

obawa śmierci

Objawy ogólne:

–

uderzenia gorąca, zimne dreszcze

–

poczucie odrętwienia lub swędzenia

najczęściej stwierdzane przesłanki wykluczenia: napady paniki nie są spowodowane schorzeniem
somatycznym, organicznym, zaburzeniami psychicznymi ani schizofrenią i zaburzeniami
pokrewnymi lub zaburzeniami nastroju i pod postacią somatyczną.

Różnicowanie lęku napadowego:

–

nadczynność tarczycy

–

napadowa hipoglikemia

–

phenochormocytoma

–

Z Barlowa

–

tężyczka

–

padaczka

–

CHNS

Leczenie lęku napadowego:

6 Z 10

–

psychoterapia krótkoterminowa zorientowana na problem, obejmująca elementy poznawcze

–

trening behawioralny

–

trening Jacobsona

–

Farmakoterapia: SSRI, TLPD BZD placebo

Rokowanie napadów lęku:

–

napady paniki z agorafobią mogą w sposób znaczny zaburzyć funkcjonowanie pacjenta

–

90% pacjentów po 20 latach nadal ma objawy choroby (mniejsze, lepiej radzą sobie w
sytuacjach trudnych)

–

większe ryzyko depresji

–

większa śmiertelność z przyczyn somatycznych głównie chorób układu krążenia

Zaburzenia lękowe uogólnione:

–

zaburzenie to cechuje się lękiem uogólnionym, trwającym przewlekle i uporczywie,
występujący niezależnie od wydarzeń zewnętrznych

–

mogą występować napady lęku, ale są one rzadkie i słabo nasilone

–

częściej występują u kobiet

–

często związane jest z przewlekłym stresem

Kryteria ICD – 10 lęku uogólnionego:
A) okres co najmniej 6 miesięcy nasilonego napięcia, martwienia się i odczuwania obaw
dotyczących codziennych wydarzeń i trudności
B) występują co najmniej cztery z następujących objawów, przy czym jednym z nich musi być
objaw wymieniany w punktach od 1 do 4:

1. odczucie bicia lub ciężaru serca albo przyspieszenie jego czynności
2. pocenie się
3. drżenie lub dygotanie
4. suchość w jamie ustnej (nie spowodowana lekami ani odwodnieniem)

Leczenie zaburzeń lękowych uogólnionych:

–

psychoterapia – metoda z wyboru. Znaczenie ma tutaj psychoterapia grupowa (lepsze
radzenie sobie ze stresem, poszerzenie umiejętności społecznych)

–

psychoterapia indywidualna – psychodynamiczna (pozwala na korektę cech osobowości i
tym samym lepsze radzenie sobie ze stresem) oraz poznawczo – behawioralna (koryguje
nieprawidłowe przekonania prowadzące do nieadekwatnej oceny sytuacji jako
zagrażających. Włącza techniki relaksacyjne)

–

Farmakoterapia: leki anksjolityczne, buspiron, TLPD, SSRI

7 Z 10

Zespoły natręctw:

Zaburzenia depresyjno – kompulsywne:

–

Ocd dotyczy 2,5.% populscji (1,9 – 3,0%)

–

W różnych krajach na świecie czestość jest podobna, jedynie na Tajwanie obserwuje się
mniejsze rozpowszechnienie

–

Jest to czwarte co do wielkości zaburzenie psychiczne po depresjach ZZA, fobiach

–

Występuje 2x częsciej od SCH i zaburzeń lękowych

–

występują również często u kobiet i mężczyzn

–

W badaniach retrospektywnych wykazano, że u okolło 50% chorych pierwsze objawy
pojawiają się w okresie dzieciństwa i dojrzewania, a u pozostałych w wieku 25-35 lat

–

Trudno zdefiniować początek choroby.

OCD Trochę historii.

–

natręctwa były opisywane już od bardzo dawna zarówno w dziełach literackich jak i
literaturze medycznej np. Lady Makbet wielokrotnie myła ręce i usiłowała zmyć z nich brud
i krew.

–

W okresie średniowiecza natręctwa łączyły się z powtarzającymi się myślami o treści
religijnej

–

Od XIX w wieku w celu określenia natręctw zaczęto używać wielu określeń obsesje, manie,
idee fox

–

Belgijski lekarz Benedict Moreal w polowe XIX w jako pierwszy wypowiada się na temat
etiologii natręctw sugerując, że mają one związek z patologią w OUN.

–

Freud podkreślał, że zaburzenia obsesyjne znacznie trudniej się leczą

–

Pierre Janet zaliczył natręctwa razem z tikami, napadami lęku, fobiami do zaburzeń
czynnościowych.

–

Do połowy XX wieku OCD zaliczano do klasycznych zaburzeń nerwicowych

–

Obecnie uważa się, że jest to zaburzenie neuropsychiatryczne tzn, że u chorych występują
określone zmiany w strukturze i czynności OUN.

Definicja Zespołu Natręctw:

–

Myśli natrętne to idee, wyobrażenia czy impulsy do działania, które pojawiają się w
świadomości w sposób stereotypowy nieomal zawsze przeżywane są w sposób przykry,
więc pacjent często próbuje się im przeciwstawiać. Mimo iż myśli te pojawiają się wbrew
woli i budzą sprzeciw danej osoby, są traktowane jako własne.

–

Przymusowe czynności i rytuały to stereotypowe i wielokrotnie powtarzane zachowania
mające zapobiegać jakimś mało prawdopodobnym wydarzeniom. Wg pacjenta wydarzenia
te (np. obawa, że wyrządzi komuś krzywdę, że sam sobie zrobi krzywdę) mogłyby mieć
miejsce gdyby tych czynności zaniechał

–

pacjent dostrzega bezsens w swoim zachowaniu i próbuje mu się opierać. Wtedy pojawia się
lęk, nasilający się przy próbach zaniechania tych czynności.

Występowanie zaburzeń obsesyjno – kompuslyjnych z innymi zaburzeniami psychicznymi:

–

15% pacjentów cierpiących na schizofrenię ma objawy myśli i czynności natrętnych.
Wpływa to niekorzystnie na przebieg choroby i rokuje gorszą odpowiedz na farmakoterapię.
Często cechu OCD na wiele lat wyprzedzają pierwszy epizod schizofrenii

–

1/3 osób chorujących na depresję ma zespół natręctw

–

u pacjentów z pierwotnie rozpoznanym OCD w 80% przypadków występują nawracające

8 Z 10

zaburzenia depresyjne, zespoły lękowe i fobie społeczne

–

u 12% osób z ZZA stwierdza się zespół natręctw

–

OCD bardzo często towarzyszą zaburzenia lękowe

–

Wykazano częstą koegzystencję OCD z chorobą Syderherra?, Hungungtona, Parkinsona,
Stanowy istotny element choroby Toutetta

–

Chorzy z OCD często mają dyskretne objawy neurologiczne zaburzenia koordynacji
ruchowej widzenia przestrzennego i ruchy mimowolne.

Etiopatogeneza:

–

Czynniki genetyczne: wykazano rodzinne występowanie zaburzeń wśród bliźniąt
monozygotycznych zgodność występowania zespołu natręctw wynosi 68-87%.

–

Badając rodziny chorych wykazano, że OCD występuje u 25% ojców i 9% matek.

–

Nie ustalono sposobu dziedziczenia

–

Genowo kandydatami są geny kodujące receptor D2 i D4

–

W zakresie układu serotoninowego będą się geny dla receptora 5HT 2c oraz geny
transportera serotoniny (→ korzystny wpływ efektów leków działających na układ
serotoninowy)

–

Bada się również możliwy związek z genami enzymów układu katecholoadrenergicznego
COMT (katecholo – O – metylotransferaza oraz MAO)

–

wydaje się, że dziedziczenie ma charakter poligeniczny

Zmiany patologiczne w OUN:

–

Za pomocą badań obrazowych (CT, PET, SPECT) stwierdzono szereg zmian w obrębie
OUN

–

Pacjenci z OCD wykazują wzmożony metabolizm, kory mózgowej w okolicach
nadczołowych, przedniej części zakrętu obręczy, wzgórza wzrokowego i jąder podkorowych
(ogoniastego, soczewkowatego, gałki bladej, istoty czarnej) oraz jądra grzbietowego szwu.

–

Fitzgerald i wsp. za pomocą SPECT wykazali duże zmiany u pacjentów z OCD we wzgórzu
wzrokowym

–

Za pomocą PET wykazano zwiększony metabolizm glukozy w wyżej wymienionych
ośrodkach

–

Busato i wsp. używając SPECT wykazali zwiększoną aktywność okolic nadczołowych

–

Pacjenci z OCD uzyskują podobne wyniki do pacjentów z zespołem Tourette`a

Neuropsycholgia:

–

pacjenci z OCD wykazują deficyty w zakresie uwagi, pamięci świeżej niewerbalnej,
inicjacji i koordynacji ruchu

–

wyniki testów neuropsychologicznych wskazują na zmiany w zakresie płatów czołowych

–

Wykazano też zaburzenia lateralizacji, co wskazuje na nadmierna aktywacje lewej pólkuli w
odpowiedzi na bodźce o treści emocjonalnej i przestrzennej, które normalnie aktywują
prawą półkulę.

–

Nadmierna reakcja na bodźce wywołujące oczopląs poziomy w porównaniu z osobami
zdrowymi

Neuroimmunologia:

–

wykazano związek między OCD a chorobą Sydenhama (pląsawica miejsza) atakującą jądra
podstawy. U większości chorych wykazano przeciwciała przeciwko jądru ogoniastemu.

–

W początkowym okresie choroby występują natręctwa

9 Z 10

–

u 70% chorych leczonych z powodu choroby reumatycznej o etiologii paciorkowcowej
miało objawy OCD

–

PANDAS (pediatric autoimmune neuropsychiatrytric disorder associated with streptoccocal
infections) – zaburzenie to polega na wystąpieniu zespołu natręctw u tików u dzieci w
wyniku infekcji paciorkowcowej. Pojawiają się tutaj również objawy pląsawicze.

Kryteria ICD -10:
A) natrętne myśli (obsesje) bądź czynności (kompulsje), albo jedno i drugie występują przez
większą część dni okresu co najmniej dwa tygodnie
B) występują wszystkie z następujących wspólnych cech obsesji (myśli, koncepcji lub wyobrażeń
natrętnych) i kompulsji (czynności natrętnych)

1) są odbierane ja wpływające z umysłu pacjenta, a nie jako narzucone przez osoby lub wpływ

z zewnątrz

2) mają charakter powtarzający się i nieprzyjemny, a co najmniej jedna z występujących

obsesji lub kompulsji uważana jest za przesadna lub nieracjonalna.

3) Przeżywanie myśli natrętnych lub wykonywanie czynności natrętnych
4) obsesje lub kompulsje powodują cierpienia oraz zakłócają społeczne i indywidualne

funkcjonowanie, zwykle z powodu marnotrawienia czasu

D) najczęściej stosowane przesłanki wykluczenia: obsesje lub kompulsje nie wynikają z innych
zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia i zaburzenia pokrewne lub zaburzenia nastroju.

OBRAZ KLINICZNY:

–

treść zaburzeń jest uzależniony od danej kultury. W kręgach kulturowych związanych z
religią chrześcijańską i muzułmańską dominują myśli o tematyce religijnej. W krajach
afrykańskich myśli dotyczą obaw przed złamaniem tabu, rytuałów albo przed
zaczarowaniem.

–

Często rytuały prowadzać do wielu chorób somatycznych: częste mycie rąk → zmiany
skórne, częste mycie zębów → choroby przyzębia.

–

Najczęstsze myśli natrętne: obawa przed chorobą, zabrudzeniem, zakażeniem, zrobieniem
komuś krzywdy. Pojawiają się też myśli o tematyce seksualnej, bluźnierczej. Występujące
obawa przed niewłaściwym społecznym i towarzyskim.

–

Najczęstsze kompulsje: wielokrotnie sprawdzenie zamkniętych drzwi, wyłączenie światła,
mycie rąk, ciała, powtarzanie pewnych słów zachowań, kolekcjonowanie starych rzeczy i
przedmiotów

–

u wszystkich pacjentów występuje lęk.

Leczenie:

•

Farmakologiczne: TLPD, SSRI

•

Leczenie trwa wiele miesięcy,

•

Psychoterapia głównie behawioralna

•

Stosuje się również leki anaksjolityczne: buspiron, klonazepam, pindolol

•

Neuroleptyki stosuje się w celu potencjalizacji (haloperidol, [..])

•

W Wielkiej Brytanii i USA sporadycznie przeprowadza się zabiegi psychochirurgiczne
(przecięcie dróg torebki wewnętrznej [..]zakrętu obręczy).

•

Stymulacja elektryczna określonych obszarów mózgu

•

W zespole PANDAS - antybiotyki

10 Z 10