GERONTOLOGIA

• GERONTOLOGIA

to NAUKA

*O STARZENIU się ISTOT ŻYWYCH
*O PROBLEMACH STAROŚCI

CZŁOWIEKA:

BIOLOGICZNYCH –

PSYCHOLOGICZNYCH i KULTUROWYCH
oraz - SPOŁECZNO SOCJALNYCH.

NAUKA INTERDYSCYPLINARNA.

KIERUNKI

GERONTOLOGII

•

KIERUNEK BIOLOGICZNY:

GERONTO – BIOLOGIA

DOŚWIADCZALNA

GERONTOLOGIA KLINICZNA -

GERIATRIA

DEMOGRAFIA

OPISOWA, ANALITYCZNA, PROGNOZUJĄCA.

•

KIERUNEK PSYCHO – SPOŁECZNY:

PSYCHOLOGIA WIEKU PODESZŁEGO

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA, PRAWO
SOCJOLOGIA STAROŚCI i inne.

• METABOLIZM

-

WYMIANA E i M

ŚRODOWISKO  ORGANIZM

• AUTOODNOWA

:

GATUNKOWA

OSOBNICZA = NAPRAWCZA
•

ADAPTACYJNA

SPRAWNOŚĆ wg

GENOTYP - BODŹCE - STATORY.

ŻYCIE i jego ATRYBUTY

SPECYFICZNA FORMA BYTU

MATERII

WARUNKI DOBREJ

JAKOŚCI ŻYCIA

•ZDROWIE

-

SZEROKO POJĘTE,

•URODA

-

PIĘKNO, SZTUKA .....,

•SPEŁNIENIE

–

PRACA,

RODZINA,

•UZNANIE -

ŚRODOWISKA ,

•PERSPEKTYWA

dla MYŚLI ,

•DOSTATEK:

EKONOM. CYWILIZ.

STARZENIE

się

CZŁOWIEKA

„STARZENIE

się

CZŁOWIEKA

To

WIELOZNACZENIOWA

POCHODNA

(OSOBNICZA i POPULACYJNA)

JEGO BYTOWANIA i CZASU”.

CECHY STARZENIA

SIĘ

CZŁOWIEKA

1.

DYNAMIKA

w

ONTOGENEZIE,

ZRÓŻNICOWANIE - TEMPA,
*WIELOPŁASZCZYZNOWOŚĆ,
INTERESUJĄCE

od

ZAWSZE,

DETERMINOWANE - DNA ?
NIEPOWSTRZYMANE.

STEROWANE BIOLOGICZNE,
ROZCIĄGNIĘTE

w

CZASIE,

MIERZALNE

wg

KRYTERIÓW,

OCENIANE GŁ. OSOBNICZO,
SZACOWANE POPULACYJNIE.

CECHY STARZENIA
SIĘ
CZŁOWIEKA

2.

WIELOPŁASZCZYZNOWO

ŚĆ

STARZENIA

się

CZŁOWIEKA

• PŁASZCZ. BIOLOGICZNA:

STRUKTURA i FUNKCJA,

•

PŁASZCZ.

PSYCHOLOGICZNA:

OSOBOWOŚĆ i INTELEKT,

•

PŁASZCZ. SPOŁECZNA:

RODZINNA i ZAWODOWA.

STRUKTURALNE

ZMIANY

STARCZE

• WSTECZNE – INWOLUCYJNE:

• ZANIKI –

ATROFIA,

• ZWYRODNIENIA -

DEGENERACJE

Lipofuscynowa, Amyloidowa,
• APOPTOZA – Endonukleazy na

DNA

(fragmentacja) - ciałka

apopt.

CZYNNOŚCIOWE

ZMIANY

STARCZE

• ADAPTACYJNOŚĆ - NISKA,
• HOMEOSTAZA - CHWIEJNA,
• WYTRZYMAŁOŚĆ TKANEK 
• OBRONNOŚĆ TKANKOWA
i HUMORALNA -

OBNIŻONE.

STARZENIE

PSYCHOLOGICZNE

*

OSOBOWOŚĆ

SENIORÓW:

• CECHY TEMPERAMENTU
• STRATEGIE ADAPTACYJNE
• OBRAZ SAMEGO SIEBIE.
*

INTELEKT

SENIORÓW:

UWAGA –

PAMIĘĆ – MYŚLENIE – KRYTYCYZM -
INTELIGENCJA – WYOBRAŹNIA.

STARCZE -

WYOSTRZONE

CECHY

TEMPERAMENTU

EGOCENTRYZM,

NIETOLERANCYJNOŚĆ,

OBRAŹLIWOŚĆ, MENTORSTWO,

UPÓR,

NIEUFNOŚĆ, CHĘĆ POSIADANIA,

KOLEKCJONERSTWO, SKĄPSTWO,
APOTEOZOWANIE PRZESZŁOŚCI,
NIECHĘĆ DO ZMIAN, ZNACZNA
LABILNOŚĆ i STONOWANIE REAKCJI
EMOCJONALNYCH.

POSTAWY

ADAPTACYJNE
do STAROŚCI

• KONSTRUKTYWNA –

AKCEPTUJĄCA

• ZALEŻNOŚCI -

z SZUKANIEM

OCHRONY

• OBRONNA -

z NADAKTYWNOŚCIĄ

• WROGOŚCI -

wobec OTOCZENIA

• WROGOŚCI -

wobec SAMEGO

SIEBIE.

wg

REICHARD

OBRAZ SAMEGO

SIEBIE

• CZĘSTO

(NIE ZAWSZE)

NEGATYWNY

• ZALEŻNY - od AKTUALNYCH
WARUNKÓW

ŻYCIA

• ZALEŻNY - od OPTYMALNEGO
OKRESU ŻYCIA
• ROZBIEŻNY - między „JA” REALNE
a „JA” IDEALNE.

SPRAWNOŚĆ

UMYSŁOWA

• UWAGA -

NIEPODZIELNA i WZROKOWO-

-

ZALEŻNA

• PAMIĘĆ -

RÓŻNA - ŚWIEŻA a ODLEGŁA

• MYŚLENIE -

BARDZO KONKRETNE

• KRYTYCYZM -

ZAZWYCZAJ STĘPIONY

• INTELIGENCJA -

PŁYNNA SŁABNIE

• WYOBRAŹNIA -

ZWYKLE OSŁABIONA.

SKALE MIERZENIA

STAROŚCI

• SUBIEKTYWNE SAMOPOCZUCIE
• OBRAZ ZEWNĘTRZNY USTROJU
• WIEK BIOLOGICZNY
• WIEK SPRAWNOŚCIOWY
• WIEK KALENDARZOWY –

ASTRONOMICZNY

UMOWNE OKRESY

ŻYCIA

• 00 – 29 r. ż. MŁODOŚCI - edukacji
• 30 - 59 r. ż. ŚREDNI - tworzenia -
• ŚREDNI - DOJRZAŁY –

• 60 – 120 r. ż. STAROŚCI:

• 60 - 74 WCZESNEJ - „III WIEK”

• 75 - 89 PEŁNEJ - WŁAŚCIWEJ
• 90 i pow. DŁUGOWIECZNOŚCI

(WHO).

CZYNNIKI

ZAGROŻENIA

BIOLOGICZNE

• BRAK AKTYWNOŚCI FIZYCZ.
• STRESY PSYCHOLOGICZNE,
• NIEPRAWIDŁOWE ŻYWIENIE,
• UŻYWKI:

TYTOŃ, LEKI, ALKOGHOL,

• CHOROBY:

OSTRE I PRZEWLEKŁE.

• ŚRODOWISKO - SZKODLIWE.

CZYNNIKI

ZAGROŻENIA

SPOŁECZNE

• ZMIANA ŚRODOWISKA,
• ZMIENNOŚĆ WARUNKÓW,
• IZOLACJA PSYCHOLOGICZNA
oraz SPOŁECZNA,
• BRAK PRZYGOTOWANIA -
DO WŁASNEJ STAROŚCI,
• BRAK GERIO- HIGIENY.

KRYTERIA STAROŚCI

POPULACJI

• PRZECIĘTNA DŁUGOŚĆ ŻYCIA
• PRZECIĘTNE DALSZE

(po 60

r.ż.)

TRWANIE ŻYCIA DTŻ

60,

• WIELKOŚĆ FRAKCJI ( % )

OSÓB STARSZYCH - POWYŻEJ

60 LAT

ŻYCIA.

PRZECIĘTNA

DŁUGOŚĆ ŻYCIA K i

M

(lat).

• SZWECJA 81.31 76.08

5.25

• AUSTRIA 80.05 73.54

6.51

• ANGLIA 79.32 74.06

5.26

•

POLSKA

77.34 * 68.87

8.45

• CZECHY 76.55 69.53

7.02

• WĘGRY 74.50 65.25

9.25

PRZECIĘTNE, DALSZE

TRWANIE ŻYCIA

60

K

i M

• SZWECJA 23.97 19.88

• AUSTRIA 22.93 18.67
• W. BRYTANIA 22.31 18.31

•POLSKA

21.04 16.38

• CZECHY 20.16 15.99
• WĘGRY 19.47 14.77

PRZECIĘTNE – DALSZE

TRWANIE ŻYCIA -

60

KOBIETY

PL

2 0 0 0 - 2

0.3

2 0 2 0 - 2 3.0
2 0 5 0 - 2 7.0
lat.

MĘŻCZYŹNI
2 0 0 0 - 1 5.7
2 0 2 0 - 1 8.2
2 0 5 0 - 2 3.0
lat.

STAROŚĆ POPULACJI

[

FRAKCJA > 60 r.ż.

POLSKA

]

• 1 9 0 0 = 6.3 %
• 1 9 5 5 = 8.5 %
• 2 0 0 0 = 1 6.7 %

• 2 0 2 0 = 2 4.4 %
• 2 0 5 0 = 2 6.7 %

FRAKCJA STARSZYCH

OSÓB [> 60 r. ż.] w

EUROPIE

• WŁOCHY = 2 2.8 %
• GRECJA = 2 2.1 %
• FRANCJA = 2 0.2 %
•

POLSKA

= 1 6.2 %

• IRLANDIA = 1 5.1 %
• SŁOWACJA = 1 5.1 %