160

Część III. Kazusy gospodarcze

Kazusy gospodarcze

Kazus 23

Stan faktyczny:

Paweł Ciuraj udzielił pożyczki Stanisławowi Sałuda na kwotę 100 000 zł. Oprocentowanie

pożyczki zostało ustalone w wysokości 8% w skali roku. Tytułem zabezpieczenia zwrotu

pożyczki wraz z odsetkami Stanisław Sałuda postanowił dokonać przewłaszczenia na za-

bezpieczenie należących do niego udziałów w spółce Language School Sp. z o.o. z siedzi-

bą w Poznaniu. W przypadku spłaty pożyczki wraz z odsetkami przez Stanisława Sałudę

własność udziałów ma przejść na niego automatycznie, bez potrzeby dokonywania jakie-

gokolwiek dodatkowego rozporządzania udziałami przez Pawła Ciuraja.

zadanie:

Przygotuj projekt postanowień umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie uwzglednia-

jący założenia przedstawione w stanie faktycznym.

Rozwiązanie:

Umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie

zwarta w dniu 5 października 2014 r. pomiędzy

Stanisławem Sałudą zamieszkałym w Poznaniu, przy ul. Mokrej 9/12, posiadającym nu-

mer PESEL 85079800999 (zwanym dalej „Przewłaszczającym”)

a

Pawłem Ciurajem zamieszkałym w Szczecinie, przy ul. Dziwnej 90/23, posiadającym nu-

mer PESEL 85012200998 (zwanym dalej „Uprawnionym”)

(…)

§ 5.

1. Z zastrzeżeniem spełnienia się warunku rozwiązującego określonego w ust. 2 poniżej,

Z zastrzeżeniem spełnienia się warunku rozwiązującego określonego w ust. 2 poniżej,

dla zabezpieczenia spłaty pożyczki wraz z odsetkami, Przewłaszczający niniejszym

przenosi na rzecz Uprawnionego własność 100 udziałów o wartości nominalnej 50 zł

każdy udział („Udziały”) spółki pod firmą Language School Sp. z o.o. z siedzibą

w Poznaniu, przy ul. Cichej 9/19, 61–600 Poznań, wpisanej do rejestru przedsiębior-

ców Krajowego Rejestry Sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Poznaniu,

X Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000890765,

NIP 5479870987, REGON 12345678, o kapitale zakładowym 50 000 zł („Spółka”), zaś

Uprawniony nabywa Udziały Spółki.

2. Niniejsza Umowa jest zawarta pod warunkiem rozwiązującym polegającym na spłacie

Niniejsza Umowa jest zawarta pod warunkiem rozwiązującym polegającym na spłacie

przez Przewłaszczającego pożyczki wraz z odsetkami w pełnej wysokości w terminie,

o którym mowa w umowie pożyczki z dnia 5 października 2014 r. zawartej pomiędzy

Przewłaszczającym a Uprawnionym.

Wyjaśnienie:

Konstrukcja przewłaszczenia na zabezpieczenie ma na celu zabezpieczenie roszczeń

wierzyciela w stosunku do dłużnika. W obrocie prawnym funkcjonuje kilka rodzajów

umowy przewłaszczenia na zabezpieczenie. Najbardziej popularnymi sposobami prze-

właszczenia są przewłaszczenie warunkowe, dokonywane pod warunkiem zawieszają-

161

Kazusy gospodarcze

cym bądź rozwiązującym. W pierwszym z przypadków ziszczenie się warunku zawiesza-

jącego powoduje przejście prawa własności przedmiotu zabezpieczenia na uprawnionego.

W drugim przypadku przedmiot zabezpieczenia przechodzi z powrotem na przewłasz-

czającego z chwilą ziszczenia się warunku rozwiązującego. W obu konstrukcjach wła-

sność udziałów przechodzi odpowiednio na uprawnionego bądź przewłaszczającego

z chwilą ziszczenia się odpowiednio warunku zawieszającego bądź rozwiązującego. Pra-

widłowe rozwiązanie niniejszego zadania wymagało sporządzenia postanowień umowy

przewłaszczenia na zabezpieczenie z warunkiem rozwiązującym polegającym na spła-

cie przez przewłaszczającego wierzytelności wynikających z umowy pożyczki. Udziały

spółki z o.o. nie mają formy dokumenty, a więc przeniesienie ich własności nie wymaga

wydania jakiegokolwiek dokumenty poświadczającego własność akcji. Inne kwestie na

jakie należy zwrócić uwagę to ewentualna konieczność uzyskania zgód organów Spółki

na rozporządzenie udziałem, czy kwestia skorzystanie z ewentualnego prawa pierwszeń-

stwa bądź prawa pierwokupu przez pozostałych wspólników. Te lub inne ograniczenia

wynikać będą przede wszystkim z umowy Spółki. W tym przypadku pozostawało to jed-

nak poza zakresem przedstawionego zadania.

Zwracam również uwagę na fakt, iż warunkiem rozwiązującym nie powinna być wy-

łącznie spłata zobowiązania w całości, lecz jego spłata w terminie określonym w umowie

pożyczki. Sformułowanie warunku jako spłata pożyczki wraz z odsetkami bez określania

terminu stawiałoby uprawnionego w niekorzystnej sytuacji, bowiem po spłacie pożyczki

po terminie, uprawniony byłby zobowiązany przenieść własność udziałów z powrotem

na przewłaszczającego w sytuacji gdy przykładowo zbył je celem odzyskania wierzytel-

ności pieniężnej.

Mniej popularnym sposobem przewłaszczenia na zabezpieczenie jest przewłaszcze-

nie bezwarunkowe. W takiej sytuacji po spełnieniu zobowiązania przez przewłaszcza-

jącego bądź ewentualnie przez osobę trzecią, jeżeli przewłaszczający zabezpiecza cudzy

dług, uprawniony jest zobowiązany na podstawie umowy do zwrotnego przewłaszczenia

przedmiotu zabezpieczenia. Rozwiązanie to jest w mojej opinii mało praktyczne i wyma-

ga podjęcia dodatkowych czynności przez obie strony, tj. zawarcia odrębnej umowy w za-

kresie zwrotnego przeniesie własności przewłaszczonego przedmiotu zabezpieczenia. Co

więcej zawarcie tego typu umowy stawia w niekorzystnej sytuacji przewłaszczającego,

który pomimo spłaty zobowiązania w przypadku złej woli uprawnionego nie stanie się

z powrotem właścicielem przewłaszczonego przedmiotu zabezpieczenia. W takim przy-

padku, jeżeli przewłaszczający nie zabezpieczył się w innym sposób na taki wypadek,

pozostaje mu sądowne dochodzenie zwrotnego przeniesienia własności przedmiotu za-

bezpieczenia.

Kazus 23