1

1

1

AKTYWNA POLITYKA RYNKU PRACY

(Active Labor Market Policy)

2

Polityka rynku pracy



Aktywna polityka rynku pracy (ALMP, APRP)

działania, finansowane głównie ze środków
publicznych, ułatwiające osobom powrót do
zatrudnienia lub znalezienie pierwszej pracy



Pasywna polityka rynku pracy (PLMP):

zapewnianie osobom bez pracy dochodu

Cele ALMP



Poprawa funkcjonowania rynku pracy poprzez
zwiększenie mobilności i dostosowań bezrobotnych
i wakatów (krzywa Beveridge’a).



Powinna przeciwdziałać skutkom zmniejszania
podaży pracy związanym ze szczodrymi zasiłkami
dla bezrobotnych i świadczeniami socjalnymi.

ALMP a świadczenia społeczne



ALMP przeciwdziała negatywnemu wpływowi zasiłków na
skłonność do szukania/ akceptowania zatrudnienia przez
bezrobotnych/ biernych.



Skutek uboczny zasiłków - większe prawdopodobieństwo
popadnięcia w jedną z pułapek (OECD 2005, Employment
Outlook):



Pułapka bezrobocia – zasiłek wysoki w relacji do wynagrodzeń,
co zwiększa minimalną płacę wymagalną do podjęcia pracy



Pułapka bierności – inne zasiłki niż dla bezrobotnych powodują
podobny efekt



Pułapka ubóstwa (niskich płac) – brak motywacji do zwiększania
liczby godzin pracy albo przechodzenia do lepiej płatnej pracy,
gdyż to wiązałoby się z utratą prawa do świadczeń zależnych od
dochodu

Główne instrumenty APRP



Szkolenia:



Dla bezrobotnych



Dla zagrożonych utratą pracy



Dla pracujących, którzy chcą zmienić pracę



Subsydiowane zatrudnienie



Bezpośrednie tworzenie miejsc pracy np. w sektorze
publicznym



Dopłaty do tworzonych miejsc pracy dla pewnych grup osób



Pożyczki na rozpoczęcie własnej działalności

Główne instrumenty APRP, c.d.



Publiczne służby zatrudnienia



Doradztwo zawodowe



Szkolenia z metod poszukiwania pracy,
przygotowania CV, itp.



Aktywizowanie bezrobotnych



Monitorowanie wysiłków wkładanych w poszukiwanie pracy



Specjalne programy aktywizujące

Historia



Odpowiedź na wzrost bezrobocia w krajach rozwiniętych w
latach 1970., który zaowocował dużym odsetkiem osób
bezrobotnych oraz wzrostem wskaźników bezrobocia
długotrwałego do wysokiego poziomu w latach 1990.



Pierwsze dokumenty międzynarodowe:



OECD (1994) Jobs Study, ALMP powinna być szerzej wykorzystywana,
zwrócenie uwagi na ocenę skuteczności działań



EU Employment Guidelines, wprowadzane od 1997.



Opracowywanie w krajach UE strategii narodowych w obszarze
zatrudnienia i integracji społecznej.



Ocena zaleceń w 2006, OECD – „odpowiednio zaprojektowane
programy mogą mieć pozytywny wpływ ale wiele z istniejących
instrumentów aktywizacyjnych nie jest skutecznych”

Porównanie między krajami



Wydatki na aktywną politykę rynku pracy jako
odsetek PKB w 2008 r. :



w UE od 0,035 % (Estonia) do 0,979% PKB,



Polska 0,469% PKB.



Odsetek bezrobotnych i poszukujących pracy, którzy
są objęci programami APRP, 2007 r.



średnio w UE-27 34%



Polska - ok. 12,6%

Skuteczność APRP



Efekt brutto i efekt netto wydatków na APRP



Efekt netto powinien brać pod uwagę trzy efekty:



substytucji - zastępowania jednych pracowników tymi
subsydiowanymi,



jałowego biegu – bez subsydiów i tak część miejsc pracy byłaby
utworzona,



zastępowania – efekt netto jakiegoś programu jest mniejszy niż
efekt brutto ponieważ spowodował zakłócenia na rynku pracy (np.
subsydiowane zatrudnienie, dające jednemu pracodawcy przewagę

konkurencyjną)

Co działa i dla kogo?

Organizowane przy współpracy
z pracodawcą i dające najbardziej
potrzebne umiejętności.

Możliwy efekt zastępowania.

Mężczyźni w
prime-age

Kobiety
ponownie
wchodzące
na rynek
pracy;
samotne
matki

Szkolenia u
pracodawcy,
przyuczenie
do pracy

Bardziej skuteczne są szkolenia na
mniejszą skalę.

Mężczyźni w
wieku ok. 25-
50 lat i starsi
pracownicy o
niskich
kwalifikacjach

Kobiety
ponownie
wchodzące
na rynek
pracy

Szkolenia

Uwagi

Nieskuteczne

Skuteczne

Narzędzie

Źródlo: Martin i Grubb (2001).

Co działa i dla kogo?

Uwagi

Nieskuteczne

Skuteczne

Narzędzie

Wymaga dokładnego doboru
uczestników i kontroli.

Długotrwale
bezrobotni,
kobiety
ponownie
wchodzące na
rynek pracy

Zatrudnienie
subsydiowane

Powinny łączyć kształcenie
ogólne i specyficzne dla
zawodu oraz usługi
wspomagające dla młodych
osób i ich rodzin.

Bezrobotni o
szczególnie
niskich
kwalifikacjach

Absolwenci
bez pracy i
młodzi
bezrobotni

Programy dla
młodych/
absolwentów

Powinno być połączone z
monitorowaniem wysiłków
bezrobotnego w poszukiwaniu
pracy.

Większość
bezrobotnych,
głównie kobiety
i samotne
matki

Pomoc w
poszukiwaniu
pracy

Źródlo: Martin i Grubb (2001).

Co działa i dla kogo?

Uwagi

Nieskuteczne

Skuteczne

Narzędzie

Niewiele pozytywnych skutków
w długim okresie, zwykle tworzy
miejsca pracy o niskiej
produktywności.

Większość
dorosłych i
młodych
bezrobotnych

Bezpośrednie
tworzenie
miejsc pracy
w sektorze
publicznym

Skuteczne dla małego odsetka
populacji.

Mężczyźni
do 40 lat,
relatywnie
lepiej
wykształceni

Pomoc w
założeniu
własnej firmy

Źródlo: Martin i Grubb (2001).

Polska



Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
(Dz. U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.):



Dodatek aktywizacyjny ,



Refundowanie wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego
bezrobotnego



Prace interwencyjne



Prace społecznie użyteczne



Przyznanie bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej, na
założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej



Roboty publiczne



Staż



Przygotowanie zawodowe dorosłych



Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem



Refundacja kosztów poniesionych z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenia
społeczne w związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego



Stypendia w okresie kontynuowania nauki



Zwrot kosztów przejazdu i zakwaterowania

Flexicurity

Flexicurity = flexibility + security



Elastyczny rynek pracy i bezpieczeństwo socjalne



Podejście duńskie, „złoty trójkąt” elastyczność rynku
pracy, ALMP, kształcenie ustawiczne

Założenia modelu



1. Zmiany w życiu zawodowym są płynne. Przejście do innego
zakładu pracy traktowane jest w kategoriach rozwoju
zawodowego.



2. Elastyczna organizacja pracy pozwala na godzenie pracy
z życiem zawodowym.



3. W przypadku utraty pracy pracownik ma poczucie
bezpieczeństwa: uzyskuje pomoc w uzyskaniu nowych
kwalifikacji i znalezieniu pracy.



4. Wszyscy pracownicy mają możliwość szkoleń i podnoszenia
kwalifikacji w ramach kształcenia ustawicznego (life-long
learning).

Elementy flexicurity



Elastyczne i przewidywalne warunki umów (z perspektywy pracownika,
pracodawcy i osób szukających pracy) osiągane dzięki nowoczesnemu
prawu pracy, układom zbiorowym i organizacji pracy.



Kompleksowe strategie uczenia się przez całe życie, zapewniające
zdolność pracowników, szczególnie osób z najsłabszych grup
społecznych, do dostosowywania się i do bycia zatrudnionym.



Skuteczna ALMP, pomagająca w radzeniu sobie ze zmianami,
umożliwiająca skrócenie okresów bezrobocia i ułatwiająca zmianę
pracy.



Nowoczesne systemy zabezpieczenia społecznego, zapewniające
odpowiednie wsparcie dochodów, sprzyjające zatrudnieniu i ułatwiające
mobilność na rynku pracy.

Za: www.mpips.gov.pl